рдкिрддुрд░рдк्рдпрдзिрдХा рдоाрддा рдЧрд░्рднрдзाрд░рдгрдкोрд╖рдгाрдд् ।
рдЕрддो рд╣ि рдд्рд░िрд╖ुрд▓ोрдХेрд╖ु рдиाрд╕्рддि рдоाрддृрд╕рдоो рдЧुрд░ुः ।।
-рдЧрд░्рдн рдХो рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдФрд░ рдкाрд▓рди рдкोрд╖рдг рдХрд░рдиे рдХे рдХाрд░рдг рдоाрддा рдХा рд╕्рдеाрди рдкिрддा рд╕े рднी рдмрдв рдХрд░ рд╣ै! рдЕрдд: рддीрдиों рд▓ोрдХों рдоें рдоाрддा рдХे рд╕рдоाрди рдХोрдИ рдЧुрд░ु рдирд╣ीं рдЕрд░्рдеाрдд् (рднाрд░рдд) рдоाрддा рдкрд░ं рдЧुрд░ु рд╣ै!
рдкрд░िрд╡्рд░ाрдЬिрдХा рдЕрддрди्рдж्рд░ाрдк्рд░ाрдгा рдоाрддाрдЬी
[рд╢्рд░ी рд╕ाрд░рджा рдорда рдХी рдорд╣ाрд╕рдЪिрд╡]
[Inspiring Speech by Pravrajika Atandraprana Mataji, General Secretary of Sri Sarada Math] :
реР рдирдоः рд╢्рд░ी рдпрддि рд░ाрдЬाрдп рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рд╕ूрд░рдпे,
рд╕рдЪ्рдЪिрдж рд╕ुрдЦ рд╕्рд╡рд░ूрдкाрдп рд╕्рд╡ाрдоिрдиे рддाрдкрд╣ाрд░िрдгे !
ЁЯФ▒1.рдордХрд░ рд╕ंрдХ्рд░ांрддि рдХी рддाрд░ीрдЦ рдоें рдмрджрд▓ाрд╡ рдХ्рдпों рд╣ोрддा рд╣ै ? (Why does the date of Makar Sankranti change?) :
12 рдЬрдирд╡рд░ी рдХो рд╣рдорд▓ोрдЧ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЬрди्рдорджिрди рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдпुрд╡ा рджिрд╡рд╕ рдХे рд░ूрдк рдоें рдордиाрддे рд╣ैं। рдХिрди्рддु рд╡рд╣ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХैрд▓ेрдг्рдбрд░ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЬрдмрдХि рдЙрдирдХी рдЬрди्рдорддिрдеि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЗрд╕ рдорд╣ीрдиे рдХे 21 рддाрд░ीрдЦ рдХो рдЙрдирдХी рддिрдеिрдкूрдЬा рдЖрдпोрдЬिрдд рдХी рдЬाрдПрдЧी। рддुрдо рд▓ोрдЧों рдоें рдХोрдИ рдЬाрдирддा рд╣ै рдХि 1863 рдИреж рдХे 12 рддाрд░ीрдЦ рдХे рджिрди рдХौрди рд╕ा рд╡िрд╢ेрд╖ рджिрди рдпा рдд्рдпौрд╣ाрд░ рдеा ? рдЙрд╕ рджिрди рдордХрд░рд╕ंрдХ्рд░ाрди्рддि рдеी рддुрдорд▓ोрдЧों рдХो рдоाрд▓ूрдо рд╣ोрдЧा। рдЗрд╕ рд╕ाрд▓ рдордХрд░ рд╕ंрдХ्рд░ांрддि рдХिрд╕ рджिрди рдкреЬेрдЧा , рдмрддा рд╕рдХрддे рд╣ो ? рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдХा рдЬрди्рдо рджिрди 12 рдЬрдирд╡рд░ी рдХो рд╣ोрддा рдеा। рдЗрд╕ рдмाрд░ рдордХрд░рд╕ंрдХ्рд░ांрддि 14 рдЬрдирд╡рд░ी рдХो рдордиाрдпा рдЬाрдпेрдЧा। рдмрд╣ुрдд рд╡рд░्рд╖ों рд╕े 14 рдЬрдирд╡рд░ी рдХो рдордХрд░рд╕ंрдХ्рд░ाрди्рддि рдХो рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рддिрдеि рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХा рдХा рдХाрд░рдг рдХ्рдпा рд╣ै ?
рд╣рдоाрд░ी рдкृрде्рд╡ी рдХा рдЬो 'Orbit' рдЧ्рд░рд╣рдкрде рдпा рдкрд░िрдХ्рд░рдоा рдкрде рд╣ै рд╡рд╣ рдХुрдЫ рд╡рд░्рд╖ों рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। 75 рдмрд░्рд╖ों рдоें рдкृрде्рд╡ी рдХी рдХрдХ्рд╖ा рдпा рдЧ्рд░рд╣рдкрде 1° рдЭुрдХ рдЬाрддी рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╕ंрдХ्рд░ांрддि рдХा рджिрди рднी 1 рджिрди рдмреЭ рдЬाрддा рд╣ै। рдЕрдм рдмрддाрдУ рдХि рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХा рдЬрди्рдо рдХिрддрдиे рд╡рд░्рд╖ों рдкрд╣рд▓े рд╣ुрдЖ рдеा ? рдСрд▓рд░ेрдбी рдХिрддрдиे рд╕ाрд▓ рд╣ो рдЧрдП ? 1863 рдоें рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ рдеा рдЕрднी 2025 рд╣ो рдЧрдпा рддो, 162 рд╡рд░्рд╖ рд╣ो рдЧрдП। рдпे 163 рд╡ां рдЬрди्рдорджिрди рд╣ै। ( рд╕рдордп рдХे рдПрдХ рд▓рдо्рдмे рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рдХे рдмाрдж, рд╣рдоाрд░े рд╕ौрд░рдоंрдбрд▓ рдХे рдЕрди्рдп рдЧ्рд░рд╣ों рдХे рдЧुрд░ुрдд्рд╡ाрдХрд░्рд╖рдг рдХा рдЦिंрдЪाрд╡ рдзीрд░े-рдзीрд░े рдкृрде्рд╡ी рдХे рдШूрд░्рдгрди рдкрде, рдЭुрдХाрд╡ рдФрд░ рдХрдХ्рд╖ा рдХो рдмрджрд▓ рджेрддा рд╣ै।)
рд╣рдоाрд░े рдЬो рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд░рддीрдп рдЦрдЧोрд▓ рд╡िрдЬ्рдЮाрдиी рдпा 'astronomers' рдеे рд╡े рд╣рдЬाрд░ों рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рд╕े рдЬाрдирддे рдеे рдХि рдкृрде्рд╡ी рдЧोрд▓ рд╣ै। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╣рдорд▓ोрдЧ Geography рдХो рднूрдЧोрд▓ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рд╡े рдпрд╣ рдЬाрдирддे рдеे рдХी рдкृрде्рд╡ी рд╕ूрд░्рдп рдХे рдЪाрд░ो рдФрд░ рдШूрдорддी рд╣ै, рд╕ूрд░्рдп рдирд╣ीं рдШूрдорддा। рдФрд░ рдпрд╣ рднी рдЬाрдирддे рдеे рдХी рдкृрде्рд╡ी рдХा рдпрд╣ рдЬो рдЧ्рд░рд╣рдкрде рд╣ै ,рд╡рд╣ рдмрджрд▓рддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдпрд╣ рднी рдЬाрдирддे рдеे рдХि рдкृрде्рд╡ी рдХे рдзुрд░ी Axis рдпा рдЕрдХ्рд╖рд░ेрдЦा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे рдЪाрд░ों рдУрд░ рдкृрде्рд╡ी рдШूрдорддी рд╣ै рд╡рд╣ рджाрдИं рдУрд░ (рдкूрд░्рд╡ рджिрд╢ा рдоें-23.4° рдХे рдХोрдг рдкрд░) рдЭुрдХी рд╣ुрдИ рд╣ै, рдФрд░ рдпрд╣ рдЭुрдХाрд╡ рд╣ी рдкृрде्рд╡ी рдХे рдЛрддू рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХा рдХाрд░рдг рд╣ै। рдпे рд╕рднी рдмाрддें рд╣рдоाрд░े рдк्рд░ाрдЪीрди рдЧ्рд░рди्рде рд╕ूрд░्рдп -рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдоें рд▓िрдЦी рд╣ुрдИ рд╣ैं।
рдЕрднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдиिрдХोрд▓рд╕ рдХोрдкрд░рдиिрдХрд╕ рдиे рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдмрддाрдпा рдеा рдХि рдкृрде्рд╡ी рд╕ूрд░рдЬ рдХे рдЪрдХ्рдХрд░ рд▓рдЧाрддी рд╣ै। (рдЬिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी рдоें рдПрдХ рд╕рдб़рдХ рдиिрдХोрд▓рд╕ рдХोрдкрд░рдиिрдХрд╕ рдХे рдиाрдо рдкрд░ рд╣ै।) рд▓ेрдХिрди рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рд╕िрд░्рдл рдХрд╣ा рдеा, рд▓िрдЦा рдирд╣ीं рдеा। рд▓िрдЦा рдХ्рдпों рдирд╣ीं ? рдЗрд╕рд▓िрдП рдирд╣ीं рд▓िрдЦा рдХि рдЙрди्рд╣ें рдЪрд░्рдЪ рдХा рдбрд░ рдеा। рдХॉрдкрд░्рдиिрдХрд╕ рдХे рдиिрдзрди рдХे рдмाрдж рдЧैрд▓ीрд▓िрдпो рдЧैрд▓िрд▓ी рдиे рдПрдХ рдкुрд╕्рддрдХ рд▓िрдЦрдХрд░ рджाрд╡ा рдХिрдпा рдХि --'The earth revolves around the sun.' рдкृрде्рд╡ी рд╕ूрд░рдЬ рдХा рдЪрдХ्рдХрд░ рд▓рдЧाрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рдШोрд╖рдгा рдХे рдХाрд░рдг рдЪрд░्рдЪ рдиाрд░ाрдЬ рд╣ो рдЧрдпा рдФрд░ рдЙрдирдХो рд╕рдЬा рджिрдпा , рдЬेрд▓ рдоें рдбाрд▓ рджिрдпा рдФрд░ рдЖрджेрд╢ рджिрдпा рдХि рддुрдо рд╢рдкрде рд▓ेрдХрд░ рдХрд╣ो рдХि рд╕ूрд░्рдп рдкृрде्рд╡ी рдХी рдкрд░िрдХ्рд░рдоा рдХрд░рддा рд╣ै 'Sun is going round the Earth' рдирд╣ीं рддो рддुрдо्рд╣ें рд╡िрд╖ рдкीрдиा рдкреЬेрдЧा। рдЗрд╕рд▓िрдП рдбрд░ рдХे рдоाрд░े рдЙрд╕рдиे рдмाрдЗрдмिрд▓ рдкрд░ рд╣ाрде рд░рдЦрдХрд░ рдмोрд▓ рджिрдпा рдХि рд╣ाँ рдоैंрдиे рдЧрд▓рдд рдХрд╣ा рдеा -рд╕ूрд░्рдп рд╣ी рдкृрде्рд╡ी рдХा рдЪрдХ्рдХрд░ рдХाрдЯрддा рд╣ै। рдмाрдж рдоें рдЙрд╕рдиे рд╕ोрдЪा рдоेрд░े рдХрд╣ рджेрдиे рд╕े рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा ? рдоेрд░े рдХрд╣рдиे рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рд╕рдЪ рддो рд╕рдЪ рд╣ी рд░рд╣ेрдЧा। рдЧैрд▓ीрд▓िрдпो рдХे рдоौрдд рдХे рд▓рдЧрднрдЧ 350 рд╕ाрд▓ рдмाрдж - 1992 рдоें рдкोрдк рдЬॉрди рдкॉрд▓ рдиे рдпрд╣ рдоाрдиा рдХि рдЧैрд▓ीрд▓िрдпो рд╕рд╣ी рдеे рдФрд░ рдЪрд░्рдЪ рдЧрд▓рдд рдеा।
рд▓ेрдХिрди рддुрдо рд▓ोрдЧ рдпрд╣ рд╕ुрдирдХрд░ рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рдЪрдХिрдд рд╣ो рдЬाрдУрдЧे рдХि рд╣рдоाрд░े рдЦрдЧोрд▓ рд╡िрдЬ्рдЮाрдиी рд╡рд░ाрд╣рдоिрд╣िрд░ рдиे рдЫрдаी рд╢рддाрдм्рджी рдоें рд╣ी рд╕ूрд░्рдп рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рд▓िрдЦ рджिрдпा рдеा। рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓ेрдЦрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрдкрдиा рдиाрдо рдирд╣ीं рд▓िрдЦा рдХि рдоैं рдпрд╣ рд╕िрдж्рдзांрдд рджे рд░рд╣ा рд╣ूँ। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓िрдЦा рдХि рд╣рдоाрд░े рдЛрд╖िрдпों рдиे рд╕ूрд░्рдп рд╕िрдж्рдзांрдд рдХी рд░рдЪрдиा 10 рд╣рдЬाрд░ рд╕ाрд▓ рдкрд╣рд▓े рд╣ी рдХी рдеी। рдХिंрддु рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЗрд╕рдХे рдЕрдзिрдХांрд╢ рднाрдЧ рд╡िрд▓ुрдк्рдд рд╣ो рдЧрдП рдеे рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХो рдкूрд░्рдг рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдоुрдЭे рдлिрд░ рд╕े рд▓िрдЦрдиा рдкреЬ рд░рд╣ा рд╣ै। рддрдм рд╕рдордЭ рд▓ो рдХि рдк्рд░ाрдЪीрди рд╕рдордп рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХे рдЦрдЧोрд▓ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХा рдЬ्рдЮाрди рдХिрддрдиा рдЙрди्рдирдд рд░рд╣ा рд╣ोрдЧा ! (4.5 рдоिрдирдЯ)
ЁЯФ▒2. рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдХा meaningless рдиाрдо рдЗрдг्рдбिрдпा рдХैрд╕े рд╣ुрдЖ ? рдк्рд░ाрдЪीрди рд╕рдордп рд╕े рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХा рдиाрдо рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рд╣ी рдеा рдЗрдг्рдбिрдпा рдирд╣ीं। рдмрддाрдУ рддो рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХा рдиाрдо рдЗрдг्рдбिрдпा рдХिрд╕рдиे рджिрдпा ? рдЕрд░рдмिрдпрди рд▓ोрдЧ 'рд╕' рдЕрдХ्рд╖рд░ рдХा рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг 'рд╣' рдХрд╣рдХрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं, рд╕िрди्рдзु рдирджी рдХे рдЙрд╕ рдкाрд░ рдХे рджेрд╢ рдХो рд╕िрди्рдзु рдкाрд░ рдХा рджेрд╢ рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдирд╣ीं рдХрд╣ рдкा рд░рд╣े рдеे,рдЙрди рд▓ोрдЧों рдиे рд╕िंрдзु рдирджी рдХे рдЙрд╕ рдкाрд░ рдХे рджेрд╢ рдХो рд╣िрди्рджू рдХрд╣ा। рдХाрд▓ाрди्рддрд░ рдоें рд╕िрди्рдзु рд╕े рд╣िрди्рджू рд╣ुрдЖ, рдлिрд░ рд╣िрди्рджू рд╕े рдЗрдг्рдбрд╕ рд╡ैрд▓ी рдХрд╣ा, рдЗрдг्рдбрд╕ рд╕े рдЗрдг्рдбिрдпा рд╣ो рдЧрдпा। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд▓ोрдЧ рднी рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдиाрдо pronounce рдирд╣ीं рдХрд░ рдкा рд░рд╣े рдеे , рдЗрд╕рд▓िрдП рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХा рдиाрдо рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрдг्рдбिрдпा рдХрд░ рджिрдпा। рдЗрдг्рдбिрдпा рд╢рдм्рдж рдХा рдХोрдИ рдоीрдиिंрдЧ рдирд╣ीं рд╣ै, рдЗрдг्рдбिрдпा рдПрдХ meaningless рд╢рдм्рдж рд╣ै। рдХिрди्рддु рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рджेрд╢ рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдиाрдо рднाрд░рдд рд╣ै , рдЗंрдбिрдпा рдирд╣ीं। рднाрд░рдд рд╢рдм्рдж рдХा рдЕрд░्рде рддुрдорд▓ोрдЧ рдЬाрдирддे рд╣ो। 'рднा' рдоाрдиे рдЬ्рдЮाрди рдХा рдЖрд▓ोрдХ , 'рд░рдд' рдоाрдиे рдХौрди рд▓ोрдЧ ? рдЬो рд▓ोрдЧ рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЕрд░्рдеाрдд рдЬो рд▓ोрдЧ рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХрд░рддे рд╣ैं, рд╡े рднाрд░рддीрдп рд╣ैं। рд╣рдоाрд░े рдкुрд░ाрдгों рдоें рд╣ी рд▓िрдЦा рд╣ुрдЖ рд╣ै рдХि рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдХिрддрдиा рд╡िрд╢ाрд▓ рджेрд╢ рд╣ै। рд▓िрдЦा рд╣ै -'рдЖ рд╕рдоुрдж्рд░ं рд╣िрдоाрд▓рдп рдк्рд░рдпрди्рдд' рдЕрд░्рдеाрдд рдХрди्рдпा рдХुрдоाрд░ी рд╕े рд▓ेрдХрд░ рд╣िрдоाрд▓рдп рдкрд░्рдпрди्рдд рдЬो рднूрдЦрдг्рдб рдлैрд▓ा рд╣ै рдЙрд╕рдХा рдиाрдо рднाрд░рдд рд╡рд░्рд╖ рд╣ै। рд╡िрд╖्рдгु рдкुрд░ाрдг рдоें рд▓िрдЦा рд╣ै-
" рдЙрдд्рддрд░ं рдпрдд् рд╕рдоुрдж्рд░рд╕्рдп рд╣िрдоाрдж्рд░ेрд╢्рдЪैрд╡ рджрдХ्рд╖िрдгрдо्।
рд╡рд░्рд╖ं рддрдж् рднाрд░рддं рдиाрдо рднाрд░рддी рдпрдд्рд░ рд╕рди्рддрддि:॥"
рд╕рдоुрдж्рд░ рдХे рдЙрдд्рддрд░ рдПрд╡ं рд╣िрдоाрд▓рдп рдХे рджрдХ्рд╖िрдг рдХे рднू рдЦंрдб рдХो 'рднाрд░рдд' рдХрд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рд╕рди्рддाрдиों рдХो, рдпाрдиि рдЙрд╕рдХे рдкुрдд्рд░-рдкुрдд्рд░िрдпों рдХो рднाрд░рддीрдп рдХрд╣рддे рд╣ैं.....!!! рдоाрдиे рдпрд╣ाँ рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рд╕рднी рдиाрдЧрд░िрдХ рднाрд░рдд рдХी рд╕рди्рддрддिрддि рд╣ैं। рдпे рдмाрдд рд╣рдоाрд░े рдкुрд░ाрдгों рдоें рд▓िрдЦी рд╣ुрдИ рд╣ैं। рдЗрд╕рд▓िрдП рддुрдорд▓ोрдЧ рд╕рдордЭो рдХि рд╣рдоाрд░ी рд╡िрд░ाрд╕рдд -Heritage, рдХिрддрдиी рдорд╣ाрди рдеी । рд▓ेрдХिрди рд╡िрдЧрдд рд╣рдЬाрд░ рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рд╣рдорд▓ोрдЧ рдкрд╣рд▓े рдоुрдЧрд▓ों рдХे рдЧुрд▓ाрдо рд╣ुрдП рдлिрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдЧुрд▓ाрдо рд╣ुрдП। рдЧुрд▓ाрдоी рдХे рдЗрди рд╣рдЬाрд░ рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рднाрд░рдд рдкрд░ рдЬ्рдЮाрдирд▓ोрдХ рдирд╣ीं рдЕрдЬ्рдЮाрди рдХा рдЧрд╣рд░ा рдЕрди्рдзрдХाрд░ рдЫाрдпा рд░рд╣ा। рдЗрд╕ рдЕрди्рдзрдХाрд░ рдХे рдЯाрдИрдо рдоें рдХोрдИ рднी рдоुрдЧрд▓ рдпा рдм्рд░िрдЯिрд╢ Ruler рдЕрдкрдиे рдиौрдХрд░ (рдЧुрд▓ाрдо рдк्рд░рдЬा) рд╕े рдРрд╕ा рддो рдирд╣ीं рдХрд╣рддे рдеे рдХि рддुрдо рдмреЬे рдЬ्рдЮाрдиी-рдЧुрдгी рд▓ोрдЧ рд╣ो । рд╡े рд▓ोрдЧ рдпрд╣ी рд╕िрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХрд░рддे рдеे рдХि рдпे рдиौрдХрд░ рд▓ोрдЧ , рдЧुрд▓ाрдо рд▓ोрдЧ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рдЬाрдирддे, рдПрдХрджрдо рдмрд░्рдмрд░, рдЕрд╕рдн्рдп рд▓ोрдЧ рд╣ो । рдмрд╣ुрдд рджुःрдЦ -рдХрд╖्рдЯ рд╕рд╣рдХрд░ рднी рд╣рдоाрд░े рдкूрд░्рд╡рдЬों рдиे рд╣рдоाрд░े рдЛрд╖िрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрдЪिрдд рдЬ्рдЮाрди рдХे рднрдг्рдбाрд░ рдХो рдЕрднी рддрдХ рдмрдЪा рдХрд░ рд░рдЦा рд╣ै। (6.11 рдоिрдирдЯ)
ЁЯФ▒3. рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рдиिрд░्рднीрдХрддा рд╕े рдмрдЦाрди :
рд▓ेрдХिрди рдЙрд╕ рдЧुрд▓ाрдоी рдХे рдпुрдЧ рдоें, рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдЙрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рд╢ाрд╕рдХ рджेрд╢ рдоें рдЬाрдХрд░, рдЙрдирдХे рд╕ाрдордиे рдоंрдЪ рдкрд░ рдЦреЬे рд╣ोрдХрд░- рдХ्рдпा рдХрд╣ा рдеा ? '2500 рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рддрдХ рддुрдо рд╕рднी рд▓ोрдЧ рдПрдХрджрдо рдмрд░्рдмрд░ рдеे, рдПрдХрджрдо рдЕрд╕рдн्рдп рдеे। рдЙрд╕ рд╕рдордп рддुрдо рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░ рдХो рдиीрд▓े рд░ंрдЧ рд╕े рд░ंрдЧрддे рдеे। рдЬрдм рдХि 2500 рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рд╣рдоाрд░ा рджेрд╢ 'Pinnacle of Glory' рдЕрдкрдиी рдорд╣िрдоा рдХे рд╢िрдЦрд░ рдкрд░ рдеा।' рдпे рдмाрдд рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдиे рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд▓ोрдЧों рдХे рд╕ाрдордиे рдЦреЬे рд╣ोрдХрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा рдеा, рдмрддाрдУ рддो рд╡े рдХिрддрдиे рд╕ाрд╣рд╕ी рдеे! рдЖрдЬрдХрд▓ рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣рдорд▓ोрдЧ O ! Made in U.S.A.? Made in China ? рджेрдЦ рдХрд░ рдоाрд▓ реЩрд░ीрджрддे рд╣ैं। рдЦाрдж्рдп рдкрджाрд░्рде , рдорд╕ाрд▓े, рдмрд░्рддрди рдпрд╣ाँ рд╕े рдЬाрддे рдеे ,рд╕िрд▓्рдХ рдпрд╣ाँ рд╕े рдиिрд░्рдпाрдд рд╣ोрддा рдеा, рдЬिрддрдиी рднी рд╕ुंрджрд░ -рд╕ुंрджрд░ рд╡рд╕्рддुрдПं рдеीं , рд╕рдм рдХुрдЫ рдпрд╣ीं рд╕े рдиिрд░्рдпाрдд рд╣ोрддा рдеा। рдЙрди рджिрдиों рджुрдиिрдпा рднрд░ рдХे рд▓ोрдЧ рд╣рдорд▓ोрдЧ рдХे рдЙрдд्рдкाрджों рдкрд░ 'Made in India' рд▓िрдЦा рд╣ै рдпा рдирд╣ीं рджेрдЦрдХрд░ рд╣ी рдоाрд▓ рдЦрд░ीрджा рдХрд░рддे рдеे рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХी рдорд╣िрдоा рдЗрддрдиी рдорд╣ाрди рдеी рдХि। рд╣рдоाрд░े рднाрд░рддीрдп рдмिрдЬрдиेрд╕рдоैрди -exporter рд▓ोрдЧ рдЗрддрдиे рдк्рд░рд╕िрдж्рдж рдеे рдХि,рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рдкाрджों рдХो рдмेрдЪрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдЬрд╣ाрдЬ рдж्рд╡ाрд░ा рд╣рдЬाрд░ों рдоिрд▓ рджूрд░ рддрдХ рд╕рдоुрдж्рд░ी рдпाрдд्рд░ा рдХрд░рддे рдеे। (7.19 рдоिрдирдЯ)
ЁЯФ▒4. рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд░рддीрдп рдмिрдЬрдиेрд╕рдоैрди exporter рдеे рдФрд░ рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рд╡ाрд╕्рдХोрдбिрдЧाрдоा рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢, рдбрдЪ, реЮ्рд░ांрд╕ рдХे рдиाрд╡िрдХ рд▓ोрдЧ рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдирд╣ीं рдбрдХैрдд рдеे। :
рдФрд░ рдпे рдЬो рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी рдиाрд╡िрдХ рд╡ाрд╕्рдХोрдбिрдЧाрдоा (1460-1524 ) рдпрд╣ाँ рдЖрдпा рдеा, рдЙрд╕рдХो рдпрд╣ рдоाрд▓ूрдо рд╣ी рдирд╣ीं рдеा рдХि рдкृрде्рд╡ी рдЧोрд▓ рд╣ै। рд╡рд╣ рдЗрддрдиा рдбрд░рдкोрдХ рдеा, рд╕рдоुрдж्рд░ рдХे рдХिрдиाрд░े -рдХिрдиाрд░े рдЕрдл्рд░ीрдХा рдХे рджрдХ्рд╖िрдгी рдХोрдиे рд╕े рд╣ोрддे рд╣ुрдП рд╡рд╣ 1498 рдоें рднाрд░рдд рдоें рдХेрд░рд▓ рдХे рд╕рдоुрдж्рд░ी рддрдЯ рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪा। рдмीрдЪ рд╕рдоुрдж्рд░ рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдЬाрдиे рдХी рд╣िрдо्рдордд рдирд╣ीं рдеी। рдЗрди рд╕рдм рдбрдХैрдд рдиाрд╡िрдХों рдХो рднाрд░рдд рдЬाрдиे рдХी рдЗрддрдиी рдмेрдЪैрдиी рдХ्рдпों рдеी ? рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдоुрдЧрд▓, рдкुрд░्рддрдЧीрдЬ , рдбрдЪ рдпे рд╕рднी рдбाрдХू рдеे। рд╕िрд╕्рдЯрд░ рдиिрд╡ेрджिрддा рдиे рдХрд╣ा рдеा рдХि рднाрд░рдд рд╡рд░्рд╖ рдЕрдкрдиे culture (рд╕ंрд╕्рдХृрддि) рдХे рд╢िрдЦрд░ рдкрд░ рдеा, рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╡рд╣ рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХे рд╕ाрде рдПрдХрдд्рд╡ рдХे рдз्рдпाрди рдоें рдиिрдордЧ्рди рдеा। рдЙрд╕рдХी рд╕ोंрдЪ рдЗрддрдиी рдКँрдЪी рдеी рдХि, рд╡े рдЬाрдирддे рдирд╣ीं рдеे рдХोрдИ рджेрд╢ рд╣ी рдбрдХैрдд рдмрди рд╕рдХрддा рд╣ै , рдХिрд╕ी рджूрд╕рд░े рджेрд╢ рдХो рд▓ूрдЯрдиे рдХे рд▓िрдП рдЗрддрдиा рдмрд░्рдмрд░ рдЖрдХ्рд░рдордг рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै ? рдлिрд░ рд╣рдоाрд░ी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдеी - рдЕрддिрдеि рджेрд╡ो рднрд╡ ! рд╣рдордиे (рдХाрд▓ीрдХрдЯ рдХे рд░ाрдЬा рдиे) рдпрд╣ рдХрд╣рдХрд░ рдЙрд╕рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рдХिрдпा рдХि рдЖрдУ рднाрдИ рдЖрдУ рд╣рдорд▓ोрдЧ рд╕рднी рдордиुрд╖्рдп рдХा рд╕рдд्рдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं। рд▓ेрдХिрди рдЙрди рд▓ोрдЧों рдиे рдХ्рдпा рдХिрдпा ? рдмрди्рджुрдХ рд▓ेрдХрд░ рд╢ाрдм्рдмाрд╕ -рд╢ाрдм्рдмाрд╕ рдХрд░рдХे рдоाрд░ рджिрдпा। рдФрд░ рдбрдХैрддी рдХिрдпा। рдбрдХैрддी рдХрд░рдХे рдЙрдирд▓ोрдЧ рдмреЬा рдмрди рдЧрдпा। рдЬो рднी рджेрд╢ рднाрд░рдд рдкрд░ рдЖрдХ्рд░рдордг рдХिрдпा рд╕рдм рдЪीрдЯिंрдЧ рдХिрдпा , рдбрдХैрддी рдХрд░рдХे рдмреЬा рджेрд╢ рд╣ो рдЧрдпा। рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рджेрд╢ рдХा рд╕ाрд░ा рдзрди рд╕ाрдЗрдлрди рдХрд░рдХे рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдоें рд▓े рдЧрдпा। 17 рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рддрдХ рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХा рджेрд╢ рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рд╕рдмрд╕े - Richest рджेрд╢ рдеा। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рднाрд░рдд рдХो рд╕ोрдиे рдХी рдЪिреЬिрдпा рдХрд╣ा рдЬाрддा рдеा, рдФрд░ рднाрд░рдд рдХो рд▓ूрдЯрдиे рдХे рд▓िрдпे, рдоुрдЧрд▓, рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी, рдм्рд░िрдЯिрд╢, рдбрдЪ рдЕрднी рдбрдХैрдд рджेрд╢ рдкूрд░े рдЬी-рдЬाрди рд╕े рд▓рдЧे рд╣ुрдП рдеे।
ЁЯФ▒5.[(8.54 рдоिрдирдЯ ppt :рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдХे рдмрдЧрд▓ рдоें Tesla рдмैрдаे рд╣ै ! [1893 рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд рд╢िрдХाрдЧो рд╡िрд╢्рд╡ рдоेрд▓ा (World's Columbian Exposition) рдХ्рд░िрд╕्рдЯोрдл़рд░ рдХोрд▓ंрдмрд╕ рдХे рдЕрдоेрд░िрдХा рдЖрдЧрдорди рдХी 400рд╡ीं рд╡рд░्рд╖рдЧांрда рдордиाрдиे рдХे рд▓िрдП 5 рдордИ рд╕े 31 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1893 рддрдХ рд╢िрдХाрдЧो, рдоें рд╡िрд╢्рд╡ рдХोрд▓ंрдмिрдпाрдИ рдк्рд░рджрд░्рд╢рдиी' рдЖрдпोрдЬिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕े рд╢िрдХाрдЧो рд╡िрд╢्рд╡ рдоेрд▓ा рдХे рдиाрдо рд╕े рднी рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдоेрд▓े рдоें рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕्рд▓ा рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрд╡िрд╖्рдХृрдд рдП.рд╕ी. рдмिрдЬрд▓ी рдФрд░ рдл़्рд▓ोрд░ोрд╕ेंрдЯ рд▓ाрдЗрдЯिंрдЧ рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕ рдоेрд▓े рдоें 'рдл़ेрд░िрд╕ рд╡्рд╣ीрд▓ ' рдЬैрд╕े рдХрдИ рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░ों рдХो рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдкेрд╢ рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। (рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░ рдЧेрд▓ рдл़ेрд░िрд╕ рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрд╡िрд╖्рдХृрдд - рдл़ेрд░िрд╕ рд╡्рд╣ीрд▓ рдПрдХ рдордиोрд░ंрдЬрди рд╕рд╡ाрд░ी рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдХрдИ рд╕ीрдЯें рдпा рдХाрд░ें рдПрдХ рдмрдб़ी рдзुрд░ी рдХे рдЪाрд░ों рдУрд░ рдШूрдорддी рд╣ैं। рдЗрд╕े рдЖрдо рддौрд░ рдкрд░ рдоेрд▓ों, рдХाрд░्рдиिрд╡рд▓, рдФрд░ рдеीрдо рдкाрд░्рдХों рдоें рджेрдЦा рдЬाрддा рд╣ै। рдл़ेрд░िрд╕ рд╡्рд╣ीрд▓ рдХो рд╢िрдХाрдЧो рд╡्рд╣ीрд▓ рдХे рдиाрдо рд╕े рднी рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।) рдЗрд╕ рдоेрд▓े рдоें 46 рджेрд╢ों рдиे рднाрдЧ рд▓िрдпा рдеा। рдЗрд╕ рдоेрд▓े рдоें рдмिрдЬрд▓ी рд╕े рдЬрдЧрдордЧाрдиे рд╡ाрд▓ी рд╡्рд╣ाрдЗрдЯ рд╕िрдЯी рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рдеी। рдпрд╣ рдоेрд▓ा рдмрд╣ुрдд рд╕рдлрд▓ рд░рд╣ा рдеा। ]
рдЕрд╡рддрд░рд╡рд░िрд╖्рда рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд▓ीрд▓ा рдоें рд╡िрд╢्рд╡-рдзрд░्рдо рд╕ंрд╕рдж рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕ाрдЗंрд╕ (Tesla) рдФрд░ рд╡ेрджाрди्рдд (SV) рдХे рд╕рдорди्рд╡рдп рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рддрдпुрдЧ рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдаाрдХुрд░ -рдЬрдЧрддрдЬрдирдиी рдоाँ рд╕ाрд░рджा рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХो рдЖрд╡िрд░्рднूрдд рд╣ोрдиा рдкреЬा !
рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЬрдм рднाрд░рдд рд╡ाрд╕िрдпों рдХो рд╣рдЬाрд░ рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рджुःрдЦ рднोрдЧрдиा рдкреЬा, рддрдм рдЕрдкрдиी рдк्рд░рддिрдЬ्рдЮा -'рд╕рдо्рднрд╡ाрдоि рдпुрдЧे -рдпुрдЧे ' рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдаाрдХुрд░-рдоाँ -рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХो рдлिрд░ рд╕े рдпрд╣ाँ рдЖрдиा рдкреЬा। [' рдЕрд╡рддाрд░ рд▓ेрдиा рдкреЬा !'] рдХ्рдпोंрдХि рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╣рдорд▓ोрдЧ рднाрд░рддीрдп рд╣ोрдХрд░ рднी рдЕрдкрдиे рдХो рдПрдХрджрдо рджीрдирд╣ीрди рдоाрдирдиे рд▓рдЧे рдеे। рд╣рдорд▓ोрдЧ рдпрд╣ी рд╕ोрдЪрддे рдеे рдХि -рд╣рдо рдмреЬे рдЕрдХिंрдЪрди рд╣ैं। рд╣рдоाрд░े рдкाрд╕ рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рд╣ै - рдХेрд╢рд╡ рд╕ेрди рднी рдорд╣ाрд░ाрдиी рд╡िрдХ्рдЯोрд░िрдпा рд╕े рдоिрд▓рдиे рдм्рд░िрдЯेрди рдЧрдП рдеे। рдХिрди्рддु рдХ्рдпा рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрдирд╕े рднाрд░рдд рдХी рдЧрд░िрдоा рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдХुрдЫ рдХрд╣ा рдеा ? рдирд╣ीं , рдпे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХो рд╕рд▓ाрдо рдХрд░рдХे рдмोрд▓े рдЖрдк рд╣ी рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХी рд░ाрдиी рд╣ैं , рдЖрдк рд╣ी рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХा рдЙрдж्рдзाрд░ рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ैं। рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рд╕े рдкрд╣рд▓े рднाрд░рдд рдХे рдЬिрддрдиे рднी рдмреЬे рдиाрдоी-рдЧिрд░ाрдоी рд▓ोрдЧ рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рдЧрдП рдеे рд╕рднी рдиे рдРрд╕ा рд╣ी рдХрд╣ा рдеा। рд▓ेрдХिрди рдПрдХ рдоाрдд्рд░ рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рд╣ी 11 рд╕िрддंрдмрд░, 1893 рдХे рд╢िрдХाрдЧो рдоें рджिрдП рдЕрдкрдиे рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рднाрд╖рдг рдоें рд╕िрд░ рдЙрдаाрдХрд░ рдХрд░рдХे рдХрд╣ा рдеा -" I am proud to belong to a nation which has sheltered to all persecuted......рдоुрдЭे рдРрд╕े рджेрд╢ рдХा рдиिрд╡ाрд╕ी рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЧрд░्рд╡ рд╣ै, рдЬिрд╕рдиे рдЗрд╕ рдкृрде्рд╡ी рдХे рд╕рдорд╕्рдд рдзрд░्рдоों рдФрд░ рджेрд╢ों рдХे рдЙрдд्рдкीреЬिрддों рдФрд░ рд╢рд░рдгाрд░्рдеिрдпों рдХो рдЖрд╢्рд░рдп рджिрдпा рд╣ै। " рджेрдЦो рдХिрддрдиी рд╕ुрди्рджрд░ рдмाрдд рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं, рд╡рд╣ рднी рд╕рдмрдХे рд╕ाрдордиे рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं -" I am proud !" рдХिрди्рддु рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЖрдЬ рднी рдпрд╣ рдирд╣ीं рдХрд╣ рдкा рд░рд╣े рд╣ैं рдХि " I am proud to be an Indian ?)."(9.56 рдоिрдирдЯ) рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा рдеा - "It fills my heart with joy unspeakable to rise in response to the warm and cordial welcome which you have given us. I thank you in the name of the most ancient order of monks in the world " рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдЕрдЪ्рдЫी рддрд░рд╣ рд╕े рдЬाрдирддे рдеे рдХि рд╣рдорд▓ोрдЧ рд╕рдмрд╕े рдк्рд░ाрдЪीрди рдд्рдпाрдЧी рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХे рдЕрдиुрдпाрдпी рд╣ैं। "I am proud to belong to a nation which has sheltered the persecuted and the refugees of all religions and all nations of the earth. " рдЖрдЬ рднी рд╣рдорд▓ोрдЧ рд╣рд░ рджेрд╢ рдХे рд░िрдлुрдЬी рдХो рдЕрдкрдиे рдпрд╣ाँ рдкрдиाрд╣ рджे рд░рд╣े рд╣ैं। рдХ्рдпोंрдХि рд╣рдоाрд░े рдпрд╣ाँ -рдЕрддिрдеि рджेрд╡ो рднрд╡ ' рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЙрд╕ी рдХो рдиिрднाрдпे рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं। рд╕рднी рдХो рд╢рд░рдг рджिрдП рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं। рдлिрд░ рд╣рдо рдХिрд╕ рдмाрдд рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрд░рдХे рд╕рдмрдХो рд╢рд░рдг рджेрддे рд╣ैं ? рд╡рд╣ рднी рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдиे рд╕्рд╡рдпं рдмрддा рджिрдпा рдеा - " рдЬैрд╕े рд╡िрднिрди्рди рдирджिрдпाँ рднिрди्рди рднिрди्рди рд╕्рд░ोрддों рд╕े рдиिрдХрд▓ рдХрд░ рд╕рдоुрдж्рд░ рдоें рдоिрд▓ рдЬाрддी рд╣ैं , рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╣े рдк्рд░рднो ! рднिрди्рди рднिрди्рди рд░ूрдЪि (рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि) рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╡िрднिрди्рди рдЯेреЭे-рдоेреЭे рдЕрдерд╡ा рд╕ीрдзे рд░ाрд╕्рддे рд╕े рдЬाрдиेрд╡ाрд▓े рд▓ोрдЧ рдЕрди्рдд рдоें рддुрдЭ рдоें рд╣ी рдЖрдХрд░ рдоिрд▓ рдЬाрддे рд╣ैं। " [ ‘As the different streams having their sources in different places all mingle their water in the sea, so, O Lord, the different paths which men take through different tendencies, various though they appear, crooked or straight, all lead to Thee.’]
ЁЯФ▒ 6. (11.10 рдоिрдирдЯ) рд╢िрдХाрдЧो рдзрд░्рдо рд╕ंрд╕рдж рдоें рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╢्рд░ोрддा !
рд╡िрд╢्рд╡ рдзрд░्рдо рд╕ंрд╕рдж рдоें рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рдЬिрд╕ рд╕рдордп рдпрд╣ рдмाрдд рдХрд╣ी рдеी, рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╢िрдХाрдЧो рдоेрд▓ा рдоें рджो рд╢्рд░ेрдгी рдХे рд╢्рд░ोрддा рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдеे, рдПрдХ рдЧ्рд░ुрдк рдеा - 'Parliament of Religion ' рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиे рдЖрдпे рдкाрджрд░ी рдФрд░ рд╕ाрдоाрди्рдп рдЬрдиों рдХा рдФрд░ рджूрд╕рд░ा рдЧ्рд░ुрдк рдеा 'Parliament of Science' рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиे рдЖрдпे рдмрд╣ुрдд рдиाрдоी -рдЧिрд░ाрдоी рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рд▓ोрдЧों рдХा। рд╕рднी рдХो рдЙрдирдХा рднाрд╖рдг рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫा рд▓рдЧा рдеा। рдХिрди्рддु рдЙрдирдХे рднाрд╖рдг рдХो рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдкрд╕рди्рдж рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рд▓ोрдЧों рдиे рдХिрдпा рдеा। рд╣рдо рд╕рднी рд▓ोрдЧ рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि 1893 рдоें Parliament of Religion ' рд╢िрдХाрдЧो рдоें рд╣ुрдЖ рдеा, рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рд╡рд╣ाँ рдЧрдП рдеे। рд▓ेрдХिрди 1893 рдХे рд╕िрддрдо्рдмрд░ рдорд╣ीрдиे рдоें 'World's Columbian Exposition' рд╢िрдХाрдЧो рдоेрд▓े рдоें 11 рд╕े 27 рд╕िрддрдо्рдмрд░ рддрдХ рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдзрд░्рдо рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡िрд╢्рд╡-рдзрд░्рдо рд╕ंрд╕рдж (World Parliament of Religion) рдХा рдЖрдпोрдЬрди рд╣ुрдЖ рдеा рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдП 21 рд╕े 25 рдЕрдЧрд╕्рдд, 1893 рддрдХ 'IEC' -рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╡िрдж्рдпुрдд рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ (International Electrical Congress) рдХे рд░ूрдк рдоें 'Electric Congress' рдпा Parliament of Science' рднी рдЖрдпोрдЬिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। (11. 43 рдоिрдирдЯ)
рд╢िрдХाрдЧो рд╡िрд╢्рд╡ рдоेрд▓ा рдоें рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рд▓ोрдЧों рдХा рд╕рдоूрд╣ рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдоिрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рдЙрдд्рд╕ुрдХ рд░рд╣рддे рдеे। рдЬрдм рднी рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдеोреЬा рдлुрд░рд╕рдд рдоें рд╣ोрддे , рд╡े рд▓ोрдЧ рдХрд╣рддे рдХ्рдпा рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЖрдк рд╣рдоाрд░े' IEC-(International Electrical Congress) рдХे рдордг्рдбрдк (pavilion) рдоें рдеोреЬी рджेрд░ рдХे рд▓िрдП рдЖрдпेंрдЧे? рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП рднी рдеोреЬा рд╕рдордп рдиिрдХाрд▓ेंрдЧे ? Elisha Gray рдЙрдирд▓ोрдЧों рдХे рдк्рд░ेрд╕िрдбेрди्рдЯ рдеे, рд╡े рд╕рдоीрдЬी рд╕े рдоिрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдЦреЬे рд░рд╣рддे рдеे। рдеोреЬा рднी рдлुрд░्рд╕рдд рдоिрд▓рддा рддो рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рд╕े рдЕрдиुрд░ोрдз рдХрд░рддे рдХ्рдпा рдЖрдк рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рдордг्рдбрдк рдоें рдЖрдХрд░ рдХुрдЫ рдХрд╣рдиा рдЪाрд╣ेंрдЧे ? рдЙрди рдк्рд░рд╕िрдж्рдж рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рд▓ोрдЧों рдХे рдорди рдоें рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдХे рд▓िрдП рдЗрддрдиा рдк्рд░ेрдо рдХ्рдпों рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдЖ ? рдЙрди рд▓ोрдЧों рдХे рдзрд░्рдо рдоें 'original Sin' рдХी рдмрд╣ुрдд рдЪрд░्рдЪा рд╣ोрддी рдеी। рдИрд╕ाрдИ рдоें рдзрд░्рдо рдпрд╣ी рдмाрдд- рдмाрд░-рдмाрд░ рд╕िрдЦाрдИ рдЬाрддी рд╣ै- 'Ye are the sinners' рдФрд░ рд╣рдорд▓ोрдЧ рдкाрдкी рд╣ैं' рд╕ुрди-рд╕ुрди рдХрд░ рдЙрди рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХे рдХाрди рднी рдкрдХ рдЧрдП рдеे! рдЬрдмрдХि рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рдоंрдЪ рдкрд░ рдЦреЬे рд╣ोрдХрд░ рдХрд╣ा -“Ye are the children of Immortal Bliss ! рдЕрд░्рдеाрдд рддुрдо рддो рдЕрдоृрдд рдХे рд╕ंрддाрди рд╣ो, рддुрдо рднрд▓ा рдкाрдкी ? рдЕрднी рдЕрднी рддो рддुрдорд▓ोрдЧ рдпрд╣ी рдЧा рд░рд╣े рдеे ?-"Ye divinities on earth—sinners! It is a sin to call a man so; it is a standing libel on human nature!" [ Come up, O lions, and shake off the delusion that you are sheep; you are souls immortal, spirits free, blest and eternal; ye are not matter, ye are not bodies; matter is your servant, not you the servant of matter."
" рдЖрдк рддो рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рд╕рди्рддाрди рд╣ैं, рдЕрдорд░ рдЖрдирди्рдж рдХे рднाрдЧी рд╣ैं, рдкрд╡िрдд्рд░ рдФрд░ рдкूрд░्рдг рдЖрдд्рдоा рд╣ैं। рдЖрдк рдЗрд╕ рдЗрд╕ рдорд░्рдд्рдпрднूрдоि рдкрд░ рджेрд╡рддा рд╣ैं! рдЖрдк рднрд▓ा рдкाрдкी? рдордиुрд╖्рдп рдХो рдкाрдкी рдХрд╣рдиा рд╣ी рдкाрдк рд╣ै , рдпрд╣ рддो рдоाрдирд╡-рд╕्рд╡рд░ूрдк рдкрд░ рдШोрд░ рд▓ांрдЫрди рд╣ै। рдЖрдк рдЙрдаें! рд╣े рд╕िंрд╣ों ! рдЖрдпें, рдФрд░ рдЗрд╕ рдоिрде्рдпा рдн्рд░рдо рдХो рдЭрдЯрдХрдХрд░ рджूрд░ рдлेंрдХ рджें рдХि рдЖрдк рднेंреЬ рд╣ैं। рдЖрдк рддो рдЕрдЬрд░, рдЕрдорд░, рдЕрд╡िрдиाрд╢ी, рдЖрдирди्рджрдордп рдФрд░ рдиिрдд्рдпрдоुрдХ्рдд рдЖрдд्рдоा рд╣ैं, рдЬिрд╕े рд╢рд╕्рдд्рд░ рдирд╣ीं рдХाрдЯ рд╕рдХрддे , рд╡ाрдпु рдирд╣ीं рд╕ूрдЦा рд╕рдХрддी, рдЬрд▓ рдЧीрд▓ा рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा! рдЖрдк рдЬреЬ рдирд╣ीं рд╣ैं, рдЖрдк рд╢рд░ीрд░ рдирд╣ीं рд╣ैं, рдЬреЬ рддो рдЖрдкрдХा рджाрд╕ рд╣ै, рди рдХि рдЖрдк рдЬреЬ рдХे рджाрд╕ рд╣ैं!" [рез/резреи рд╣िрди्рджुрдзрд░्рдо]
рдЕрд░्рдеाрдд рдордиुрд╖्рдп рдХो рдХोрдИ рдпрджि рдкाрдкी рдХрд╣рдХрд░ рдкुрдХाрд░े рддो рд╡рд╣ рдкाрдк рдХрд░рддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╕ुрдирдХрд░ рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдЦुрд╢ рдХौрди рд╣ुрдП рдеे ? рд╡ेрджांрдд рдХी рдЗрд╕ рд╡ाрдгी рдХो рд╕ुрдирдХрд░ рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдЦुрд╢ рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рд▓ोрдЧ рд╣ुрдП рдеे , рд╣ां рдкाрджрд░ी рд▓ोрдЧ рдпрд╣ рд╕ुрдирдХрд░ рджुрдЦी рдЬрд░ूрд░ рд╣ो рдЧрдП рдеे। рдХ्рдпोंрдХि рдЙрдирдХो рд▓рдЧा рдХि рдпрд╣ рддो рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рдзрд░्рдо рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдмोрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै , рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЬो рдЬो рд╕ीрдЦा рд░рд╣े рд╣ैं рд╕рдм рдкोрд▓рдкрдЯ्рдЯी рд╣ी рдЦोрд▓ рджे рд░рд╣ा рд╣ै !! рд▓ेрдХिрди рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рд▓ोрдЧ рдмрд╣ुрдд рдЦुрд╢ рд╣ुрдП рдеे। рд╡ाрд╣ ! рдЖрдЬ рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдПрдХ рдРрд╕ा рдЖрджрдоी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджेрдЦा рдЬो рдХрд╣рддा рд╣ै, рддुрдо рдкाрдкी рдирд╣ीं рдЕрдоृрдд рдХी рд╕ंрддाрди рд╣ो। рддुрдо рдкाрдкी рдирд╣ीं рд╣ो। рдЬрдмрдХि рдкाрдкी рд╣ो , рдкाрдкी рд╣ो рд╕ुрди-рд╕ुрдирдХрд░ рдЙрдирдХे рдХाрди рдкрдХ рдЧрдП рдеे। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рд▓ोрдЧ рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рд╡ेрджाрди्рдд рдХे рд╕рди्рджेрд╢ рдХो рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рд╕ुрдирдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдордг्рдбрдк рдоें рдЖрдиे рдХा рдЕрдиुрд░ोрдз рдХрд░рддे рд░рд╣рддे рдеे- рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЖрдк рд╡ेрджाрди्рдд рдХे рд╕िрдж्рдзाрди्рддों (рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдпों) рдХो рд╣рдоें рд╕рдордЭाрдЗрдпे।
ЁЯФ▒7.(13.31 рдоिрдирдЯ PPt: рдЪिрдд्рд░ рдоें рджिрдЦाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рд▓ोрдЧों рдХो рд╡ेрджाрди्рдд рд╕рдордЭाрдиे рдХे рд▓िрдП -рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे 'Science and Vedanta' рджो рднिрди्рди-рднिрди्рди рд╡िрдзा рдХो рдХैрд╕े рдПрдХ рдХрд░ рджिрдпा ?
рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдпे рд╡ेрджाрди्рдд рдХे (рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдп) Spiritual Light рд╣ै; рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХो рдПрдХ Prizm рдХे рд░ूрдк рдоें рджिрдЦाрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рд╕ूрд░्рдп рдХे рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рддрд░рд╣ рд╡ेрджाрди्рдд рдХा Spiritual Light (рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдк्рд░рдХाрд╢ ) рдЬрдм рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рд░ूрдкी рдк्рд░िрдЬ्рдо рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдЬрдм рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓рддा рд╣ै рддो рдЗंрдж्рд░рдзрдиुрд╖ рдХे рдЕрд▓рдЧ -рдЕрд▓рдЧ рд░ंрдЧों 'VIBGYOR' рдХी рддрд░рд╣ Science, Arts, Commerce, Physiology, рдпा рдЕрдз्рдпाрдд्рдо рдЬिрддрдиे рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡िрдж्рдпा рд╣ै, рдЙрд╕ рдкрд░ рд░ौрд╢рдиी рдкреЬ рд╕рдХрддी рд╣ै। рдХ्рдпोंрдХि рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рд╣рд░ рд╡िрд╖рдп рдоें рдкाрд░ंрдЧрдд рдеे। (13.43 рд╕े -14.09 рдоिрдирдЯ рддрдХ)
"Science and Swami Vivekananda"/ Vedanta
'Towards Wholeness '
If SV as Prizm
Spiritual Light of Vedanta is 'VIBGYOR' of Knowledge
рддुрдорд▓ोрдЧ рдпрд╣ рд╕ुрдирдХрд░ рдЖрд╡ाрдХ рд╣ो рдЬाрдУрдЧे рдХि рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдХो рд╣рдорд▓ोрдЧ рдорд╣ाрди рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рдХрд╣рддे рд╣ैं,рд╕ंрдд рдХрд╣рддे рд╣ैं , рдорд╣ाрди рджेрд╢рднрдХ्рдд рдХрд╣рддे рд╣ैं , рдХिрди्рддु рд╡े рдПрдХ рдмрд╣ुрдд рдмреЬे 'рдЬ्рдЮाрди рдкिрдкाрд╕ु' (Knowledge Thirsty) рднी рдеे। рд╡े Higher Mathematics рд╕ीрдЦрдиे рднी рдЧрдП рдеे। рдЕрдзिрдХांрд╢ рд▓ोрдЧ рдХрд╣рддे рд╣ैं , рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЧрдгिрдд рдХो рдкрд╕ंрдж рдирд╣ीं рдХрд░рддे рдеे। рдпрд╣ рд╕рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै। рд╡े рдпрд╣ рдирд╣ीं рдЬाрдирддे рдХि рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдк्рд░ेрд╕ीрдбेрди्рд╕ी рдХॉрд▓ेрдЬ рдоें рдЬाрдХрд░ Higher Mathematics рдХा рдХ्рд▓ाрд╕ рднी рдЕрдЯेंрдб рдХिрдпा рдеा। рдлिрд░ Physiology рд╕ीрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдоेрдбिрдХрд▓ рдХॉрд▓ेрдЬ рднी рдЧрдП рдеे। рдФрд░ Energy рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЬाрдирдиे рдХे рд▓िрдП Physics рдХा рдХ्рд▓ाрд╕ рднी рдЕрдЯेंрдб рдХिрдпे рдеे। рдЗрд╕ рд▓िрдП рд╡े Science рдФрд░ Vedanta рдХो рдкूрд░्рдгрддा рдХी рдУрд░ рд▓े рдЬाрдХрд░ рдПрдХ рдХрд░ рджेрдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рдеे। рджेрдЦो рд╣рдорд▓ोрдЧ рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं рдХी рдПрдХ рдмिрди्рджु рдкрд░ рдЖрдХрд░ 'Science and Religion' рдХैрд╕े рдоिрд▓ рд╕рдХрддे рд╣ैं ? рдХिрди्рддु рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рджिрдЦрд▓ा рджिрдпा рдеा рдХि рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдзрд░्рдо рдЕрдкрдиी рдкूрд░्рдгрддा рдоें рдХैрд╕े рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдоिрд▓ рдЬाрддे рд╣ैं। Science рдоें рдоें рд╣рдорд▓ोрдЧ рдХрд╣рддे рд╣ै How ? рдФрд░ рд╡ेрджाрди्рдд рдХрд╣рддा рд╣ै Why ? рдЗрди рджोрдиों рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдПрдХ рдХрд░ рджिрдпा। рдХ्рдпोंрдХि рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдоें рд╕рджैрд╡ рд╕рдд्рдп рдХो рдЬाрдирдиे рдХी рдк्рд░рдмрд▓ рд▓ाрд▓рд╕ा рдеी। рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХो рдаाрдХुрд░ рд╕рдмрд╕े рдк्рд░िрдп рдХ्рдпों рд▓рдЧрддे рдеे? рдаाрдХुрд░ рдХрд╣рддे рдеे рддुрдо рд▓ोрдЧ рд╣рдоेрд╢ा рдк्рд░рд╢्рди рдкूрдЫोрдЧे। рдк्рд░рд╢्рди рдкूрдЫे рдмिрдиा рдоेрд░े рдЙрдкрджेрд╢ों (рд╕рдд्рдп рдпा рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो) рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдордд рдХрд░рдиा। рддुрдорд▓ोрдЧ рдоेрд░ी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХрд░рдХे рджेрдЦो , рдк्рд░рд╢्рди рдХрд░ो -рд╕рдм рдХुрдЫ рдЬाँрдЪ-рдкрд░рдЦ рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдоेрд░ी рдмाрддों рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ो। рдаाрдХुрд░ рдХी рдпрд╣ी рдмाрдд рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХो рд╕рдмрд╕े рдЕрдЪ्рдЫी рд▓рдЧी рдеी। (15.36 рдоिрдирдЯ)
ЁЯФ▒8.[15.47 рдоिрдирдЯ PPt Electric Congress] : IEC, Electric Congress рдпा Parliament of Science ' рдоें рдЬो рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рднाрдЧ рд▓िрдП рдеे рдЙрдирдХे рдЪिрдд्рд░ рджेрдЦो। рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрддрдиे рд▓ोрдЧों рдХो рддुрдо рдкрд╣рдЪाрдирддे рд╣ो ? рдеॉрдорд╕ рдРрд▓्рд╡ा рдПрдбीрд╕рди рдХा рдиाрдо рд╕ुрдиे рд╣ो ? рд╡ाрд╣ ! рдмрд╣ुрддों рдиे рд╕ुрдиा рд╣ै ! рдеॉрдорд╕ рдПрдбिрд╕рди рдиे 'Direct Current' -(current that runs continually in a single direction, like in a battery.) рдеॉрдорд╕ рдРрд▓्рд╡ा рдПрдбीрд╕рди рдХो рддो рддुрдо рд╕рднी рдкрд╣рдЪाрдирддे рд╣ो , рд╡ो рднी рдХिрди्рддु рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХा рднрдХ्рдд рдмрди рдЧрдП рдеे। рдХेрд▓्рд╡िрди рдХा рдиाрдо рд╕ुрдиे рд╣ो ? рдХ्рдпा рдХिрдпा рдеा рдХेрд▓्рд╡िрди рдиे ? рд╣ाँ , рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╕рд╣ी - рдЙрди्рд╣ोंрдиे Absolute Zero (рдкрд░рдо рд╢ूрди्рдп) рдХा рдЕрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпा рдеा। рдкрд░рдо рд╢ूрди्рдп рдпा -273 рдбिрдЧ्рд░ी рд╕ेрди्рдЯीрдЧ्рд░ेрдб рд╡рд╣ 'temperature' рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рдХрдо рдХोрдИ рднी рддाрдк рд╕ंрднрд╡ рд╣ी рдирд╣ी рд╣ै। рдХ्рд╡ाрдг्рдЯрдо рдпांрдд्рд░िрдХी (quantum mechanics) рдХी рднाрд╖ा рдоें рдХрд╣ें рддो рди्рдпूрдирддрдо рдКрд░्рдЬा рдХा рдЕрд╡рд╕्рдеा (the state of minimum energy) рдХो рдкрд░рдо рд╢ूрди्рдп рдХрд╣рддे рд╣ै। рдЗрд╕ рддाрдк рдкрд░ рдкрджाрд░्рде рдХे рдЕрдгुрдУं рдХी рдЧрддि рд╢ूрди्рдп рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। [ Absolute Zero рдпा 'рдкрд░рдо рд╢ूрди्рдп' рд╡рд╣ lowest possible temperature ' (рди्рдпूрдирддрдо рд╕рдо्рднрд╡ рддाрдк) рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рдХрдо рдХोрдИ 'temperature' рдпा рддाрдк рд╕ंрднрд╡ рд╣ी рдирд╣ी рд╣ै। At this temperature, the motion of the molecules of matter becomes zero. ' рдЗрд╕рдХा рдоाрди -273 рдбिрдЧ्рд░ी рд╕ेрди्рдЯीрдЧ्рд░ेрдб рд╣ोрддा рд╣ैं। рдкрд░рдо рд╢ूрди्рдп рддाрдк рдкрд░ рдкрджाрд░्рде рдЕрдкрдиे 'рдЧ्рд░ाрдЙрдг्рдб рд╕्рдЯेрдЯ' рдоें рд╣ोрддा рд╣ै ]
рд╣ाँ рдЯेрд╕्рд▓ा рдФрд░ рдХिрд╕рд▓िрдП рдЗрддрдиा рдк्рд░рд╕िрдж्рдж рдеे ? Alternating Current (рдРрд╕ी рдХрд░ेंрдЯ) рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рд╣рдорд▓ोрдЧ рд╕ुрдиे рд╣ैं, рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕्рд▓ा рдиे рдЕрд▓्рдЯрд░рдиेрдЯिंрдЧ рдХрд░ंрдЯ (рдПрд╕ी) рдХा рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпा рдеा, рдФрд░ рдеॉрдорд╕ рдПрдбिрд╕рди рдиे 'Direct Current' -рдбीрд╕ी рдХрд░ंрдЯ рдХा рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпा рдеा। рдЖрдЬ рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЬिрддрдиे рддрд░рд╣ рдХे рд╡िрдж्рдпुрдд् рдкा рд░рд╣े рд╣ैं , рдЬेрдирд░ेрдЯрд░ рдЖрджि рдкा рд░рд╣े рд╣ैं , рд╡िрдж्рдпुрдд् рд╕े рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдЙрдкрдХрд░рдг рдкा рд░рд╣े рд╣ैं, рд╕рдм рдЯेрд╕्рд▓ा рдХी рд╣ी рджेрди рд╣ै। рдЯेрд╕्рд▓ा рдпрджि рдирд╣ीं рдЖрддे рддो рд╣рдорд▓ोрдЧ рд╡िрдж्рдпुрдд् рдКрд░्рдЬा рд╕े рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдЕрдирдЬाрдиे рд╣ी рд░рд╣ рдЬाрддे। рдЗрд╕ рд╕рдордп рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░िрд╕िрдЯी рдХो рд▓ेрдХрд░ рдЬो рдХुрдЫ рднी рдЕрдиुрд╕рди्рдзाрди рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै , рд╕рдм рдЯेрд╕्рд▓ा рдХे рдЪрд▓рддे рд╣ै। рдХिрди्рддु рдЯेрд╕्рд▓ा рдЦुрдж рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рдкрд░рдо् рднрдХ्рдд рд╣ो рдЧрдП рдеे, рдЙрдирд╕े рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рдк्рд░ेрдо рдХрд░рддे рдеे।
рд╡े рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХे рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдоें рд╕े рдПрдХ рдеे। рдеॉрдорд╕ рдРрд▓्рд╡ा рдПрдбीрд╕рди рдиे рдбीрд╕ी рдХрд░ंрдЯ рдХा рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпा рдеा , рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕рдоें рдПрдХ рд╕рдорд╕्рдпा рдеी। DC current рдХो рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдЙрдЪ्рдЪ рдпा рдиिрдо्рди рд╡ोрд▓्рдЯेрдЬ рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा। рдЯेрд╕्рд▓ा рдХा рдоाрдирдиा рдеा рдХि рдк्рд░рдд्рдпाрд╡рд░्рддी рдзाрд░ा (рдпा AC) рдЗрд╕ рд╕рдорд╕्рдпा рдХा рд╕рдоाрдзाрди рд╣ै। Direct current is not easily converted to higher or lower voltages. Tesla believed that alternating current (or AC) was the solution to this problem. । рдЙрди्рд╣ोंрдиे 'рд╡िрдж्рдпुрдд्-рдЪुंрдмрдХीрдп рдЗंрдбрдХ्рд╢рди рдорд╢ीрди (Electromagnetic Induction Machine ) рдХा рдк्рд░рдердо рдЕрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпा рдеा।
рдмिрдЬрд▓ी рд╣рдоाрд░े рджैрдиिрдХ рдЬीрд╡рди рдХा рдЕрднिрди्рди рдЕंрдЧ рд╣ै, рдпрд╣ рд╣рд░ рд╕рдордп рд╣рдоाрд░े рд╕ाрде рд╣ै। рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдоोрдмाрдИрд▓ , рдЖрджि рдЙрдкрдХрд░рдгों рдХो рдмिрдЬрд▓ी рд╕े рдЪाрд░्рдЬ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЕрдкрдиे рдШрд░ों рдХो рд░ोрд╢рди рдХрд░рддे рд╣ैं, рдФрд░ рдЕрдкрдиी рджुрдиिрдпा рдХो рдЗрд╕рд╕े рдКрд░्рдЬा рджेрддे рд╣ैं। рд╣рдо рдоें рд╕े рдЬ़्рдпाрджाрддрд░ рд▓ोрдЧ рдеॉрдорд╕ рдПрдбिрд╕рди рдХो рдмिрдЬрд▓ी рдмрд▓्рдм рдХे рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░рдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдирддे рд╣ैं। рдХिрди्рддु рдмिрдЬрд▓ी рдХो рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдордиुрд╖्рдп рдХे рд▓िрдП рдЙрдкрдпोрдЧी рдмрдиाрдиे рдХा рдХाрдо рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕्рд▓ा рдиे рдХिрдпा рдеा।
рдЯेрд╕्рд▓ा рд╕िрд░्рдл़ рдПрдХ рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░рдХ рд╣ी рдирд╣ीं рдеे; рд╡े рдПрдХ рджूрд░рджрд░्рд╢ी рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рдеे - (APJ рдЕрдм्рджुрд▓ рдХрд▓ाрдо рдХी рддрд░рд╣ рднрд╡िрд╖्рдп рдж्рд░рд╖्рдЯा рдпा рдЦुрд▓ी рдЖँрдЦों рд╕े рд╕्рд╡рдк्рди рджेрдЦрдиे рд╡ाрд▓े) рд╡्рдпрдХ्рддि рдеे, рд╡े рдПрдХ рдРрд╕े рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬिрдирдХे рд╡िрдЪाрд░ рдЕрдкрдиे рд╕рдордп рд╕े рджрд╢рдХों рдЖрдЧे рдеे। рдк्рд░рдд्рдпाрд╡рд░्рддी рдзाрд░ा (рдПрд╕ी), рд╡ाрдпрд░рд▓ेрд╕ рд╕ंрдЪाрд░ рдФрд░ рдЕрдирдЧिрдирдд рдЕрди्рдп рдк्рд░рдоुрдЦ рдЙрдкрдХрд░рдгों рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдЙрдирдХे рдпोрдЧрджाрди рдиे рдЖрдЬ рдХी рдЕрдзिрдХांрд╢ рддрдХрдиीрдХ рдХी рдиींрд╡ рд░рдЦी рдЬिрд╕े рд╣рдо рд╕ाрдоाрди्рдп рдоाрдирддे рд╣ैं। рдЯेрд╕्рд▓ा рдХी рдоृрдд्рдпु 1943 рдХो рд╣ुрдИ, рдХिрди्рддु рдЖрдЬ 80 рд╕ाрд▓ рдмाрдж 2025 рдоें рднी рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рдФрд░ рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░ рд▓ोрдЧ рдПрдХ рд╕рдордп рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рднрд╡िрд╖्рдп рдж्рд░рд╖्рдЯा рдХे рд░ूрдк рджेрдЦे рдЧрдП рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा рдоें рдмрджрд▓рдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं।
рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдиे рд╢िрдХाрдЧो рдоेрд▓े рдХे рд╡िрд╢्рд╡ рдзрд░्рдо рд╕ंрд╕рдж рдоें рджिрдП рдЕрдкрдиे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рднाрд╖рдг рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рдЬрдЧрдд рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдкूрд░्рд╡ рдХे рд╡ेрджाрди्рдд рдХो рдкрд╣рд▓े рд╕े рдХрд╣ीं рдЕрдзिрдХ рдмрдб़े рдкैрдоाрдиे рдкрд░ рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХिрдпा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рди рдХेрд╡рд▓ рднाрд░рддीрдп рдЕрдз्рдпाрдд्рдо рдФрд░ рджрд░्рд╢рди рдХे рдмाрд░े рдоें рдмाрдд рдХी, рдмрд▓्рдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे Science рдФрд░ Vedanta рдкрд░ рднी рдЪрд░्рдЪा рдХी рдФрд░ рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХि рдХैрд╕े рджोрдиों рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдЬुрдб़े рд╣ुрдП рд╣ैं।
рдЬрдм рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдиे рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕्рд▓ा рд╕े рдоुрд▓ाрдХाрдд рдХी рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╡ेрджांрдд рд╕рдордЭрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░िрдд рдХिрдпा: 1893 рдоें, рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рд╕े рдоुрд▓ाрдХाрдд рдХे рджौрд░ाрди рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕्рд▓ा рдХो рд╡ेрджाрди्рдд рдоें Energy (рдКрд░्рдЬा) рдФрд░ рдкрджाрд░्рде (Matter) рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рдХो рд╕рдордЭрдиे рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рдоिрд▓ी। рдмाрдж рдоें, рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЬрдм рднाрд░рдд рд▓ौрдЯ рдЖрдпे рддрдм рдЙрдирдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдПрдХ рдкрдд्рд░ рдоें рд▓िрдЦा рд╣ै рдХि рдХैрд╕े рдЗрд╕ рдорд╣ाрди рд╕ाрдЗрди्рдЯिрд╕्рдЯ рдиे рд╡ेрджांрдд рдХे рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдпों рдХो рд╡िрдЬ्рдЮाрди рд╕рдо्рдордд рдкाрдпा рдеा рдФрд░ рдХैрд╕े рд╡ेрджांрдд рдФрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХे рдмीрдЪ рдХा рд╕ंрдмंрдз рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХो рдмрджрд▓рдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдХे рд╕ाрде рдк्рд░рддिрдз्рд╡рдиिрдд рд╣ुрдЖ। рдЯेрд╕्рд▓ा рдХी рдоृрдд्рдпु 1943 рдХो рд╣ुрдИ। рдЖрдЬ, 80 рд╕ाрд▓ рдмाрдж, рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рдФрд░ рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░ рдЕрднी рднी рдЙрдирдХे рд╕рдкрдиों рдХो рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा рдоें рдмрджрд▓рдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं।
ЁЯФ▒11. (22.09 рдоिрдирдЯ) рдЗрд╕ PPt рдЪिрдд्рд░ рдоें 'Skin Effect' (рдЙрдкрд░िрд╕्рддрд░ рдк्рд░рднाрд╡): Tesla coil (рдЯेрд╕्рд▓ा рдХॉрдЗрд▓) рдПрдХ рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░िрдХрд▓ рдЯ्рд░ांрд╕рдл़ॉрд░्рдорд░ рд╣ै рдЬो рд╡ोрд▓्рдЯेрдЬ рдмрдв़ाрдиे рдХे рд▓िрдП AC Current рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै, рдФрд░ рдмрд╣ुрдд рдЬ़्рдпाрджा рд╡ोрд▓्рдЯेрдЬ рдкैрджा рдХрд░рддा рд╣ै। рдЕрдкрдиे рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рдЙрдЪ्рдЪ рд╡ोрд▓्рдЯेрдЬ рдХे рдХाрд░рдг, рдЯेрд╕्рд▓ा рдХॉрдЗрд▓ рдоें рдмिрдЬрд▓ी (electricity) рд╣рд╡ा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдпाрдд्рд░ा рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ electric lighting, рдПрдХ्рд╕-рд░े рдЙрдд्рдкाрджрди, рдФрд░ рд╡ाрдпрд░рд▓ेрд╕ рдЯेрд▓ीрдЧ्рд░ाрдл़ी рдЬैрд╕े рдХрдИ рдХाрдоों рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
Nikola Tesla рдХो рджेрдЦो ! рдЯेрд╕्рд▓ा Lightning machine рд▓ेрдХрд░ рдЦреЬे рд╣ैं। рдЯेрд╕्рд▓ा Artificial Lightning produce рдХрд░рдиा рдЬाрдирддे рдеे। Laboratory рдоें Lightning produce рдХрд░рдХे рдПрдХ рдЬрдЧрд╣ рд╕े рджूрд╕рд░े рдЬрдЧрд╣ jump рдоाрд░рддा рдеा। рдЙрд╕ рдорд╢ीрди рдХे рдкाрд╕ рдЗрддрдиे confidence рд╕े рдЦреЬे рд╣ैं , рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рдЬाрдирддे рдеे High-frequency current skin рдд्рд╡рдЪा рдХे рдКрдкрд░ рд╕े рдЧुрдЬрд░ рдЬाрддा рд╣ै, рд╢рд░ीрд░ рдкрд░ рдЙрд╕рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдирд╣ीं рдкреЬрддा। рд╡े рдЬाрдирддे рдеे। рдХि рдпрд╣ high-frequency current рдоेрд░ी рдХोрдИ рдХ्рд╖рддि рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा। рдпा рдЙрдирдХा рд╢рд░ीрд░ рдмिрдЬрд▓ी рдХे рдЭрдЯрдХे рдХो рд╕рд╣ рд▓ेрдЧा, рдЗрд╕ рдмाрд░े рдоें рд╡े Confident (рдиिрдзреЬрдХ) рдеे। 'Skin Effect' (рдЙрдкрд░िрд╕्рддрд░ рдк्рд░рднाрд╡) рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рд╢ाрдпрдж рддुрдорд▓ोрдЧ рд╕ुрдиे рд╣ो ? [рдЙрдкрд░िрд╕्рддрд░ рдк्рд░рднाрд╡ (рдпा Skin Effect) рдПрдХ рд╡िрдж्рдпुрддрдЪुंрдмрдХीрдп рдШрдЯрдиा рд╣ै рдЬो рдПрдХ рдХंрдбрдХ्рдЯрд░ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдк्рд░рдд्рдпाрд╡рд░्рддी рдзाрд░ा (AC current) рдХे рдк्рд░рд╡ाрд╣ рд╕े рдЬुрдб़ी рд╣ै।
рдЗрд╕рдХे рдкрд░े рд╡िрдж्рдпुрдд्-рд▓ोрдХ рд╣ै рдЕрд░्рдеाрдд рд╡рд╣ рдЕрд╡рд╕्рдеा, рдЬрд╣ाँ рдк्рд░ाрдг рдЖрдХाрд╢ рд╕े рдк्рд░ाрдпः рдЕрднिрди्рди рд╣ै , рдФрд░ рдпрд╣ рдмрддाрдиा рдХрдаिрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд╡िрдж्рдпुрдд् (matter) рд╣ै рдпा рд╢рдХ्рддि (Energy) ? рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдм्рд░рд╣्рдорд▓ोрдХ рд╣ै , рдЬрд╣ाँ рди рдк्рд░ाрдг (Time) рд╣ै , рди рдЖрдХाрд╢ (Space) рджोрдиों рд╣ै рдЪिрдд्-рд╢рдХ्рддि рдЕрд░्рдеाрдд рдЖрджिрд╢рдХ्рддि рдоें рд╡िрд▓ीрди рд╣ैं। рдФрд░ рдпрд╣ाँ рдк्рд░ाрдг рдФрд░ рдЖрдХाрд╢ рдХे рди рд░рд╣рдиे рд╕े рдЬीрдм рдХो рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рд╕рдорд╖्рдЯि- рдорд╣рдд рдпा рд╕рдорд╖्рдЯि рдорди рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддा рд╣ै।
"This appears as a Purusha, an abstract universal soul, yet not the Absolute, for still there is multiplicity. From this the Jiva finds at last that Unity which is the end. Advaitism says that these are the visions which rise in succession before the Jiva, who himself neither goes nor comes, and that in the same way this present vision has been projected. The projection (Srishti) and dissolution must take place in the same order, only one means going backward, and the other coming out."
"рдпрд╣ рднी рдкुрд░ुрд╖ рдпा рд╕рдЧुрдг рд╡िрд╢्рд╡ाрдд्рдоा (рдИрд╢्рд╡рд░) рдХी рд╣ी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ै, рди рдХि рдиिрд░्рдЧुрдг рдЕрдж्рд╡िрддीрдп рдм्рд░рд╣्рдо рдХी , рдХ्рдпोंрдХि рдЙрд╕рдоें рдЕрдиेрдХрддा (multiplicity) рдЕрдм рднी рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै। [рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕ рд╕рдордЭ рдХे рдмाрдж рдХि 'рдПрдХ' (рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда) рд╣ी рдЕрдиेрдХ (M/F) рдмрди рдЧрдпा рд╣ै] рдЬीрд╡ (рдк्рд░ाрдгी -рдЬीрд╡ाрдд्рдоा) рдХो рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХे рд╕ाрде рдПрдХрдд्рд╡ Oneness рдХी рдЕрдиुрднूрддि рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬो рдордиुрд╖्рдп рдЬीрд╡рди рдХा рдЕрди्рддिрдо рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै। рдЕрдж्рд╡ैрдд рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдХे рд╕рдо्рдоुрдЦ рдЗрди рд╕рдм рдЕрдиुрднूрддिрдпों рдХा рдк्рд░ाрдХाрдЯ्рдп[ рдкृрде्рд╡ी, рд╕ूрд░्рдп, рдЧ्рд░рд╣, рддाрд░े -рджेрд╢-рдХाрд▓ рдХा рд╕ाрддрдд्рдп, рд░ूрдкी рдк्рд░рд▓рдп рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдПрдХ рдХे рдмाрдж рдПрдХ рдмрд╣ुрдд рддीрд╡्рд░рддा рд╕े ] рдХ्рд░рдорд╢ः рд╣ोрддा рд╣ै ; рдкрд░рди्рддु рдЬीрд╡ рд╕्рд╡рдпं рди рдХрд╣ीं рдЖрддा рд╣ै , рди рдЬाрддा рд╣ै; рдФрд░ рдаीрдХ рдЗрд╕ी рдХ्рд░рдо рдоें рд╡рд░्рддрдоाрди рдЬрдЧрдд-рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рднी рдк्рд░рдХ्рд╖ेрдкिрдд (projected) рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдЗрд╕ी рдХ्рд░рдо рд╕े рд╕ृрд╖्рдЯि (projection ) рдФрд░ рдк्рд░рд▓рдп (dissolution ) рд╣ोрддे рд╣ैं - рдЗрд╕ рдЪрдХ्рд░ рдХा рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рдЕрд░्рде рд╣ै 'рдкीрдЫे рдЬाрдиा' рдФрд░ рджूрд╕рд░े рдХा 'рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓рдиा। "
рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХेрд╡рд▓ рдЕрдкрдиे рд╣ी рд╡िрд╢्рд╡ рдХो рджेрдЦрддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрд╕ рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдЙрд╕рдХे рдоोрд╣рдмंрдзрди рдХे рд╕ाрде рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै, рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдоोрдмंрдзрди рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ोрддे рд╣ी рдпрд╣ рд╡िрд╢्рд╡ (рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП?) рд╡िрдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рддрдеाрдкि рдФрд░ों рдХे рд▓िрдП, рдЬो рдЕрдм рднी рдоोрд╣рдмंрдзрди рдоें рд╣ैं (рддीрдиों рдРрд╖рдгाрдУं рдХे рдоोрд╣рдмंрдзрди рдоें рд╣ैं, рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдоाрдпा рд░ूрдкी рдЬрдЧрдд рдХा рдЖрдХрд░्рд╖рдг) рдЕрд╡рд╢िрд╖्рдЯ рд░рд╣рддा рд╣ै। рдиाрдо рдФрд░ рд░ूрдк рд╕े рд╣ी рд╡िрд╢्рд╡ рдмрдиा рд╣ै। рд╕рдоुрдж्рд░ рдХी рддрд░ंрдЧ, рддрднी рддрдХ рддрд░ंрдЧ рд╣ै рдЬрдм рддрдХ рдХि рд╡рд╣ 'рдиाрдо' рдФрд░ 'рд░ूрдк' рд╕े рд╡рд╣ рд╕ीрдоिрдд рд╣ै। рдпрджि рддрд░ंрдЧ рд▓ुрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдпे, рддो рд╡рд╣ рд╕рдоुрдж्рд░ рд╣ी рд╣ै ; рдкрд░рди्рддु рдЙрд╕рдХे рд╡े рдиाрдо рдФрд░ рд░ूрдк (M/F рдоें рдЖрд╕рдХ्рддि) рддрдд्рдХाрд▓ рд╣ी [рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рд╣ोрддे рд╣ी ] рд╕рджा рдХे рд▓िрдП рдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЧрдП।
So though the name and form of wave could never be without water that was fashioned into the wave by them, yet the name and form themselves were not the wave. They die as soon as ever it returns to water. But other names and forms live in relation to other waves. This name-and-form is called M├вy├в, and the water is Brahman.
рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрд╕ рддрд░ंрдЧ рдХे рдиाрдо рдФрд░ рд░ूрдк рдЬрд▓ рдХे рдмिрдиा рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддे , рдЬिрд╕рд╕े рдиाрдо рдФрд░ рд░ूрдк рдиे рддрд░ंрдЧ рдХा [рд╕्рдеूрд▓ рд╢рд░ीрд░ ? рдХा ] рдиिрд░्рдоाрдг рдХिрдпा , рдкрд░рди्рддु рдлिрд░ рднी рд╡े рд╕्рд╡рдпं рддрд░ंрдЧ рдирд╣ीं рд╣ैं। рдЬैрд╕े рд╣ी рддрд░ंрдЧ (рдмूँрдж) рдкाрдиी (рд╕рдоुрдж्рд░) рдмрди рдЬाрддी рд╣ै, рд╡ैрд╕े рд╣ी рдЙрд╕рдХे рдиाрдо рдФрд░ рд░ूрдк рдХा рд▓ोрдк рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдкрд░рди्рддु рджूрд╕рд░े рдиाрдо рдФрд░ рд░ूрдк , рдЬिрдирдХा рджूрд╕рд░ी рддрд░ंрдЧों рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╣ैं , рд╡рд░्рддрдоाрди рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдпрд╣ рдиाрдо рдФрд░ рд░ूрдк рдоाрдпा рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै , рдФрд░ рдкाрдиी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै। "
The wave was nothing but water all the time, yet as a wave it had the name and form. Again this name and form cannot remain for one moment separated from the wave, although the wave as water can remain eternally separate from name and form. But because the name and form can never he separated, they can never be said to exist. Yet they are not zero. This is called Maya.
рд╕рдм рдХाрд▓ рдоें рддрд░ंрдЧ [рдмूँрдж] рдкाрдиी рдХे рд╕िрд╡ा рдФрд░ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдлिрд░рднी рддрд░ंрдЧ (рдмूँрдж) рдХे рдЖрдХाрд░ рдоें рдЙрд╕рдХा рдиाрдо рдФрд░ рд░ूрдк рд╣ै।рдкुрдиः, рдпे рдиाрдо рдФрд░ рд░ूрдк рдПрдХ рдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рднी рдкाрдиी рд╕े рдкृрдердХ рд╣ोрдХрд░ рдирд╣ीं рд░рд╣ рд╕рдХрддे , рдпрдж्рдпрдкि рддрд░ंрдЧ [рдмूँрдж] рдЬрд▓ рд░ूрдк рдоें рдЕрдирди्рдд рдХाрд▓ рддрдХ рдиाрдо рдФрд░ рд░ूрдк рд╕े рдкृрдердХ рд░рд╣ рд╕рдХрддी рд╣ै। рдХिрди्рддु рдиाрдо рдФрд░ рд░ूрдк рдХрднी рдкृрдердХ рдирд╣ीं рдХिрдпे рдЬा рд╕рдХрддे , рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЙрдирдХा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдирд╣ीं рдоाрдиा рдЬा рд╕рдХрддा। рддрдеाрдкि рд╡े рд╢ूрди्рдп (рдЕрд╕рдд) рдирд╣ीं рд╣ैं। рдФрд░ рдпрд╣ी рдоाрдпा рд╣ै।
рдоैं рдпрд╣ рд╕рдм рд╕ाрд╡рдзाрдиी рд╕े рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ूँ, рд▓ेрдХिрди рдЖрдк рдПрдХ рдирдЬ़рд░ рдоें рд╣ी рджेрдЦ рд▓ेंрдЧे рдХि рдоैं рд╕рд╣ी рд░ाрд╕्рддे рдкрд░ рд╣ूँ। рд╢ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाреЬी рд╕े рдЬुреЬे рдКँрдЪे рдФрд░ рдиीрдЪे рдХे рдХेंрдж्рд░ों рдХे (рд╕рд╣рд╕्рд░ाрд░ рдФрд░ рдоूрд▓ाрдзाрд░) рдХे рдмीрдЪ рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдХो рдЬाрдирдиे рдХे рд▓िрдП, рдоुрдЭे рд╢рд░ीрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрди (physiology) рдХो рдЕрдзिрдХ рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рдЕрдз्рдпрди рдХрд░рдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै , рддाрдХि рдЪिрдд्рдд (mind-stuff,рдорди-рд╡рд╕्рддु),рдорди, рдмुрдж्рдзि (intellect) рдФрд░ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдЖрджि рд╕рдо्рдмрди्рдзी psychology (рдордиोрд╡िрдЬ्рдЮाрди рдпा рдЕрдз्рдпाрдд्рдо рд╡िрдж्рдпा) рдХो рдкूрд░्рдгрддा рдк्рд░рджाрди рдХी рдЬा рд╕рдХे। рдкрд░рди्рддु рдЕрдм рдоेрд░े рдорди рдкрд░ рдкाрд╕ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдк्рд░рдХाрд╢ рдкреЬ рд░рд╣ा рд╣ै, рдзुँрдзрд▓ाрдкрди (рдХрд░्рдордХाрдг्рдбी рдЬाрджूрдорди्рдд्рд░) рд╕े рдоुрдХ्рдд।
рдоैं рдЙрди्рд╣ें рд╡ेрджाрди्рдд рдХे рд╢ुрд╖्рдХ рдФрд░ рдХрдаोрд░ рддрд░्рдХ (рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдпों) рдХो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рджेрдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ूँ, рдЬिрд╕े рдк्рд░ेрдо рдХी рдордзुрд░рддрдо рдЪाрд╢рдиी рд╕े рдХोрдорд▓ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ो, рдк्рд░рдЪрдг्рдб рдХрд░्рдо рд╕े рдЪрдЯрдкрдЯा (spicy -рд░ोрдЪрдХ) рдмрдиा рд╣ो, рдФрд░ рдпोрдЧ рдХी рд░рд╕ोрдИ рдоें рдкрдХाрдпा рдЧрдпा рд╣ो, рдЬिрд╕े рдХोрдИ рдмाрд▓рдХ рднी рдЙрд╕े рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдкрдЪा рд╕рдХे। (рдЦंрдб рек/рейреорел)
(рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕्рд▓ा рдХी рдоुрд▓ाрдХाрдд рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рд╕े рдЕрднिрдиेрдд्рд░ी рд╕ाрд░ा рдмрд░्рдирд╣ाрд░्рдЯ рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдпोрдЬिрдд рдПрдХ рдкाрд░्рдЯी рдоें рд╣ुрдИ рдеी। рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдиे рдЯेрд╕्рд▓ा рдХो рдк्рд░ाрдг (рдКрд░्рдЬा-Energy) рдФрд░ рдЖрдХाрд╢ (Matter -рдкрджाрд░्рде) рдХी рд╡ैрджिрдХ рдЕрд╡рдзाрд░рдгाрдУं рд╕े рдкрд░िрдЪिрдд рдХрд░ाрдпा рдеा।
рдЯेрд╕्рд▓ा рдХे рдкाрд╕ рдлाрд▓рддू рд╕рдордп рдПрдХрджрдо рдирд╣ीं рд╣ोрддा рдеा, рд╡े рд╣рд░ рд╕рдордп рд▓ाрдЗрдм्рд░ेрд░ी рдоें рдмैрдаे рд░рд╣рддे рдеे। рд▓ोрдЧ рдЯेрд╕्рд▓ा рд╕े рдоिрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрддुрд░ рд░рд╣рддे рдеे। рд╡े рдПрдХ рдЦ्рдпाрддि-рдк्рд░ाрдк्рдд рд╡्рдпрдХ्рддि рдеे He was a Celebrity, рд╕рдмрд▓ोрдЧ рд╕ोрдЪрддे рдеे рд╡े рдпрджि рд╣рдоाрд░े рдШрд░ рдкрд░ рдЦाрдиे рдЖ рдЬाрдПँ рддो рд╣рдоाрд░ा рдкрд░рдо् рд╕ौрднाрдЧ्рдп рд╣ोрдЧा। рдХिрди्рддु рдЯेрд╕्рд▓ा рдХрднी рдХिрд╕ी рдХे рдпрд╣ाँ рдирд╣ीं рдЬाрддे рдеे। рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рд╕рдордп рд╣ी рдирд╣ीं рдеा рд╣рд░ рд╕рдордп рд▓ाрдЗрдм्рд░ेрд░ी рдоें рд░рд╣рддे рдеे। рдЙрдирдХी рдмुрдж्рдзि рдЗрддрдиी рддेрдЬ рдеी рдХी рдм्рд░ेрди рдоें рд╕ोрдЪрдХрд░ рд╣ी рдорд╢ीрди рдХा рдирдХ्рд╢ा рдмрдиा рд▓ेрддे рдеे , рдФрд░ рд╣िрд╕ाрдм рдЬोреЬрдиे рдоें рдЙрдирдХो рдкेрди-рдХाрдЧрдЬ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рдирд╣ीं рдеी। рд╡े Mental Mathematics, рдоाрдирд╕िрдХ рдЧрдгिрдд рдХрд░ рд▓ेрддे рдеे। рдЗрддрдиे рдмुрдж्рдзिрдоाрди рдеे। рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рд╕ाрде рд╡ेрджांрдд рдФрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдкрд░ рдЦूрдм рдЖрд░्рдЧुрдоेंрдЯ рд╣ुрдЖ। рд▓ेрдХिрди рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХा рд▓ेрдХ्рдЪрд░ рд╕ुрдирдиे рдХे рд▓िрдП рд╡े рдЬрд▓्рджी рд▓ाрдЗрдм्рд░ेрд░ी -рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ा рдмंрдж рдХрд░рдХे рдкрд╣ुंрдЪ рдЬाрддे рдеे। рджेрд░ рд╣ो рдЬाрдиे рд╕े рдмैрдардиे рдХी рдЬрдЧрд╣ рдирд╣ीं рдоिрд▓рддी рддो рджрд░рд╡ाрдЬे рдХे рдмाрд╣рд░ рдЦреЬे рд╣ो рдХрд░ рд╡े рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХो рд╕ुрдирддे рдеे। рдХिрд╕ी рднी рддрд░рд╣ рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХो рд╕ुрдиूंрдЧा , рдЗрддрдиा рдкрд╕ंрдж рдХрд░рддे рдеे।
ЁЯФ▒9(18.29 рдоिрдирдЯ ).-"рдпрдеा рдкिрдг्рдбे рддрдеा рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдбे' Energy and Mass are Interconvertible. рдпा E=mc² ]
рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХो рдЕрдкрдиी рд▓ाрдЗрдм्рд░ेрд░ी рджेрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдоंрдд्рд░िрдд рдХिрдпा। рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рдХрд╣ा рдоैं рддुрдордХो рд╡ेрджांрдд рдХी рдХुрдЫ рдЬाрдирдХाрд░ी рджूँрдЧा, рд╡ेрджांрдд рдХे рдХुрдЫ рд╕िрдж्рдзांрдд (рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдп) рдмрддाрдКँрдЧा рдХ्рдпा рддुрдо рдЙрд╕े Mathematics рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХрд░ рд╕рдХोрдЧे ? рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдиे рдХрд╣ा рджेрдЦो рдоैं- рд╕рдд्рдпाрдкрди рдпोрдЧ्рдп рд╡ेрджाрди्рдд рдХे verifiable Truth рд╕िрдж्рдзाрди्рддों рдХो рд╣ी рдЙрдж्рдзृрдд рдХрд░ूँрдЧा , рдХिрди्рддु рдХ्рдпा рддुрдо рдЙрд╕рдХो рдЙрд╕рдХो Mathematically Verify рдХрд░ рд╕рдХोрдЧे ? рд╡े рд╕рднी verifiable Truth рд╣ैं, Swami ji said look they are all Verifiable Truths ! рд╣ां , рд╣ाँ , рдХрд░ рд╕рдХूंрдЧा рдЖрдк рдЖрдЗрдпे рдоेрд░ी рд▓ाрдЗрдм्рд░ेрд░ी рдоें। рддрдм рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдиे рдХ्рдпा рдХрд╣ा ? рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рдХрд╣ा - "Energy and Mass are Interconvertible " (рдПрдирд░्рдЬी рдПंрдб рдоाрд╕ рдЖрд░ рдЗंрдЯрд░рдХрди्рд╡рд░्рдЯिрдмрд▓) рдЕрд░्рдеाрдд 'рдКрд░्рдЬा рдФрд░ рдкिрдг्рдб (рдж्рд░рд╡्рдпрдоाрди) рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдкрд░िрд╡рд░्рддрдиीрдп рд╣ैं'। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзाрди्рдд-'рдпрдеा рдкिрдг्рдбे рддрдеा рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдбे, рдпрдеा рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдбे рддрдеा рдкिрдг्рдбे' рдХो рдоैंрдиे рд╡ेрджाрди्рдд рд╕े (рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдЪрд░рдХ рд╕ंрд╣िрддा) рдЙрдж्рдзрд░िрдд рдХिрдп рд╣ै - рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рднाрд╖ा рдоें рдХрд╣ा рд╣ै। рдХ्рдпा рддुрдо рдЗрд╕рдХो Mathematically рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХрд░ рд╕рдХोрдЧे? рдЯेрд╕्рд▓ा рдиे рдХрд╣ा, рд╣ाँ рдХрд░ рджूंрдЧा, рдЖрдк рдоेрд░ी рд▓ाрдЗрдм्рд░ेрд░ी рдоें рдЖрдЗрдпे। рд╡рд╣ाँ рдЙрдирдХे рд╕ाрдордиे рдмोрд░्рдб рдкрд░ рдХрдИ equation рд▓िрдЦрддे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрддे рд╣ैं। рддрдм рдХрд╣рддे рд╣ैं рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдпрд╣ рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдирд╣ीं рд╣ो рдкा рд░рд╣ा рд╣ै , рдЖрдкрдХा рдЬो рдпрд╣ рд╡ेрджाрди्рдд рдХा рд╕िрдж्рдзांрдд рдпा рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдп рд╣ै -рд╡рд╣ 'Theory' рд╣ी рдЧрд▓рдд рд▓рдЧрддा рд╣ै। рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं -''рдоेрд░ा рд╡ेрджाрди्рддिрдХ рд╕िрдж्рдзांрдд рдЧ़рд▓рдд рдирд╣ीं рд╣ै, рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдЧрдгिрддीрдп рдЙрдкрдХрд░рдг рдЕрднी рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рдирд╣ीं рд╣ै। '' My Vedantic Theory is not wrong your Mathematical Tool is not ready." рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рдХрд╣ рджिрдпा рддुрдо्рд╣ाрд░े рдЧрдгिрддीрдп рдЙрдкрдХрд░рдг рдЕрднी рдЙрддрдиी рдк्рд░рдЧрддि рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХे рд╣ैं। рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╕рд╣ी рдХрд╣ा рдеा рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे। рдХ्рдпोंрдХि 1905 рдИ реж рдоें рдЕрд▓्рдмрд░्рдЯ рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рдиे 'theory of relativity' рд╕ाрдкेрдХ्рд╖рддा рдХे рд╕िрдж्рдзांрдд 'mass-energy equivalence' formula рдХो E=mc²-рдХो рдЖрд╡िрд╖्рдХृрдд рдХिрдпा । E=mc²' рдЗрд╕ рд╕ूрдд्рд░ рдХो рдХिрддрдиे рд▓ोрдЧ рдЬाрдирддे рд╣ैं ? рд╣ाрде рдЙрдаाрдУ। рд╡ाрд╣ -thank you ! рд▓ेрдХिрди рдЕрд▓्рдмрд░्рдЯ рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рдиे рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХो 1905 рдоें рдЖрд╡िрд╖्рдХृрдд рдХिрдпा , рдХिрди्рддु рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдпрд╣ рднी рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा рдеा рдХि рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХो рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдкрд╣рд▓े рд╣ी рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा рдеा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣рдо рджेрдЦрддे рд╣ैं рдХि рдЬिрддрдиे рднी рднी top рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рд╣ुрдП рд╣ैं, рд╕рднी рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो рдкрд╣рдЪाрдирддे рдеे। ' рдоैंрдиे рдЗрд╕ рдмाрдд рдкрд░ рдЗрддрдиा рдЬोрд░ рдХ्рдпों рджिрдпा рд╣ै ? рдЙрд╕рдХा рдЪिрдд्рд░ рдЕंрдд рдоें рджिрдЦाрдЙंрдЧी।
рдоैं рдЙрд╕ рд╕рдордп Theoretical Physics рдкреЭ рд░рд╣ी рдеी। M.Sc. рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЗрди Californian Scientists рдХैрд▓िрдлोрд░्рдиिрдпा рдХे рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХो рджेрд╡рддा рдЬैрд╕ा рдорд╣ाрди рд╕рдордЭрддे рдеे। рдХिрддрдиा рдЕрдж्рднुрдд рдЕрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпे -рдРрд╕ा рд╕рдордЭрддे рдеे। рдПрдХ рджिрди рд╡рд╣ाँ рд╕्рд╡ाрдоी рд░ंрдЧрдиाрдеाрдиंрдж рдЬी рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдЖрдпे рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкूрдЫा рддुрдо рдЗрд╕ рд╕рдордп рдХ्рдпा рдкреЭ рд░рд╣ी рд╣ो ? рдоैंрдиे рдХрд╣ा рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдоैं Theoretical Physics рдкреЭ рд░рд╣ी рд╣ूँ। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा - рддुрдо рдЬाрдирддी рд╣ो , рдоैं рддुрдо्рд╣ाрд░े Californian Scientists рдХे рд╕ाрде рдЕрднी рдЕрднी 'Roundtable conference' рдЧोрд▓рдоेрдЬ рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдХрд░рдХे рд▓ौрдЯा рд╣ूँ ? рд╡рд╣ाँ 12 Scientists рдмैрдаे рдеे, рдЙрдирд▓ोрдЧों рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा рдХि рд╡ेрджाрди्рдд рдЙрдирдХे рд╕рднी рдк्рд░рд╢्рдиों рдХा рдЙрдд्рддрд░ рджे рд╕рдХрддा рд╣ै। рдПрдХ рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ David mom рдк्рд░рд╕िрдж्рдж рдиाрд╕्рддिрдХ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ Hopkins рдХो рд╕рдордЭाрдиे рдЧрдпा рдХि рд╡ेрджाрди्рдд рдХे рдкाрд╕ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХे рд╣рд░ рдк्рд░рд╢्рди рдХा рдЙрдд्рддрд░ рд╣ै। Hopkins рдиे рдХрд╣ा- рд╣ेः рдПрдХ рджрдо Rubbish! рдХ्рдпा рдмेрдХाрд░ рдХी рдмाрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ो ? If you believe Vedanta ? Maya ? then in physics we are sand!' рдЕрд░्рдеाрдд рдпрджि рддुрдо рдПрдХ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╣ोрдХрд░ рднी рд╡ेрджांрдд рдХे рдоाрдпा рдкрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ो, рддो Physics рд╣ी рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा।
ЁЯФ▒10. (21.50 рдоिрдирдЯ) 'рдЬрдЧрдд рдоाрдпा (illusion) рд╣ै' рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХो 2022 рдоें рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рдиे рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХिрдпा рдиॉрдмрд▓ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдоिрд▓ा рдеा। physics рдиे рдЬрдЧрдд рдоाрдпा рд╣ै (рдЕрд░्рдеाрдд рдоिрде्рдпा рд╣ै) рдЗрд╕рдХो proof рдХिрдпा рд╣ै!! рдЬाрдирддे рд╣ो ? 2022 рдоें рдЬिрди рддीрди рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХो рдиॉрдмрд▓ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рдеा, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдпрд╣ рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХिрдпा рд╣ै рдХि - рдЬрдЧрдд рдоाрдпा (illusion) рд╣ै ! The Universe Is Not Locally Real ! рдЕрд░्рдеाрдд рд╕्рдеाрдиीрдп рд░ूрдк рд╕े рдпрд╣ рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдирд╣ीं рд╣ै, рдоिрде्рдпा рд╣ै ?[ рдПрд▓ेрди рдПрд╕्рдкेрдХ्рдЯ (Alain Aspect), рдЬॉрди рдХ्рд▓ॉрд╕рд░ ( John Clauser) рдФрд░ рдПंрдЯोрди рдЬ़िрд▓िंрдЧрд░ ( Anton Zeilinger) рдХो рдЙрдирдХे рдк्рд░рдпोрдЧों рдХे рд▓िрдП 2022 рдХा рднौрддिрдХी рдХा рдиोрдмेрд▓ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рдЙрдирдХे рдк्рд░рдпोрдЧों рд╕े рдкрддा рдЪрд▓ा рдХि рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХा рд╕्рдеाрдиीрдп рдпрдеाрд░्рдерд╡ाрдж рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдЧрд▓рдд рд╣ै। рдЬिрд╕рд╕े рдпрд╣ рд╕ाрдмिрдд рд╣ुрдЖ рдХि-The Universe Is Not Locally Real ! рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рд╕्рдеाрдиीрдп рд░ूрдк рд╕े рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдирд╣ीं рд╣ै, рдоिрде्рдпा рд╣ै ?। рдЙрдирдХे рдк्рд░рдпोрдЧों рдиे рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा рдХी рд╡िрдЪिрдд्рд░ рдХ्рд╡ांрдЯрдо рдк्рд░рдХृрддि рдХो рд╕िрдж्рдз рдХрд░ рджिрдпा। Their experiments showed that the local realism view of the universe is likely to be false. Their experiments proved the strange quantum nature of reality. ]
ЁЯФ▒12. (22.40 рдоिрдирдЯ) ppt 'space-time continuum' (TрежE -Theory of Everything- рдЕрд░्рдеाрдд 'рдк्рд░ाрдг рдФрд░ рдЖрдХाрд╢ рд╕े рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн।) рдоें рдЕрд▓्рдмрд░्рдЯ рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рдХा рдЪिрдд्рд░ рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे Special Relativity theory' рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕ाрдкेрдХ्рд╖рддा рд╕िрдж्рдзांрдд рднी рджिрдпा рдеा, рддुрдо рд╕ुрдиे рд╣ो। рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕ाрдкेрдХ्рд╖рддा рд╕िрдж्рдзांрдд рджेрд╢ (space -рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖) рдФрд░ рдХाрд▓ (time рд╕рдордп) рдХे рдмीрдЪ рд╕ंрдмंрдз рдХा рдПрдХ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕िрдж्рдзांрдд рд╣ै।[Special Relativity theory is a scientific theory of the relationship between space and time.] рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЖрдЧे рдмреЭрдХрд░ рдПрдХ рдФрд░ рд╕िрдж्рдзांрдд рджिрдпा рдеा General field theory рд╕ाрдоाрди्рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдпा рдПрдХीрдХृрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕िрдж्рдзाрди्рдд (Unified field theory)। рдЗрд╕ी рд╕िрдж्рдзांрдд рдХो (TрежE -Theory of Everything) рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрд╕рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХिрдпा рдХि -рджेрд╢ (рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ ,рдЖрдХाрд╢ рдпा space) рдЕрд▓рдЧ рдирд╣ीं рд╣ै рдФрд░ рд╕рдордп (time -рдк्рд░ाрдг) рднी рдЕрд▓рдЧ рдирд╣ीं рд╣ै, рджोрдиों рдХो рдПрдХ рд╕ाрде рдоिрд▓ा рджेрдиे рд╕े рдЗрд╕рдХो рд╣ी 'space-time continuum' рдпा рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖-рд╕рдордп рд╕ाрддрдд्рдп рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। (Space is not separate, and time (life) is not separate, together it is called a space-time continuum.) рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рдХे рдкрд╣рд▓े рддрдХ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдЬрдЧрдд рдоें рдРрд╕ी рдХोрдИ рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рдирд╣ीं рдеी। рдЬрдмрдХि рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдиे рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рд╕े 1893 рдоें рд╣ी рдХрд╣ рджिрдпा рдеा рдХि рджेрд╢ (рдЖрдХाрд╢) рдФрд░ рдХाрд▓ (рдк्рд░ाрдг) рдЕрд▓рдЧ -рдЕрд▓рдЧ рдЪीрдЬें рдирд╣ीं рд╣ैं। рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рд▓ोрдЧों рдиे рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рд╕े рдкूрдЫा рдЖрдк рдРрд╕ा рдХैрд╕े рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं? рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдмोрд▓े- рджेрдЦो 'рджो Infinity (рдЕрдирди्рдд)' рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддे। рдЕрдирди्рдд Infinity рдПрдХ рд╣ी рд░рд╣ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП (рдЖрдХाрд╢ рдФрд░ рдк्рд░ाрдг) рджोрдиों рдХो рдПрдХ рд╕ाрде рдоिрд▓ाрдХрд░ 'рджेрд╢-рдХाрд▓ рд╕ाрддрдд्рдп рдпा рдХрди्рдЯिрди्рдпुрдо्' рдХрд╣рдиा рд╣ोрдЧा। рдпрд╣ рдмाрдд рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे 1893 рдоें рд╣ी рдХрд╣ рджिрдпा рдеा, рдЬिрд╕े рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рдиे 1915 рдоें рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХिрдпा।
ppt 'Time and Space' рдоें рд▓िрдЦा рд╣ै -[Vedanta recognizes Time and Space as relative, and not absolute. рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди' Einstein's theory of relativity demonstrated that space and time are relative and dependent on the observer's frame of reference. This scientific insight echoes the Vedantic understanding of the non-absolute nature of Time and Space. While grounded in empirical science, Einstein acknowledged the mystical elements of understanding the universe. His sense of awe and wonder at the cosmos aligns with the Vedantic realization of an interconnected singular reality. ]
" рд╡ेрджांрдд рджेрд╢ (рдЖрдХाрд╢) рдФрд░ рдХाрд▓ (рдк्рд░ाрдг) рдХो рд╕ाрдкेрдХ्рд╖िрдХ рд╕рдд्рдп рдоाрдирддा рд╣ै, рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рд╕рдд्рдп рдирд╣ीं। рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рдХे рд╕ाрдкेрдХ्рд╖рддा рдХे рд╕िрдж्рдзांрдд рдиे рдпрд╣ рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХिрдпा рдХि рджेрд╢ (Space) рдФрд░ рдХाрд▓ (Time) рдЕрдиुрднрд╡рдЬрди्рдп рд╡िрдЬ्рдЮाрди (Empirical Science) рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ोрдиे рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж, рд╕ाрдкेрдХ्рд╖िрдХ рд╕рдд्рдп рд╣ैं рддрдеा рдж्рд░рд╖्рдЯा рдХे рдЕрдкрдиे рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд╣ैं। [рдЬैрд╕े рдХाрдоिрдиी-рдХांрдЪрди рдоें рдЖрд╕рдХ्рддि рдж्рд░рд╖्рдЯा рдХे рдЕрдкрдиे рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд╣ै।] рдпрд╣ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдЕंрддрд░्рджृрд╖्рдЯि рд╕рдордп рдФрд░ рд╕्рдеाрди рдХी рдкрд░िрд╡рд░्рддрдиीрдп рдк्рд░рдХृрддि рдХी рд╡ेрджाрди्рддिрдХ рд╕рдордЭ рдХो рдк्рд░рддिрдз्рд╡рдиिрдд рдХрд░рддी рд╣ै। рдЕрдиुрднрд╡рдЬрди्рдп рд╡िрдЬ्рдЮाрди (Empirical Science) рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ोрдиे рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж, рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рдиे рдм्рд░рд╣्рдоांрдб -рд╕ृрд╖्рдЯि рдХो рд╕рдордЭрдиे рдХे рд░рд╣рд╕्рдпрдордп рддрдд्рд╡ों рдХो рднी рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा। рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдХे рдк्рд░рддि рдЙрдирдХी рд╡िрд╕्рдордп рдФрд░ рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рдХी рднाрд╡рдиा, рдЕंрддрд░-рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╡िрд▓рдХ्рд╖рдг рдкрд░рдо् рд╕рдд्рдп (рдЗрди्рдж्рд░िрдпाрддीрдд рд╕рдд्рдп) рдХी рд╡ेрджाрди्рддिрдХ рдЕрдиुрднूрддि рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рд╣ै।"
рд╣рдорд▓ोрдЧ рд▓िрдЦрддे рд╣ैं - E=mc²', рдХिрди्рддु рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рдХ्рдпा рд╣ै ? рдирд╣ीं рд╕рдордЭрддे। рдПрдХ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдмрдо рдмрдиाрдпा рдХрд╣рддे рд╣ैं рдЗрд╕े рдХेрд╡рд▓ рдоैंрдиे рд╕рдордЭा рд╣ै, рдФрд░ рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рдиे рд╕рдордЭा рдеा। рдкूрд░ा рд╡िрд╢्рд╡ рдЗрд╕ рд╕ूрдд्рд░ рд╕े рдкрд░िрдЪिрдд рдХрдм рд╣ुрдЖ ? рдЬрдм рдкрд╣рд▓ा Atom Bomb рдм्рд▓ाрд╕्рдЯ рд╣ुрдЖ ! рдкрд╣рд▓ा рдмрдо рдм्рд▓ाрд╕्рдЯ рдХрд╣ाँ рд╣ुрдЖ рдеा ? рд╣ाँ , рдкрд╣рд▓ा рдкрд░рдоाрдгु рдмрдо рдмिрд╕्рдлोрдЯ рд╣िрд░ोрд╢िрдоा рдиाрдЧाрд╢ाрдХी (рдЬाрдкाрди) рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рддрдм рд▓ोрдЧों рдиे рд╕рдордЭा рдпрд╣ E=mc² рдХिрддрдиा рдмिрдз्рд╡ंрд╢рдХ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рдпрджि рдкрджाрд░्рде (Matter) рдХा рдПрдХ рдЫोрдЯा рд╕ा 'рдХрдг', рднी Energy рдоें рдЪेंрдЬ рд╣ो рд░ूрдкांрддрд░िрдд рд╣ो рдЬाрдпे рддो рдХिрддрдиा рд╡िрд╢ाрд▓ Energy рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдЧा ! рдпрджि рдЗрд╕ рдЯेрдмрд▓ рдХे Matter рдХो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े Energy рдоें рдХрдирд╡рд░्рдЯ рдХрд░ рд╕рдХें , рдкूрд░ी рдкृрде्рд╡ी рд╡िрдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрдПрдЧी। рдЕрдм physics рднी Matter рдФрд░ Energy рдХो рдЕрд▓рдЧ рдЕрд▓рдЧ рд╡рд╕्рддु рдирд╣ीं рдоाрдиाрддा рд╣ै। рдЬैрд╕े рд╕рдоुрдж्рд░ рдФрд░ рддрд░ंрдЧ рдЕрд▓рдЧ -рдЕрд▓рдЧ рдирд╣ीं рд╣ैं। рдкाрдиी рдХो рд╣ी рд╣рдо рдХрднी рддрд░ंрдЧ (matter) рдХрд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рдХрднी рд╕рдоुрдж्рд░ (Energy) рдХрд╣рддे рд╣ैं।
ЁЯФ▒13.(25.05 рдоिрдирдЯ ppt рдирдЯрд░ाрдЬ рдХी рдоूрд░्рддि : [ рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै рдХि "рдпोрдЧी рдХा рдЕрди्рддःрдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕िрдж्рдзि рдоें рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рддрд░्рдХ рд╣ै। The inner perception of a Yogi is the biggest argument for achieving God.]
