рдХुрд▓ рдкेрдЬ рджृрд╢्рдп

рдмुрдзрд╡ाрд░, 14 рдЕрдЧрд╕्рдд 2024

ЁЯФ▒ЁЯХК ЁЯП╣ ЁЯЩЛрдЕрд╡िрд╕्рдорд░рдгीрдп рдорд╣ाрди рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдПрд╡ं рд╡िрдЪाрд░рдХ: рдбाॅ. рднूрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рджрдд्рдд ЁЯШЗЁЯФ▒Unforgettable great revolutionary and thinker: Dr. Bhupendranath DuttaЁЯХК ЁЯП╣ ЁЯЩЛ

 рдЕंрджुрд▓-рдоौреЬी рдХा рдХрд░ीрдмी рд╡्рдпрдХ्рддि -

рдЕрд╡िрд╕्рдорд░рдгीрдп рдорд╣ाрди рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдПрд╡ं рд╡िрдЪाрд░рдХ

рдбॉ.рднूрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рджрдд्рдд

(1880 -1961)

[рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдбॉ. рднूрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рдХी рд╕्рдоृрддि рдоें]

рдпुрдЧाрдЪाрд░्рдп рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЫोрдЯे рднाрдИ рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рдбॉ. рднूрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рджрдд्рдд рд╕े рдоेрд░ी рдоुрд▓ाрдХाрдд - 21 рдЬुрд▓ाрдИ 1928, рд╢рдиिрд╡ाрд░ рдХो рджोрдкрд╣рд░ рдоें рд╣ुрдИ рдеी। рдЙрд╕ рджिрди рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджेрд╢рднрдХ्рдд рдХрд╡ि рд╢рд░рддрдЪंрдж्рд░ рдЪрдЯ्рдЯोрдкाрдз्рдпाрдп (1876-1938) рдж्рд╡ाрд░ा 'Mission of Creative Nationalism' рдХे рддрд╣рдд рд╕्рдеाрдкिрдд  рдХिрдП рдЧрдП рд╕ंрдЧрдарди "рд╣ाрд╡реЬा рдпुрд╡рдХ рд╕ंрдШ (1928)" рдХे рдЕрди्рджुрд▓-рдоौреЬी рд╢ाрдЦा рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рдХिрдпा рдеा। рд╡рд╣ рдХेрди्рдж्рд░ рдЙрдд्рддрд░ рдоौреЬी рдХे 'рдЦрдЯी' рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЙрдж्рдШाрдЯिрдд рд╣ुрдЖ рдеा।

рд╣ाрд╡реЬा рдпुрд╡рдХ рд╕ंрдШ рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдеे 'рдмुрдЬुрд░्рдЧ-рдпुрд╡ा' рдмिрдкिрди рдмिрд╣ाрд░ी рдЪрдЯ्рдЯोрдкाрдз्рдпाрдп, рд╕рдЪिрд╡ рдеे рдбॉ. рд╢्рд░ीрд▓рд▓िрдд рдоोрд╣рди рдЪрдХ्рд░рд╡рд░्рддी (1893) рдФрд░ рдоैं рдЙрдирдХा рд╕рд╣ाрдпрдХ рдеा।  рддрдеा рдоेрд░ी рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ी рдеी рдЕрдкрдиे рдкрд░िрдЪिрдд рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдеा рдХे 'рдЖрджрд░्рд╢ -рдЙрдж्рджेрд╢्рдп ' [рдЪрд░िрдд्рд░рдЧрдарди рдФрд░ рдордиुрд╖्рдп рдиिрд░्рдоाрдг] рдХे рдк्рд░рддि рдЙрдд्рд╕ाрд╣ी рдпुрд╡ाрдУं рдХो рд╕ंрдЧрдарди рд╕े рдЬुреЬрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдиुрдк्рд░ेрд░िрдд рдХрд░рдиा। рдЕрддीрдд рдХे рдорд╣ाрди рдХ्рд░рди्рддिрдХाрд░ी рдиाрд░ाрдпрдг рджाрд╕ рджे рд╕ंрдЧрдарди рдХे рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдФрд░ рдЙрдд्рдк्рд░ेрд░рдХ рдеे। рдорди्рдордердиाрде рд╣ाрд▓рджाрд░, рдбॉ. рддिрдирдХौреЬी рдШोрд╖, рдбॉ. рдЙрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рдкाрд▓, рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдоोрд╣рди рдкाрд▓, рд╢्рд░ी рд╣рд░ेрди्рдж्рд░ рдХृрд╖्рдг рджाрд╕-рдШोрд╖, рджाрд╢рд░рдеी рдорди्рдиा, рдоिрд╣िрд░рд▓ाрд▓, рд╕ंрди्рдпाрд╕ीрдЪрд░рдг рдЖрджि рдЗрд╕ рд╕ंрдШ рдХे рд╡рд░िрд╖्рда рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдХ рдеे। рдпुрд╡ाрдУं рдоें рддुрд▓рд╕ीрдЪрд░рдг рдШोрд╖, рд╢्рд░ी рдиीрд░рджрд╡рд░рди рдШोрд╖, рд╢्рд░ी рд▓рдХ्рд╖्рдоी рдиाрд░ाрдпрдг рдмंрджोрдкाрдз्рдпाрдп, рд╢्рд░ी рдЬрдЧрджीрд╢ рдЪंрдж्рд░ рдЪрдХ्рд░рд╡рд░्рддी (рдкंрдЪाрдпрдд рдк्рд░рдзाрди, рджुрдЗрд▓ा); рд╢्рд░ी рд╣рд░िрдЧोрдкाрд▓ рднрдЯ्рдЯाрдЪाрд░्рдп, рд╢्рд░ी рд╢्рдпाрдоा рдк्рд░рд╕рди्рди рднрдЯ्рдЯाрдЪाрд░्рдп,ex-M.P; рдкाँрдЪूрдЧोрдкाрд▓ рддрд░рдлрджाрд░, рд░ेрд╡рддीрднूрд╖рдг рдЪрдЯ्рдЯोрдкाрдз्рдпाрдп, рдбॉ. рд╢्рд░ी рдЗंрджुрднूрд╖рдг рджाрд╕, рджेрд╡ीрдкрдж рдЪрдХ्рд░рд╡рд░्рддी, рд╢्рд░ीрдЧोрдкाрд▓ рдЪंрдж्рд░ рдЪрдХ्рд░рд╡рд░्рддी, рдк्рд░рд╕ाрдж рдЪंрдж्рд░ рдШोрд╖, рд╢्рд░ी рдЬрдпрдХेрд╢ рдоुрдЦрд░्рдЬी, M.L.A  рдЖрджि рдк्рд░рдоुрдЦ рдеे। рд╢ाрд▓рдХिрдпा рдХे рджो рдХॉрдорд░ेрдб - рд╢्рд░ी рдЕрдм्рджुрд▓ рдоोрдоिрди [secretary, carters (рдЧाреЬी) union] рдФрд░ рд╢्рд░ी рд╕ुрдзांрд╢ु рд░ॉрдп рдЪौрдзрд░ी (рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рднाрд░рддीрдп 'Fresco painter' рднिрдд्рддि рдЪिрдд्рд░ рдХे рдЪिрдд्рд░рдХाрд░) рдЬो рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░ рдмрдо рдоाрдорд▓े рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдеे। 

рдЙрд╕ рджिрди, рдбॉ. рджрдд्рдд рдоौреЬी рдЧांрд╡ (рддрдм рдЙрдирд╕ाрдиी) рд░ेрд▓рд╡े рд╕्рдЯेрд╢рди рдкрд░ рдЙрддрд░े рдФрд░ рдкाрд▓рдХी рдоें рдмैрдардХрд░ рд╣рдоाрд░े рдЧांрд╡ рдХे рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдкрдЧрдбрдг्рдбी рд╕े рд╣ोрддे рд╣ुрдП (рдирд╡рдиीрджा рдЬाрдиीрдмिрдЧрд╣ा рд╕े рдЯрдирдХुрдк्рдкा -6KM) рдПрдХ рдЫोрд░ рд╕े рджूрд╕рд░े рдЫोрд░ рддрдХ рдпाрдд्рд░ा рдХी рдеी।... рд╕ंрдШ рдХी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХे рдЙрдЪिрдд рдк्рд░рдмंрдзрди рдХे рд▓िрдП рдХрдИ рджेрд╢рднрдХ्рдд рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा-рд╕ेрдиाрдиी рднी рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдЕрдкрдиा рд╕рд╣рдпोрдЧ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддे рд░рд╣े рд╣ैं - рдЬिрдирдоें рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдмिрдкिрди рдмिрд╣ाрд░ी рдЧांрдЧुрд▓ी, рд╣ृрд╖िрдХेрд╢ рдоुрдЦोрдкाрдз्рдпाрдп,рдбोрдордЬूрд░ рдмрдо рдХांрдб рдХे рдзीрд░ेंрдж्рд░рдиाрде рдоुрдЦोрдкाрдз्рдпाрдп рдЖрджि рдк्рд░рдоुрдЦ рдеे। 

рд╕ंрдШ рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╕े рдордИ 1931 рдоें рдЕрди्рджुрд▓ рдХे 19рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЬрдоींрджाрд░ рдорд▓्рд▓िрдХ рдмाрдмू рдХे рдмाрдЧाрди рдХे рдЕрд╣ाрддा (рд╡рд░्рддрдоाрди рд╡ेрдЯिंрдХ्рдЯрди рд╕े рд╕рдЯे рдкрд░िрд╕рд░) рдоें 'рд╣ाрд╡рдб़ा рдЬिрд▓ा рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдХाрд░्рдпрдХрд░्рддा рд╕рдо्рдоेрд▓рди' рдХा рдЖрдпोрдЬрди рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдХрдИ рдмाрдзाрдУं рдФрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рдЖрддंрдХ рдХे рдмीрдЪ рдЙрд╕ рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рджेрд╢рднрдХ्рдд рдпрддीрди्рдж्рд░рдоोрд╣рди рд╕ेрдирдЧुрдк्рддा (1885-1933) рдж्рд╡ाрд░ा рдмрд╣ुрдд рдЙрдд्рд╕ाрд╣рдкूрд░्рд╡рдХ 'рд╡рди्рджे-рдоाрддрд░рдо' рдЧाрди рдФрд░ рддुрд░рд╣ी -рднेрд░ी рдХी рдз्рд╡рдиि рдХे рд╕ाрде рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЙрд╕ рд╕рднा рдоें 'рдоेрд░рда рд╖реЬрдпंрдд्рд░ ' рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧीрдпों рдоें рд╕े рдПрдХ рдХॉрдорд░ेрдб рдмंрдХिрдо рдЪंрдж्рд░ рдоुрдЦोрдкाрдз्рдпाрдп рдиे рдПрдХ рд╡िрдж्рд╡्рддाрдкूрд░्рдг рдФрд░ рд╢ोрдзрдкрд░рдХ рд▓िрдЦिрдд рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ीрдп рднाрд╖рдг рдХा рдкाрда рдХिрдпा рдеा। рд╕рднा рдХे рдоुрдЦ्рдп рдЕрддिрдеि рдеे - рдбॉ. рдХेрдПрд▓ рдЧांрдЧुрд▓ी। рдЙрд╕ рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें рд╕्рд╡ाрдЧрдд рднाрд╖рдг ( welcome address) рджिрдпा рдеा рдпुрд╡ा рд╕рдоाрдЬ рдХे рдЖрдХрд░्рд╖рдХ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рд╡ाрд▓े рд╡рдХ्рддा  рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдбॉ. рднूрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рджрдд्рдд рдПрд╡ं рдкुрд▓िрди рдмिрд╣ाрд░ी рдмंрджोрдкाрдз्рдпाрдп (рдЭाреЬрд╣рдЯ) рдиे । рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдХे рдЕंрддिрдо рджिрди 'рдЪाрд░рдг рдХрд╡ि ' рдоुрдХुрди्рдж рджाрд╕ ' рдиे рдЬाрдд्рд░ा (рдиाрдЯ्рдп рд╕ंрдЧीрдд) рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЬрдирд╕ाрдзाрд░рдг рдХे рдмीрдЪ рдЬोрд╢ рдФрд░ рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдХा рд╕ंрдЪाрд░ рдХрд░ рджिрдпा рдеा।  [(рдмांрдЧ्рд▓ा: ржоুржХুржи্ржжржжাрж╕, (22 рдл़рд░рд╡рд░ी 1878 - 18 рдордИ 1934), рднाрд░рдд рд╕े рдмांрдЧ्рд▓ा рднाрд╖ा рдХे рдХрд╡ि, рдЧीрддрдХाрд░, рд╕ंрдЧीрддрдХाрд░ рдФрд░ рджेрд╢рднрдХ्рдд рдеे, рдЬिрди्рд╣ोрдиे рдЧ्рд░ाрдоीрдг рд╕्рд╡рджेрд╢ी рдЖंрджोрд▓рди рдХे рдк्рд░рд╕ाрд░ рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдпोрдЧрджाрди рджिрдпा рдеा।]

      рдЬрд╣ाँ рдмृрд╣рдд्рддрд░ рдмंрдЧाрд▓ рдоें рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рджрд▓рдмंрджी рдХा рдоाрд╣ौрд▓ рдЬाрд░ी рдеा, рдПрдХ рдУрд░ рд╕ेрдирдЧुрдк्рдд рдХे рдЕрдиुрдпाрдпी рдеे, рддो рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рд╕рдордЭौрддा рдирд╣ीं рдХрд░рдиे рдкрд░ рдЕрдбिрдЧ 'рд╕ुрднाрд╖рдЪंрдж्рд░ ' рдХे "radical reformist" рдШोрд░ рд╕ुрдзाрд░рд╡ाрджी рд╕рдорд░्рдердХ рдЖрджрд░्рд╢рд╡ाрджी рдпुрд╡ाрдУं рдХा рдПрдХ рд╡िрд╢ाрд▓ рд╕рдоूрд╣ рдеा। рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдоें рдЕрд╣िंрд╕рдХ рдЕрд╕рд╣рдпोрдЧ рдЖंрджोрд▓рди рдФрд░ 'рдЪрд░рдЦा -рдХाрдЯो' рдЕрднिрдпाрди рднी рдЪрд▓ рд░рд╣ा рдеा। ... 1938 рдХे рдРрд╕े рд╕ंрдШрд░्рд╖рдкूрд░्рдг рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиे рдЖрдпे рдбॉ. рджрдд्рдд рдиे рдЬрдм рдХुंрдбू рдЪौрдзрд░ी рдмाрдмू рдХे рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдПрд╡ं рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдоें рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी 'рд▓ाрдЗрдм्рд░ेрд░ी (1886) рдХो рджेрдЦा рддो рдЙрди्рд╣ें рдмрд╣ुрдд рдЖрдирди्рдж рд╣ुрдЖ। рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рдЖрдЧрди्рддु рдкंрдЬी рдоें рджрд░्рдЬ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд▓िрдЦा рдеा -  "I have visited the Mohiary Public Library and I am satisfied with what I saw. The Library contains a good collection of old Bengali books and manuscripts. .... I wish success to the Library. (30.10.1938)"   рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рд╡े 1942 рдоें рдЖрди्рджुрд▓ рдЖрдпे рдеे - рд╕्рдеाрдиीрдп рд╣ाрдИ рдЗंрдЧ्рд▓िрд╢ рд╕्рдХूрд▓ рдХी рд╢рддाрдм्рджी рдФрд░ рдкूрд░्рд╡ рдЫाрдд्рд░ों рдХे рдкुрдирд░्рдоिрд▓рди (alumni reunion) рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░।