рд╕ाрдордиे рдирдЯрд░ाрдЬ рдХी рдоूрд░्рддि рд▓рдЧी рд╣ै; рдЙрд╕рдХो рднрдЧрд╡ाрди рд╢िрд╡ рдХी рдирдЯрд░ाрдЬ рдоुрдж्рд░ा рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдпрд╣ рдирдЯрд░ाрдЬ рдоुрдж्рд░ा рдоूрд░्рддि рдХрд╣ाँ рд▓рдЧी рд╣ै рдЬाрдирддे рд╣ो ? рдпрд╣ рдоूрд░्рддि рднाрд░рдд рдоें рдирд╣ीं рд╣ै , рдХрд╣ाँ рд▓рдЧी рд╣ै ? рдпрд╣ рдоूрд░्рддि рдпूрд░ोрдк (рд╕्рд╡िрдЯ्рдЬрд░рд▓ैंрдб) рдоें рд▓рдЧी рд╣ै ,рдЕрднी рдЙрдирд▓ोрдЧों рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рд╣ुрдИ рд╣ै рдХि 'Cosmic Dance of Shiva ' рд╢िрд╡ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдбीрдп рдиृрдд्рдп рдХрд░рдиे рд╕े рд╣ी рд╕ृрд╖्рдЯि рд╣ुрдИ рд╣ै। рдФрд░ рдк्рд░рд▓рдп рдпा рд╡िрдиाрд╢ рднी рдЙрдирдХे рддाрдг्рдбрд╡ рдиृрдд्рдп рд╕े рд╣ुрдИ рд╣ै। рдПрдХ рд╣ी рдоूрд░्рддि рдоें рд╕ृрд╖्рдЯि рдФрд░ рддाрдг्рдбрд╡ рдиृрдд्рдп рд╕े рдк्рд░рд▓рдп рдХो рдХैрд╕े рджрд░्рд╢ाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै ? рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрдирд▓ोрдЧों рдкрд░рдоाрдгु рднрдЯ्рдЯी (Nuclear reactor) рдХे рд╕ाрдордиे рдирдЯрд░ाрдЬ рдХी рдоूрд░्рддि рдХो рд▓рдЧा рд░рдЦा рд╣ै। рдЪिрдд्рд░ рдоें рджो рднाрд░рддीрдп рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рднी рд╣ैं, рдЙрд╕рдоें рдЬो рд╕िрдЧ्рдиेрдЪрд░ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рд╡े рдиोрдмрд▓ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рд╡िрдЬेрддा рдЪрди्рдж्рд░рд╢ेрдЦрд░ рд╣ैं।
рд╣рдорд▓ोрдЧ рд╢िрд╡ рдпा рдХाрд▓ी рдХी рдоूрд░्рддि рдмрдиाрддे рд╣ैं, рддो рдЙрд╕рдХे рдкीрдЫे рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рдХ्рдпा рд╣ै ? рд╕ाрдЗрди्рдЯिрд╕्рдЯ рдЕрднी рд╣рдоाрд░े рд╢िрд╡рдЬी рдФрд░ рдоाँ рдХाрд▓ी рдХी рдоूрд░्рддि рдХे рдкीрдЫे рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рдХो рд╕рдордЭрдиे рд▓рдЧे рд╣ैं। рд╕ाрдоाрди्рдп рд╡िрджेрд╢ी рд▓ोрдЧ рд╣рдорд▓ोрдЧ рдХे рдоाँ рдХाрд▓ी рдХी рдоूрд░्рддि рджेрдЦрдХрд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं - рдпे рдХ्рдпा рд╣ै ? рдЗрд╕рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп рдХ्рдпा рд╣ै ? рд╡े рдирд╣ीं рд╕рдордЭ рдкाрддे рдХि рдХिрд╕ рдЪीрдЬ рдХे рдк्рд░рддीрдХ рд╣ैं ? рд▓ेрдХिрди рдпे рд╡िрджेрд╢ी рд╕ाрдЗрди्рдЯिрд╕्рдЯ рд▓ोрдЧ рдЗрд╕рдХे рдЕрд░्рде рдХो рд╕рдордЭ рд░рд╣े рд╣ैं। рд╡े рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдирдЯрд░ाрдЬ рдХी рдоूрд░्рддि рдХो рд╕ृрд╖्рдЯि рдФрд░ рд╡िрдиाрд╢ рдпा рдк्рд░рд▓рдп рд▓ीрд▓ा рдХे рдк्рд░рддीрдХ рдХो 'Cosmic Dance of Shiva' рдХे рд░ूрдк рдоें рджेрдЦрддे рд╣ैं। рдФрд░ Modern Physics рднी рдк्рд░рд▓рдп рдХो рдХрд╣рддा рд╣ै- 'subatomic particles' are performing an Energy Dance ! This is similar to energy dance of Shiva performing creation and destruction.
ЁЯФ▒17. (36.03 рдоिрдирдЯ ppt Evolution Theory of Vedanta) рд╡ेрджाрди्рдд рдХे рдХ्рд░рдорд╡िрдХाрд╕ рдХा рд╕िрдж्рдзाрди्рдд- Expansion and contraction of a Spring :
[рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдж्рд╡ाрд░ा 1895. рдоें рдИ. рдЯी. рд╕्рдЯрд░्рдбी рдХो рд▓िрдЦा рдкрдд्рд░,.... рдпрд╣ाँ рдХाрдо рдмрд╣ुрдд рдмрдв़िрдпा рдЪрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै।
" Ramanuja's theory is that the bound soul or Jiva has its perfections involved, entered, into itself. When this perfection again evolves, it becomes free. The Advaitin declares both these to take place only in show; there was neither involution nor evolution. Both processes were Maya, or apparent only.
In the first place, the soul is not essentially a knowing being. Sachchid├вnanda is only an approximate definition, and Neti Neti is the essential definition. We have it also in V├вsan├в or Trishn├в, Pali tanh├в. We also admit that it is the cause of all manifestation which are, in their turn, its effects. But, being a cause, it must be a combination of the Absolute and Maya.
" рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдХा рдордд рд╣ै рдХि рдмрдж्рдз рдЖрдд्рдоा рдпा рдЬीрд╡ рдХी рдкूрд░्рдгрддा (Divinity) рдЙрд╕рдоें рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдпा рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рднाрд╡ рд╕े рд╕рдоाрд╣िрдд (Inherent) рд╣ैं। рдЬрдм рдпрд╣ рдкूрд░्рдгрддा (100 % рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा) рдкुрдиः рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ोрддी рд╣ै, рддो рдЬीрд╡ (рдмрдж्рдз рдЖрдд्рдоा рдпा рдоोрд╣рдЧ्рд░рд╕्рдд рдЖрдд्рдоा) рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдкрд░рди्рддु рдЕрдж्рд╡ैрддрд╡ाрджी рдХрд╣рддा рд╣ै рдХि рдпे рджोрдиों рдмाрддें (рдмंрдзрди-рдоुрдХ्рддि ) рдХेрд╡рд▓ рднाрд╕िрдд рд╣ोрддी рд╣ैं। рди рдХ्рд░рдорд╕ंрдХोрдЪ (involution) рди рдХ्рд░рдорд╡िрдХाрд╕ (evolution)| рджोрдиों рдХ्рд░िрдпाрдпें рдоाрдпा рдеीं, рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдирд╣ीं рдеीं , рдХेрд╡рд▓ рднाрд╕рдоाрди - рдкрд░िрджृрд╢्рдпрдоाрди рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоाрдд्рд░ , рднाрд╕िрдд рд╣ो рд░рд╣ी рдеीं।
рдкрд╣рд▓ी рдмाрдд рдпрд╣ рдХि рдЖрдд्рдоा рддрдд्рд╡рддः рдЬ्рдЮाрддा рдирд╣ीं рд╣ै। 'рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж' рдЖрдд्рдоा (рдм्рд░рд╣्рдо ) рдХी рдХेрд╡рд▓ рдЕрдиुрдоाрдиिрдд рдкрд░िрднाрд╖ा (approximate definition) рд╣ै, рдЬрдмрдХि 'рдиेрддि, рдиेрддि ' рдЙрд╕рдХी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдкрд░िрднाрд╖ा (essential definition) рд╣ै। рд╣рдорд▓ोрдЧ рднी рдкाрд▓ी рднाрд╖ा рдХे 'рддрдирд╣ा' рд╢рдм्рдж рдХा рдЕрд░्рде рд╡ाрд╕рдиा, рддृрд╖्рдгा, рддीрд╡्рд░ рдЗрдЪ्рдЫा рдпा рдРрд╖рдгा рд╣ी рд╕рдордЭрддे рд╣ैं। рд╣рдо рднी рдпрд╣ рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं рдХि рд╡ाрд╕рдиा (рдпाрдиि рддीрдиों рдРрд╖рдгा) рд╣ी -" is the cause of all manifestation which are, in their turn, its effects." рд╕рдм рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХा (рд╕्рдеूрд▓ -рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╢рд░ीрд░ों 2H рдХा рдпा рдиाрдо-рд░ूрдк рдХा) рдоूрд▓ рдХाрд░рдг рд╣ै,рдФрд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдЙрд╕рдХा (рдРрд╖рдгाрдУं рдХा рд╣ी ) рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкрд░िрдгाрдо рд╣ैं। ' But, being a cause, it must be a combination of the Absolute and Maya. ' -- рдкрд░рди्рддु рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि (рдиाрдо-рд░ूрдк - рдмूँрдж, рдмुрджрдмुрджा, рддрд░ंрдЧ рдпा рд▓рд╣рд░) рдРрд╖рдгा рдХे рдХाрд░рдг рд╣ैं , рдЕрддः рд╡рд╣ рдХाрд░рдг (рд╢рд░ीрд░) рдм्рд░рд╣्рдо рдФрд░ рдоाрдпा рдХे рд╕рдо्рдоिрд╢्рд░рдг рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै। ...The Absolute first becomes the mixture of knowledge, then, in the second degree, that of will. рд╡рд╣ рдЕрдж्рд╡ैрдд рддрдд्рд╡ рдкрд╣рд▓े рдЬ्рдЮाрди , рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдЗрдЪ्рдЫा [рдРрд╖рдгा] рдХी рд╕рдорд╖्рдЯि рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ोрддा рд╣ै।
[If it be said that plants have no consciousness, that they are at best only unconscious wills, the answer is that even the unconscious plant-will is a manifestation of the consciousness, not of the plant, but of the cosmos, the Mahat of the Sankhya Philosophy. ]
рдпрджि рдпрд╣ рдХрд╣ा рдЬाрдп рдХि- 'рдкौрдзों рдоें рдЬाрди рдирд╣ीं рд╣ोрддी' (рдЕрд░्рдеाрдд plants рдоें рдк्рд░ाрдг-consciousness рдпा рдЪेрддрдиा рдирд╣ीं рд╣ोрддी) рдпा рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╡рд╣ 'рдиिрд░्рдЬीрд╡ рдЗрдЪ्рдЫाрд╢рдХ्рддि' рд╕े рдпुрдХ्рдд рд╣ै, ( рдЪैрддрди्рдпрд░рд╣िрдд рдЗрдЪ्рдЫा-рд╢рдХ्рддि рд╕े рдпुрдХ्рдд рд╣ै), рддो рдЙрд╕рдХा рдЙрдд्рддрд░ рдпрд╣ рд╣ोрдЧा рдХि рдпрд╣ 'рдЕрдЪेрддрди рдмीрдЬ рд╕े рдкौрдзाрдк्рд░рд╕्рдлुрдЯрди-рдХ्рд░िрдпा' рднी рдЪैрддрди्рдп -(consciousness ,рд╢ाрд╢्рд╡рдд рд╕्рдкंрджрди -рдпा рдк्рд░ाрдг) рдХी рд╣ी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ै। рдпрд╣ рдЪैрддрди्рдп рдЙрд╕ рд╡рдирд╕्рдкрддि (рдЬैрд╕े рдЫुрдИ-рдоुрдИ рдкौрдзे рдХे рдмीрдЬ) рдХा рднрд▓े рд╣ी рди рд╣ो, рдХिрди्рддु рдпрд╣ рдЙрд╕ी рд╡िрд╢्рд╡्рдпाрдкी рдЪेрддрди рдмुрдж्рдзि-рд╢рдХ्рддि рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ै, рдЬिрд╕े рд╕ांрдЦ्рдп рджрд░्рд╢рди рдоें рдорд╣рдд् рдХрд╣рддे рд╣ैं। "The Buddhist analysis of everything into will is imperfect,.... рдмौрдж्рдзों рдХा рдпрд╣ рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдкрд╣рд▓े рддो рдЕрдзूрд░ा рд╣ै рдХि - " рджृрд╖्рдЯिрдЧोрдЪрд░ рдЬрдЧрдд рдХा рд╕рднी рдХुрдЫ рдЙрд╕ 'рддрдирд╣ा' --рдРрд╖рдгा, рдпा рд╕ंрдХрд▓्рдк рдЖрджि рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ुрдП рд╣ैं "; рдХ्рдпोंрдХि, рдк्рд░рдердорддः 'рдЗрдЪ्рдЫा' рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рдПрдХ 'compound'- рдпौрдЧिрдХ рдпा рдоिрд╢्рд░ рдкрджाрд░्рде рд╣ै, рдФрд░ рджूрд╕рд░े рд░ूрдк рд╕े рдЪेрддрдиा (рдк्рд░ाрдг, рд╣ोрд╢ рдпा рдЬ्рдЮाрди) рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдпौрдЧिрдХ рд╡рд╕्рддु рд╣ै (compound of the first degree), рдЬो (рдЫुрдИрдоुрдИ рдХे рдкौрдзे рдХे рдмीрдЬ рдоें) рдЗрдЪ्рдЫा рдХे рднी рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै।
" Knowledge is action. First action, then reaction. When the mind perceives, then, as the reaction, it wills." рд╣ोрд╢ (рдЬ्рдЮाрди, рдк्рд░ाрдг рдпा рдЪेрддрдиा) рд╣ी рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдоें рдПрдХ рдХ्рд░िрдпा рд╣ै। рдк्рд░рдердо рдХ्рд░िрдпा , рдлिрд░ рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा। рдорди (рдЫुрдИрдоुрдИ рдХा рдкौрдзा) рдкрд╣рд▓े рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддा рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрд╕рдоें рдЗрдЪ्рдЫा (рдоुреЬрдЬाрдиे рдХा рд╕ंрдХрд▓्рдк) рдХा рдЙрджрдп рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрдЪ्рдЫा (рддृрд╖्рдгा -рдРрд╖рдгा -рд╡ाрд╕рдиा-рд╕ंрдХрд▓्рдк-рдкौрдзे рдХे) рдорди рдоें рд░рд╣рддा рд╣ै, рдЕрддः рдпрд╣ рдХрд╣рдиा рдЕрд╕ंрдЧрдд рд╣ै рдХि - рдЗрдЪ्рдЫा (рдРрд╖рдгा -рд╕ंрдХрд▓्рдк) рдЕंрддिрдо рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ (last analysis) рд╣ै। 'Deussen is playing into the hands of the Darwinists.' рдкॉрд▓ рдбाрдпрд╕рди рддो рдбाрд░्рд╡िрди-рдорддाрд╡рд▓рдо्рдмिрдпों рдХे рд╣ाрде рдХी рдХрдардкुрддрд▓ी рдоाрдд्рд░ рд╣ैं।
рдкрд░рди्рддु рдХ्рд░рдорд╡िрдХाрд╕рд╡ाрдж (evolution) рдХे рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХा рдЙрдЪ्рдЪ рднौрддिрдХ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рд╕ाрде рд╕ाрдоंрдЬрд╕्рдп рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЬिрд╕рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХ्рд░рдорд╡िрдХाрд╕ рдХी рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХे рдкीрдЫे (рдмीрдЬ рд╕े рд╡ृрдХ्рд╖ рдмрдирдиे рдкीрдЫे) рдХ्рд░рдорд╕ंрдХोрдЪ (involution) рдХी рдХ्рд░िрдпा рдиिрд╣िрдд рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрдЪ्рдЫा, рд╡ाрд╕рдиा рдпा рд╕ंрдХрд▓्рдк рдХे рдХ्рд░рдо-рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд (evolution) рд╣ोрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े 'рдорд╣рдд्' рдпा рдм्рд░рд╣्рдоांрдбीрдп рдЪेрддрдиा (рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рд╣ोрд╢ cosmic consciousness) рд╣ी рдХ्рд░рдорд╕ंрдХुрдЪिрдд (involution) рдЕрдерд╡ा рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рднाрд╡ рд╕े рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд░рд╣рддी рд╣ै। рдмिрдиा рдЪैрддрди्рдп (рд╣ोрд╢, рдк्рд░ाрдг рдпा рдЬ्рдЮाрди) рдХे рдЗрдЪ्рдЫा (рдРрд╖рдгा рдпा рд╕ंрдХрд▓्рдк) рд╣ोрдиा рдЕрд╕рдо्рднрд╡ рд╣ै। рдХ्рдпोंрдХि рдЗрдЪ्рдЫिрдд рд╡рд╕्рддु рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдпрджि рдкрд╣рд▓े рд╕े рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдЬ्рдЮाрди (рд╣ोрд╢) рди рд╣ो рддो, рддो рдЙрд╕рдХो рдкाрдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдпा рд╕ंрдХрд▓्рдк рдХा рдЙрджрдп рд╣ोрдЧा рд╣ी рдХैрд╕े ? " (рек/рейрекрез-рекреи )
[This being so, the evolution of the Vasana or will must be preceded by the involution of the Mahat or cosmic consciousness. (See also Vol VIII [6]Sayings and Utterances & Vol V [7]Letter to Mr. Sturdy.) There is no willing without knowing. How can we desire unless we know the object of desire? (рдЦंрдб VIII [6] рдХрдерди рдФрд░ рдХрдерди рдФрд░ рдЦंрдб V [7] рд╢्рд░ी рд╕्рдЯрд░्рдбी рдХो рдкрдд्рд░ рднी рджेрдЦें।) рдмिрдиा рдЬ्рдЮाрди рдХे рдХोрдИ рдЗрдЪ्рдЫा рдирд╣ीं рд╣ोрддी। рдЬрдм рддрдХ рд╣рдо рдЗрдЪ्рдЫा рдХी рд╡рд╕्рддु рдХो рдирд╣ीं рдЬाрдирддे, рддрдм рддрдХ рд╣рдо рдЗрдЪ्рдЫा рдХैрд╕े рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं?
[One of the insights Swamiji gives, is the distinction he makes between intelligence and consciousness. He says that Mahat, the first change of Prakriti, is intelligence, not self-consciousness because consciousness is only a part of this intelligence. Mahat or the cosmic mind, being universal, covers all grounds of sub-consciousness, consciousness, and super-consciousness. Swamiji further explains these three states. The sub-conscious state is what we call instinct, which we find in animals and humans. The instinct, according to Swamiji, rarely fails but has a very limited scope. It works like a machine in animals. The conscious state is a higher state of knowledge, which is also fallible but has a larger scope. Though of larger scope than instinct, reason fails more often than instinct. There is still a higher state of consciousness called superconsciousness, experienced only by the Yogis.]
=========
рджेрдЦो -The ultimate thing in science is the search for unity '- рдЕрд░्рдеाрдд рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХी рдЕंрддिрдо рдмाрдд рдПрдХрддा рдХी рдЦोрдЬ рд╣ै ! рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХे рд╕ाрде рдПрдХрдд्рд╡ рдХी рдЕрдиुрднूрддि рдХैрд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рдХेंрдЧे ? рдХिрд╕ рд╡рд╕्рддु рдоें рд╡рд╣ рдПрдХрдд्рд╡ рдЕंрддрд░्рдиिрд╣िрдд рд╣ै ? рд╡ेрджांрдд рдоें рдЙрд╕ рдПрдХ рдХो рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै - 'рдк्рд░ाрдгाः !'
[рд╕рд░्рд╡ाрдгि рднूрддाрдиि, рд╕рд░्рд╡े рджेрд╡ाः, рд╕рд░्рд╡े рд▓ोрдХाः,
рд╕рд░्рд╡े рдк्рд░ाрдгाः, рд╕рд░्рд╡ рдПрдд рдЖрдд्рдордиः рд╕рдорд░्рдкिрддाः ॥
рдмृрежрдЙрдкреж ॥
all worlds, all organs and all these рд╕рд░्рд╡े рдк्рд░ाрдгाः (individual selves) fixed in this Self.] рдк्рд░ाрдг ( рд╣्рд░рджрдп рдоें рд╡िрдж्рдпрдоाрди рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рдпा рдЖрдирди्рджрдордп рдХोрд╖, рдХाрд░рдг рд╢рд░ीрд░) рд╣ी рд╣рд░ рд╡рд╕्рддु рдоें рд╕рдм рдЬрдЧрд╣ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд -manifest рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। рдФрд░ рдЕрдоीрдмा рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдордиुрд╖्рдп, рдФрд░ рдордиुрд╖्рдп рд╕े рд▓ेрдХрд░ 'рджेрд╡рддा' рддрдХ рдоें рдпрд╣ 'рдк्рд░ाрдг' рд╣ी рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ोрддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдпрд╣ी рд╣ै рд╡ेрджाрди्рдд рдХे рдХ्рд░рдорд╡िрдХाрд╕ рдХा рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рд╣ै।
[as per Vedanta the Evolution and Involution is Expansion and contraction of a Spring : Manifestation of the Inherent Divinity according to Vedanta : #Vedanta holds that the Evolution is something innate in every being from amoeba to human beings. # As if a compressed spring is kept in each one of us which tries to expand continuously. рд╡ेрджांрдд рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЕंрддрд░्рдиिрд╣िрдд рджिрд╡्рдпрддा рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдХ्рд░рдорд╡िрдХाрд╕ рдХा рд╕िрдж्рдзांрдд рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै !]
рдЬрдмрдХि рдбाрд░्рд╡िрди рдХे рдХ्рд░рдорд╡िрдХाрд╕ рдХा рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХ्рдпा рд╣ै ? 'Evolution Involution theory' рдоें рдбाрд░्рд╡िрди рдХ्рдпा рдХрд╣рддा рд╣ै ? рдбाрд░्рд╡िрди рдХрд╣рддा рд╣ै survival of the fittest' --рдпोрдЧ्рдпрддрдо рдХी рдЙрдд्рддрд░рдЬीрд╡िрддा । рдЬो рдк्рд░ाрдгी рдмрд▓рд╡ाрди рд╣ै рдпुрдж्рдз рдоें рд╡рд╣ी рдЬीрддेрдЧा, рд╡рд╣ी рд░рд╣ेрдЧा рдФрд░ рдмाрдХी рдорд░ेрдЧा। рдпрд╣ी рд╣ै рдбाрд░्рд╡िрди рде्рдпोрд░ी। рд▓ेрдХिрди рд╣рдоाрд░ा рд╡ेрджांрдд рдРрд╕ा рдирд╣ीं рдХрд╣рддा। рд╣рдоाрд░ा рд╡ेрджाрди्рдд рдХрд╣рддा рд╣ै рдХि рджेрдЦो рдПрдХ рдЫोрдЯा рд╕े рдмीрдЬ рдмोрдпा , рд╡рд╣ рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ोрдХрд░ рдЫोрдЯा рд╕ा рдкौрдзा рдПрдХ рджिрди рд╡िрд╢ाрд▓ рд╡ृрдХ्рд╖ рдмрди рдЬाрддा рд╣ै , рддो рдХ्рдпा рд╡ो рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рдХे рд╕ाрде рдпुрдж्рдз рдХрд░рддा рд╣ै ? рдирд╣ीं, Naturally-рд╕рд╣рдЬ рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡рдпं рд╡ृрдХ्рд╖ рдмрди рдЬाрддा рд╣ै। рдПрдХ рдмीрдЬ рдХो рдмोрдпा рдЧрдпा , рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдмреЬा рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдХिрд╕ी рдмीрдЬ рдХो рдмोрдиे рдХे рдмाрдж рдЬрдм рд╡рд╣ sprouting рдХрд░рддा рд╣ै рдЕंрдХुрд░िрдд рд╣ोрддा рд╣ै , рддो рдХ्рдпा рд╡рд╣ рд╡िрд╕्рдлोрдЯ рдЬैрд╕ा рдЖрд╡ाрдЬ рдХрд░рддा рд╣ै ? рдирд╣ीं,рдПрдХрджрдо spontaneous- рд╕्рд╡рддःрд╕्рдлूрд░्рдд рднाрд╡ рд╕े, рд╕ुंрджрд░ рд░ूрдк рдоें, рд╢ांрдд рднाрд╡ рд╕े рдмреЬा рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЖрдо рдХा рдмीрдЬ , рдмреЬा рд╡ृрдХ्рд╖ рдмрди рдЬाрддा рд╣ै , рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдоीрдмा рд╕े рдк्рд░ाрдгी; рдФрд░ рдк्рд░ाрдгी рд╕े рдордиुрд╖्рдп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
рдХ्рдпों рд╣ोрддा рд╣ै ? рд╡ेрджांрдд рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХ्рд░рдо рд╡िрдХाрд╕ (Evolution) рдФрд░ рдХ्рд░рдорд╕ंрдХुрдЪрди (Involution) рдоाрдиो рдПрдХ рджрдмाрдХрд░ рд░рдЦे рдЧрдП рдХिрд╕ी рд╕्рдк्рд░िंрдЧ (рдХрдоाрдиी-Spring) рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдФрд░ рд╕ंрдХुрдЪрди рд╣ै। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХрд╣рддे рдеे -Christ, Buddha or sinners рдоें рдХोрдИ рдЕрди्рддрд░ рдирд╣ीं рд╣ै, sinners рдХ्рдпा рд╣ै ? рдоाрдиे рдПрдХ Involved Christ рд╣ै , рдпा рдХ्рд░рдорд╕ंрдХुрдЪिрдд (рдХुрдг्рдбрд▓ीрдХृрдд) рдИрд╕ा! sinners рдоाрдиे -рджेрд╡рдд्рд╡ рдХा Contraction, рдпा Involution рд╣ै। рдПрд╡ं -Christ рдпा рдмुрдж्рдз рдоाрдиे рд╡рд╣ Expanded Sinner -рдХ्рд░рдорд╡िрдХрд╕िрдд рдкाрдкी ! рдЕрд░्рдеाрдд рдХिрд╕ी рд╕рдордп , рдЬीрд╡рди рдХे рдХिрд╕ी рдкреЬाрд╡ рдкрд░ рд╡ो (рд░рдд्рдиाрдХрд░) sinner рд░рд╣ा рд╣ोрдЧा, рдЕрднी рд╡ो рд╕рди्рдд рдмрди рдЧрдпा рд╣ै -рдмाрд▓्рдоीрдХि рдЛрд╖ि рдмрди рдЧрдпा рд╣ै ! рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рднीрддрд░ рдоाрдиो рдПрдХ spring рдХो рд╣рдорд▓ोрдЧों рдиे рд╣ी pressed рдХрд░рдХे рдпा рдЪिрдкрдЯा рдХрд░рдХे рд░рдЦ рдЫोреЬा рд╣ै। рдЙрд╕ рдЕंрддрд░्рдиिрд╣िрдд spring рдХा рдиाрдо рд╣ै рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж, рдЬो рд╣рдоाрд░ा рдпрдеाрд░्рде рд╕्рд╡рд░ुрдк рд╣ै! (38.3) рдЙрд╕ рдлैрд▓े spring рдХो рдПрдХ рд╣ी рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ (рд░ीреЭ рдХी рд╣рдб्рдбी рдХे рдоूрд▓ाрдзाрд░ рдкрд░ ?) рдЪिрдкрдХाрдХрд░ (рдЗрд╕्рддрд░ी -рдХрд░рдХे) рд░рдЦ рдЫोреЬा рд╣ै। рдЕрдм рдмрддाрдУ рд╕्рдк्рд░िंрдЧ рдХ्рдпा рдХрд░рддा рд╣ै ? рдХ्рд░рдоाрдЧрдд рдмреЬा рд╣ोрдиे (рдлैрд▓рдиे рдпा рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ोрдиे) рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХрд░рддा рд╣ै। рдаीрдХ рд╣ै рди ? рдЙрд╕ी рддрд░рд╣ рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं - Evolution рдоाрдиे рдФрд░ рдХुрдЫ рдирд╣ीं , рдХ्рд░рдорд╡िрдХाрд╕-рд╡ाрдж рд╡рд╣ी рд╕्рдк्рд░िंрдЧ рдХ्рд░рдоाрдЧрдд рдмреЬा рд╣ोрдиे рдпा рдлैрд▓рдиे рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХрд░рддा рд╣ै, рдпрд╣ी Evolution рд╣ै।
рдЗрд╕рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп рдпрд╣ी рд╣ै рдХि рд╣рдоाрд░ा рдЬो spring' -рдЕрд░्рдеाрдд рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдпा рдХाрд░рдг рд╢рд░ीрд░ рднीрддрд░ рдоें рдХुрдг्рдбрд▓ीрдХृрдд рд╣ै, рд╡рд╣ рд╣рдоें рдмैрдардиे рд╣ी рдирд╣ीं рджेрдЧा ! рддुрдо рд╕्рд╡рдпं рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╣ी рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░ो - рдоैं рдХ्рдпा рдкूрд░्рдг рд╕рди्рддुрд╖्рдЯ рд╣ो рдЧрдпा рд╣ूँ ? Am I fully satisfied? (38.26) рддुрдорд▓ोрдЧ рдоें рд╣рд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЦुрдж рд╕े рдпрд╣ рдк्рд░рд╢्рди рдХрд░ो। Am I very Happy? рдХ्рдпा рдоैं рдмрд╣ुрдд рдЦुрд╢ рд╣ूँ? рдаीрдХ рд╣ै рдЗрд╕ moment рдоैं first рд╣ुрдЖ рдоैं рдмрд╣ुрдд рдЦुрд╢ рд╣ूँ ! рдпा рдЗрд╕ рдХ्рд╖рдг рдоैं рд░рд╕рдЧुрд▓्рд▓ा рдЦाрдпा, рдмрд╣ुрдд рдЦुрд╢ рд╣ुрдЖ ! рд▓ेрдХिрди рдХ्рдпा рдЕрдЧрд▓े рдХ्рд╖рдг рднी рд╡рд╣ी реЩुрд╢ी рдмрд░рдХрд░ाрд░ рд░рд╣ेрдЧी ? рдФрд░ рдХुрдЫ рдХाрдо рдХрд░ूँрдЧा , рдРрд╕ा рд╡िрдЪाрд░ рдорди рдоें рдЙрдарддा рд╣ी рд░рд╣рддा рд╣ै рди ? Never we are satisfied ! рд╣рдо рдХрднी (BDO-DC рд╣ोрдХрд░ рднी) рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рдирд╣ीं рд╣ोрддे ! рдЬिрд╕рдХो рдЕрдЪ्рдЫी рддрдирдЦ्рд╡ाрд╣ рдоिрд▓рддी рд╣ै рд╡ो рд╕ोрдЪрддा рд╣ै , рдЗрд╕ рд╕ाрд▓ рдФрд░ рдХिрддрдиा рдмреЭेрдЧा ? рдФрд░ рдХिрддрдиा рдХрдоा рд▓ूंрдЧा। рдХोрдИ рдпрджि рдКँрдЪा рдУрд╣рджा рднी рдкा рд▓िрдпा рд╣ै , рддो рд╡ो рднी рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рдирд╣ीं рд╣ोрдЧा। рдХोрдИ рдЗрд╕рд╕े рднी рдмреЬी рдиौрдХрд░ी рдХрд░ूँрдЧा , рдЬ्рдпाрджा рдкैрд╕ा рдоिрд▓ेрдЧा। рдХोрдИ Foreign рдоें рдиौрдХрд░ी рдХрд░рдиे рдЧрдпा , рд╡ो рд╕ोрдЪेрдЧा рдЕрднी рдФрд░ рдХुрдЫ рдХрд░рдиा рд╣ै। рдРрд╕े рд╣ी рд╕्рд╡рдк्рди рд╣рдорд▓ोрдЧ рджेрдЦрддे рд╣ी рд░рд╣рддे рд╣ैं - рд▓рдЧाрддाрд░ рдирдП рдирдП рдордирдкрд╕ंрдж рд╕्рд╡рдк्рди рджेрдЦрддे рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं। рдпрд╣ी 'Law of Evolution'- рдХ्рд░рдорд╡िрдХाрд╕ рдХा рдиिрдпрдо ! рднीрддрд░ рд╕े рдПрдХ рдЕрджрдо्рдп рдЗрдЪ्рдЫा рддुрдордХो press рдХрд░рддी рд╣ी рд░рд╣рддी рд╣ै- Expand , Expand ,Expand ! рд╡рд╣ рдЕंрддрд░्рдиिрд╣िрдд рд╢рдХ्рддि рд╣рдоें рджेрд╡рддा рдмрди рдЬाрдиे рддрдХ (100 % рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдеी рдмрди рдЬाрдиेрддрдХ) рдЫोреЬेрдЧी рд╣ी рдирд╣ीं ! рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЪाрд╣े рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рд╣ो рдЬाрдПँ рдпा рдЧृрд╣рд╕्рде рд░рд╣ें - рдХोрдИ рдЫोрдЯा рдмрдирдХे рд░рд╣рдиा рдкрд╕ंрдж рдирд╣ीं рдХрд░рддा , рдЫोрдЯा рдмрдиे рд░рд╣рдиा рдирд╣ीं рдЪाрд╣рддा। рдоैं рдЫोрдЯा рдордиुрд╖्рдп рдмрдирдХрд░ рд░рд╣ूँрдЧा -рдХोрдИ рдРрд╕ा рдирд╣ीं рдХрд╣ेрдЧा। рдХ्рдпों ? (39.30 рдоिрдирдЯ) рд╣рдо рд╕рднी рд▓ोрдЧ Freedom рдХो рдкрд╕ंрдж рдХрд░рддे рд╣ैं। рдоुрдХ्рддि рд╣рдоाрд░ा рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╣ै। Our Goal is freedom ! рд╣рдоाрд░ा рд▓рдХ्рд╖्рдп рдоुрдХ्рддि рд╣ै। рд╣рдоाрд░ा рд╕्рд╡рд░ुрдк рд╣ी рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж рд╣ै ! рдпрд╣ी рд╡ेрджाрди्рдд рдХा рдиिрдпрдо рд╣ै। рдпрд╣ीं рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рд╕рдм рдХुрдЫ рд▓िрдпा рд╣ै।
рдпрд╣ी рдмाрдд рдЕрдм Biology рдоें рднी рдмрд╣ुрдд рд╕ुंрджрд░ рдвंрдЧ рд╕े рдХрд╣ा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдЕрдгु -рдкрд░рдоाрдгु рд╣рд░ рд╡рд╕्рддु рдоें рдЪैрддрди्рдп рд╣ी рддो рдЕंрддрд░्рдиिрд╣िрдд рд╣ै। рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░ рдХो рд╣ी рджेрдЦो рди , рдЗрд╕рдоें billion billion cells - рд▓ाрдЦों -рдЕрд░рдмों рдХोрд╖ाрдгु рд╣ैं ! рдпрджि рдПрдХ рдХोрд╢ाрдгु рдоें рднी рдХुрдЫ рдЧреЬрдмреЬ рд╣ो рдЬाрдпे -рддो рд╣рдо рдХрд╣рддे рд╣ैं , рдХैंрд╕рд░ рд╣ो рдЧрдпा। рд╕рднी cells рдЖрдкрд╕ рдоें Coordinate рдХрд░рдХे рдЪрд▓ें, рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╕рдорди्рд╡िрдд рд╣ोрдХрд░ рдЪрд▓ें , рддрднी рд╣рдоाрд░ा рд╢рд░ीрд░ рдЕрдЪ्рдЫा рд░рд╣ेрдЧा। рд╕рднी рдХोрд╖ाрдгु рдоें Life -рд╣ै , рдЬीрд╡рди рд╣ै। рдЬीрд╡рди рдХ्рдпा рд╣ै ??/(40.20) рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдХрд░ोреЬों -рдЕрд░рдмों рдЬीрд╡ -рдк्рд░ाрдгी рд╣ैं। рд╣рдо рд╕рднी рдПрдХ рд╕ाрде Coordinate рдХрд░рддे рд╣ैं , рдЗрд╕рдХो рд╣рдорд▓ोрдЧ 'рд╕рдорд╖्рдЯिрдЧрдд рдк्рд░ाрдг ' рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдкुрд░े рдЬрдЧрдд рдХो рд╣ी рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд▓ोрдЧ -рдПрдХ cell рдХे рд░ूрдк рдзाрд░рдгा рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рдпрд╣ рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рднी рд╡ेрджांрдд рд╕े рдЖрдпा рд╣ै।
рдЗрд╕рдХो рд╣рдорд▓ोрдЧ рд╕рдорд╖्рдЯिрдЧрдд рдк्рд░ाрдг рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдХो рд╣рдорд▓ोрдЧ рд╡ैрджिрдХ рдоंрдд्рд░ рдоें рдХрд╣рддे рд╣ैं - "рдпрдд्рд░ рд╡िрд╢्рд╡рдо् рднрд╡рддि рдПрдХ рдиीрдбрдо्। " рдЕрд░्рдеाрдд् рдЬрд╣ां рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдПрдХ рд╣ी рдиीрдб рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै, рд╕ाрд░ा рд╡िрд╢्рд╡ рдПрдХ рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╣ै ! рдпрд╣ рд╡िрд╢्рд╡ рдПрдХ cell рдХी рддрд░рд╣ рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╣рдоाрд░ा рдЕрдж्рд╡ैрдд рдордд рд╣ै।
[рдпोрдЧी рдХा рдЕрди्рддःрдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕िрдж्рдзि рдоें рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рддрд░्рдХ рд╣ै। рд╡ेрдж рдиे рдЗрд╕ рдпुрдХ्рддि (method) рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдХिрдпा рд╣ै рдХि- рдпрдд्рд░ рд╡िрд╢्рд╡ं рднрд╡рддि рдПрдХ рдиीрдбрдо् :
рд╡ेрдирд╕्рддрдд्рдкрд╢्рдпрди्рдиिрд╣िрддं рдЧुрд╣ा рд╕рдж्рдпрдд्рд░ рд╡िрд╢्рд╡ं рднрд╡рдд्рдпेрдХрдиीрдбрдо्।
рддрд╕्рдоिрди्рдиिрджँ рд╕ं рдЪ рд╡ि рдЪैрддि рд╕рд░्рд╡ं рд╕рд╜рдУрдд: рдк्рд░ोрддрд╢्рдЪ рд╡िрднू: рдк्рд░рдЬाрд╕ु ।।
–рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж 32/8
[Yogi's inner direct perception of God -(рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░) is the biggest argument in achieving it. The Vedas have mentioned this method in the following manner:
[рдорди्рдд्рд░ рдХा рднाрд╡ाрд░्рде : - рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╣рд░ рд╕्рдеाрди (рджेрд╢) рдоें рдЫिрдкा рд╣ुрдЖ рд╣ै, рдЧुрд╣्рдп рд╣ै। рд╡рд╣ рдк्рд░рднु рд╕рдмрдХा рдЖрд╡ाрд╕-рд╕्рдеाрди рдФрд░ рдЖрд╢्рд░рдп-рд╕्рдеाрди рд╣ै। рд╣рд░ рдордиुрд╖्рдп, рдордиुрд╖्рдп рд╣ी рдХ्рдпों, рдЬрдЧрдд् рдХा рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЬрдб़-рдЪेрддрди рдЙрд╕ рдкрд░ рдоाрдиो рдЕрдкрдиा-рдЕрдкрдиा рдШोंрд╕рд▓ा рдмрдиाрдХрд░ рдмैрдаा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рд╡ृрдХ्рд╖ рдкрд░ рдШोंрд╕рд▓े рдоें рдмैрдаा рдкрдХ्рд╖ी рднрд▓े рд╣ी рд╕рдордЭрддा рд░рд╣े рдХि рдоेрд░ा рдЖрд╢्рд░рдп рддो рдШोंрд╕рд▓ा рд╣ै, рдкрд░ рдЕрд╕рд▓ рдоें рдЙрд╕рдХा рдЖрд╢्рд░рдп рд╡ृрдХ्рд╖ рд╣ोрддा рд╣ै।рдЬो рдоेрдзाрд╡ाрди् рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे рдЕрди्рджрд░ рдЛрддрдо्рднрд░ा рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдХा рдЙрджрдп рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै, рдЬिрд╕े рдк्рд░рднुрджрд░्рд╢рди рдХी рдЙрдд्рдХрдЯ рд▓ाрд▓рд╕ा рд▓рдЧी рд╣ुрдИ рд╣ै, рдЬो рдХрд░्рдордг्рдп рд╣ै, рдЬो рдЕрд░्рдЪрдиाрд╢ीрд▓ рд╣ै рдорди рд╕े рдЙрд╕े рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╡ृрдд्рдд рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬो рд╢्рд░рд╡рдгрд╢ीрд▓ рдФрд░ рдЪिрди्рддрдирд╢ीрд▓ рд╣ै, рд╡рд╣ी рдЙрд╕рдХे рджрд░्рд╢рди рдХрд░ рдкाрддा рд╣ै।
рдоेрдШाрд╡ाрди् рдпोрдЧी рдЙрд╕े рджेрдЦрддा рд╣ै। рдЬो рд╣рд░ рд╕्рдеाрди (рджेрд╢) рдоें рдЫिрдкा рд╣ै। рдЬिрд╕ рдИрд╢्рд╡рд░ рдоें рд╕рдорд╕्рдд рд╡िрд╢्рд╡ рдПрдХ рдШौंрд╕рд▓ा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै। рдЙрд╕ी рдИрд╢्рд╡рд░ीрдп рд╕рдд्рддा рдоें рдЙрд╕рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╣ी рдпрд╣ рдЬрдЧрдд् рдЙрдд्рдкрдд्рддि, рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рдк्рд░рд▓рдп рдХो рдзाрд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдИрд╢्рд╡рд░ рдЬाрдд рдоाрдд्рд░ рд╡рд╕्рддु рдоें рд╡िрднू рдФрд░ рд╕рд░्рд╡рдд: рдУрдд-рдк्рд░ोрдд рд╣ै।
рд░ाрдЬ рдпोрдЧ рдХी рдЕрд╡рддрд░рдгिрдХा [Introductory(Raja Yoga)] рдоें рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рд▓िрдЦрддे рд╣ैं - "рдордиुрд╖्рдп рдЪाрд╣рддा рд╣ै рд╕рдд्рдп , рд╡рд╣ рд╕рдд्рдп рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рд╕्рд╡рдпं рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै; рдФрд░ рдЬрдм рд╡рд╣ рд╕рдд्рдп рдХी рдзाрд░рдгा рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै, рд╕рдд्рдп рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै, рд╣्рд░рджрдп рдХे рдЕрди्рддрд░рддрдо рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рдЙрд╕рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै [рдЕрдкрдиे рд╣्рд░рджрдп рдХे рднीрддрд░ рд╣ी рдЙрд╕ рдЗрди्рдж्рд░िрдпाрддीрдд рд╕рдд्рдп 'рдкрд░рддрдд्рдд्рд╡' рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै] рддрдм рд╡ेрдж рдХрд╣рддे рд╣ैं-
рд╢ृрдг्рд╡рди्рддु рд╡िрд╢्рд╡े рдЕрдоृрддрд╕्рдп рдкुрдд्рд░ा рдЖ рдпे рдзाрдоाрдиि рджिрд╡्рдпाрдиि рддрд╕्рдеुः॥реи।рел॥
рд╡ेрджाрд╣рдоेрддं рдкुрд░ुрд╖ं рдорд╣ाрди्рдд-рдоाрджिрдд्рдпрд╡рд░्рдгं рддрдорд╕ः рдкрд░рд╕्рддाрдд् ।
рддрдоेрд╡ рд╡िрджिрдд्рд╡ाрддिрдоृрдд्рдпुрдоेрддि рдиाрди्рдпः рдкрди्рдеा рд╡िрдж्рдпрддेрд╜рдпрдиाрдп ॥ рей।рео॥'
рд╣े рдЕрдоृрдд рдХे рдкुрдд्рд░ों ! рд╕ुрдиो ! рд╣े рджिрд╡्рдпрдзाрдорд╡ाрд╕ी рджेрд╡рдЧрдг !! рддुрдо рднी рд╕ुрдиो- рдоैंрдиे рдЕрдЬ्рдЮाрдиाрди्рдзрдХाрд░ рд╕े рдЖрд▓ोрдХ рдоें рдЬाрдиे рдХा рдоाрд░्рдЧ (рдиेрддा-рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рдХो) рдЦोрдЬ рд▓िрдпा рд╣ै рдЬो рдЕрдЬрд╕्рдд्рд░рдЬ्рдпोрддि рд╣ै, рдЙрд╕ рдЕрдиाрджि, рдкुрд░ाрддрди рдкुрд░ुрд╖ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा рд╣ैं, рдЬो рд╕рдорд╕्рдд рдЕрдЬ्рдЮाрди-рдЕрди्рдзрдХाрд░ рдФрд░ рдоाрдпा рд╕े рдкрд░े рд╣ै । рдЙрд╕рдХो рдЬाрди рдХрд░рдХे рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдоृрдд्рдпु рдХे рджुःрдЦ рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг (transcend) рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдоोрдХ्рд╖-рдк्рд░ाрдк्рддि рдХा рджूрд╕рд░ा рдХोрдИ рдкрде рдирд╣ीं рд╣ै।' -- рд╢्рд╡ेрддाрд╢्рд╡рддрд░ोрдкрдиिрд╖рдж् ॥ реи।рел, рей।рео ॥
[“Ye children of immortality, even those who live in the highest sphere, the way is found; there is a way out of all this darkness, and that is by perceiving Him who is beyond all darkness; there is no other way.”[Source]
'рддрднी рдЙрд╕рдХे рд╕ाрд░े рд╕рди्рджेрд╣ рджूрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं, рд╕ाрд░ा рдЕंрдзрдХाрд░ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै , рдФрд░ рд╣ृрджрдп рдХी рд╕ाрд░ी рд╡рдХ्рд░рддा (рдоिрде्рдпा рдЕрд╣ंрдХाрд░) рд╕ीрдзी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। - рднिрдж्рдпрддे рд╣ृрджрдпрдЧ्рд░рди्рдеिрд╢्рдЫिрдж्рдпрди्рддे рд╕рд░्рд╡рд╕ंрд╢рдпाः । рдХ्рд╖ीрдпрди्рддे рдЪाрд╕्рдп рдХрд░्рдоाрдгि рддрд╕्рдоिрди्рджृрд╖्рдЯे рдкрд░ाрд╡рд░े ॥ рео ॥ рдЬрдм, рдЙрд╕ 'рдкрд░рддрдд्рдд्рд╡' рдХा рджрд░्рд╢рди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рдЬो рдПрдХ рд╕ाрде рд╣ी рдЕрдкрд░ा рд╕рдд्рддा рдПрд╡ं 'рдкрд░рдо рд╕рдд्рддा' [рдЕрдкрд░ा рдФрд░ рдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा] рд╣ै, рддрдм, рд╣ृрджрдп рдХी рд╕ाрд░ी рдЧ्рд░рдеिрдпाँ рдЦुрд▓ рдЬाрддी рд╣ैं, рд╕рдорд╕्рдд рд╕ंрд╢рдп рдЫिрди्рди-рднिрди्рди рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं, рддрдеा рдордиुрд╖्рдп рдХे рдХрд░्рдоों рдХा рдХ्рд╖рдп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। реР
[рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдоें рдЬो рдкрд╣ुँрдЪ рдЬाрддे рд╣ैं, рд╡े рд╕рдЪ्рдЪे рд╕ंрдд рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рдЬрдм рд╡े рдЕрдкрдиा рдЕрд░्рдЬिрдд рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рджूрд╕рд░े рдХो рджेрдиे рд▓рдЧ рдЬाрддे рд╣ैं рддो рдЙрди्рд╣ें рд╕рдж्рдЧुрд░ु рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬ्рдЮाрди рдХे рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╕рдЪ्рдЪे рд╕ंрдд рдФрд░ рд╕рдж्рдЧुрд░ु рдоें рдХोрдИ рдЕंрддрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдпрд╣ी рд╣ै рдХि рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдирд╣ीं рдХिрдпा рд╣ै, рд╡े рд╕рдЪ्рдЪे рд╕ंрдд рдирд╣ीं рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╡े рд╕рдж्рдЧुрд░ु рднी рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं। рд╣ाँ, рдпрджि рд╡े рдЕрдз्рдпाрдд्рдо рдкрде рдХे рд╕ाрдзрдХ рд╣ैं рддो рд╣рдо рдЙрди्рд╣ें рд╕ाрдзु, рдорд╣ाрдд्рдоा, рдд्рдпाрдЧी, рд╡ैрд░ाрдЧी, рдпोрдЧी, рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдЖрджि рдиाрдоों рд╕े рдЕрднिрд╣िрдд рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рд╕рдж्рдЧुрд░ु рдирд╣ीं рд╣ोрдиे рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рдЗрдирдоें рд╕े рдХोрдИ рдЧुрд░ु рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं। рд╡рд╣ рдХैрд╕े, рдЗрд╕рдХो рд╕рдордЭें। рдЬрдм рдХोрдИ рд╕рдЪ्рдЪे рд╕рдж्рдЧुрд░ु рджेрдЦрддे рд╣ैं рдХि рдЕрдоुрдХ рд╢िрд╖्рдп, рд╕ाрдзु рдпा рд╕ाрдзрдХ рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдирд╣ीं рдХिрдпा рд╣ै, рдХिрди्рддु рд╡рд╣ рд╕рджाрдЪाрд░ рд╕рдорди्рд╡िрдд рд╣ोрдХрд░ рдиिрдпрдоिрдд рд╕ाрдзрдиा рдХрд░рддा рд╣ै, рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдЖंрддрд░िрдХ рдЪрдв़ाрдИ рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै рддो рд╡े рдЙрд╕े рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдиुрд╕ाрд░ рдЗрд╕ рдЬ्рдЮाрди рдХो рдмрддाрдиे рдпाрдиि рджीрдХ्рд╖ा рджेрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджे рджेрддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдоें рд╡рд╣ рд╕ाрдзु рдпा рд╕ाрдзрдХ (рдЬो рдЧृрд╣рд╕्рде рдпा рд╡ैрд░ाрдЧी рджोрдиों рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।) рдЧुрд░ु рдпा рджीрдХ्рд╖ाрдЧुрд░ु рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै, рдкрд░ рд╕рдж्рдЧुрд░ु рдирд╣ीं рдХрд╣рд▓ाрддा।]
"рдЗрд╕ рд╕рдд्рдп рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП (рдиेрддा рдмрдирдиे рдФрд░ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП) , рд░ाрдЬрдпोрдЧ -рд╡िрдж्рдпा рдЖрдк рд╕рднी рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд╕рдордХ्рд╖ (рдЬाрддि-рдзрд░्рдо рдХा рднेрджрднाрд╡ рдХिрдпे рдмिрдиा) рдпрдеाрд░्рде рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рдФрд░ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдкрдж्рдзрддि -[рдЕрд╖्рдЯांрдЧ рдпोрдЧ ] рд░рдЦрдиे рдХा рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдХрд░рддी рд╣ै।" (рдЕрд╡рддрд░рдгिрдХा, рдЦंрдб 1 /38) ["The science of R├вja-Yoga proposes to put before humanity a practical and scientifically worked out method of reaching this truth."]