     1947 рдоें рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рдмाрдж, рд╡े  рд╡िрднिрди्рди рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдФрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиे рдХрдИ рдмाрд░ рдЖрди्рджुрд▓ рдЖрдпे рдеे। рд╡े рдПрдХ рдк्рд░рдЦрд░ рдиैрддिрдХрддाрд╡ाрджी рдеे рддрдеा рдк्рд░рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╕рдоाрдЬрд╡ाрдж рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рдеे। рд╡े рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो рднाрд░рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖрджрд░्рд╢ 'рдд्рдпाрдЧ рдФрд░ рд╕ेрд╡ा ' рдХे рдорд╣ाрдирддрдо рддाрдд्рд╡िрдХ рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрдХाрд░ рдФрд░ рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рдк्рд░рдпोрдЧрдХрд░्рддा рдоाрдирддे рдеे। рд▓ेрдХिрди рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рдиाрдо рдХे рд╕ाрде рд╕рднा-рд╕рдоिрддि рдоें рдЙрдирдХा рдиाрдо рд╕ंрдпोрдЧрд╡рд╢ рдЬोрдб़ा рдЬाрдиा рднी рдЙрди्рд╣ें рди рдХेрд╡рд▓ рдиाрдкрд╕ंрдж рдеा, рдмрд▓्рдХि рд╡े рдХाрдлी рдиाрд░ाрдЬ рднी рд╣ोрддे рдеे। рдХाрд░рдг рдмрд╣ुрдд рд╕ुंрджрд░ рдФрд░ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдеा। рд╡े рдХрд╣ा рдХрд░рддे рдеे - " рддुрдо рд▓ोрдЧों рдХे рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рд╕ंрди्рдпाрд╕ рдХे рдХрдЯ्рдЯрд░ рд╕рдорд░्рдердХ рдФрд░ рдзрд░्рдордк्рд░рдЪाрд░рдХ рдеे , рд▓ेрдХिрди рдоेрд░े рд▓िрдП рд╡े рднाрд░рдд рдХे рдЕрджрдо्рдп рдФрд░ рдЕрдж्рд╡िрддीрдп рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░рддा рд╕ेрдиाрдиी рдеे।  рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдк्рд░рдЬाрддंрдд्рд░ рдХे рдЕрдЧ्рд░рджूрдд, рдЕрднूрддрдкूрд░्рд╡ рдоाрдирд╡рддाрд╡ाрджी рддंрдд्рд░ рдХे рдк्рд░рд╡рдХ्рддा,рдЬрдирд╕ाрдзाрд░рдг рдХे рдПрдХ рд╕рдЪ्рдЪे рдиिрд░्рд╡िрд╡ाрдж, рдкрд░ोрдкрдХाрд░ी (undisputed, benevolent) рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддा। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдпрддा рдФрд░ рджेрд╢рдк्рд░ेрдо рдХे рдЖрджрд░्рд╢ рдоूрд░्рдд рдк्рд░рддीрдХ। рджेрд╢ рдХी рд╕рдорд╕्рдд рдЖрд╢ा рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХे рдЕрд╕ंрджिрдЧ्рдз рдкрде-рдк्рд░рджрд░्рд╢рдХ рдеे।" 

     рдк्рд░рд╕ंрдЧрд╡рд╢, рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рдмाрд░े рдоें рдХрд╡िрдЧुрд░ु рд░рд╡ीрди्рдж्рд░рдиाрде рдХे рдХुрдЫ рдЙрдХ्рддिрдпों рдХो рдпाрдж рдХрд░рдиा рдЕрдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рдирд╣ीं рд╣ोрдЧा - " рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे, рдоिрд▓ाрди рдХрд░рдиे, рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे, рдХी рдЕрддुрд▓рдиीрдп рдк्рд░рддिрднा рдЙрдирдоें (рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдоें) рдеी , рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдХрд╣ा рдеा - 'рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЖрдд्рдоा рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै', рдордиुрд╖्рдп рдоाрдд्рд░ рдХे рднीрддрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдХी рдЕрдирди्рдд рд╢рдХ्рддि рд╣ै ; рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдШोрд╖рдгा рдХी рдеी -'рдиाрд░ाрдпрдг рдЧрд░ीрдмों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╣рдоाрд░ी рд╕ेрд╡ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рднूрдЦे рд╣ैं!' рд╡े рдоूрд░्рдЦ рдФрд░ рджрд░ीрдж्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣рдоाрд░ी рд╕ेрд╡ा рдкाрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं। ' рдЗрд╕рдХो рдХрд╣рддे рд╣ैं - рд╕ूрдХ्рддि, рдпрдеाрд░्рде рд╡ेрджाрди्рдд рдбिрдг्рдбिрдо -dictum! ...рдпрд╣ рдПрдХ рдРрд╕ा рд╕ंрджेрд╢ рд╣ै, рдЬो рдордиुрд╖्рдп рдХी рдЖрдд्рдо-рдЪेрддрдиा рдХो рд╕्рд╡ाрд░्рде рдХी рд╕ीрдоाрдУं рд╕े рдкрд░े рдЕрдиंрдд рдоुрдХ्рддि (infinite liberation:рдоोрдХ्рд╖ ?) рдХा рдоाрд░्рдЧ рджिрдЦाрддा рд╣ै। рдЙрдирдХे рдЗрд╕ी рдХрдерди рдоें рдЕрди्рддрд░्рдиिрд╣िрдд рд╣ै рдЫुрдЖрдЫूрддрд╡ाрдж рдХा рд╕рд╣рдЬ рд╡िрд░ोрдз, рдЬो рдЙрдирдХे рдоुрдЦ рд╕े рдЗрд╕рд▓िрдП рдирд╣ीं рдиिрдХрд▓ा рдеा рдХि рдЗрд╕рд╕े рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рд╡ाрдпрдд्рддрддा рдоिрд▓ рд╕рдХेрдЧी, рдмрд▓्рдХि рдЗрд╕рд▓िрдП рдХि рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрддि рдФрд░ рдзрд░्рдо рдХे рдиाрдо рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ा рдордиुрд╖्рдп рдХा рдЕрдкрдоाрди рджूрд░ рд╣ो рдЬाрдПрдЧा। рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХा рдпрд╣ी рд╕рди्рджेрд╢ рдордиुрд╖्рдп рдХे рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡ рдХो рдЙрдж्рдШाрдЯिрдд рдХрд░ рджेрддा рд╣ै। рдЙрдирдХे рдЗрд╕ рд╕рди्рджेрд╢ рдиे рдордиुрд╖्рдп рдХे рдоुрд░рдЭाрдпे рд╣ुрдП рдорди-рдк्рд░ाрдг рдХो рдПрдХ рдЕрд▓рдЧ рддрд░ीрдХे рд╕े рдк्рд░ाрдгрд╡рди्рдд рдмрдиा рджिрдпा рдеा। рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдХुрдЫ рдоेрдзाрд╡ी рдпुрд╡ाрдУं рдоें рдЬो рд╕ाрд╣рд╕рдкूрд░्рдг рдЕрджрдо्рдп рдЕрдз्рдпрд╡рд╕ाрдп (adventurous perseverance) рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХा рдпрд╣ рд╕рди्рджेрд╢-'рдиाрд░ाрдпрдг рд╣ी рдоूрд░्рдЦ рдФрд░ рджрд░ीрдж्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣рдоाрд░ी рд╕ेрд╡ा рдкाрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं।'  рд╣ी рдоूрд▓ рдХाрд░рдг рд╣ै। "  

"рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी 'рдиेрддाрдЬी' рд╕ुрднाрд╖рдЪंрдж्рд░ (1897—1945?) рдХे рд╢рдм्рджों рдоें рднी рд░рд╡ीрди्рдж्рд░рдиाрде рдХी рдЕрдиुрдЧूंрдЬ рд╣ी рд╕ुрдиाрдИ рдкреЬрддी рд╣ै -" рдЬрдм рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдоेрд░े рдЬीрд╡рди рдоें рдЖрдП...рдоैं рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╕े рдкंрдж्рд░рд╣ рд╕ाрд▓ рдХा рдеा рдЙрдирдХी рдЖрдХрд░्рд╖рдХ рдХрд░्рдордарддा рдоें рдЙрдирдХा рдкुрд░ुрд╖ाрд░्рде рдЭрд▓рдХрддा рдеा, рдЙрдирдХा рд╣ृрджрдп рдордиुрд╖्рдп рдоाрдд्рд░ рдХे рдк्рд░рддि рдЕрд╕ीрдо рдк्рд░ेрдо рд╕े рдкрд░िрдкूрд░्рдг рдеा, рдЙрдирдХा рдЬ्рдЮाрди рд╕ाрдЧрд░ рдЬैрд╕ा рдЧрд╣рд░ा рдФрд░ рдмрд╣ुрдоुрдЦी рдеा। рд╡े рдЬिрддрдиा рдЙрд▓्рд▓рд╕िрдд рд╣ोрдХрд░ рдЕрдкрдиी рднाрд╡рдиाрдУं рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддे рдеे, рдЖрдХ्рд╖ेрдк рд▓рдЧाрддे рд╕рдордп рдЙрддрдиे рдиिрд░्рджрдпी рднी рдеे, рдлिрд░ рднी рд╡े рдПрдХ рдмрдЪ्рдЪे рдХी рддрд░рд╣ рд╕рд░рд▓ рдеे।  рд╡े рд╣рдоाрд░ी рдЗрд╕ рджुрдиिрдпा рдоें рдПрдХ рджुрд░्рд▓рдн рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдеे।"  ("I was barely fifteen when Vivekananda entered my life... His was a type of manhood that was appealing in his activity, boundless in his love, profound and versatile in his wisdom, exuberant in his emotions, relentless in his attacks, but yet simple as a child's. He was a rare personality in this world of ours." -Netaji

рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдбॉ. рднूрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рд╕े рдкрд░िрдЪिрдд рд╣ोрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े, рдмीрд╕рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдХे рдкрд╣рд▓े рджрд╢рдХ рдХे рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдоें  рдЙрдирдХे рдмреЬे рднाрдИ рдФрд░ рд╡िрдж्рд╡ाрди् рдордиीрд╖ी рдорд╣ेंрдж्рд░рдиाрде (1869-1956) рдХे рд╕ाрдиिрдз्рдп рдоें рд░рд╣рдиे рдХा рд╕ौрднाрдЧ्рдп рднी рдоुрдЭे рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ рдеा। рд╡े рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рджрдд्рдд рдХी рдиौрд╡ीं рд╕ंрддाрди рдеे рдФрд░ рдоंрдЭрд▓े рдкुрдд्рд░ рдеे। рдбॉ. рднूрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рджрдд्рдд рдХा рдЬрди्рдо рд╢рдиिрд╡ाрд░, 4 рд╕िрддंрдмрд░, 1880 рдХो рд╣ुрдЖ рдеा। рдЗрди рджोрдиों рдордиीрд╖िрдпों рдХे рдЕрд▓ंрдШрдиीрдп рдЖрдХрд░्рд╖рдг рдоें рдмंрдзрдХрд░ рдоैं рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рдмрд╣ाрдиे 3 рдиंрдмрд░, рдЧौрд░рдоोрд╣рди рдоुрдЦрд░्рдЬी рд╕्рдЯ्рд░ीрдЯ рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪ рдЬाрддा рдеा। 1934рд╕े 1956 рд╕ाрд▓ рддрдХ рд╢िрдоुрд▓िрдпा рдХे рджрдд्рдд рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рдШрд░ рдкрд░ рдкрд░ рдЕрдХ्рд╕рд░ рдЖрдиा -рдЬाрдиा рд╣ुрдЖ рдХрд░рддा рдеा।

    рджेрд╢-рдиिрд░्рд╡ाрд╕िрдд рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдбॉ. рднूрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рджрдд्рдд рд╕рдд्рд░рд╣ рд╡рд░्рд╖ рдХी рд▓рдо्рдмी рдЕрд╡рдзि рддрдХ рдЕрдоेрд░िрдХा, рдЬрд░्рдордиी, рд░ूрд╕ рдЖрджि рджेрд╢ों рдоें рдЕрдкрдиी рд╢िрдХ्рд╖ा рдкूрд░ी рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж 1925 рдоें рдХрд▓рдХрдд्рддा рд▓ौрдЯ рдЖрдпे। рдкुрд╕्рддрдХ рд▓िрдЦрдиे рддрдеा рдХिрд╕ाрди-рдордЬрджूрд░ рд╕ंрдЧрдарди рдоें рдз्рдпाрди рджेрддे рд╣ुрдП рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рд░рдХ्рд╖ा, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдФрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдЖрдзाрд░िрдд рдк्рд░рдЧрддिрд╡ाрдж рдХे рдЕрдиुрд╢рд░рдг рдХрд░्рддाрдУं рдХे рдмीрдЪ рддीрд╕рд╡ें рджрд╢рдХ рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдж рд╕рдорд╕्рдд рд╕ंрдХीрд░्рдгрддा рдФрд░ рдИрд░्рд╖्рдпा рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдеे рдбॉ. рджрдд्рдд। рд▓ेрдХिрди рд╡े рдХिрд╕ी рднी рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рджрд▓ рд╕े рд╕्рдеाрдпी рд░ूрдк рд╕े рдирд╣ीं рдЬुрдб़ рд╕рдХे। 

рдЬрд░्рдордиी рдоें рдЕрдкрдиे рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдХे рджौрд░ाрди рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рднूрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рдХो рднाрд░рддीрдп рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░िрдпों рдХी 'Berlin Committee' рдХा рд╕рдЪिрд╡ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ 1916 рд╕े 1918 рддрдХ рд╕ंрдЧрдарди рдХे рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдоुрдЦрдкрдд्рд░ 'Independence dance' рдХा рд╕рдо्рдкрджाрдХ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा। 1921 рдоें рд╡े рд░ूрд╕ рдХे Comintern' рдоें рдпोрдЧрджाрди рдХрд░рдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдкाрдП। рдорд╣ाрдд्рдоा рд▓ेрд▓िрди (?) рдХे рд╕ाрде рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рд░ूрдк рд╕े рдоिрд▓рдиे рдФрд░ рдмाрдд рдХрд░рдХे рд╡े рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдЕрдиुрдк्рд░ेрд░िрдд рд╣ुрдП рдеे। 1941 рдоें рдХोрд▓рдХाрддा рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рд╕्рдеाрдкिрдд  'Friends of the Soviet Union' рд╕ंрдЧрдарди рдХे рдбॉ. рджрдд्рдд рдкрд╣рд▓े рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдмрдиे।

****               ******        ******     *********

рдкрдЪाрд╕ рдХे рджрд╢рдХ рдоें рдбॉ.рджрдд्рдд рдк्рд░рддिрджिрди рд╕ंрдз्рдпा рдХे рд╕рдордп 'рд╣ेрджुрдЖ' рдоें рдкुрд╖्рдХрд░рдгी рдХी рдкрд░िрдХ्рд░рдоा рдХрд░рддे рдеे। рдПрдХ рд╣ाрде рдоें рд▓ाрдаी рд░рд╣рддी рдФрд░ рджूрд╕рд░े рд╣ाрде рдХिрд╕ी рдиिрд╖्рдаाрд╡ाрди рдЕрдиुрдпाрдпी рдХे рдХрди्рдзों рдкрд░ рд░рдЦрдХрд░; рд╡िрднिрди्рди рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рд▓ेрддे рд░рд╣рддे рдеे! рдПрдХ рдХे рдмाрдж рдПрдХ - рдирдИ - рдкुрд░ाрдиी рдкाрд░्рдЯी рдХाрд░्рдпрдХрд░्рддाрдУं рд╕े рдоिрд▓рдиा - рдоिрд▓ाрдиा - рдмाрддрдЪीрдд - рдкрд░िрдЪрдп - рдкूрдЫрддाрдЫ - рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд░ाрдп рдХे рдЙрдд्рд╕ाрд╣ी рдк्рд░рд╢ंрд╕рдХों рдХे рд╕ाрде рд╡िрджेрд╢ों рдХी рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдФрд░ рдЖрд░्рдеिрдХ рдЪрд░्рдЪा рдФрд░ рджो рдШंрдЯे рдмाрдж рдШрд░ рд▓ौрдЯрдиा-рдпрд╣ी рдЪрд▓рддा рдеा ।