рдирдЯрд░ाрдЬ рдоुрдж्рд░ा рдХे рдмाрд░े рдоें рдХुрдЫ рдЦाрд╕ рдмाрддें: рдпрд╣ рдоुрдж्рд░ा, рднрдЧрд╡ाрди рд╢िрд╡ рдХो рдм्рд░рд╣्рдоांрдбीрдп рдирд░्рддрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рджрд░्рд╢ाрддी рд╣ै। рдирдЯрд░ाрдЬ рдоुрдж्рд░ा рдоें рд╢िрд╡ рдПрдХ рдкैрд░ рдХो рдЙрдаाрдП рд╣ुрдП рдЦрдб़े рд╣ोрддे рд╣ैं рдФрд░ рджूрд╕рд░े рдкैрд░ рдХो рдоोрдб़рдХрд░ рд░рдЦрддे рд╣ैं। рдирдЯрд░ाрдЬ рдоुрдж्рд░ा рдоें рд╢िрд╡ рдХे рд╣ाрдеों рдоें рдбрдорд░ू рдФрд░ рдЬ्рд╡ाрд▓ा рд╣ोрддी рд╣ै। рдбрдорд░ू рд╕ृрд╖्рдЯि рдХी рд▓рдп рдХो рдмрдЬाрддा рд╣ै, рдЬрдмрдХि рдЬ्рд╡ाрд▓ा рдЕрдЬ्рдЮाрдирддा рдХो рдЬрд▓ाрдиे рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै। рд╢िрд╡ рдХे рдЙрдаाрдП рд╣ुрдП рдкैрд░ рдХे рдиीрдЪे рдЕрдХ्рд╕рд░ рдПрдХ рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬिрд╕े рдЕрдк्рд╕рдоाрд░ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рдЕрдЬ्рдЮाрдирддा рдФрд░ рдЕрд░ाрдЬрдХрддा рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै। рд╢िрд╡ рдХे рдЙрдаाрдП рд╣ुрдП рдкैрд░ рдХा рдорддрд▓рдм рд╣ै рдХि рд╡े рдоुрдХ्рддि рдФрд░ рднौрддिрдХ рджुрдиिрдпा рд╕े рдкрд░े рдЬाрдиे рдХी рдУрд░ рдмрдв़ рд░рд╣े рд╣ैं। рд╢िрд╡ рдХे рдирдЯрд░ाрдЬ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╡िрд╖рдпрдХ рдзाрд░рдгा “рдЖрдиंрджрдо рддांрдбрд╡рдо” рд╕े рдЬुрдб़ी рд╣ै। рдирдЯрд░ाрдЬ рдоुрдж्рд░ा, рднाрд░рддीрдп рдХрд▓ा рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдоाрди्рдпрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдФрд░ рдкूрдЬрдиीрдп рдЫрд╡िрдпों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै।
рдЗрд╕рдХे рдЖрд▓ाрд╡ा рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рдЗрд╕ рд╕рдордп рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдмрд╣ुрдд рдмреЬे -рдмреЬे рдЕрдиुрд╕рди्рдзाрди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рдХिрди्рддु рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рд▓ोрдЧ рднाрд░рддीрдп рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХो рдХो рдХोрдИ рдорд╣рдд्рд╡ рдирд╣ीं рджेрддे рдеे। рдЬрдЧрджीрд╢ рдЪंрдж्рд░ рдмोрд╕ рдХो рдЙрд╕ी рд╕рдордп рдиोрдмрд▓ рдк्рд░ाрдЗрдЬ рдоिрд▓рдиे рдХी рдмाрдд рдеी , рдХिрди्рддु рдирд╣ीं рджिрдпा। рдХ्рдпोंрдХि рдЙрдирдХे рд╢ोрдз рдХी рдЪोрд░ी рд╣ो рдЧрдпी рдеी। рдЬिрд╕ рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рдиे рдЪोрд░ी рдХिрдпा рдЙрд╕рдХा рдиाрдо рдХ्рдпा рдеा ? рд╣ाँ - рдЙрд╕рдХा рдиाрдо рдеा Guglielmo Marconi ! рдкрд░ рд╕рдмुрдд рдирд╣ीं рдеा। рд╕ुрдм्рд░рд╣्рдордгिрдпрдо рдЪрди्рдж्рд░рд╢ेрдЦрд░ рдиे 1920 рдоें рд╣ी рдмрддा рджिрдпा рдеा рдХि Black Matter рдХा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рд╣ै। рдЙрдирдХी рдмुрдж्рдзिंрдордд्рддा рджेрдЦो -рдХिрддрдиा рдкрд╣рд▓े -1920 рдоें рд╣ी рдмрддा рджिрдпा рдкрд░ рдпूрд░ोрдкीрдп рд▓ोрдЧ рддрдм рдирд╣ीं рдоाрдиा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे 1920 рдоें рдЬो рд╢ोрдз рдХिрдпा рдеा рдЙрд╕рдХा рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ 1984 рдоें рдЙрдирдХो рдиोрдмрд▓ рдк्рд░ाрдЗреЫ рдоिрд▓ा।
рдЕрдм рдкूрд░े рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рднाрд░рддीрдп рдм्рд░ेрди рдХो рдЕрд╕ाрдзाрд░рдг рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдХिрд╕ी рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдиे рдХрд╣ा рдеा - "If the Indians are proud to be Indian then nobody can stop India from being Top of the world.' рд╣рдоाрд░ा рдм्рд░ेрди рдЗрддрдиा рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рд╣ै। рдХिрди्рддु рдЙрд╕рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рд╣рдо рдЦрд░ाрдм рджिрд╢ा рдоें рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЕрдм рднी рдЕрдкрдиेрдХो рджीрдирд╣ीрди рд╕рдордЭ рд░рд╣े рд╣ैं। рдФрд░ рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХो рдиीрдЪे рджिрдЦाрдиे рдоें рдпूреЫ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рдХрд╣ा рдеा рди - "рдИрд░्рд╖्рдпा -рдж्рд╡ेрд╖ рдЖрджि рджाрд╕ рд╕ुрд▓рдн рджुрд░्рдмрд▓рддा" рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЬिрд╕ рджिрди рдкीрда-рдкीрдЫे рдмुрд░ाрдИ рдХрд░рдиा рдЬिрд╕ рджिрди рдд्рдпाрдЧ рджेंрдЧे , рдЬिрд╕ рджिрди рджेрд╢ рдж्рд░ोрд╣ рдХрд░рдиा рдЫोреЬ рджेंрдЧे,рдЙрд╕ рджिрди рд╣рдо рд▓ोрдЧों рдХा рджेрд╢ рд╕рдмрд╕े рдорд╣ाрди рдмрди рдЬाрдпेрдЧा।' рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рдкрд╣рд▓े рдХрд╣ा рдеा, рдЕрдм рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд▓ोрдЧ рднी рд╡рд╣ी рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं।
ЁЯФ▒14. (29.01 рдоिрдирдЯ) ppt рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕рдд्рдпेрди्рдж्рд░рдиाрде рдмोрд╕ рдХे рдЪिрдд्рд░ рдХो рджेрдЦो , рдпे рд╕рднी рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╡िрджेрд╢ी рдФрд░ рднाрд░рддीрдп рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдиुрдк्рд░ेрд░िрдд рдеे। рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХे рдФрд░ рдмिрджेрд╢ рдХे рдЬिрддрдиे рднी рдЗंрдЯेрд▓िрдЬेंрдЯ, рдЯॉрдк рд▓ेрд╡рд▓ рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рд╣ैं,рд╕рднी рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рд╕े рдЕрдиुрдк्рд░ेрд░िрдд рд╣ैं।
[рд╕рдд्рдпेंрдж्рд░ рдиाрде рдмोрд╕ рднौрддिрдХ рд╡िрдЬ्рдЮाрдиी рдеे рдЬिрдирдХे рдиाрдо рдкрд░ рдмोрд╕-рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рд╕ांрдЦ्рдпिрдХी рдФрд░ рдмोрд╕-рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рдХंрдбेрдирд╕ेрдЯ (рдмीрдИрд╕ी) рдХा рдиाрдо рд░рдЦा рдЧрдпा рдеा, рд╡े рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдХे рд╡ेрджांрдд рдХे рдЖрдзुрдиिрдХ рднौрддिрдХी рдХे рд╕ाрде рд╕ंрдЧрдд рджрд░्рд╢рди рдХे рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕े рдк्рд░ेрд░िрдд рдеे। рдмोрд╕ рдХा рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдЙрдирдХे рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдЕрди्рд╡ेрд╖рдгों рдХा рдкूрд░рдХ рдеा। /In honor of Bose, a class of subatomic particles was named "Boson". рднाрд░рдд рдХे рдорд╣ाрди рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╕рдд्рдпेंрдж्рд░рдиाрде рдмोрд╕ рдХो рджुрдиिрдпाрднрд░ рдоें рдЧॉрдб рдкाрд░्рдЯिрдХрд▓ рдХे рдЬрдирдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдмोрд╕ рдХे рд╕рдо्рдоाрди рдоें рдЙрдкрдкрд░рдоाрдг्рд╡िрдХ рдХрдгों рдХे рдПрдХ рд╡рд░्рдЧ рдХा рдиाрдо "рдмोрд╕ोрди" рд░рдЦा рдЧрдпा। рдмोрд╕ рдХो рдХрдИ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ों рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा, рд▓ेрдХिрди рдЙрди्рд╣ें рдХрднी рдиोрдмेрд▓ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдирд╣ीं рджिрдпा рдЧрдпा। рдмोрд╕-рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рдХंрдбेрдирд╕ेрдЯ: рдмोрд╕ рдФрд░ рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рдиे рдкрджाрд░्рде рдХी рдПрдХ рдирдИ рдЕрд╡рд╕्рдеा, 'BEC' рдХी рднрд╡िрд╖्рдпрд╡ाрдгी рдХी рдеी, рдЬो рдмोрд╕ोрди рдХा рдПрдХ рдЕрддिрд╢ीрддिрдд рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╣ै। рдаोрд╕, рдж्рд░рд╡, рдЧैрд╕ рдФрд░ рдк्рд▓ाрдЬ़्рдоा рдХे рдмाрдж 'BEC' рдкрджाрд░्рде рдХी рдкाँрдЪрд╡ीं рдЕрд╡рд╕्рдеा рд╣ै। [Satyendra Nath Bose the physicist after whom the Bose-Einstein statistics and the Bose-Einstein condensate (BEC) was named, was inspired by Swami Vivekananda's vision of Vedanta as a philosophy compatible with Modern Physics. Bose's spiritual outlook complemented his scientific explorations. Bose-Einstein condensate: Bose and Einstein predicted a new state of matter, BEC, which is a supercooled collection of bosons. BEC is the fifth state of matter, after solid, liquid, gas, and plasma. ]
ЁЯФ▒15. (29.30 рдоिрдирдЯ -рд╡िрд╢्рд╡рд░ूрдкрджрд░्рд╢рди рдпोрдЧ) ppt рдоें рд▓िрдЦा рд╣ै -рдУрдкेрдирд╣ाрдЗрдорд░ (J Robert Oppenheimer), рдЗрди्рд╣ोрдиे рдХ्рдпा рдХिрдпा рдеा ? рдЙрди्рд╣ें рдкрд░рдоाрдгु рдмрдо рдХा “рдЬрдирдХ” рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рдЬो рд╕ूрдд्рд░ рджिрдпा рдеा - E=mc² рд▓ेрдХिрди рдЙрд╕ рд╕ूрдд्рд░ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдЬिрд╕рдиे Atom Bomb рдмрдиा рджिрдпा рд╡े рдеे рдУрдкेрдирд╣ाрдЗрдорд░। рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╕्рдкेрди-рдЬрд░्рдордиी рдоें рдмрдо рдмрдиाрдиे рдХी рд╣ोреЬ рд▓рдЧी рдеी। All these people рдЖрдЗрди्рд╕्рдЯीрди, рдУрдкेрдирд╣ाрдЗрдорд░ рдЖрджि рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдЬрд░्рдорди рдпрд╣ूрджी рдеे; рдпे рд╕рднी рд▓ोрдЧ рдЬрд░्рдорди рдпрд╣ूрджी рдеे German Jews рдеे, рд╡рд╣ाँ рд╕े рднाрдЧрдХрд░ рдЕрдоेрд░िрдХा рдЖ рдЧрдП рдеे। рдЙрдирд▓ोрдЧों рдиे рд╕ोрдЪा рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХो рдкрд╣рд▓े рдмрдо рдмрдиा рд▓ेрдиा рд╣ोрдЧा, рдирд╣ीं рддो рдЬрд░्рдордиी рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рд╕िрд░ рдкрд░ рд╣ी рдлोреЬ рджेрдЧा। рдЗрд╕рд▓िрдП рдмрдо рдмрдиाрдХрд░ рдЬрдм рдЯेрд╕्рдЯिंрдЧ рдХा рд╕рдордп рдЖрдпा, рд▓ेрдХिрди рдмрдо рдХा рдЯेрд╕्рдЯिंрдЧ рдХैрд╕े рд╣ोрддा рд╣ै? рдЬрдоीрди рдХो рдХुрдЫ рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдЧрд╣рд░ाрдИ рддрдХ рдЦोрдж рдХрд░ рднूрдЧрд░्рдн рдоें explode рдЯेрд╕्рдЯिंрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЬिрд╕ рд╕рдордп рдмрдо рдХो explode рдХिрдпा рдЬाрдпेрдЧा, рддो рдЫोрдЯा рдмрдо рд░рд╣рдиे рд╕े рднी рдПрдХ tremor рдЬैрд╕े рднूрдХंрдк рдХे рд╕рдордп рдХрдо्рдкрди рд╣ोрддा рд╣ै, рд╡ैрд╕ा рдЖрдПрдЧा। рд╡े рдмреЬे рдмुрдж्рдзिрдоाрди рдеे, рд╡े рдПрдХ рд╕ूрдд्рд░ी рднीрддрд░ рд▓рдЯрдХा рджिрдП рдФрд░ 1.5 рдоीрдЯрд░ рдХे рдмाрдж рд╡рд╣ рдЬрд▓ рдЧрдпा рддो рдиाрдк рдХрд░ рдмрддрд▓ा рджिрдП рдХि рдХिрддрдиा рдоेрдЧाрд╡ाрдЯ energy, release рд╣ुрдЖ рд╣ै ? 21 рдХिрд▓ोрдЯрди рдЯीрдПрдирдЯी рдХी рддाрдХ़рдд рд╡ाрд▓ा рдпे рд╡िрд╕्рдлोрдЯ рдЗंрд╕ाрди рдХा рдХिрдпा рдЕрдм рддрдХ рдХा рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рдзрдоाрдХा рд╣ै। рдЗрддрдиे рдмुрдж्рдзिрдоाрди рдеे ? рдЗрд╕ рдзрдоाрдХे рд╕े рдЗрддрдиा рддेрдЬ़ рдХрдо्рдкрди рдкैрджा рд╣ुрдЖ, рдЬो 160 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рджूрд░ рддрдХ рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЙрд╕ рдзрдоाрдХा рдиे рд╕ूрд░рдЬ рдХी рдЪрдордХ рдХो рднी рдзुंрдзрд▓ा рдХрд░ рджिрдпा рдеा। рдПрдЯрдо рдмрдо рдХे рдзрдоाрдХे рдХे рдмाрдж рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднрдЧрд╡рддрдЧीрддा рдХे 11рд╡ें рдЕрдз्рдпाрдп (рд╡िрд╢्рд╡рд░ूрдкрджрд░्рд╢рди рдпोрдЧ) рдХे 32рд╡ें рд╢्рд▓ोрдХ рдХрд╣ा рдеा -
рджिрд╡ि рд╕ूрд░्рдп рд╕рд╣рд╕्рд░рд╕्рдп рднрд╡ेрдж्рдпुрдЧрдкрджुрдд्рдеिрддा ।
рдпрджि рднाः рд╕рджृрд╢ी рд╕ा рд╕्рдпाрдж्рднाрд╕рд╕्рддрд╕्рдп рдорд╣ाрдд्рдордиः ॥12॥
рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣рдорд▓ोрдЧ рдирд╣ीं рдмрддा рд╕рдХрддे , рдХिрди्рддु рдУрдкेрдирд╣ाрдЗрдорд░ рдХो рдпाрдж рдеा। рдпрджि рдЖрдХाрд╢ рдоें рд╕рд╣рд╕्рд░ рд╕ूрд░्рдпों рдХे рдПрдХ рд╕ाрде рдЙрджрдп рд╣ोрдиे рд╕े рдЬो Brightness (рджрдордХ-рдж्рдпुрддि)- рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдЧा, рд╡рд╣ рдЙрд╕ (рд╡िрд╢्рд╡рд░ूрдк) рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХे рдк्рд░рдХाрд╢ рдХे рд╕рджृрд╢ рд╣ोрдЧा।।
[рдЕрд░्рдЬुрди рдиे рдХृрд╖्рдг рд╕े рдк्рд░рд╢्рди рдХिрдпा рдеा ‘рдХि рд╡े рдХौрди рд╣ैं?' рдХी рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдоें рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдХрд╣ा ' рдоैं рд▓ोрдХों рдХा рдиाрд╢ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдк्рд░рд╡ृрдж्рдз рдХाрд▓ рд╣ूँ। рд╡े рдпрд╣ां рд╕рд░्рд╡рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рдХाрд▓ рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХे рд╡िрдиाрд╢рдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрдкрдиी рдк्рд░рдХृрддि рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рддे рд╣ैं। "рдХाрд▓ोрд╜рд╕्рдоि рд▓ोрдХрдХ्рд╖рдпрдХृрдд्рдк्рд░рд╡ृрдж्рдзो рд▓ोрдХाрди्рд╕рдоाрд╣рд░्рддुрдоिрд╣ рдк्рд░рд╡ृрдд्рддः।]
'рдУрдкрди рд╣ाрдЗрдорд░' рдиे рдпрд╣ рдЙрдкрдоा рдмрдо рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ी рдеी। рдлिрд░ рднी рдЧीрддा рд╕े рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрд░्рде рдпрд╣ рд╣ुрдЖ рдХि рдкूрд░ी рдЧीрддा рдЙрди्рд╣ें рдХंрдард╕्рде рдеी। рдЗрд╕рд╕े рд╕рдордЭ рд▓ो рдХि рд╣рдоाрд░ी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдХрд╣ाँ рддрдХ рдлैрд▓ा рд╣ुрдЖ рд╣ै ! рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं рд╣рдоाрд░े рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕े рд╣ी рджुрдиिрдпा рдХी рд╕рднी рднाрд╖ाрдПँ рдмрдиी рд╣ैं। рдЙрдирд▓ोрдЧ рдЬрд░्рдорди, рд░ूрд╕ी, рдЗрддाрд▓рд╡ी, рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी, рдл्рд░ेंрдЪ рдЖрджि рднाрд╖ाрдУँ рдХो - 'Indo -European Language' -'рдЗंрдбो-рдпूрд░ोрдкिрдпрди рднाрд╖ा', рдХрд╣рддे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рдпрджि рдЗंрдбो рдХो рдиिрдХाрд▓ рджें рддो рдпूрд░ोрдкिрдпрди рдХुрдЫ рдирд╣ीं рдмрдЪेрдЧा। рдЙрдирд▓ोрдЧों рдиे рджेрдЦा рдЙрдирдХे рд╕рднी рд╢рдм्рдж рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕े рдиिрдХрд▓े рд╣ैं , рдорджрд░ , рдоाрддृ рд╕े рдиिрдХрд▓ा, рдм्рд░рджрд░ (32.29 рдоिрдирдЯ) -рдЖрдпा рдн्рд░ाрддृ рд╕े рдбॉрдЯрд░ рдЖрдпा рджुрд╣िрддा рд╕े। New, рдирдпा рд╕े рдиिрдХрд▓ा। рдХोрдИ рднी рд╢рдм्рдж рд▓ो рд╕рдм рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕े рдЖрдпा рд╣ै। рдпрд╣ाँ рд╕्рдХूрд▓ों рд╕े рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХो рд╣рдЯा рджिрдпा рд╣ै , рд▓ेрдХिрди рдм्рд░िрдЯेрди рдХे рд╕्рдХूрд▓ों рдоें рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕िрдЦाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдФрд░ рдПрдХ рдХाрд░рдг рд╣ै рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░ рднी рд╕ंрд╕्рдХृрдд рднाрд╖ा рдХो рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдкрдХреЬ рд▓ेрддा рд╣ै।
ЁЯФ▒16. (33.02 рдоिрдирдЯ) ppt 'рдк्рд░ाрдг рдФрд░ рдЖрдХाрд╢ рд╕े рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн: рдЗрд░рд╡िрди рд╢्рд░ोрдбिंрдЧрд░ рдХो рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд▓ोрдЧ рдЬाрдирддे рд╣ैं। Quantum Mechanics рдХा рдиाрдо рдЬрд░ूрд░ рд╕ुрдиे рд╣ोंрдЧे। (Erwin Schrodinger-Vedantic Influence on Quantum Physics - рдХ्рд╡ांрдЯрдо рднौрддिрдХी рдкрд░ рд╡ेрджाрди्рдд рдХा рдк्рд░рднाрд╡) : рдЙрдирдХो рдХ्рд╡ांрдЯрдо рдпांрдд्рд░िрдХी рдХे рдЬрдирдХ 'Father of Quantum Mechanics' рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै ! рд╡े рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рд╡ेрджाрди्рдд рд╕े рдмрд╣ुрдд рдк्рд░ेрдо рдХрд░рддे рдеे। рдЙрдирдХे рд▓ाрдЗрдм्рд░ेрд░ी рдХे рджीрд╡ाрд▓ рдкрд░ рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдп рд▓िрдЦा рд░рд╣рддा рдеा - 'рдЕрд╣ं рдм्рд░рд╣्рдоाрд╕्рдоि !' 'рдПрдХрдо् рд╕рдд्рдп рд╡िрдк्рд░ा рдмрд╣ुрдзा рд╡рджрди्рддि' рдпे рд╕рдм рд▓िрдЦा рд░рд╣рддा рдеा। рдХोрдИ рднाрд░рддीрдп рдЖрддा рддो рдмрд╣ुрдд рд╕्рд╡ाрдЧрдд рдХрд░рддे -You are coming from a noble country !! рддुрдорд╕े рдпрджि рдЗрди рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдпों рдХी - 'рдПрдХрдо् рд╕рдд्рдп рд╡िрдк्рд░ा рдмрд╣ुрдзा рд╡рджрди्рддि' рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ा рдЬाрдпे рддो рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрдУрдЧे। рдХ्рдпोंрдХि рд╣рдордиे рдЕрдкрдиी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЫोреЬ рджिрдпा рд╣ै рдФрд░ рд╡े рд▓ोрдЧ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं pickup рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдмोрд▓рддे рдеे рдЬрдм рдЧोрд░े рд▓ोрдЧ рдЖрдХрд░ рдХрд╣ेंрдЧे рдХि рддुрдо्рд╣ाрд░ी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдорд╣ाрди рд╣ै, рддрдм рддुрдо рд▓ोрдЧ рднी рд╕ीрдЦोрдЧे ।
- рд╕्рдкेрд╕рдЯाрдЗрдо рд╕ाрддрдд्рдп (Spacetime continuum) рдХे рдКрдкрд░ рдпूрд░ोрдк рдХे рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХा рдПрдХ рд░िрд╕рд░्рдЪ рдЖрдпा рд╣ै рдХि - рд╕्рдкेрд╕- рдЯाрдЗрдо рд╕ाрддрдд्рдп рдкрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдЗрдХाрдИ рдмрд▓ рдХो рд╣рд▓ рдХрд░рдиे рд╕े рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣ोрддा рд╣ै।- 'Resolve unit force acting on Spacetime continuum result in creation ! рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рдХे рд╕ाрдЗंрдЯिрд╕्рдЯ рдиे рдЦोрдЬ рдХिрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдмाрдд рдХो рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै - 'рдк्рд░ाрдг рдХा рдЖрдХाрд╢ рдХे рдКрдкрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рд╕े рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣ुрдЖ рд╣ै।' рдпрд╣ рдкреЭрдХрд░ рд╢्рд░ोрдбिंрдЧрд░ рдЕрд╡ाрдХ् рд╣ो рдЧрдпा рд╡ैрджिрдХ рдЛрд╖ि рд▓ोрдЧ рдЗрддрдиे рдкрд╣рд▓े рдоेрдбिрдЯेрд╢рди рдХрд░рдХे рдХैрд╕े рдЬाрдиा ? рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЕрднी рдЬो рд░िрдЬрд▓्рдЯ рдкा рд░рд╣े рд╣ैं , рд╡े рдХैрд╕े рдЗрддрдиा рдкрд╣рд▓े рд╕рдордЭ рд▓िрдП ?