рдРрд╕े рд╣ी рдПрдХ рджिрди (рд╕рди् 1952-53) рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдЪाрдирдХ рдоुрдЭрд╕े рдкूрдЫा - "рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдШрд░ рддो рдЕрди्рджुрд▓ рдоौреЬी  рд╣ै рди ?  рдХ्рдпा рддुрдо рд╡рд╣ाँ рдХे рд░ाрдЬाрдУं рдХा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдЬाрдирддे рд╣ो? рддुрдо्рд╣ाрд░े рдпрд╣ाँ рдХे 'рдХाрд▓ी-рдХीрд░्рддрди' рдХे рдк्рд░рддिрд╖्рдаाрддा 'рдк्рд░ेрдоिрдХ рдорд╣ाрд░ाрдЬ' рдоेрд░ी рдкूрдЬрдиीрдп рдоाрддा рдЬी рдХे рдЧुрд░ुрджेрд╡ рдеे। рдоैं -рдЗрд╕ी рдЖрди्рджुрд▓ рдХा рд░ाрдЬा рдмрди рдЬाрддा। " 

       рдоैंрдиे рдмрдб़े рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рд╕े рдХрд╣ा - ''рдирд╣ीं, рдоैंрдиे рддो рдЗрд╕ рд╕рдм рдХे рдмाрд░े рдХрднी  рдХिрд╕ी рд╕े рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд╕ुрдиा рд╣ै।'' рдФрд░ рдбॉ. рджрдд्рдд рдЦुрдж рднी рдЗрди рд╕рдм рдХे рдмाрд░े рдоें рдЕрдкрдиी рдоाрддा рдЬी рд╕े рд╣ी рд╕ुрдиा рдеा -рд╡े рд╕्рд╡рдпं рдЗрд╕рдХे рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖рджрд░्рд╢ी рдирд╣ीं рдеे। рдЗрд╕рдХी рдкृрд╖्рдарднूрдоि рдХो рджेрдЦें рддो, рдПрдХ рдУрд░ рд╢िрдоुрд▓िрдпा рдХा рджрдд्рддрд╡ंрд╢, рдЖрди्рджुрд▓ рдХा рд░ाрдЬрдкрд░िрд╡ाрд░ рдФрд░ 'рдк्рд░ेрдоिрдХ рдорд╣ाрд░ाрдЬ' рддрдеा рдмाрдж рдоें (1898 рдХे рдмाрдж) рдк्рд░ेрдоिрдХ рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдХी 'рдХाрд▓ी- рдХीрд░्рддрди рд╕рдоीрддि ' рддрдеा рдмेрд▓ुреЬ рдорда рдХा рдЖрдкрд╕ी рд╕рдо्рдкрд░्рдХ рдХे рдЙрдЬ्рдЬ्рд╡рд▓ рдШрдЯрдиाрдУं рдХा рдЗрддिрд╣ाрд╕।                19рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдХे рдЖрд░ंрдн рдоें рдЖрди्рджुрд▓-рд░ाрдЬрдорд╣рд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдХाрд╢िрдд 'рдХाрдпрд╕्рде-рдХौрд╕्рддुрдн' рдоें рдбॉ. рджрдд्рдд рдХे рдкрд░-рдкिрддाрдорд╣ рд░ाрдордоोрд╣рди рджрдд्рдд рдХो рдХुрд▓ीрди рдФрд░ рд╕рдоृрдж्рдз рдХाрдпрд╕्рде рдХुрд▓ рддिрд▓рдХों рдоें рд╕े рдПрдХ рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै। рд╡े ' Supreme Court ' рдоें рдПрдХ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╡рдХीрд▓ рдХे рд╕рд╣ाрдпрдХ рдеे। рдЙрдирдХे рдЙрджाрд░рд╡ाрджी рдФрд░ рдк्рд░рд╕िрдж्рдж рд╕ंрдЧीрдд рдк्рд░ेрдоी рдкौрдд्рд░  рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рджрдд्рдд (1835-84) рдХो рдЕंрджुрд▓ рдХे рд░ाрдЬрдорд╣рд▓ рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╕рднी рдЙрдд्рд╕рд╡ों рдоें рдд्рдпौрд╣ाрд░ рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдЖрдпोрдЬिрдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрд╢ेрд╖рддः рд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рд╕ंрдЧीрдд рд╕рдоाрд░ोрд╣ рдоें рд╡िрдзिрд╡рдд рдЖрдоंрдд्рд░िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рдеा; рдЬिрд╕рдоें рд╡े рдЕрдкрдиे рдоिрдд्рд░ рдЕрдЯрд░्рдиी рдиिрдоाрдИ рдЪрд░рдг рдмोрд╕ рдХे рд╕ाрде рдЕрд╡рд╢्рдп рднाрдЧ рд▓ेрддे рдеे। 

рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рджрдд्рдд рдЕрдЧрд╕्рдд 1877 рд╕े 1879 рдЕрдЧрд╕्рдд (?) рдорд╣ीрдиे рдмीрдЪ рдХुрдЫ рд╕рдордп рдХे рд▓िрдП рд░ाрдпрдкुрд░ (рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢) рдоें рднी рд░рд╣े рдеे? рдШрд░ рд╡ाрдкрд╕ рд▓ौрдЯрдиे рдХे рдмाрдж рднुрд╡рдиेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी рдиे 'рджीрдХ्рд╖ा' рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ुрдЪि рд╡्рдпрдХ्рдд рдХी। рджрдд्рдд-рд╡ंрд╢ рдХे рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдХुрд▓рдЧुрд░ु рдорд╣ाрдкрдг्рдбिрдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╢िрдХ्рд╖рдХ рднूрджेрд╡ рдоुрдЦोрдкाрдз्рдпाрдп (1825-94) рдиे рдЕрд╕рдорд░्рдерддा рд╡्рдпрдХ्рдд рдХी। рдФрд░ рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рджिрдпा рдХि рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें, рдЖрди्рджुрд▓ рдХे рдХрд╡िрд░рдд्рди рдорд╣ेंрдж्рд░рдиाрде рднрдЯ्рдЯाрдЪाрд░्рдп (1845-1909) рдХो рд░ाрдЬрдХрд╡ि рдХे рд░ूрдк рдоें рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЖрдк рдЙрдирд╕े рдоेрд░े рдмाрд░े рдоें рдмाрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП, рджीрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдмोрд▓ рдХрд░ рджेрдЦ рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдоुрдЭे рдЙрдо्рдоीрдж рд╣ै рдХि рд╡े рдЗрд╕ рдХाрд░्рдп рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рд╕рдХेंрдЧे।' рдЙрд╕ी рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рдорд╣ाрди 'рдХौрд▓ाрдЪाрд░ी' (рдХौрд▓ рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХे рдЖрдЪाрд░्рдп -рдЬिрдирдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै -

"рдЕрди्рддःрд╢рдХ्рддा рд╡рд╣िः рд╢ैрд╡ाः рд╕рднाрдпां рд╡ैрд╖्рдгрд╡ा рдорддाः। 

рдиाрдиा рд╡ेрд╢рдзрд░ाः рдХौрд▓ा рд╡िрдЪрд░ंрддि рдорд╣ीрддрд▓े ।"

- рдЕрди्рджрд░ рд╕े рд╢ाрдХ्рдд, рдмाрд╣рд░ рд╕े рд╢ैрд╡,рд╕рднा рдордз्рдп рдоें рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдиाрдиा рд╡ेрд╢рдзाрд░ी "рдХौрд▓" рд╕рдорд╕्рдд рдкृрде्рд╡ी рдоें рд╡िрдЪрд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै। " рдРрд╕े рд╣ी рдПрдХ рдХौрд▓ाрдЪाрд░्рдп - рд╢्рд░ी рдорд╣ेрди्рдж्рд░рдиाрде (рд╡рд╢िрд╖्рдаाрдирди्рджрдиाрде) рднुрд╡рдиेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी рдХे рджीрдХ्рд╖ा-рдЧुрд░ु рдХे рдЖрд╕рди рдкрд░ рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд╣ुрдП।   

рдпрд╣ाँ рд╡िрд╢ेрд╖ рдз्рдпाрди рджेрдиे рдХी рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рджрдд्рдд-рд╡ंрд╢ рдХे рдЕрди्рдп рдХिрд╕ी рднी рд╡्рдпрдХ्рддि рдиे 'рдк्рд░ेрдоिрдХ' рдорд╣ेंрдж्рд░рдиाрде рд╕े рджीрдХ्рд╖ा рдирд╣ीं рд▓ी рдеी, рдФрд░ 'рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж ' ( рд╕ंрди्рдпाрд╕ рдЧ्рд░рд╣рдг рдХे рдмाрдж рдирд░ेрди्рдж्рд░рдиाрде рдХा рдкрд░िрдЪрдп) рд╡े рднी рдХрднी рдЕрди्рджुрд▓ рдирд╣ीं рдЖрдпे рдеे। рд╣ाँ, рдлрд░рд╡рд░ी 1884 рдХे рдЙрдд्рддрд░ाрд░्рдз рдоें рдПрдХ рджिрди рдирд░ेंрдж्рд░рдиाрде рджрдд्рдд рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдХे рдкाрд░рд▓ौрдХिрдХ рдХрд░्рддрд╡्рдпों рдХा рдиिрд░्рд╡рд╣рди рдХрд░рдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े 'рдк्рд░ेрдоिрдХ-рдЖрд▓рдп ' рдЕрд╡рд╢्рдп рдЖрдпे рдеे। (рд╡े рдЬिрд╕ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдмैрдаे рдеे -рдЙрд╕ рд╕्рдерд▓ рдХा рджрд░्рд╢рди рдоैंрдиे рдФрд░ рдЧुрдЬрд░ाрдд рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рдХрд░्рдоी рднाрдИ рдЬिрддेрди्рдж्рд░ рд╕िंрд╣ рдиे рднी рджрд░्рд╢рди рдХिрдпा рд╣ै। ) рд▓ेрдХिрди рдмाрдж рдоें рд╡े рдЖрди्рджुрд▓ рдирд╣ीं рдЖрдпे। рдЕрддीрдд рдоें рдпाрдиी 1879 рдоें рдФрд░ рдЙрд╕рд╕े рдкрд╣рд▓े рднी рд╡े рдЕंрджुрд▓ рдЖрдпे рд╣ोंрдЧे рдпा рдирд╣ीं , рдЬिрд╕рдХी рд╕рдЯीрдХ рдЬाрдирдХाрд░ी рдоिрд▓рдиा рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╣ै।

****               ******        ******     *********

рдЗрд╕ी рдмीрдЪ рд╕ाрдд-рдЖрда рдорд╣ीрдиे рдмीрдд рдЧрдпे। рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рджрдд्рдд рдиे рдЖрд╢ुрддोрд╖ рдзрд░ рдХे рд╕ाрде рдЕрдкрдиी рд╕ाрдЭेрджाрд░ी рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░рдХे рдЕрдкрдиे рдиाрдо рдкрд░ рдПрдХ  'Attorney Office' рдЦोрд▓ рд▓िрдпा। рдШрд░ рдоें рдЖрдиंрдж-рдЙрдд्рд╕्рд╡ рдХा рдХोрдИ рдЕंрдд рдирд╣ीं ! рддрдм рдирдпा рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдеा, рдирд░ेंрдж्рд░рдиाрде рднी рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рдоाрдЬ рдХे рдПрдХ рд╕рджрд╕्рдп рдеे рдФрд░ рдк्рд░ेрд╕ीрдбेंрд╕ी рдХॉрд▓ेрдЬ рдХे рдк्рд░рдердо рд╡рд░्рд╖ рдХे рдЫाрдд्рд░ рдеे। рд╕ंрдЧी-рд╕ाрдеी рд╕рдм рдЕрдкрд░िрдЪिрдд рдеे , рд╡े рдЙрд╕ рдирдП рдкрд░िрд╡ेрд╢ рдоें рдЕрдкрдиे рдХो рдвाрд▓ рдирд╣ीं рдкा рд░рд╣े рдеे। рднोрдЧ-рд╡िрд▓ाрд╕, рдЖрдоोрдж -рдк्рд░рдоोрдж рдХे рдк्рд░рддि рд╢ुрд░ू рд╕े рд╣ी рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рдЕрд░ुрдЪि рдеी। .... рдЗрд╕ी рд╕рдордп 1880 рдХे рдордз्рдп рдоें, рдЖрди्рджुрд▓ рдХे рд░ाрдЬा рд╡िрдЬрдп рдХेрд╢рд╡ рд░ॉрдп (1836-79) рдХी рджो рдкрдд्рдиिрдпाँ  - рд░ाрдиी рджुрд░्рдЧाрд╕ुंрджрд░ी рдФрд░ рд░ाрдиी рдирд╡рджुрд░्рдЧाрд╕ुंрджрд░ी рджोрдиों рдиिःрд╕рди्рддाрди рдеीं। рддрдм рдЙрди्рд╣ें 'Privy Council ' рдХे рдлैрд╕рд▓े рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЕрд▓рдЧ рд╕े рдПрдХ рдПрдХ рджрдд्рддрдХ рдкुрдд्рд░ рд▓ेрдиे рдХी рдЕрдиुрдорддि рджी рдЧрдпी рдеी। рдХ्рдпोंрдХि рд░ाрдЬा рд╡िрдЬрдп рдХेрд╢рд╡ рд░ॉрдп рдиे рд╣िрди्рджू рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдоें рд╡рд░्рдгिрдд (Sacramental Marriage) рдкрд╡िрдд्рд░ рд╡िрд╡ाрд╣ рд╡िрдзाрди - 'рдкुрдд्рд░ाрд░्рдеे рдХ्рд░िрдпрддे рднाрд░्рдпा рдкुрдд्рд░: рдкिрдг्рдб рдк्рд░ाрдпोрдЬрди:' рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдкрд╣рд▓ी рдкрдд्рдиी рдХी рд╕рд╣рдорддि рд╕े рджूрд╕рд░ा рд╡िрд╡ाрд╣ рдХिрдпा рдеा।  [ 'рдкुрдд्рд░ рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рд╣ेрддु рд╣ी рднाрд░्рдпा рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै рди рдХि рдХाрдорд╡ाрд╕рдиा рдХो рддृрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП' рдХ्рдпोंрдХि рдкुрдд्рд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдХ्рд░िрдпा рд╕рдо्рдкрди्рди рд╣ोрддी рд╣ै। ... рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдкुрдд्рд░ рдХा рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рдХрд░्рддрд╡्рдп рдкुрди: рдкुрдд्рд░ рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░ рдкिрддृ рдЛрдг рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ोрдиा рд╣ै। рд╕ंрддाрди рди рд╣ोрдиे рдкрд░ рджूрд╕рд░े рдХुрд▓ рдФрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХा рд╡рд╣ рд▓рдб़рдХा рдЬो рд╡िрдзिрд╡рдд् рдЧोрдж рд▓ेрдХрд░ рдЕрдкрдиा рдкुрдд्рд░ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рд╣ो рдпा рд╡рд╣ рд╕ंрддाрди рдЬिрд╕े рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рдмрдиाрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рдЧोрдж рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╣ो рджрдд्рддрдХ рдкुрдд्рд░ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।

рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рд╕рдоाрдЪाрд░ рдХो рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рджрдд्рдд рдиे рдЕрди्рджुрд▓ рд░ाрдЬा рдХे 'State Attorney' рддрдеा рдЕрдкрдиे рдоिрдд्рд░ рдиिрдоाрдИ рдмाрдмू рдХे рдоुрдЦ рд╕ुрдиा। рджोрдиों рдоिрдд्рд░ рд╕ोрдЪ-рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдХे рдирд░ेрди्рдж्рд░рдиाрде рдФрд░ рдорд╣ेрди्рдж्рд░рдиाрде рджोрдиों рдХो рджोрдиों рд░ाрдиिрдпों рджрдд्рддрдХ-рдкुрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рд╕े рджेрдиे рдкрд░ рдЖрдиंрдж рдФрд░ рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдХे рд╕ाрде рдПрдХрдордд рд╣ुрдП। рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рджрдд्рдд рдХी рд╕ोрдЪ рд╕े рднुрд╡рдиेрд╢्‍рд╡рд░ी рджेрд╡ी рдХी рд╕ोрдЪ рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдЕрд▓рдЧ рдеी, рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рд╕ुрдирдХрд░ рднुрд╡рдиेрд╢्‍рд╡рд░ी рджेрд╡ी рдЦुрд╢ рдирд╣ीं рд╣ुрдИं । рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рдиे рдЙрди्рд╣ें рд╕рдордЭाрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा 'рдоैंрдиे рдЙрдирдХी рдЬрди्рдо -рдХुंрдбрд▓ी рджेрдЦी рд╣ै, рдирд░ेрди рдпा рддो  рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдЦ्рдпाрдд рд░ाрдЬा рд╣ोрдЧा; рдФрд░ рдирд╣ीं, рддो рд╡рд╣ рдоेрд░े рдкिрддा рдХे рдоाрд░्рдЧ - рд╕ंрди्рдпाрд╕ рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░ेрдЧा।

рдорд╣िрдо (рдорд╣ेрди्рдж्рд░рдиाрде) рднी рдирд░ेрди (рдирд░ेрди्рдж्рд░рдиाрде) рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдорд░्рдкिрдд рд╣ै -рджोрдиों рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХे рдк्рд░рддि рдмрд╣ुрдд рд╕्рдиेрд╣ рднी рд░рдЦрддे рд╣ैं। рджोрдиों рдХो рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдкाрдиे рдХे рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдЕрд╡рд╕рд░ рдоिрд▓ेंрдЧे - рд╕рдоाрдЬ рдоें рдоाрди -рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рдЕрд░्рдЬिрдд рд╣ोрдЧी। рдЖрдд्рдорд╕ुрдзाрд░ рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдкрд░िрд╡ेрд╢ рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै। рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рдЕрдкрдиी рдПрдХ рдХрд╡िрддा  рдоें рд▓िрдЦा рд╣ै - 

"рдХिрд╕े рджोрд╖ рджूँ ~рдоैं рд╣ी рд╕्рд╡рдпं рдЕрдкрдиा рд╕ाрдХाрд░ рдЕрддीрдд рд╣ूँ !

рдЬिрд╕рдиे рдмреЬी рдмреЬी рдпोрдЬрдиाрдпें рдмрдиाрдИ рдеी ;

рдЬैрд╕े рд╕ंрдХрд▓्рдк рдФрд░ рдЬैрд╕ी рдзाрд░рдгाрдпें рдеीं -рдЙрди्рд╣ीं рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк,

рдврд▓ рдЧрдпा рд╣ै рдпрд╣ рдЬीрд╡рди ,

рдФрд░ рдХोрдИ рдирд╣ीं , рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╕िрд░्рдл़ рдоैं рд╣ी рдЬ़िрдо्рдоेрджाрд░ рд╣ूँ।

No One is To Blame ~ I am my own embodied past ! " 

" Each day in my life I make or  mar, 

Each deed begets its kind,

Good good , bad bad , the tide once set ,

No one can stop or stem ;

No one but me to blame .

I am my own embodied past ! " 

рдЗрд╕ी рдкृрд╖्рдарднूрдоि рдоें 4 рд╕िрддрдо्рдмрд░, 1880 рдХो рднूрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рдХा рдЬрди्рдо рд╣ोрддा рд╣ै। рддрдм рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рджрдд्рдд рдФрд░ рднुрд╡рдиेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी рджोрдиों рдЗрд╕ рдмाрдд рдкрд░ рд╕рд╣рдордд рд╣ोрддे рд╣ैं рдХि рдирд░ेрди рдФрд░ рдорд╣िрдо рдХे рдмрдЬाрдп рдЗрд╕ рдирд╡рдЬाрдд рд╢िрд╢ु рд▓рдб़рдХे (рднूрдкेंрдж्рд░рдиाрде) рдХो рджрдд्рддрдХ рдкुрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рджिрдпा рдЬाрдпे। - рдЗрд╕рдоें рдХोрдИ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХрдаिрдиाрдИ рдирд╣ीं рд╣ै। рдпрд╣ рд╕ोрдЪрдХрд░ рднुрд╡рдиेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी рдиे рдПрдХ рджिрди рдХрд╣ा - "рдУ рдирд░ेрди ! рддुрдордиे рдирд╣ीं рд╕ुрдиा! рднूрдкेрди рд░ाрдЬा рд╣ोрдЧा। рдЖрди्рджुрд▓ рдХे рд░ाрдЬा рд╡िрдЬрдп рдХेрд╢рд╡ рдХी рджोрдиों рд░ाрдиिрдпाँ рдоिрд▓рдХрд░ рдЙрд╕рдХो рдЕрдкрдиा рджрдд्рддрдХ рдкुрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдЧोрдж рд▓ेрдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ैं !... рдкрд╣рд▓े рддुрдо्рд╣े рдФрд░ рдорд╣िрдо рдХो рдЧोрдж рджेрдиे рдХी рдмाрдд рдЪрд▓ рд░рд╣ी рдеी।  " рд▓ेрдХिрди рднुрд╡рдиेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी рдХे рдоुрдЦ рд╕े рдпрд╣ рд╕рдоाрдЪाрд░ рд╕ुрдирдиे рдХा рдлрд▓ рдЙрд▓्рдЯा рд╣ुрдЖ। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдиाрд░ाрдЬрдЧी рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा - " рдЖрдк рджोрдиों рдЦाрд╕рдХрд░ рдкिрддाрдЬी рд╣рдо рддीрдиों рднाрдЗрдпों рдХे рдмाрд░े рдоें рдХ्рдпा рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं -рдпрд╣ рдоुрдЭे рдирд╣ीं рдкрддा। рд▓ेрдХिрди рдЖрдкрд▓ोрдЧ рдпрд╣ рдмाрдд рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдЬाрди рд▓ीрдЬिрдпे рдХि рд╣рдорд▓ोрдЧों рдоें рд╕े рдХोрдИ рднी рднाрдИ рдХिрд╕ी рдХा рджрдд्рддрдХ рдкुрдд्рд░ рдмрдирдХрд░ рдЕрдкрдиा рднाрдЧ्рдп рдЖрдЬрдоाрдиे рдХे рд▓िрдП рдкैрджा рдирд╣ीं рд╣ुрдП рд╣ैं ! " 

        'рдХाрд▓рд╕्рдп рдХुрдЯिрд▓ा рдЧрддिः' – рдЕрд░्рдеाрдд рдХाрд▓ рдХी рдЧрддि рдЯेреЭी рд╣ोрддी рд╣ै। "рдпрдд् рднाрд╡ो – рддрдд् рднрд╡рддि"  рдЕрд░्рдеाрдд्  рдЖрдк рдЬैрд╕ा рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं рд╡ैрд╕ा рд╣ी рдмрди рдЬाрддे рд╣ैं। рдпрд╣ рдПрдХ рдордиोрд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕рдд्рдп рд╣ै рдХि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдордиुрд╖्рдп рдЬрдЧрдд् рдХो рдЙрд╕ी рд░ूрдк рдоें рджेрдЦрддा рд╣ै рдЬैрд╕ा рдХि рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рд╣ोрддा рд╣ै। 'рдпрдеा рджृрд╖्рдЯि рддрдеा рд╕ृрд╖्рдЯि'  рдЬैрд╕ा рдЖрдкрдХो рдЗрд╕ рджुрдиिрдпा рдХो рджेрдЦрдиे рдХा рдирдЬрд░िрдпा рд╣ोрдЧा рдпे рджुрдиिрдпा рдЖрдкрдХो рд╡ैрд╕े рд╣ी рджिрдЦेрдЧी। рдирдЬрд░ рдирдЬрд░ рдХा рдлрд░्рдХ рд╣ै, рдЕрдм рдпे рдЖрдк рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै рдЖрдк рдЗрд╕ рджुрдиिрдпा рдХो рдХैрд╕े рджेрдЦрддे рд╣ैं। рд╕्рд╡ंрдп рд╡िрдЪाрд░ рдХीрдЬिрдП! рдЬो рд╣ो - рдЖрди्рджुрд▓ рд░ाрдЬрдорд╣рд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рджрдд्рддрдХ рдкुрдд्рд░ рд▓ेрдиे рдХा рдк्рд░рд╢्рди рдЕрдЪाрдирдХ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпा। рд╡िрдЬрдп рдХेрд╢рд╡ рдХे рджाрджा, рдЕंрджुрд▓ рд░ाрдЬ рдж्рд╡िрддीрдп рдХाрд╢ीрдиाрде рд░ॉрдп рдХी рдмेрдЯी рдХे рдкुрдд्рд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдХृрд╖्рдг рдоिрдд्рд░ (1621-1907) рдЕрди्рджुрд▓ рдХे рдорд╣ाрд░ाрдЬा рдмрдиे। 

       рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд░ूрдк рд╕े рднुрд╡рдиेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी рдиे рдеोреЬे рд╣ी рд╕рдордп рдмाрдж рдЪрдордд्рдХाрд░рдкूрд░्рдг рдвंрдЧ рд╕े рдФрд░ рджुрдиिрдпाрд╡ी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдкрд░े рдЕрдкрдиे рдк्рд░рдердо рджो рдкुрдд्рд░ों рдХो-  рджрдд्рддрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рджे рджिрдпा рдеा - рдЙрдирдХे рдкрд╣рд▓े рджो рдкुрдд्рд░ों рдХो рд╢्рд░ी рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг-рд╕рд░рджाрджेрд╡ी рдиे рд╡िрд╢्рд╡ рдХрд▓्рдпाрдг рдХे рд▓िрдП рджрдд्рддрдХ рд░ूрдк рд╕े 'рдЧोрдж' рд▓िрдпा рдеा।1907 рдоें рднुрд╡рдиेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी рдиे рдЕрдкрдиे рддीрд╕рд░े рдкुрдд्рд░ рднूрдкेрди्рдж्рд░рдиाрде рдХो рдк्рд░рд╢ांрдд рдЪिрдд्рдд рд╕े - рд╕рднी рдХे рд╕ाрдордиे рднाрд░рдд рдоाрддा [рджेрд╢рдЬрдирдиी] рдХे рдЧोрдж рдоें рдбाрд▓ рджिрдпा рдеा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा рдеा "рднूрдкेрди рдХा рдХाрдо рддो рдЕрднी рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдоैंрдиे рдЙрд╕े  рджेрд╢ рдХे рд▓िрдП рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै।" -  (Patriot - Prophet/112: рджेрд╢рднрдХ्рдд - рдкैрдЧंрдмрд░/112) 

      рдбॉ рджрдд्рдд рдХे рдЕंрддिрдо рдЬीрд╡рди рдХा рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдпोрдЧрджाрди рд╣ै рдЕрди्рддрддोрдЧрдд्рд╡ा рджो рд▓рдШु рдХрдердиों рдХा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╕ाрд╣िрдд्рдп " Swami Vivekananda: Patriot- Prophet' (1954)рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХो рдоैंрдиे рдЗрд╕рдХे рд╢्рд░рдж्рдзेрдп рд▓ेрдЦрдХ рдХे рд╣ाрдеों рд╕े  3 рдЕрдЧрд╕्рдд 1955 рдХो  рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдХे, рдЕрдкрдиे рдЖрдЪाрд░्рдпрджेрд╡ рд╢िрд░ीрд╖рдЪंрдж्рд░ рдоुрдЦोрдкाрдз्рдпाрдп (1873-1966), рдПрд╡ं рддрдд्рд╡рджрд░्рд╢ी рдЙрдж्рдмोрдзрди рдкрдд्рд░िрдХा рдХे рд╕рдо्рдкाрджрдХ рд╢्рд░ीрдордд рд╕्рд╡ाрдоी рд╡ाрд╕ु-рджेрд╡ाрдиंрдж (1891-1956) рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдХो рдкреЭрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХिрдпा рдеा।рдоेрд░े рдорди рдХे рдоुрддाрдмिрдХ рдЬैрд╕े рдХोрдИ рдкुрд╕्рддрдХ рд╣ाрде рд▓рдЧрддी рдеी, рдЙрд╕рдХो рдкрд╣рд▓े рдкреЭрдиे рдХे рд▓िрдП рдоैं рдЖрдЪाрд░्рдп рд╢िрд░ीрд╖рдЪрди्рдж्рд░ рдХो рд╣ी рджेрддा рдеा। рдФрд░ рдЕрдХ्рд╕рд░ рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рджेрд╢िрдд рдкुрд╕्рддрдХों рдХो рд╕ंрдЧ्рд░рд╣िрдд рдХрд░рдиे рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХрд░рддा рдеा। рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХो рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдоैं рдЖрдЪाрд░्рдпрджेрд╡ рдХे рдШрд░ рдЦреЬрджрд╣ рдЬाрдХрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдЖрдЧ्рд░рд╣ рдкूрд░्рд╡рдХ   - 6 рдЕрдЧрд╕्рдд, рд╢рдиिрд╡ाрд░, 1955 рдХो рджे рдЖрдпा рдеा   рдЙрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХो рдЕрдХ्рд╖рд░рд╢ः рдкреЭрдиे рдХे рдмाрдж, 11 рд╕िрддंрдмрд░, 1955 рдХो рдЙрд╕ рдкрд░ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдкंрдХ्рддिрдпाँ рд▓िрдЦ рдХрд░ рд╡ाрдкрд╕ рдХрд░ рджिрдпा рдеा -

" A Critique: 

"The test of a great author, says Emerson, is his perpetual modernity. Dr. Datta has it pre-eminently. The appreciative mention of the militant monk of medieval Bengal, Madhusudan Saraswati; the spontaneous homage offered to that redoubtable champion of Western culture -cum-neo- Vedantism of Western culture -cum- neo- Vedantism and social reforms, Raja Ram Mohan Roy; the glowing tribute paid to Lytton's  'genius of the Town Hall ' Keshub Chunder Sen, are only some of the purple passages to be met with in this volume. 

The terse fourteen-page monograph on Ramakrishna Paramahamsa is informing challenging, not of the 'gliding -refined gold' kind; edifying indeed, if not inspiring. Here is a scholarship with no bias toward hero worship. 

In that deft mosaic on Swami Vivekananda, the protagonist of this study reveals the true coup de maitre of the author with all the rounded complexity of a modern mind, which is his own. An old bibliolater will retrieve and resense a plenary inspiration from the perusal of this stimulating tome ......  

["рдПрдХ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा : "рдПрдорд░्рд╕рди рдиे рдХрд╣ा рд╣ै рдХि рдХिрд╕ी рдорд╣ाрди рд▓ेрдЦрдХ рдХी рдХрд╕ौрдЯी рдЙрд╕рдХी рдЕрдирд╡рд░рдд  рдЖрдзुрдиिрдХрддा рд╣ै। рдФрд░ рдбॉ. рджрдд्рдд рдЗрд╕ рдХрд╕ौрдЯी рдкрд░ рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдЦрд░े рдЙрддрд░рддे рд╣ैं। рдЙрдирдХे рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рдордз्рдп-рдХाрд▓ीрди рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдпोрдж्рдзा рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдордзुрд╕ूрджрди рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдХा рдЧुрдгрдЧ्рд░ाрд╣ी рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ; рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХे рдЕрджрдо्рдп рд╣िрдоाрдпрддी рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде рдирд╡-рд╡ेрджाрди्рддрд╡ाрдж рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ुрдзाрд░ों рдХे рдЙрдд्рд╕ाрд╣ी рд╕рдорд░्рдердХ рд░ाрдЬा рд░ाрдордоोрд╣рди рд░ाрдп рдХो рджी рдЧрдИ рд╕рд╣рдЬ рд╢्рд░рдж्рдзांрдЬрд▓ि; Lytton's рдХे 'рдЯाрдЙрди рд╣ॉрд▓ рдХे рдЬीрдиिрдпрд╕' рдХेрд╢рд╡ рдЪंрдж्рд░ рд╕ेрди рдХो рджी рдЧрдИ рд╢ाрдирджाрд░ рд╢्рд░рдж्рдзांрдЬрд▓ि, рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рдоिрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдХुрдЫ рд╕рдирд╕рдиीрдЦेрдЬ рдЕंрд╢ (purple passages) рдоाрдд्рд░ рд╣ैं। 

рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдкрд░ рдЪौрджрд╣ рдкрди्рдиों рдХा рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рд╡िрд╢ेрд╖ рд▓ेрдЦ (monograph)- рдХिрд╕ी рдЪрдордХीрд▓े рд╕ोрдиे  'gliding -refined gold' рдХे рдЬैрд╕ा рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдЬो рдЪुрдиौрддीрдкूрд░्рдг рдЬाрдирдХाрд░ी рджेрддा рд╣ै;рд╡рд╣ рднрд▓े рд╣ी рдк्рд░ेрд░рдгाрджाрдпрдХ рди рд╣ो, рдкрд░рди्рддु рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рд╢िрдХ्рд╖ाрдк्рд░рдж рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдПрдХ рд╡िрдж्рд╡рдд्рддा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдиाрдпрдХ рдкूрдЬा рдХे рдк्рд░рддि рдХोрдИ рдкूрд░्рд╡ाрдЧ्рд░рд╣ рдирд╣ीं рд╣ै। рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдкрд░ рдЗрд╕ рдЪрддुрд░ाрдИрдкूрд░्рдг рдЬреЬाрдК рдХाрдо рдоें, рдЗрд╕ рдЕрдз्рдпрдпрди рдХे рдиेрддा рдХो рдПрдХ рдЖрдзुрдиिрдХ рджिрдоाрдЧ рдХी рд╕рднी рдЧोрд▓ рдЬрдЯिрд▓рддाрдУं рдХे рд╕ाрде рд▓ेрдЦрдХ рдХे рд╕рдЪ्рдЪे рд╡ेрджрдиाрдд्рдордХ рдк्рд░рд╣ाрд░ рддрдЦ्рддाрдкрд▓рдЯ рдХो рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рддा рд╣ै, рдЬो рдЙрд╕рдХा рдЕрдкрдиा рд╣ै।

 рдЗрд╕ рдк्рд░ेрд░рдХ рдЧ्рд░ंрде рдХे рдЕрдз्рдпрдпрди рд╕े рдХोрдИ рднी рдкुрд░ाрдиा рдЧ्рд░ंрде-рдк्рд░ेрдоी рдкूрд░्рдг рдк्рд░ेрд░рдгा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ेрдЧा рдФрд░ рдирдпाрдкрди  рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ेрдЧा......

31 рд╕िрддंрдмрд░ рдХो рд╢्рд░ीрдордд рд╕्рд╡ाрдоी рд╡ाрд╕ुрджेрд╡ाрдиंрдж рдорд╣ाрд░ाрдЬрдЬी рдиे рдХрд╣ा -" рдмिрд▓рдХुрд▓ рдПрдХ рдирдпा рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рджिрдЦाрдИ рджेрдЧा। рд╣рд░ рдХिрд╕ी рдХो рдпрд╣ рдХिрддाрдм рдкрдв़рдиी рдЪाрд╣िрдП।"

рдЕрдд्рд░ेрд╡ рд╢िрд╡рдо्।

рд╢्рд░ी рднрд╡рджेрд╡ рдмंрджोрдкाрдз्рдпाрдп।

9 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1980

=====

2 рдирд╡ंрдмрд░ 1980, рд░рд╡िрд╡ाрд░ рдХो рджोрдкрд╣рд░ рдоें рдЕрди्рджुрд▓-рдоौрд░ी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдпुрд╡ा рдорд╣ाрдоंрдбрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдпोрдЬिрдд рд╡िрдЬрдпा-рд╕рдо्рдоाрд▓िрдиी рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╕ुрдзिрд╡ृрди्рдж рдХो рд╢्рд░ी рджीрдкांрдХрд░ рдХрд▓्рдпाрдгी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा  рд╕ुрдиाрдпा рдЧрдпा।

======

[рдоाрдз्рдпрдоिрдХ рдмँрдЧрд▓ा рдХे рдк्рд░рдердо рдорд╣ाрдХрд╡ि, рдЬिрдирдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рд╣рдоे рдХुрдЫ рдЬाрдирдХाрд░ी рд╣ै, рд╕ंрднрд╡рдд: рдХृрдд्рддिрд╡ाрд╕ рдУрдЭा рдеे (рдЬрди्рдо рд▓рдЧрднрдЧ 1399 рдИ.)। рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд░ाрдоाрдпрдг рдХो рдмँрдЧрд▓ा рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓े (рд▓рдЧрднрдЧ 1418 рдИ.) рд╡े рдкрд╣рд▓े рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдХрд╡ि рдеे рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рд░ाрдо рдХा рдЪिрдд्рд░рдг рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рдХी рддрд░рд╣ рд╢ुрдж्рдз рдоाрдирд╡ рдФрд░ рд╡ीрд░ рдкुрд░ुрд╖ рдХे рд░ूрдк рдоें рди рдХрд░ рднрдЧрд╡ाрди рдХे рдХрд░ुрдгाрдордп рдЕрд╡рддाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдХिрдпा рдЬिрд╕рдХी рдУрд░ рд╕ीрдзी рд╕ाрджी рднрдХ्рддिрдордп рдЬрдирддा рдХा рд╣ृрджрдп рд╕рд╣рдЬ рднाрд╡ рд╕े рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рд╣ो рд╕рдХрддा рдеा। 

      рднूрджेрд╡ рдоुрдЦोрдкाрдз्рдпाрдп (1825-94) рд╢िрдХ्рд╖ाрд╢ाрд╕्рдд्рд░ी, рдЧрдж्рдпрд▓ेрдЦрдХ рдФрд░ рдкрдд्рд░рдХाрд░ рдеे। рд╕рдоाрдЬ рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХे рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рддрдеा рдкुрдирд░ुрдж्рдзाрд░ рд╕ंрдмंрдзी рдЙрдирдХे рд▓ेрдЦों рдХा рдЖрдЬ рднी рдпрдеेрд╖्рдЯ рдорд╣рдд्рд╡ рд╣ै। рдЙрдирдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдХो рдмंрдЧाрд▓ рдкुрдирд░्рдЬाрдЧрд░рдг рдХे рджौрд░ рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрдж рдФрд░ рджрд░्рд╢рди рдХा рдк्рд░рдмрд▓ рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдоाрдиा рдЬाрддा рдеा। рдЙрдирдХा рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдЕंрдЧुрд░िрдпा рдмिрдиिрдоोрдп (1857) рдмंрдЧрд▓ा рдоें рд▓िрдЦा рдЧрдпा рдкрд╣рд▓ा рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдеा। рдмंрдХिрдордЪंрдж्рд░ рдЪрдЯ्рдЯोрдкрдз्рдпाрдп рдмँрдЧрд▓ा рдХे рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рд▓ेрдЦрдХ рдоाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं। рдЙрдирдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдЬीрд╡рди рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рд▓िрдЦिрдд "рд░ाрдЬрдоोрд╣рди рдХी рд╕्рдд्рд░ी" рдиाрдордХ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ (1864) рд╕े рдЖрд░ंрдн рд╣ोрддा рд╣ै। рдмँрдЧрд▓ा рдоें рдкрд╣рд▓ा рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджुрдЧेंрд╢рдиंрджिрдиी (1865) рдХे рдиाрдо рд╕े рд▓िрдЦा। 1872 рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे "рдмंрдЧрджрд░्рд╢рди" рдиाрдордХ рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдкрдд्рд░ рдиिрдХाрд▓ा рдЬिрд╕рдиे рдмँрдЧрд▓ा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рдирдпा рдоोрдб़ рджिрдпा। рдЙрдирдХे рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдоें "рд╡िрд╖рд╡ृрдХ्рд╖" рддрдеा "рдХृрд╖्рдгрдХांрддेрд░ рд╡िрд▓ рдХा рд╕्рдеाрди рдКँрдЪा рд╣ै। рдЙрдирдХा "рдХрдкाрд▓рдХुंрдбрд▓ा" рд╢ुрдж्рдз рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рдХрд▓्рдкрдиा рдХा рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдирдоूрдиा рдоाрдиा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। "рдЖрдиंрджрдорда" рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╣ै рдЬिрд╕рдХा "рд╡ंрджेрдоाрддрд░рдо्" рдЧीрдд рдЪिрд░рдХाрд▓ рддрдХ рднाрд░рдд рдХा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдпрдЧाрди рдоाрдиा рдЬाрддा рд░рд╣ा рдФрд░ рдЖрдЬ рднी рдЗрд╕ рд░ूрдк рдоें рдЗрд╕рдХा рд╕рдоाрджрд░ рд╣ै। рдЙрдирдХे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рддрдеा рдЕрди्рдп рд░рдЪрдиाрдУं рдХा рднाрд░рдд рдХी рдк्рд░ाрдп: рд╕рднी рднाрд╖ाрдУं рдоें рдЕрдиुрд╡ाрдж рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ै। рдЖрдзुрдиिрдХ рдмँрдЧрд▓ा рдХे рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЙрдкрди्рдпाрд╕рдХाрд░ рд╢рд░рдЪ्рдЪंрдж्рд░ рдЪрдЯрд░्рдЬी (1876-1938) рдоाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं। рд╕рд░рд▓ рдФрд░ рд╕ुंрджрд░ рднाрд╖ा рдоें рд▓िрдЦे рдЧрдП рдЗрдирдХे рдХुрдЫ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдпे рд╣ैं - рд╢्рд░ीрдХांрдд, рдЧृрд╣рджाрд╣, рдкрд▓्рд▓ी рд╕рдоाрдЬ, рджेрдиा рдкाрд╡рдиा, рджेрд╡рджाрд╕, рдЪंрдж्рд░рдиाрде, рдЪрд░िрдд्рд░рд╣ीрди, рд╢ेрд╖ рдк्рд░рд╢्рди рдЖрджि।рд╡िрднाрдЬрди рдХे рдмाрдж рдпрдж्рдпрдкि рдкाрдХिрд╕्рддाрди рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдк्рд░рдпрдд्рди рдХिрдпा рдХि рдкूрд░्рд╡ी рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдоुрд╕рд▓рдоाрди рдЕрдкрдиी рднाрд╖ा рдЕрд░рдмी рд▓िрдкि рдоें рд▓िрдЦрдиे рд▓рдЧें, рдкрд░ рдЗрд╕рдоें рд╕рдлрд▓рддा рдирд╣ीं рдоिрд▓ी। рдоुрд╕рд▓िрдо рдЫाрдд्рд░ों рддрдеा рдЕрди्рдп рд▓ोрдЧों рдиे рдЗрд╕ рдк्рд░рдпрдд्рди рдХा рддрдеा рдмंрдЧाрд▓िрдпों рдкрд░ рдЙрд░्рджू рд▓ाрджрдиे рдХा рдЬोрд░рджाрд░ рд╡िрд░ोрдз рдХिрдпा рдФрд░ рдмंрдЧрд▓ाрджेрд╢ рдХा рдЙрджрдп рд╣ुрдЖ।]

=====

 ржЖржи্ржжুрж▓-ржоৌрзЬিрж░  ржХাржЫেрж░ ржоাржиুрж╖ -

 ржЕржмিрж╕্ржорж░ржгীрзЯ ржорж╣াржи ржмিржк্рж▓ржмী ржУ ржЪিржи্рждাржиাрзЯржХ : 

Dr. ржнূржкেржи্ржж্рж░ржиাрже ржжржд্ржд 

(рззрзорзорзж -рззрзпрзмрзз) 

ржмিржк্рж▓ржмী ржбঃ ржнুржкেржи্ржж্рж░ржиাрже рж╕্ржорж░ржгে 

рдХ ржпুржЧাржЪাрж░্ржп рж╕্ржмাржоী ржмিржмেржХাржиржи্ржжেрж░ ржХржиিрж╖্ржа ржн্рж░াрждা ' ржмিржк্рж▓ржмী ржбржХ্ржЯрж░ ржнূржкেржи্ржж্рж░ржиাрже ржжржд্рждেрж░ рж╕рж╣িржд рж╕াржХ্рж╖াрзО ржкрж░িржЪрзЯ ржШржЯে - рззрзпрзирзо рж╕াрж▓ে рзирзз рж╕ে ржЬুрж▓াржЗ , рж╢ржиিржмাрж░ ржЕржкрж░াрж╣্ржиে। ржП ржжিржи рждিржиি ржжেрж╢ржк্рж░েржоিржХ 'ржХржеাрж╢িрж▓্ржкী ' рж╢рж░рзОржЪржи্ржж্рж░ ржЪржЯ্ржЯোржкাржз্ржпাрзЯ (рззрзорзнрзм-рззрзпрзйрзо)ржк্рж░ржмрж░্рждিржд -' The Howrah Yubak Sangha (1928)- Mission of Creative Nationalism ' -ржк্рж░рждিрж╖্ржаাржиেрж░ Andul -Mauri Branch -ржПрж░ ржЙржж্ржмোржзржи ржХрж░েржи। рж╕ংрж╕্ржеাрж░ ржХেржи্ржж্рж░ржЯি ржЫিрж▓ ржЙржд্рждрж░ -ржоৌрзЬি -'ржЦржЯি' ржЕржЮ্ржЪрж▓ে।  

рж╕ржнাржкрждি - 'ржмрзЯঃржмৃржж্ржз -рждрж░ুржг ' ржмিржкিржи ржмিрж╣াрж░ি ржЪржЯ্ржЯোржкাржз্ржпাрзЯ (ржмিржк্рж░ржиржУржкাрзЬা।) ржбржХ্ржЯрж░ рж╢্рж░ীрж▓াрж▓িржд ржоোрж╣ржи ржЪржХ্рж░ржмрж░্рждী (рззрзорзпрзй) рж╕ржо্ржкাржжржХ ; ржЖржоি ржЫিрж▓াржо  ржЙঁрж░ рж╕рж╣ржХাрж░ী -ржжাрзЯ -ржжাрзЯিржд্ржм ржЫিрж▓ рж╕ংржШেрж░ ржЖржжрж░্рж╢ে ржЙрзОрж╕াрж╣ী ржкрж░িржЪিржд ржпুржмржХ ржЧржгржХে рж╕ংржЧржаржиেрж░ рж╢াржоিрж▓ ржХрж░া। ржЙржж্ржпোржХ্рждা ржУ ржЙржкржжেрж╖্ржЯা - ржкুрж░ржиো ржжিржиেрж░ ржиাржо-ржХрж░া ржХৃржд-ржХрж░্ржоা ржЕржиাржи্ржпрж╕াржзাрж░ржи ржмিржк্рж▓ржмী ржиাрж░াрзЯржи ржжাрж╕ -ржжে। ржкৃрж╖্ржаржкোрж╖ржХ ржЫিрж▓েржи ржЕржиেржХে -ржоржи্ржоржержиাрже рж╣াрж▓ржжাрж░ ,ржбাржХ্рждাрж░ рждিржиржХрзЬি ржШোрж╖, ржбাржХ্рждাрж░ ржЙржкেржи্ржж্рж░ржиাрже ржкাрж▓, ржХ্рж╖েржд্рж░ржоোрж╣ржи ржкাрж▓, рж╢্рж░ী рж╣рж░েржи্ржж্рж░ ржХৃрж╖্ржг ржжাрж╕ -ржШোрж╖, ржжাрж╢рж░ржеি ржоাржи্ржиা , ржоিрж╣িрж░рж▓াрж▓ , рж╕ржи্ржи্ржпাрж╕ী ржЪрж░ржг ржк্рж░ржнৃрждি। рждрж░ুржгржжেрж░ ржоржз্ржпে рждুрж▓рж╕ীржЪрж░ржг ржШোрж╖, рж╢্рж░ী ржиীрж░ржжржмрж░ржг  ржШোрж╖, рж╢্рж░ী рж▓ржХ্рж╖্ржоী ржиাрж░াрзЯржи ржмржи্ржжোржкাржз্ржпাрзЯ , рж╢্рж░ী ржЬржЧржжীрж╢ ржЪржи্ржж্рж░ ржЪржХ্рж░ржмрж░্рждী (ржкржЮ্ржЪাрзЯেржд ржк্рж░ржзাржи, ржжুржЗрж▓া); рж╢্рж░ী рж╣рж░িржЧোржкাрж▓ ржнржЯ্ржЯাржЪাрж░্ржп , рж╢্рж░ী рж╢্ржпাржоা ржк্рж░рж╕ржи্ржи ржнржЯ্ржЯাржЪাрж░্ржп , ex-MP ; ржкাঁржЪুржЧোржкাрж▓ рждрж░ржлржжাрж░ , рж░েржмрждীржнূрж╖ржг ржЪржЯ্ржЯোржкাржз্ржпাрзЯ , ржбাржХ্рждাрж░ рж╢্рж░ী ржЗржи্ржжুржнূрж╖ржг ржжাрж╕ , ржжেржмীржкржж ржЪржХ্рж░ржмрж░্рждী , рж╢্рж░ীржЧোржкাрж▓ ржЪржи্ржж্рж░ ржЪржХ্рж░ржмрж░্рждী , ржк্рж░াрж╕াржж ржЪржи্ржж্рж░ ржШোрж╖, рж╢্рж░ী ржЬрзЯржХেрж╢ ржоুржЦোржкাржз্ржпাрзЯ, MLA ржЗржд্ржпাржжি। рж╕াрж▓ржХিрзЯাрж░ ржжু -ржЬржи -ржХржорж░েржб рж╢্рж░ী ржЖржм্ржжুрж▓ ржоোржоিржи (secretary , carters union) ржПржмং ржжржХ্рж╖িржгেрж╢্ржмрж░েрж░ ржмোржоাрж░ ржоাржорж▓াрзЯ ржЬрзЬিржд рж╢্рж░ীрж╕ুржзাংрж╢ু рж░াрзЯржЪৌржзрж░ী (ржк্рж░ржЦ্ржпাржд ржнাрж░рждীрзЯ Fresco' ржЪিржд্рж░рж╢িрж▓্ржкী।) рж╢্рж░ীржпুржХ্ржд рж░াрзЯ ржЪৌржзрж░ী ржПржХржмাрж░ ржоাржд্рж░ Maoudite ржПрж╕েржЫিрж▓েржи(рззрзпрзкрзи।)

рж╕ে ржжিржи ржбঃ ржжржд্ржд ржоৌрж░ি ржЧ্рж░াржо (рждрзОржХাрж▓ীржи ржЙржирж╕াржиি )рж░েрж▓рж╕্ржЯেрж╢ржиে ржиেржоে ржЖржоাржжেрж░ ржПржЗ ржЧ্рж░াржоেрж░ ржжুрж░্ржЧржо ржкржеে - ржПржХ ржк্рж░াржи্ржд рж╣рждে ржЕржкрж░ ржк্рж░াржи্ржд , ржкাрж▓ржХি ржпোржЧে ржпাрждাрзЯাржд ржХрж░েржи। ... рж╕ржЩ্ржШেрж░ ржХাрж░্ржпржХрж▓াржк рж╕ুрж╖্ржа ржкрж░িржЪাрж▓ржиржХрж▓্ржкে рж╕ржорзЯ-рж╕ুржпোржЧржоржд рж╕ржи্рждрж░্ржкржиে ржПржХাржзিржХ ржжেрж╢ржк্рж░াржг рж╕্ржмাржзীржирждা -рж╕ংржЧ্рж░াржоীржЧржиржУ ржПрж╕েржЫেржи - ржмিржк্рж▓ржмী ржмিржкিржиржмিрж╣াрж░ি ржЧাржЩ্ржЧুрж▓ি , рж╣ৃрж╖িржХেрж╢ ржоুржЦোржкাржз্ржпাрзЯ (ржкрж░ржмрж░্рждীржХাрж▓ে ржбржоুрж░ржжрж╣ ржЙржд্ржоাрж╢্рж░ржо 'ржПрж░ рж╕্ржмাржоী ржмিржЬ্ржЮাржиাржиржи্ржж) Domjur Bomb Case ' ржПрж░ ржлেрж░াрж░ ржзীрж░েржи্ржж্рж░ржиাрже ржоুржЦোржкাржз্ржпাрзЯ , рж░েржмрждী рж░ржЮ্ржЬржи ржЪржХ্рж░ржмрж░্рждী (ржЪржЯ্ржЯржЧ্рж░াржо),рж╕াрж░ржжা (рж╢рж░рзО ) ржмрж╕ু (ржлрж░িржжржкুрж░) ржк্рж░ржоুржЦ। рж╕ржмিрж╢েрж╖ ржЙрж▓্рж▓াрж╣ ржпোржЧ্ржп ржЖржжিрждে (рззрзпрзирзл) ржм্рж░ржЬেржи্ржж্рж░ржиাрже ржкাрж▓ (ржиржжীрзЯা /рж╕াрж▓ржХিрзЯা )ржЕржи্рждে  (рззрзпрзйрзж-рзйрзз)ржбঃ ржЕрждীржи্ржж্рж░ржиাрже ржмрж╕ু (ржвাржХা) . ржПঁрж░া ржжুржЬржи ржЗ рж╕্ржмрждржи্ржд্рж░ ржнাржмে ржПрж╕েржЫেржи ржПрждржж ржЕржЮ্ржЪрж▓ে ржмрж╣ুржмাрж░ -ржЬীржмржиেрж░ рж╢েрж╖ ржжিржиেрж░ ржХрзЯেржХ ржоাрж╕ ржЕржм্ржпржмрж╣িржд ржкূрж░্ржм ржкрж░্ржпржи্ржд।

   рж╕ংржШেрж░ рж╕ржн্ржп ржЧржгেрж░ рж╕рж╣ржпোржЧিрждাрзЯ рззрзпрзйрзз рж╕াрж▓ে ржоে ржоাрж╕ে 'рж╣াржУрзЬা ржЬেрж▓া рж░াржЬржиৈрждিржХ ржХрж░্ржоী -рж╕ржо্ржоেрж▓ржи ' ржЖрж╣ুржд рж╣рзЯ - ржКржиржмিংрж╢ рж╢рждাржм্ржжীрж░ ржЖржи্ржжুрж▓েрж░ ржжুрж░্ржШрж░্рж╖ ржЬржоিржжাрж░ ржорж▓্рж▓িржХ ржмাржмুржжেрж░ ржмাржЧাржиেрж░ ржЖржмেрж╖্ржЯржиীрж░ ржЕржн্ржпржи্рждрж░ে (ржмрж░্рждржоাржи ржУржХিংржЯржи рж╕িржиেржоাрж╕рж╣ -рж╕ংрж▓ржЧ্ржи ржЪржд্ржмрж░।) ржмрж╣ু ржмাржзা ржУ рж╕ржи্ржд্рж░াрж╕েрж░ ржоржз্ржпে 'ржмржи্ржжেржоাрждрж░ржо ' ржУ 'рж╢িржЩ্ржЧাржз্ржмржиি ' рж╕рж╣ржХাрж░ে ржмিржкুрж▓ ржЙржж্ржжীржкржиাрж░ рж╕ржЩ্ржЧে рж╕ржо্ржоিрж▓ржиী ржЙржж্ржмোржзржи ржХрж░েржи 'ржжেрж╢ржк্рж░িрзЯ ' ржпрждীржи্ржж্рж░ржоোрж╣ржи рж╕েржиржЧুржк্ржд (рззрзорзорзл -рззрзпрзйрзй।) ржкাржи্ржбিржд্ржп ржУ ржЧржмেрж╖ржгাржкূрж░্ржи  рж╕ржнাржкрждিрж░ ржжীрж░্ржШ ржоুржж্рж░িржд ржнাрж╖ржг ржкাржа ржХрж░েржи ' ржоিрж░াржЯ -рж╖рзЬржпржи্ржд্рж░ '- ржПрж░  ржЕржи্ржпрждржо рж╕рж╣ржпোржЧী ржХржорж░েржб ржмржЩ্ржХিржоржЪржи্ржж্рж░ ржоুржЦোржкাржз্ржпাрзЯ। ржк্рж░ржзাржи ржЕрждিржеি -ржбঃ KL ржЧাржЩ্ржЧুрж▓ি।  рж╕্ржмাржЧржд рж╕ржо্ржнাрж╖ржг ржЬ্ржЮাржкржи  ржХрж░েржи ржкুрж▓িржи ржмিрж╣াрж░ি ржмржи্ржжোржкাржз্ржпাрзЯ (ржЭাрзЬрж╣াржЯ ) рж╕ржнাрзЯ рждрж░ুржг рж╕ржо্ржк্рж░ржжাрзЯেрж░ ржЖржХрж░্рж╖ী ржм্ржпржХ্рждিржд্ржмрж╕ржо্ржкржи্ржи ржмржХ্рждাржЧржгেрж░ ржоржз্ржпে ржнাрж╕্ржмрж░ ржмিржк্рж▓ржмী ржбঃ ржнূржкেржи্ржж্рж░ржиাрже ржжржд্ржд। рж╕ржоাржмেрж╢েрж░ рж╢েрж╖েрж░ ржжিржи рж╕ржи্ржз্ржпাрзЯ 'ржЪাрж░ржг -ржХржмি ' ржоুржХুржи্ржж ржжাрж╕েрж░ ржпাржд্рж░া ржЕржнিржирзЯ ржЬржирж╕াржзাрж░ржгেрж░ ржоржз্ржпে ржмিрж╢েрж╖ ржЖржиржи্ржж ржУ ржЙрзОрж╕াрж╣ ржмрж░্ржзржи ржХрж░ে। 

ржкржХ্рж╖াржи্рждрж░ে ржмৃрж╣ржд্рждрж░ ржмাংрж▓াрзЯ ржЪрж▓ржЫে рж░াржЬржиৈрждিржХ -ржжрж▓াржжрж▓িрж░ ржЙржжржЧ্рж░ ржЖржмрж╣াржУрзЯা। ржк্рж░рждিржкржХ্рж╖ -'ржПржХржжিржХে ' 'рж╕েржиржЧুржк্ржд ржЕржиুрж░াржЧী ' ржЕржиুржЧাржоীржЧржи , ржЕржкрж░ ржжিржХে 'ржЖржкোрж╖рж╣ীржи рж╕ংржЧ্рж░াржоী ' рж╕ুржнাрж╖ржЪржи্ржж্рж░েрж░ ' ржЖржоূрж▓ рж╕ংрж╕্ржХাрж░ ржкржи্ржеী ' рждрж░ুржиেрж░ ржжрж▓ ! рж╕рж░্ржмржнাрж░рждীрзЯ ржкрж░িрж╕্ржеিрждি - ржмিржк্рж▓ржмীржЧржиেрж░ ржмрж╣ুржоুржЦী ржЖржк্рж░াржг ржк্рж░ржЪেрж╖্ржЯা -ржк্рж░рзЯржд্ржиেрж░ ржк্рж░рждিржХূрж▓, ржЕрж╣িংрж╕-ржЕрж╕рж╣ржпোржЧ ржЖржи্ржжোрж▓ржиে ржУ 'ржЪрж░ржХা -ржХাржЯো' ржпাржи্ржд্рж░িржХ ржЖржЪাрж░ -ржЖржЪрж░ржгে ржжেрж╢েрж░ ржоржи ржмрж╣ুрж▓াংрж╢ ржк্рж░ржнাржмিржд ржУ ржмিржХ্рж╖িржк্ржд ! ..... ржПржоржи ржПржХ рж░াржЬржиৈрждিржХ рж╕ржнাржп় ржб ржжржд্ржд ржПрж╕েржЫিрж▓েржи рззрзпрзйрзо рж╕াрж▓ে। ржП рж╕ржоржп়ে ржХুржи্ржбুржЪৌржзুрж░ী ржмাржмুржжেрж░ ржмржжাржи্ржп -ржкুрж╖্ржЯ ржУ ржкৃрж╖্ржаржкোрж╖ржХрждাрзЯ ржкрж░িржЪাрж▓িржд ' ржЧ্рж░ржи্ржеাржЧাрж░ (рззрзорзорзм) 'ржкрж░িржжрж░্рж╢ржиে рждিржиি ржмিрж╢েрж╖ рж╕ржи্рждোрж╖ рж▓াржн ржХрж░েржи - I have visited the Mohiary Public Library and I am satisfied with what I saw. The Library contains a good collections of old Bengali books and manuscripts. .... I wish success to the Library. (30.10.1938)" ржкрж░ে рждিржиি ржЖрж╕েржи рззрзпрзкрзи рж╕াрж▓ে -рж╕্ржеাржиীрзЯ ржЙржЪ্ржЪ ржЗংрж░েржЬি ржмিржж্ржпাрж▓рзЯেрж░ рж╢рждржмাрж░্рж╖িржХী ржУ ржк্рж░াржХ্рждржи ржЫাржд্рж░рж╕ржо্ржоিрж▓ржи ржЙржкрж▓ржХ্рж╖ে। рззрзпрзкрзз рж╕াрж▓ে ржнাрж░рждржмрж░্рж╖ рж╕্ржмাржзীржи рж╣ржУрзЯাрж░ ржкрж░ рждিржиি ржЖрж░ржУ ржХрзЯেржХржмাрж░ ржПрж╕েржЫেржи -ржмিржнিржи্ржи рж╕াংрж╕্ржХৃрждিржХ ржУ рж░াржЬржиৈрждিржХ рж╕ржн্ржпрзЯ। рждিржиি ржЫিрж▓েржи ржиৈрж╖্ржаিржХ ржиৈрждিржХрждাржмাржжী ; ржмৈржЬ্ржЮাржиিржХ рж╕ржоাржЬржмাржжে ржмিрж╢্ржмাрж╕ী। рж╕্ржмাржоী ржмিржмেржХাржиржиржжেрж░ ржЬাрждীрзЯ ржЖржжрж░্рж╢েрж░ ржЕржи্ржпрждржо рж╢্рж░েрж╖্ржа рждাржд্ржмিржХ ржк্рж░ржмржХ্рждা ржУ ржк্рж░াрзЯোржЧিржХ ржк্рж░ржпোржХрждা। ржХিржи্рждু рж╕ржнা-рж╕ржоিрждিрждে ржк্рж░рж╕ржЩ্ржЧржХ্рж░ржоে рж╕্ржмাржоীржЬীрж░ ржиাржоেрж░ рж╕ржЩ্ржЧে рждাঁрж░ ржиাржо рж╕ংржпুржХ্ржд ржХрж░া рждিржиি ржЖржжৌ ржкржЫржи্ржж ржХрж░рждেржи ржиা рж╢ুржзু ржирзЯ , ржмেрж╢ ржмিрж░ржХ্ржд рж╣рждেржи। ржХাрж░ржи ржЕрждি рж╕্ржмржЪ্ржЫ ржУ рж╕ুржи্ржжрж░। рждিржиি ржмрж▓рждেржи - " рждোржжেрж░ рж╕্ржмাржоীржЬী , рж░ржХ্рж╖ржгрж╢ীрж▓ ржзрж░্ржоржк্рж░ржЪাрж░ржХ рж╕ржи্ржи্ржпাрж╕ী ; ржЖржоাрж░ ржиিржХржЯ рждিржиি ржнাрж░рждেрж░ ржЕржжржо্ржп ржЕржж্ржмিрждীрзЯ ржоুржХ্рждিржХাржоী ржпোржж্ржзা। рж╕াржоাржЬিржХ ржЧржгрждржи্ржд্рж░েрж░ ржЕржЧ্рж░ржжূржд। ржЕржнূрждржкূрж░্ржм ржЕржи্ржпাржи্ржп рждржи্ржд্рж░ ржоাржиржмрждাржмাржжী। ржЬржиржЧржгেрж░ ржЕржмিрж╕ংржмাржжিржд ржХ্рж▓্ржпাржХৃржд ржк্рж░ржХৃржд ржиেрждা। ржЬাрждীрзЯрждা ржУ рж╕্ржмржд্ржпржмোржзেрж░ ржЖржжрж░্рж╢ ржоূрж░্ржд  ржк্рж░рждীржХ।  рж╕ржХрж▓ ржЖрж╢া -ржнрж░рж╕াрж░ ржЕрж╢্рж░াржи্ржд ржЕржн্рж░াржи্ржд ржжিрж╢াрж░ী। "   

ржк্рж░рж╕ржЩ্ржЧржд рж╕্ржмাржоীржЬীрж░ рж╕ржо্ржмржи্ржзে рж░ржмীржи্ржж্рж░ржиাржеেрж░ ржжু-ржПржХржЯি ржХржеা рж╕্ржорж░ржг ржЕржк্рж░াрж╕ржЩ্ржЧিржХ рж╣ржмে ржиা : " ржЧ্рж░рж╣ржг ржХрж░িржмাрж░ , ржоিрж▓ ржХрж░িржмাрж░ , рж╕ৃржЬржи ржХрж░িржмাрж░ ржк্рж░рждিржнাржЗ рждাঁрж╣াрж░ (ржмিржмেржХাржиржи্ржжেрж░) ржЫিрж▓। ... ржмিржмেржХাржиржи্ржж ржмрж▓ে ржЫিрж▓েржи , ржк্рж░ржд্ржпেржХ ржоাржиুрж╖েрж░ ржоржз্ржпে ржм্рж░рж╣্ржоেрж░ рж╢ржХ্рждি ; ржмрж▓েржЫিрж▓েржи, ржжрж░িржж্рж░েрж░ ржоржз্ржпে ржжিрзЯে ржиাрж░াрзЯржи ржЖржоাржжেрж░ рж╕েржмা ржкেрждে ржЪাржи। ржП'ржХে ржмрж▓ি ржмাржгী।   ржПржЗ ржмাржгী рж╕্ржмাрж░্ржержмোржзেрж░ рж╕ীржоাрж░ ржмাрж╣িрж░ে ржоাржиুрж╖েрж░ ржЖржд্ржоржмোржзржХে ржЕрж╕ীржо ржоুржХ্рждিрж░ ржкрже ржжেржЦাрж▓ে। ..ржЫুঁрзОржоাрж░্ржЧেрж░ ржмিрж░ুржж্ржзрждা ржПрж░ ржоржз্ржпে ржЖржкржиিржЗ ржПрж╕ে ржкрзЬেржЫে , рждাрж░ ржж্ржмাрж░া рж░াрж╖্ржЯ্рж░িржХ рж╕্ржмাрждржи্ржд্рж░েрж░ рж╕ুржпোржЧ рж╣рждে ржкাрж░ে ржмрж▓ে ржирзЯ ,рждাрж░ ржж্ржмাрж░া ржоাржиুрж╖েрж░ ржЕржкржоাржи ржжূрж░ рж╣ржмে ржмрж▓ে , рж╕েржЗ ржЕржкржоাржиে ржЖржоাржжেрж░ ржк্рж░ржд্ржпেржХেрж░ ржЖржд্ржо ржЕржмржоাржиржиা। ржмিржмেржХাржиржи্ржжেрж░ ржПржЗ ржмাржгী рж╕ржо্ржкূрж░্ржг ржоাржиুрж╖েрж░ ржЙржж্ржмোржзржи। .. рждা ржоাржиুрж╖েрж░ ржк্рж░াржг ржоржиржХে ржмিржЪিржд্рж░ ржнাржмে ржк্рж░াржгржмাржи ржХрж░েржЫে। ржмাংрж▓াржжেрж╢ে ржпুржмржХржжেрж░ ржоржз্ржпে ржпে рж╕ржм ржжুঃрж╕াрж╣рж╕িржХ ржЕржз্ржпржмрж╕াрзЯেрж░ ржкрж░িржЪрзЯ ржкাржЗ рждাрж░ ржоুрж▓ে ржЖржЫে ржмিржмেржХাржиржи্ржжেрж░ рж╕েржЗ ржмাржгী। ...." ржмিржк্рж▓ржмী 'ржиেрждাржЬি ' рж╕ুржнাрж╖ржЪржи্ржж্рж░ рж░েрж░ ржЕржнিржм্ржпржХ্рждিрждে ржУ рж░ржмীржи্ржж্рж░ржиাржеেрж░ ржк্рж░рждিржз্ржмржиি -  "I was barely fifteen when Vivekananda entered my life.... His was a type of manhood which appealing in his activity, boundless in his love , profound and versatile in his wisdom, exuberant in his emotions, merciless in his attacks was but yet simple as a child's.He was a rare personality in this world of ours.'  

      ржмিржк্рж▓ржмী ржбঃ ржнূржкেржи্ржж্рж░ржиাрже ржПрж░ рж╕рж╣িрждржкрж░িржЪিржд рж╣ржУрзЯাрж░ ржкূрж░্ржмে рждাঁрж░ ржЕржЧ্рж░ржЬ ржмিржжржЧ্ржз ржорж╣াржоржиা ржорж╣েржи্ржж্рж░ржиাрже (рззрзорзмрзп-рззрзпрзлрзм) -ржПрж░ рж╕াржиিржз্ржп рж▓াржнেрж░ рж╕ৌржнাржЧ্ржп рж╣рзЯেржЫিрж▓ ржмিрж╖েрж░ ржжрж╢ржХেрж░ ржк্рж░ржержо ржжিржХে। " ржпিржиি ржЫিрж▓েржи ржмিрж╢্ржмржиাрже ржжржд্рждেрж░ ржиржмржо рж╕ржи্рждাржи -рждৃрждীрзЯ ржкুржд্рж░। ржбঃ ржжржд্ржд ржЬржи্ржоржЧ্рж░рж╣ржг ржХрж░েржи рззрзорзорзж рж╕াрж▓েрж░ рзкржаা рж╕েржк্ржЯেржо্ржмрж░, рж╢ржиিржмাрж░। ржПржЗ ржжুржЗ ржоржиীрж╖ীрж░, ржЕрж▓ржЩ্ржШржиীрзЯ ржЖржХрж░্рж╖ржиে ржк্рж░াрзЯржЗ -ржпে ржХোржи ржЕржЬুрж╣াрждে, ржЦেрждাржо рзй ржиржо্ржмрж░ ржЧৌрж░ржоোрж╣ржи ржоুржЦাрж░্ржЬি рж╕্ржЯ্рж░িржЯ।  ржмিржЧржд рззрзпрзйрзо -рзйрзл ржЕржмржзি ржЦুржмржЗ ржпাржУрзЯা -ржЖрж╕া ржЫিрж▓ рж╢িржоুрж▓িрзЯাрж░ ржжржд্ржд ржмাрзЬিрждে।        

          рж╕ুржжীрж░্ржШ рж╕рждেрж░ো ржмрзОрж╕рж░ржХাрж▓ ржЖржоেрж░িржХা , ржЬাрж░্ржоাржиি , рж░াрж╢িрзЯা , ржк্рж░ржнৃрждি ржжেрж╢ে рж╢িржХ্рж╖া-ржжীржХ্рж╖া рж╢েрж╖ ржХрж░ে ржиিрж░্ржмাрж╕িржд ржмিржк্рж▓ржмী ржбঃ ржнূржкেржи্ржж্рж░ржиাрже ржжржд্ржд рззрзпрзирзл рж╕াрж▓ে ржХрж▓ржХাрждাрзЯ ржлেрж░েржи ; ржЧ্рж░ржи্рже ржк্рж░ржгрзЯржи ржУ ржХৃрж╖ржХ -рж╢্рж░ржоিржХ рж╕ংржЧржаржиে ржоржиোржиিржмেрж╢ ржХрж░েржи ржнাрж░рждীрзЯ рж╕ংрж╕্ржХৃрждিрж░ ржк্рж░рждিрж░ржХ্рж╖াрзЯ -рж╕াрж╣িржд্ржпে рж╕্ржмাржоী ржмিржмেржХাржиржи্ржжেрж░ ржк্рж░ржжрж░্рж╢িржд ржЗрждিрж╣াрж╕ ржУ ржмিржЬ্ржЮাржи ржнিржд্рждিржХ ржк্рж░ржЧрждিржмাржжেрж░ ржЕржиুрж╕рж░ржг ржХাрж░ীржЧржг ржПрж░ ржоржз্ржпে ржд্рж░িрж╢-ржжрж╢ржХেрж░ ржЦ্ржпাрждржиাржоা - рж╕ржХрж▓ рж╕ржЩ্ржХীрж░্ржгрждা ржУ ржИрж░্рж╖্ржпржоুржХ্ржд рж╕াрж╣িржд্ржпিржХ ржбঃ ржжржд্ржд।  рждিржиি ржХিржи্рждু ржХোржи рж░াржЬржиৌрждিржХ рж╕ংрж╕্ржеাрж░ рж╕ржЩ্ржЧে рж╕্ржеাрзЯী ржнাржмে рж╕ংржпুржХ্ржд ржеাржХрждে ржкাрж░েржи ржиি। ржЬাрж░্ржоাржиিрждে ржеাржХা ржХাрж▓ীржи ржмিржк্рж▓ржмী ржнুржкেржи্рж░ржиাрже ржнাрж░рждীрзЯ ржмিржк্рж▓ржмীржЧржиেрж░ ' Berlin ржХржоিржЯি' рж░ рж╕ржо্ржкাржжржХেрж░ ржХাрж░্ржпржнাрж░ ржЧ্рж░рж╣ржгেрж░ рж╕ржЩ্ржЧে ржП рж╕ংрж╕্ржеাрж░ ржоুржЦржкржд্рж░ рж╕াржк্рждাрж╣িржХ  'Independence dance' ржПрж░ рж╕ржо্ржкржжржиাрзЯ ржиিржпুржХ্ржд рж╣ржи (рззрзпрззрзм-рззрзо.) рззрзпрзирзз рж╕াрж▓ে рждিржиি рж░াрж╢িрзЯাрзЯ ' Comintern' ржП ржпোржЧржжাржиেрж░ рж╕ুржпোржЧ ржкাржи।  ржорж╣াржд্ржоা рж▓েрж▓িржиেрж░ ? рж╕рж╣িржд ржм্ржпржХ্рждিржЧржд ржнাржмে ржкрж░িржЪрзЯ ржУ ржЖрж▓াржкে ржмিрж╢েрж╖ ржЕржиুржк্рж░াржгিржд рж╣ржи।рззрзпрзорзз рж╕াрж▓ে ржХрж▓ржХাрждাрзЯ рж╕্ржеাржкিржд ' Friends of the Soviet Union ' рж╕ংрж╕্ржеাрж░ ржк্рж░ржержо рж╕ржнাржкрждিрж░ ржкржжে ржмৃржд рж╣ржи ржбঃ ржжржд্ржд। 

*********

ржкржЮ্ржЪাрж╢েрж░ ржжрж╢ржХে ржбঃ ржжржд্ржд ржк্рж░ржд্ржпрж╣ ржмিржХাрж▓ে ржкржжржЪাрж░ржг ржХрж░рждেржи 'рж╣েржжুрзЯাрзЯ ' ржкুрж╖্ржХрж░ржгী ржкрж░িржХ্рж░ржоা ржХрж░ে। ржПржХ рж╣াрждে рж▓াржаি - ржЕржкрж░ рж╣াрждржЯি ржХোржи ржЕржиুржЧржд ржЕржиুржЧাржоীрж░ рж╕্ржХржи্ржзে ; ржиাржиা ржЕржиুрж╕ржи্ржзিрж╕ -рж░ржд ! ржПржХ ржЬржиেрж░ ржкрж░ ржПржХржЬржи - ржиিржд্ржп ржиুрждржи -ржкুрж░াрждржи ржжрж▓-ржорждржиিрж░্ржмিрж╢েрж╖ ржЕржиুрж░াржЧী ржЙрзОрж╕াрж╣ী ржмৃржи্ржж ржПрж░ рж╕рж╣িржд ржжেржЦা -рж╕াржХ্рж╖াрзО - ржЖрж▓াржк -ржкрж░িржЪрзЯ -ржЬিржЬ্ржЮাрж╕াржмাржж -ржжেрж╢ржмিржжেрж╢েрж░ рж░াржЬржиৌрждিржХ рж╕াржоাржЬিржХ ржЕрж░্ржержиৈрждিржХ ржЖрж▓োржЪржиাрзЯ ржЕржиржи্ржд ржжু -ржШржи্ржЯা ржЕрждিржмাрж╣িржд рж╣рж▓ে ржмাрзЬি ржлিрж░рждেржи। ржПржоржи ржПржХржжিржи ржмেрзЬাрждে ржмেрзЬাрждে (рззрзпрзлрзи-рзлрзй рж╕াрж▓) рж╣ржаাрзО ржЖржоাржХে ржк্рж░рж╢্ржи ржХрж░рж▓েржи -" рждোрж░ рждো ржЖржи্ржжুрж▓ ржмাрзЬি।  рж░াржЬাржжেрж░ ржЗрждিрж╣াрж╕ ржЬাржиিрж╕ ? рждোржжেрж░ ржХাрж▓ী-ржХীрж░্рждржиেрж░ 'ржк্рж░েржоিржХ ' ржорж╣াрж░াржЬ ржЫিрж▓েржи ржЖржоাрж░ ржоা'рж░ ржЧুрж░ুржжেржм।  ржЖржоি -ржЗ ржЖржи্ржжুрж▓েрж░ рж░াржЬা рж╣াрждেржо ! " 

    рж╕ржЪржХিржд рж╕ржмিрж╕্ржорзЯে ржмрж▓্рж▓াржо - " ржиা , ржП рж╕ржм ржХোржи ржХোржеাржЗ -ржШুржгাржХ্рж╖рж░ে ржХোржи ржжিржиржЗ ржХাрж╣াрж░ржУ ржиিржХржЯ ржХিржЫুржЗ рж╢ুржиি -ржиি। " 

-ржЕржмрж╢্ржпржЗ ржП рж╕ржХрж▓ ржХাрж╣িржиী рж╕ржо্ржмржи্ржзে ржбঃ ржжржд্ржд ржоোржЯেржЗ ржкрж░্ржпржХ্рж╖ржнাржмে ржкрж░িржЬ্ржЮাржд ржЫিрж▓েржи ржиা ; рж╢ুржиে ржЫিрж▓েржи -рждাঁрж░ ржоাрждা ржаাржХুрж░াржиী рж░ ржиিржХржЯ - ржмрзЯঃ ржмৃржж্ржзিрж░ рж╕ржЩ্ржЧে рж╕ржЩ্ржЧে ржУ ржкрж░িрж╕্ржеিрждিрж░ ржкрж░িржкেржХ্рж╖িрждে।   

ржжিржЧ্ржжрж░্рж╢ржиে ржк্рж░рждিржнাржд - ржПржХржжিржХে рж╢িржоুрж▓িрзЯাрж░ ржжржд্рждржмংрж╢ , ржЕржкрж░ ржжিржХে ржЖржи্ржжুрж▓েрж░ рж░াржЬржкрж░িржмাрж░ ржУ 'ржк্рж░েржоিржХ ржорж╣াрж░াржЬ ' ржПржмং ржкрж░ржмрж░্рждীржХাрж▓ে (рззрзорзпрзо) ржк্рж░েржоিржХ ржорж╣াрж░াржЬ рждржеা рждাঁрж░ 'ржХাрж▓ী-ржХীрж░্рждржи рж╕ржоিрждি ' ржУ ржмেрж▓ুрзЬ ржоржа - ржкাрж░рж╕্ржкрж░িржХ ржпোржЧাржпোржЧ рж╕ржо্ржмржи্ржзে рж╕ржо্ржк্рж░ীрждি ржПржХ ржЕржо্рж▓াржи ржЧржаржиржШржи ржПрждিрж╣্ржп। ржКржиржмিংрж╢ рж╢рждржХেрж░ ржк্рж░ржержо ржнাржЧে ржЖржи্ржжুрж▓ -рж░াржЬржмাржЯী рж╣рждে ржк্рж░ржХাрж╢িржд 'ржХাрзЯрж╕্рже -ржХৌрж╕্рждুржн ' ржП ржЙрж▓্рж▓েржЦ্ржп рждржжাржиী ржЕржнিржЬাржд рж╕ржоৃржж্ржзিрж╢াрж▓ী ржХাрзЯрж╕্рже ржХুрж▓ рждিрж▓ржХ ржЧржиেрж░ ржоржз্ржпে ржбঃ ржжржд্рждেрж░ ржк্рж░ржкিрждাржорж╣ рж░াржоржоোрж╣ржи ржЕржи্ржпрждржо। ржЗржиি ' Supreme Court ' ржПрж░ ржЬржиৈржХ ржЗংрж░েржЬ ржЕржЯোрж░িржиি рж░ рж╕рж╣ржХাрж░ী ржЫিрж▓েржи।  ржПрж░ рж▓ржм্ржз ржк্рж░рждিрж╖্ржаিржд ржм্ржпржмрж╣াрж░ ржЬিржмি ржЙржжাрж░ржиীрждি ржкৌржд্рж░ - ржмিрж╢্ржмржиাрже ржжржд্ржд (рззрзорзйрзл-рзорзк), ржЖржи্ржжুрж▓েрж░ рж░াржЬржмাржЯী рж╕ржХрж▓ ржЕржиুрж╖্ржаাржи -ржЙрзОрж╕ржмে -ржмিрж╢েрж╖рждঃ ржЙржЪ্ржЪাржЩ্ржЧ -рж╕ংржЧীрждেрж░ ржоржЬрж▓িрж╕ে ржпржеাрж░ীрждি ржЖржоржи্ржд্рж░িржд рж╣рзЯে ржЖрж╕рждেржи рж╕ржЧোржУрж╖্ржаী ржУ ржмржи্ржзুржмрж░ ржПржЯрж░্ржиি ржиিржоাржЗ ржЪাрж░ржг ржмোржЯ рж╕ржо ржнি ржм্ржпাрж╣াрж░ে।    

ржмিрж╢্ржмржиাрже ржжржд্ржд ржХিржЫুржжিржи рж░াрзЯржкুрж░ (ржоржз্ржпржк্рж░ржжেрж╢) ржмрж╕ржмাрж╕ ржХрж░েржи рззрзорзнрзн рж╕াрж▓েрж░ ржоржз্ржпে ржнাржЧে рззрзорзнрзпржмрж╕рж▓ে ржЖржЧрж╕্ржЯ ? ржкрж░্ржпржи্ржд।  ржЧৃрж╣ে ржк্рж░ржд্ржпাржЧржоржиেрж░ ржкрж░ ржнুржмржиেрж╢্ржмрж░ী ржжেржмী 'ржжীржХ্рж╖া ' ржЧ্рж░рж╣ржгে ржмিрж╢েрж╖ ржЖржЧ্рж░рж╣ржмржиীрждা рж╣ржи। ржжржд্ржд ржмংрж╢েрж░ ржкрж░ржо্ржкрж░াржЧржд ржХুрж▓ржЧুрж░ু ржЕрж╕ржорж░্ржерждা ржм্ржпржХ্ржд ржХрж░েржи। рж╕ржо্ржк্рж░рждি ржЖржи্ржжুрж▓েрж░ ржорж╣েржи্ржж্рж░ ржиাрже ржнржЯ্ржЯাржЪাрж░্ржп (рззрзорзпрзл-рззрзпрзжрзп), ржХржмিрж░ржд্ржи ржкূрж░্ржгাржнিрж╖িржХ্ржд рж╣рзЯেржЫেржи рждাঁржХে ржЖржоাрж░ ржХржеা ржмрж▓ে ржжেржЦрждে ржкাрж░ো। ржЖрж╢া ржХрж░ি рждিржиি ржП ржХাрж░্ржпржнাрж░ ржЧ্рж░рж╣ржг рж╕াржорж░্рже рж╣ржмেржи।

    рждржж্ ржЕржиুрж╕াрж░ে ржЗ рж▓ржм্ржз ржХীрж░্рждি 'ржХৌрж▓াржЪাрж░ী ' -

" рдЕрди्рддःрд╢рдХ्рддा рд╡рд╣िः рд╢ैрд╡ाः рд╕рднाрдпां рд╡ैрд╖्рдгрд╡ा рдорддाः।  

рдиाрдиा рд╡ेрд╢рдзрд░ाः рдХौрд▓ा рд╡िрдЪрд░ंрддि рдорд╣ीрддрд▓े ।

рдЕрди्рджрд░ рд╕े рд╢ाрдХ्рдд, рдмाрд╣рд░ рд╕े рд╢ैрд╡,рд╕рднा рдордз्рдп рдоें рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдиाрдиा рд╡ेрд╢рдзाрд░ी "рдХौрд▓" рд╕рдорд╕्рдд рдкृрде्рд╡ी рдоें рд╡िрдЪрд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै। ржХুрж▓ ржЕржмржзূржд ржорж╣েржи্ржж্рж░ржиাрже (ржмрж╢িрж╖্ржаাржиржи্ржж ржиাрже) ржнুржмржиেрж╢্ржмрж░ী ржжেржмীрж░ ржжীржХ্рж╖া-ржЧুрж░ু ржЖрж╕ржиে ржЕржзিрж╖্ржаিржд рж╣ржи। ржПржХ্рж╖ржгে ржмিрж╢েрж╖ рж╕্ржорж░্рждржм্ржп। ржжржд্ржд ржмংрж╢েрж░ ржЕржкрж░ ржХেржЙ 'ржк্рж░েржоিржХ ' ржорж╣েржи্ржж্рж░ржиাрже ржиিржХржЯ ржжীржХ্рж╖া ржЧ্рж░рж╣ржг ржХрж░েржи ржиি ржПржмং рж╕ржи্ржи্ржпাрж╕ী ржмিржмেржХাржиржи্ржж ржУ ржЖржи্ржжুрж▓ে ржХোржиржУ ржжিржи ржЗ ржЖрж╕েржи ржиি। 'ржк্рж░েржоিржХ ' ржЖрж▓рзЯে ржПрж╕ে ржЫিрж▓েржи ржирж░েржи্ржж্рж░ржиাрже ржжржд্ржд -рззрзорзорзк рж╕াрж▓েрж░ ржлেржм্рж░ুржпাрж░ী ржоাрж╕েрж░ рж╢েрж╖ржнাржЧে ржХোржи ржПржХ ржжিржи , рждাঁрж░ ржкিрждাрж░ ржкাрж░рж▓াржЙржХিржХ ржХрж░্рждржм্ржп। ржкрж░ে ржХিржи্рждু рждিржиি ржЖрж░ ржЖрж╕েржи ржиি। ржЕрждীрждে ржЕрж░্ржеাрзО рззрзорзнрзн рж╕াрж▓ে ржУ рждাрж░ ржкূрж░্ржмে рждিржиি ржЖржи্ржжুрж▓ ржПрж╕ে ржеাржХрждে ржкাрж░েржи , ржпাрж░ рж╕ржаিржХ рждрже্ржп ржХржаিржи।   

*******

ржЗрждিржоржз্ржп рж╕াржд-ржЖржЯ ржоাрж╕ ржЕрждীржд рж╣рзЯে ржЧিрзЯেржЫে। ржЖрж╢ুрждোрж╖ ржзрж░েрж░  рж╕рж╣িржд ржкাрж░্ржЯржиাрж░рж╢িржк рж╕ржоাржк্ржд ржХрж░ে ржмিрж╢্ржмржиাрже ржжржд্ржд рж╕্ржмржиাржоে ржПржЯрж░্ржиি ржЕржлিрж╕ ржЦুрж▓েржЫেржи। ржЧৃрж╣ে ржЖржиржи্ржж ржЙрзОрж╕ржмেрж░ ржЕржи্ржд ржиেржЗ ! ржм্рж░াрж╣্ржорж╕ржоাржЬ ржнুржХ্ржд ржирж░েржи্ржж্рж░ржиাрже рждржЦржи ржк্рж░েрж╕িржбেржи্рж╕ি ржХрж▓েржЬেрж░ ржк্рж░ржержо ржмাрж░্рж╖িржХ рж╢্рж░েржгীрж░ ржЫাржд্рж░। ржиুрждржи ржкрж░িржмেрж╢। ржПржЗ рж╕ржорзЯ рззрзорзорзж рж╕াрж▓েрж░ ржоাржЭাржоাржЭি ржЖржи্ржжুрж▓েрж░ рж░াржЬা ржмিржЬрзЯржХেрж╢ржм рж░াрзЯ (рззрзорзмрзм-рзнрзп) ржПрж░ ржжুржЗ ржиিঃрж╕ржи্рждাржи рж╕্ржд্рж░ী -рж░াржиী ржжুрж░্ржЧাрж╕ুржи্ржжрж░ী ржУ рж░াржиী ржиржм -ржжুрж░্ржЧাрж╕ুржи্ржжрж░ী ржЙржнрзЯржЗ " Privy Council ' ржПрж░ рж░াрзЯ ржЕржиুрж╕াрж░ে ржкৃржержХ ржкৃржержХ ржПржХржЯি ржкোрж╖্ржпржкুржд্рж░ ржЧ্рж░рж╣ржгেрж░ ржЕржиুржорждি ржкাржи। ржпেрж╣েрждু рж░াржЬা ржмিржЬрзЯржХেрж╢্ржм ржж্ржмিрждীрзЯ рж╕্ржд্рж░ী ржЧ্рж░рж╣ржг ржХрж░ে ржЫিрж▓েржи рждাঁрж░ ржк্рж░ржержо рж╕্ржд্рж░ী рж╕ржпোржЧিрждা ржУ рж╕ржо্ржорждি ржХ্рж░ржоে ржПржмং рж╣িржи্ржжু рж╢াрж╕্ржд্рж░োржХ্ржд ржмিржзিржмржж্ржз ржиীрждি ржиিрзЯржоাржиুржпাрзЯী (Sacramental Marriage)  - 'ржкুржд্рж░াрж░্ржеে ржХ্рз░িрзЯрждে ржнাрж░্ржпা। ...' рдкुрдд्рд░ाрд░्рдеे рдХ्рд░िрдпрддे рднाрд░्рдпा ' ['рдкुрдд्рд░ाрд░्рдеे рдХ्рд░िрдпрддे рднाрд░्рдпा рдкुрдд्рд░: рдкिंрдб рдк्рд░ाрдпोрдЬрди:' рдкुрдд्рд░ рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рд╣ेрддु рд╣ी рднाрд░्рдпा рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै рди рдХि рдХाрдорд╡ाрд╕рдиा рдХो рддृрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдФрд░ рдкुрдд्рд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдХ्рд░िрдпा рд╕рдо्рдкрди्рди рд╣ोрддी рд╣ै। ... рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдкुрдд्рд░ рдХा рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рдХрд░्рддрд╡्рдп рд╣ी рдкुрди: рдкुрдд्рд░ рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░ рдкिрддृ рдЛрдг рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ोрдиा рд╣ै। рд╡िрд╡ाрд╣िрддा рд╕рд╡рд░्рдгा рд╕्рдд्рд░ी рдХे рдЧрд░्рдн рд╕े рдЬिрд╕рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ुрдИ рд╣ो рд╡рд╣ 'рдФрд░рд╕ рдкुрдд्рд░' рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै । рдФрд░рд╕ рд╣ी рд╕рдмрд╕े рд╢्рд░ेрд╖्рда рдФрд░ рдоुрдЦ्рдп рдкुрдд्рд░ рд╣ै । рд╕ंрддाрди рди рд╣ोрдиे рдкрд░ рджूрд╕рд░े рдХुрд▓ рдФрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХा рд╡рд╣ рд▓рдб़рдХा рдЬो рд╡िрдзिрд╡рдд् рдЧोрдж рд▓ेрдХрд░ рдЕрдкрдиा рдкुрдд्рд░ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рд╣ो рдпा рд╡рд╣ рд╕ंрддाрди рдЬिрд╕े рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рдмрдиाрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рдЧोрдж рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╣ो рджрдд्рддрдХ рдкुрдд्рд░ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। ] 

ржЙржХ্ржд рж╕ংржмাржж ржмিрж╢্ржмржиাрже ржжржд্ржд рж░াржЬ্ -рж╕্ржЯেржЯেрж░ ржПржЯрж░্ржиি ржиিржоাржЗржмাржмু ржиিржХржЯ рж╢োржиা ржоাржд্рж░ржЗ ржЖржХৃрж╖্ржЯ рж╣ржи ржПржмং ржоржи্рждржм্ржп ржмিрж╖рзЯেрж░ ржЧুрж░ুржд্ржм ржк্рж░рждি ржоржиোржиিржмেрж╢ ржХрж░েржи।  ржжুржЗ ржмржи্ржзু (ржмিрж╢্ржмржиাрже ржУ ржиিржоাржЗржЪрж░ржг) ржирж░েржи্ржж্рж░ржиাрже ржУ ржорж╣েржи্ржж্рж░ржиাрже ржЙржнрзЯржХেржЗ ржжুржЗ рж░াржиীрж░ ржжржд্рждржХ рж░ূржкে ржжেрзЯা ржЙржкржпুржХ্рждрждা рж╕ржо্ржмржи্ржзে рж╕াржиржи্ржжে ржУ рж╕াрж╣োрзОрж╕াрж╣ে ржиিঃрж╕ржи্ржжেрж╣ে ржПржХржоржд рж╣ржи। ржмিрж╢্ржмржиাржеেрж░ ржЪিржи্рждাржзাрж░া ржУ ржнুржмржиেрж╢্ржмрж░ী ржжেржмীрж░ ржЪিржи্рждাржзাрж░া рж╕ржо্ржкূрж░্ржг ржнিржи্ржи , рж╢ুржиে ржнুржмржиেрж╢্ржмрж░ী ржжেржмী ржиাрж░াржЬ рж╣рж▓েржи। ржмিрж╢্ржмржиাрже ржмрж▓рж▓েржи 'ржЖржоি ржУржжেрж░ рж░াрж╢িржЪржХ্рж░ ржЧ্рж░рж╣ржпোржЧ ржжেржЦেржЫি , ржирж░েржи ржмিрж╢্ржмржмিржЦ্ржпাржд рж░াржЬা рж╣ржмে ; ржЖрж░ рждা ржиা рж╣рж▓ে ржУ ржЖржоাрж░ ржкিрждাрж░ ржкрже ржЕржиুрж╕рж░ржг ржХрж░ржмে। ржорж╣িржо ржУ ржирж░েржиেрж░ ржмিрж╢েрж╖ ржЕржиুржЧржд ржУ ржЕржиুрж░ржХ্ржд -ржкрж░рж╕্ржкрж░ ржЦুржмржЗ рж╕্ржиেрж╣ржкূрж░্ржг।  ржжুржЬржи ржЗ ржкрзЬাрж╢ুржиা ржУ ржпржеেрж╖্ржЯ рж╕ুржпোржЧ ржкাржмে - рж╕ржоাржЬে рж╕ুржиাржо ржк্рж░рждিрж╖্ржаা рж╕াрж░্ржЬржи рж╣ржмে।  рж╕ংрж╕্ржХাрж░ ржУ ржк্рж░рзЯাрж╕ ржкрж░িржмেрж╢ -ржиিрж░্ржнрж░рж╢ীрж▓। ржк্рж░рждিржХূрж▓ ржнржмিрждржм্ржпে рж░ ржХ্рж╖ржг ржмрж░্рждржоাржиেрж░ ржЖржЩিржиাрж░ ржкрж░িржмেрж╢েрж░ ржЧрж░্ржнেржЗ рждাঁрж░ ржЬржи্ржо -

рдХिрд╕े рджोрд╖ рджूँ  ? рдЕрдкрдиे рдЕрддीрдд рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рдоैं рдПрдХ рджेрд╣рдзाрд░ी рдЖрдд्рдоा  рд╣ूँ ! "   ("I am an embodied soul in accordance with my past!") 

" Each day in my life I make or  mar, 

Each deed begets its kind,

Good good , bad bad , the