рдпрд╣ рдкреЭрдХрд░ рдоुрдЭे рдЧрдгेрд╢ рдФрд░ рдХाрд░्рддिрдХ рдХी рдХрд╣ाрдиी рдпाрдж рдЖрддी рд╣ै। рд╢िрд╡-рдкाрд░्рд╡рддी рдиे рджोрдиों рдХो рдмोрд▓े рддुрдо рдоें рд╕े рдХौрди рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХी рдкрд░िрдХ्рд░рдоा рдХрд░рдХे рдЬрд▓्рджी рд▓ौрдЯ рд╕рдХрддा рд╣ै ? рдХाрд░्рддिрдХ рдХी рд╕рд╡ाрд░ी рдордпूрд░ рдЙреЬрддा рд╣ै,рдЙрд╕рдиे рд╕ोрдЪा рд╣рдорд╕े рддेрдЬ рдЧрдгेрд╢ рдХैрд╕े рдЖрдПрдЧा ? рд╡े рдЙреЬрдХрд░ рдкрд░िрдХ्рд░рдоा рдХрд░рдиे рдЪрд▓ рдкреЬे। рддेрдЬी рд╕े рд▓ौрдЯ рдХрд░ рджेрдЦрддे рд╣ैं -рдЧрдгेрд╢ рдХो рдоाрд▓ा рдкрд╣рдирдХрд░ рдкрд╣рд▓े рд╣ी рдк्рд░ाрдЗрдЬ рджिрдпा рдЬा рдЪूрдХा рд╣ै। рд╡े рд╕िрд░्рдл рдЕрдкрдиे рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рдкрд░िрдХ्рд░рдоा рдХрд░рдХे рдмैрда рдЧрдП рдеे। рдХ्рдпों ??-рд╣िрди्рджू рдЛрд╖ि рд▓ोрдЧ рд╕рдмрдХुрдЫ рдЕрдкрдиे рднीрддрд░ рд╣ी рдЦोрдЬрддे рд╣ैं। (рдЕрдкрдиे рднीрддрд░ рдХाрд░рдг рд╢рд░ीрд░ рдХो рдЦोрдЬ рд▓ेрддे рд╣ैं !) рдФрд░ рд╕рдд्рдп рдХो рдкा рд▓ेрддे рд╣ैं , рдкрд╢्рдЪрдоी рд▓ोрдЧ рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХी рдЦोрдЬ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЕрднी рд╡ाрд╣्рдп рдЬрдЧрдд рд╕े рднीрддрд░ рдХी рддрд░рдл рдЦोрдЬ рдХрд░рдиा рд╢ुрд░ू рдХिрдпे рд╣ैं।
ЁЯФ▒18.(ppt 41.43 рдоिрдирдЯ) One Rama = Ten Dollar/ рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рд▓िрдП рдЬैрд╕े рд╡िрджेрд╢ рдоें рд╡िрд╢्рд╡рдзрд░्рдо рд╕рднा рдЕрдкрдиा рд╣ो рдЧрдпा рдеा, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдоें рднी Indian Science, Indian Industry рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рд╣ुрдЖ। рдЬрдорд╢ेрдж рдЬी рдЯाрдЯा рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╣ी Inspired рдХिрдпा рдЬрдоीрди -рдкाрдиी рдХा рдЪрдпрди рдХिрдпा। рдиिрд╡ेрджिрддा рдиे British Parliament рдоें Signature campaign рдЪрд▓ाрдпी рддрднी Tata Institute рдмрдиा рдирд╣ीं рддो рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рдЖрдЬ рдЬो Tata Institute of Fundamental Research' рд╕े Barc, Isro , Drdo, рдлिрд░ рдоंрдЧрд▓ рдпाрди , рдлिрд░ рдЪंрдж्рд░ рдпाрди рд╣ुрдЖ। рдЖрджि рдЬो рдк्рд░рдЧрддि рджिрдЦाрдИ рджेрддी рд╣ै рдЙрд╕рдХे рдкीрдЫे рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी।рдпे рд╕рднी рд▓ोрдЧ Nuclear Scientist рд╣ैं। рдПрдХ рдЪिрдд्рд░ рд╣ै рдпे рд▓ोрдЧ рд╡ेрджाрди्рдд рдХो рд╣ी рдзрд░्рдо рд╕рдордЭрддे рд╣ैं। рднрдЧрд╡ाрди рд░ाрдо рдХो рдЙрдирд▓ोрдЧ рдЕрдкрдиा рдЖрджрд░्рд╢ рд╕рдордЭрддा рд╣ै। рд░ाрдо рдХे рдЪिрдд्рд░ рдХो рд▓рдЧाрдХрд░ рдЙрдирд▓ोрдЧों рдиे рдЕрдкрдиा Currency' рдЪाрд▓ू рдХिрдпा рд╣ै। One Rama = Ten Dollar/ рдЙрдирд▓ोрдЧों рдпूрд░ोрдк рдХे рдПрдХ рдж्рд╡ीрдк рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдПрдХ рдЫोрдЯा рд╕ा рджेрд╢ рдмрд╕ा рд▓िрдпा рд╣ै। рдпрд╣ाँ рд╣рдорд▓ोрдЧ рдХेрд╡рд▓ рд╡ेрджांрдд рдХा рд╣ी рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЙрд╕ рдж्рд╡ीрдк рдХा рдиाрдо рдЙрдирд▓ोрдЧों рдиे рд░рдЦा рд╣ै - 'Global Country of World Peace !'рд╡िрд╢्рд╡ рд╢ांрддि рдХा рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рджेрд╢' ! рджेрдЦो рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХो рдмाрд╣рд░ рдХे Scientist рд▓ोрдЧ рдХिрд╕ рд╢्рд░рдж्рдзा рд╕े рджेрдЦ рд░рд╣े рд╣ैं ! рдоैंрдиे рдПрдХ рдШрдЯрдиा рд╕ुрдиी рд╣ै , рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХे рдХोрдИ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╡े рдЖрдЗंрд╕्рдЯीрди рд╕े рдкреЭрдиे рдЧрдП рдеे। рд╡े рдЙрдирдХो Indian Boys рдХрд╣рдХрд░ рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдЖрджрд░ рджेрддे рдеे।
рд╣рдордХो рдпрд╣ рджेрдЦрдХрд░ рдЕреЮрд╕ोрд╕ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдЧुрд▓ाрдоी рдХी рдоाрдирд╕िрдХрддा рд╕े рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЕрднी рддрдХ рдЧ्рд░рд╕्рдд рд╣ैं। рд╡ो рджेрд╢ рдЕрдЪ्рдЫा , рд╡рд╣ рджेрд╢ рддो рдмрд╣ुрдд рдЕрдоीрд░ рд╣ै , рдФрд░ рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдХो рдЧрд░ीрдм -рдмुрд░ा рддрдеा рджूрд╕рд░े рджेрд╢ों рдХो рднрд▓ा рд╕рдордЭрддे рд╣ैं। рдЬिрд╕ рджिрди рддुрдо рд╕рднी рд▓ोрдЧ рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХрд░рдиे рд▓рдЧोрдЧे ,рдЖрдЬ рд╕े рд╣ी рдЕрдкрдиे- рдЖрдк рдкрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ , рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рд░ुрдк рдкрд░ рдЧрд░्рд╡ рдФрд░ рд╕्рд╡рд░ुрдк рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХрд░ोрдЧे , рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдХा рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░ोрдЧे , рд╣рдоाрд░ा рджेрд╢ Will rise to the Top of the world ! рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХो рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХрд░рдиा рд╣ी рд╣ोрдЧा - рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдаाрдХुрд░ , рдоाँ рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЖрдпे рд╣ैं। рдоैं рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХрд░рддी рд╣ूँ рдХी рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХा рдЬीрд╡рди рд╣ीрд░े рдЬैрд╕ा рдмрдиेрдЧा। рддुрдорд▓ोрдЧ рджेрд╢ рдХे рднрд╡िрд╖्рдп рд╣ो рджेрд╢ рдХो рдРрд╕ी рд╡рд╕्рддु рджोрдЧे рдХि рджेрд╢рд╡ाрд╕ी рд╕рджा рддुрдордХो рд╕рджा рдпाрдж рд░рдЦेंрдЧे -рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рд╕े рдоेрд░ी рдпрд╣ी рдоेрд░ी рдк्рд░ाрд░्рдердиा рд╣ै !
===============
['рдпрдеा рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдбे рддрдеा рдкिрдг्рдбे' -рдЪрд░рдХ рд╕ंрд╣िрддा рдХा рдпрд╣ рд╢्рд▓ोрдХांрд╢ рд╣рдоें рд╕рдордЭाрддा рд╣ै рдХि рдЬो-рдЬो рдЗрд╕ рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдоें рд╣ै рд╡рд╣ी рд╕рдм рд╣рдоाрд░े рд╢рд░ीрд░ рдоें рднी рд╣ै।
рдпрд╣ рднौрддिрдХ рд╕ंрд╕ाрд░ рдкंрдЪрдорд╣ाрднूрддों рд╕े рдмрдиा рд╣ै- рдЖрдХाрд╢, рд╡ाрдпु, рдЕрдЧ्рдиि, рдЬрд▓ рдФрд░ рдкृрде्рд╡ी। рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╣рдоाрд░ा рд╣рдоाрд░ा рдпрд╣ рд╢рд░ीрд░ рднी рдЗрди्рд╣ीं рдкाँрдЪों рдорд╣ाрднूрддों рд╕े рдмрдиा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдЬрдм рдЬीрд╡ рдХी рдоृрдд्рдпु рд╣ोрддी рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХे рдЙрдкрд░ाрди्рдд рдпे рдкाँрдЪों рдорд╣ाрддрдд्рдд्рд╡ рдЕрдкрдиे-рдЕрдкрдиे рддрдд्рдд्рд╡ рдоें рдЬाрдХрд░ рдоिрд▓ рдЬाрддे рд╣ैं।
рдЗрди рдкंрдЪрдорд╣ाрднूрддों рдХी рдкंрдЪрддрди्рдоाрдд्рд░ाрдПँ рд╣ैं рдордиुрд╖्рдп рдоें рднी рдпे рд╕рднी рдкंрдЪрддрди्рдоाрдд्рд░ाрдПँ рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ैं- рдЖрдХाрд╢ рдХी рддрди्рдоाрдд्рд░ा рд╢рдм्рдж рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиे рдХाрдиों рд╕े рд╕ुрдирддा рд╣ै। рд╡ाрдпु рдХी рддрди्рдоाрдд्рд░ा рд╕्рдкрд░्рд╢ рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░ рдкрд░ рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддा рд╣ै। рдЕрдЧ्рдиि рдХी рддрди्рдоाрдд्рд░ा рддाрдк рд╣ै। рдЕрдЧ्рдиि рддрдд्рдд्рд╡ рдордиुрд╖्рдп рдХे рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рд╡рд╣ рднोрдЬрди рдкрдЪाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЕрдЧ्рдиि рдЬैрд╕ा рддेрдЬ рдЙрд╕рдХे рдЪेрд╣рд░े рдкрд░ рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЬрд▓ рдХी рддрди्рдоाрдд्рд░ा рд░рд╕ рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рдХे рдоुँрд╣ рд╕े рдиिрдХрд▓рдиे рд╡ाрд▓ा рд░рд╕ рднोрдЬрди рдХो рд╕्рд╡ाрджिрд╖्рдЯ рдмрдиाрддा рд╣ै рдФрд░ рд╢рд░ीрд░ рдХो рдкुрд╖्рдЯ рдХрд░рддा рд╣ै। рдкृрде्рд╡ी рдХी рддрди्рдоाрдд्рд░ा рдЧंрдз рд╣ै। рдкृрде्рд╡ी рдоें рд╣рд░ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЧंрдз рдмिрдЦрд░ी рд╣ुрдИ рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиी рдШ्рд░ाрдг рд╢рдХ्рддि (рдиाрдХ) рд╕े рдЧंрдз рдХो рд╕ूंрдШрддा рд╣ै рдФрд░ рдЖрдирди्рджिрдд рд╣ोрддा рд╣ै।
рдЗрди рдкंрдЪрдорд╣ाрднूрддों рдХे рдкाँрдЪ рдЧुрдг рд╣ैं рдЬो рдордиुрд╖्рдп рд╢рд░ीрд░ рдоें рднी рд╣ोрддे рд╣ैं- рдЖрдХाрд╢ рдХा рдЧुрдг рдЕрдк्рд░рддिрдШाрдд (non resistance) рд╣ै। рдЖрдХाрд╢ рдХी рддрд░рд╣ рдкूрд░े рд╢рд░ीрд░ рдкрд░ рдд्рд╡рдЪा рдХा рдЖрд╡рд░рдг(covering) рд╣ै। рд╣рдоाрд░े рд╢рд░ीрд░ рдХे рдЫिрдж्рд░ों рд╕े рдЬрд╣ाँ рдк्рд░рддिрдШाрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдЙрд╕े рдЖрдХाрд╢ рддрдд्рдд्рд╡ рд╕े рдЙрдкрдЪाрд░ рд╕े рд░ोрдХा рдЬाрддा рд╣ै।
рд╡ाрдпु рдХा рдЧुрдг рдЪрд▓рдд्рд╡ (mobility) рд╣ै। рд╣рдоाрд░ा рд╢рд░ीрд░ рднी рд╡ाрдпु рдХी рддрд░рд╣ рдЪрд▓ाрдпрдоाрди рд╣ै। рдЗрдзрд░-рдЙрдзрд░ рдЖрддा-рдЬाрддा рд╣ै।
рдЕрдЧ्рдиि рдХा рдЧुрдг рдЙрд╖्рдгрдд्рд╡ (heating) рд╣ै। рдЕрдЧ्рдиि рдХे рд╕рдоाрди рдЙрд╖्рдгрддा рдордиुрд╖्рдп рдоें рд╣ोрддी рд╣ै рддрднी рд╡рд╣ рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рддा рд╣ै। рдпрджि рдЙрд╕рдХी рдЙрд╖्рдгрддा рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдП рддो рд╡рд╣ рдЗрд╕ рджुрдиिрдпा рд╕े рдХूрдЪ рдХрд░ рдЬाрддा рд╣ै।
рдЬрд▓ рдХा рдЧुрдг рдж्рд░рд╡рдд्рд╡ (fluidity) рд╣ै। рдЬрд▓ рдХे рд╕рдоाрди рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдоें рдЖрд░्рдж्рд░рддा рд╣ोрддी рд╣ै। рддрднी рджрдпा, рдордорддा, рдХрд░ुрдгाрдЖрджि рдЧुрдгों рдХे рдХाрд░рдг рд╡рд╣ рджूрд╕рд░ों рдХे рджुрдЦ рдХो рд╕ुрдирдХрд░ рдж्рд░рд╡िрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
рдкृрде्рд╡ी рдХा рдЧुрдг рдаोрд╕рдкрди (solidification) рд╣ै। рдкृрде्рд╡ी рдХी рддрд░рд╣ рдордиुрд╖्рдп рднी рдаोрд╕ рд╣ै рдЕрди्рдпрдеा рд╡рд╣ рдЯिрдХ рдирд╣ीं рд╕рдХрддा рд╣рд╡ा рдоें рдЭूрд▓рддा рд░рд╣ेрдЧा। рдкृрде्рд╡ी рдХी рддрд░рд╣ рд╢рд░ीрд░ рдоें рднी рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЦрдиिрдЬ рдкрджाрд░्рде рдПрд╡ं рд▓рд╡рдг рдХैрд▓рд╢िрдпрдо, рдкोрдЯाрд╢िрдпрдо, рдлाрд╕рдлोрд░рд╕, рд╕ोрдбिрдпрдо, рд▓ोрд╣ा, рддांрдмा, рд╕рд▓्рдлрд░ рдЖрджि рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ैं।
рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдФрд░ рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╕рдоाрдирддा рд╣ै рдкрд░ рдЕंрддрд░ рдХेрд╡рд▓ рд╕्рдеूрд▓ рд╡ рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдХा рд╣ै। рдЬिрддрдиे рдоूрд░्рддिрдоाрди рднाрд╡ рд╡िрд╢ेрд╖ рдЗрд╕ рд▓ोрдХ рдоें рд╣ैं рд╡े рд╕рдм рдордиुрд╖्рдп рдоें рд╣ैं। рджूрд╕рд░े рд╢рдм्рджों рдоें рдХрд╣ें рддो рд▓ोрдХ рдпा рдк्рд░рдХृрддि рддрдеा рдкुрд░ुрд╖ рдоें рд╕рдоाрдирддा рд╣ै। рдЪрд░рдХ рд╕ंрд╣िрддा рдЗрд╕ी рдХрдерди рдХो рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП рдХрд╣рддी рд╣ै-
рдпाрд╡рди्рддो рд╣ि рд▓ोрдХे рдоूрд░्рддिрдорди्рддो рднाрд╡рд╡िрд╢ेрд╖ा:।
рддाрд╡рди्рдд: рдкुрд░ुрд╖े рдпाрд╡рди्рдд: рдкुрд░ुрд╖े рддाрд╡рди्рддो рд▓ोрдХे॥
рдЬो рднाрд╡ рдкुрд░ुрд╖ рдоै рдоुрд░्рддिрдоाрди рд╣ै рд╡ो рдЗрд╕ рд▓ोрдХ рдоें рднी рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै, рдФрд░ рдЬो рдЗрд╕ рд▓ोрдХ рдоें рд╣ै рд╡ो рдкुрд░ुрд╖ рдоें рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै!рдЕрдд: рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣рдиे рд╣ेрддु рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдк्рд░рдХृрддि рд╕े рд╡ैрдз рдк्рд░ेрдо (рджोрд╣рди рдХी рднाрд╡рдиा рдирд╣ीं ) рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣िрдП! рдЬो рднी рдХुрдЫ рдордиुрд╖्рдп рдХे рдкिрдг्рдб рдпाрдиी рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╣ै, рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╡ैрд╕ा рд╣ी рд╕рдм рдХुрдЫ рдЗрд╕ рдм्рд░ाрд╣्рдоांрдб рдоें рд╣ै। рд╕ंрдкूрд░्рдг рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдоें рдЬो рднी рд╣ै рд╡рд╣ рдж्рд░рд╡्рдпрдоाрди рдПрд╡ं рдКрд░्рдЬा (Matter and energy) рдХा рд╕ंрдЧрдо рд╣ै।
рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдоें рдЪेрддрдирддा рд╣ै рддो рдордиुрд╖्рдп рднी рдЪेрддрди рд╣ै। рдПрдХ рд╕्рдеाрди рд╕े рджूрд╕рд░े рд╕्рдеाрди рддрдХ рдЪрд▓рддा рдлिрд░рддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдкрд░рди्рддु рдЬрдм рдпрд╣ рдХिрд╕ी рдХाрд░рдг рд╕े рд░ोрдЧी рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЪрд▓рдиे-рдлिрд░рдиे рдоें рдЕрдХ्рд╖рдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рддो рдЗрд╕рдоें рдЬреЬрддा рдЖрдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै। рдИрд╢्рд╡рд░ рдиे рдмुрдж्рдзि рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдЪ्рдЫा рдЙрдкрд╣ाрд░ рдЗрд╕े рджिрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ рдмुрдж्рдзि рд╕े рд╡рд╣ рдЪрдордд्рдХाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै।
рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдкंрдЪрдорд╣ाрднूрддों рдХे рд╕рднी рдЧुрдг рдордиुрд╖्рдп рдоें рд╣ैं। рдЬिрд╕े рджूрд╕рд░े рд╢рдм्рджों рдоें рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдЬो рдЗрд╕ рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдоें рд╣ै рд╡рд╣ी рдЗрд╕ рд╢рд░ीрд░ рдоें рднी рд╣ै।
========
[рд╕ाрднाрд░ Shrinwantu Vishwe Amritasya Putra — Hear Ye Children Of Immortal Bliss (https://vivekavani.com/shrinwantu-vishwe-amritasya-putra/]
рд╢ृрдг्рд╡рди्рддु рдмिрд╢्рд╡े рдЕрдоृрддрд╕्рдп рдкुрдд्рд░ाрдЖ рдпे рдзाрдоाрдиि рджिрдм्рдпाрдиि рддрд╕्рдеुः, “Hear, ye children of immortality, all those that reside in this plane and all those that reside in the heavens above, I have found the secret”, says the great sage. “I have found Him who is beyond all darkness. Through His mercy alone we cross this ocean of life.” (Source- Vol. IV. /Delivered in San Francisco area, April 9, 1900)]
“ Ye are the Children of Immortal Bliss ”. In the Vedic (actually Vedantic) tradition, it was believed, it is not man but it is his body that dies, man never dies. He is immortal, he is the “son of immortality”. We find the same idea in Bhagavad Gita too.☞ On one hand the entire world claims that a man has no place in this universe. He is a helpless, powerless creature. He has miseries, diseases, he has anxieties and finally he has death. He is nothing — he is simply nothing.☞ On the other hand the Upanishads of ancient India glorifies human being as “children of immortality”.
[“Children of immortal bliss” — what a sweet, what a hopeful name! Allow me to call you, brethren, by that sweet name — heirs of immortal bliss — yea, the Hindu refuses to call you sinners. Ye are the Children of God, the sharers of immortal bliss, holy and perfect beings. Ye divinities on earth — sinners! It is a sin to call a man so; it is a standing libel on human nature. Come up, O lions, and shake off the delusion that you are sheep; you are souls immortal, spirits free, blest and eternal; ye are not matter, ye are not bodies; matter is your servant, not you the servant of matter.]
[2600 рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рдпाрдиी рд▓рдЧрднрдЧ 100 рдкीрдв़ी рдкрд╣рд▓े рдПрдХ рднी рдмौрдж्рдз рдирд╣ीं рдеा। 2000 рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рдпाрдиी рд▓рдЧрднрдЧ 75 рдкीрдв़ी рдкрд╣рд▓े рдПрдХ рднी рдИрд╕ाрдИ рдирд╣ीं рдеा। 1400 рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рдпाрдиी рд▓рдЧрднрдЧ 50 рдкीрдв़ी рдкрд╣рд▓े рдПрдХ рднी рдоुрд╕рд▓рдоाрди рдирд╣ीं рдеा।]
[The International Electrical Congress (IEC) was held in Chicago in 1893 to discuss electrical units, telegraphy, and electricity applications. The Congress took place from August 21–25, 1893, as part of the World's Columbian Exposition. Elisha Gray was the Congress president. The Congress discussed various applications of electricity. Nikola Tesla gave a lecture on mechanical and electrical oscillators. The Congress established the International System of Electrical and Magnetic Units (ISEMU)]
=======
['рдУрдкрди рд╣ाрдЗрдорд░' рдЬो рдк्рд░рдердо рдЕрдгु рдмрдо рдмрдиाрдиे рдХी рдпोрдЬрдиा рдХे рд╕рджрд╕्рдп рдеे рдФрд░ рд╣िрд░ोрд╢िрдоा рдФрд░ рдиाрдЧाрд╕ाрдХी рдХे рд╡िрдиाрд╢ рдХे рд╕ाрдХ्рд╖ी рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рдЗрд╕ рд╢्рд▓ोрдХ рдХो рдиिрдо्рди рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЙрдж्рдзृрдд рдХिрдпा рд╣ै-'рдХाрд▓'-рдоैं рд╕рдорд╕्рдд рдЬрдЧрдд рдХा рд╡िрдиाрд╢рдХ рд╣ूँ। рдХाрд▓, рдХृрд╖्рдг рдпा -рдоाँ рдХाрд▓ी рд╣ी рд╕рднी рдЬीрд╡ों рдХे рдЬीрд╡рди рдпाрдиि рдЙрдо्рд░ рдХी рдЧрдгрдиा рдХрд░рддे рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕े рдиिрдпंрдд्рд░िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं । рдоाँ рдХाрд▓ी рдпा рдаाрдХुрд░ рд╣ी рдпрд╣ рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░ेंрдЧे рдХि рднीрд╖्рдо, рдж्рд░ोрдгाрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рдХрд░्рдг рдЬैрд╕े рдорд╣ाрдиुрднाрд╡ों рдХे рдЬीрд╡рди рдХा рдЕрди्рдд рдХрдм рд╣ोрдЧा ? рдпрд╣ рдЕрд░्рдЬुрди рдХे рдпुрдж्рдз рдоें рднाрдЧ рди рд▓ेрдиे рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рднी рдпुрдж्рдз рднूрдоि рдХी рд╡्рдпूрд╣ рд░рдЪрдиा рдоें рдЦрдб़ी рд╢рдд्рд░ु рд╕ेрдиा рдХा рд╡िрдиाрд╢ рдХрд░ рджेрдЧा ; рдХ्рдпोंрдХि рднрдЧрд╡ाрди рдХी рд╕ंрд╕ाрд░ рдиिрд░्рдоाрдг рдХी рд╡िрд╢ाрд▓ рдпोрдЬрдиा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдРрд╕ा рд╣ोрдиा рднрдЧрд╡ाрди рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ै। “рдоैं рдк्рд░рд▓рдп рдХा рдоूрд▓рдХाрд░рдг рдФрд░ рдорд╣ाрдХाрд▓ рд╣ूँ рдЬो рдЬрдЧрдд рдХा рд╕ंрд╣ाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрддा рд╣ै। рддुрдо्рд╣ाрд░े рдпुрдж्рдз рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиे рдХे рдмिрдиा рднी рдпुрдж्рдз рдХी рд╡्рдпूрд╣ рд░рдЪрдиा рдоें рдЦрдб़े рд╡िрд░ोрдзी рдкрдХ्рд╖ рдХे рдпोрдж्рдзा рдоाрд░े рдЬाрдПंрдЧे।"
рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдпрд╣ाँ рд╕्рд╡рдпं рдХा рдкрд░िрдЪрдп рд▓ोрдХ рд╕ंрд╣ाрд░рдХ рдорд╣ाрдХाрд▓ рдХे рд░ूрдк рдоें рдХрд░ाрддे рд╣ैं। рднрдЧрд╡ाрди् рдХा рдпрд╣ рд▓ोрдХрд╕ंрд╣ाрд░рдХाрд░ी рднाрд╡ рдЙрдирдХे рд▓ोрдХрдХрд▓्рдпाрдгрдХाрд░ी рднाрд╡ рдХा рд╡िрд░ोрдзी рдирд╣ीं рд╣ै। рдХрднी рдХрднी рд╡िрдиाрд╢ рдХрд░рдиे рдоें рджрдпा рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдХिрд╕ी рдЯूрдЯे рд╣ुрдП рдкुрд▓ рдХो рдпा рдЬीрд░्рдг рдмांрдз рдХो рдЕрдерд╡ा рдк्рд░ाрдЪीрди рдЗрдоाрд░рдд рдХो рддोрдб़рдиा рдЙрдХ्рдд рдмाрдд рдХे рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ैं। рдЗрд╕ рдЙрдЧ्рд░ рд░ूрдк рдХो рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдоें рднрдЧрд╡ाрди् рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЙрди рд╕рдорд╕्рдд рдирдХाрд░ाрдд्рдордХ рд╢рдХ्рддिрдпों рдХा рдиाрд╢ рдХрд░рдиा рд╣ै рдЬो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдЬीрд╡рди рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рдкрд░ рддुрд▓ी рд╣ुрдИ рд╣ैं। рднрдЧрд╡ाрди् рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рднी рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं рдХि рдкुрдирд░्рдиिрд░्рдоाрдг рдХे рдЗрд╕ рдХाрд░्рдп рдХो рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╡े рдХिрд╕ी рдПрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдпा рд╕рдоुрджाрдп рдкрд░ рдЖрд╢्рд░िрдд рдирд╣ीं рд╣ै। рдЗрд╕ рдХाрд░्рдп рдХो рдХрд░рдиे рдоें рдПрдХ рдЕрдХेрд▓ा рдХाрд▓ рд╣ी рд╕рдорд░्рде рд╣ै। рднрдЧрд╡ाрди् рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдЕрд░्рдЬुрди। рддुрдо्рд╣ाрд░े рдмिрдиा рднी рдЗрди рднौрддिрдХрд╡ाрджी рдпोрдж्рдзाрдУं рдоें рд╕े рдХोрдИ рднी рдЗрд╕ рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╡िрдиाрд╢ рдоें рдЬीрд╡िрдд рдирд╣ीं рд░рд╣ рдкाрдпेрдЧा। рднрдЧрд╡ाрди् рдХे рдХрдерди рдХा рдпрд╣ рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдХौрд░рд╡ рд╕ेрдиा рддो рдХाрд▓ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдкрд╣рд▓े рд╣ी рдоाрд░ी рдЬा рдЪुрдХी рд╣ै। рдФрд░ рдкुрдирд░ुрдд्рдеाрди рдХी рд╕ेрдиा рдХे рд╕ाрде рд╕рд╣рдпोрдЧ рдХрд░рдХे рдЕрд░्рдЬुрди рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕рдлрд▓рддा рдХा рдХेрд╡рд▓ рд╕ाрде рд╣ी рджे рд░рд╣ा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╕рд░्рд╡рдХाрд▓ीрди рдордиुрд╖्рдп рдХे рдк्рд░рддिрдиिрдзि рдЕрд░्рдЬुрди рдХो рдпрд╣ рдЙрдкрджेрд╢ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдиिрд░्рднрдп рд╣ोрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдХрд░्рддрд╡्рдп рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░े। ]
==================
рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं:
рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें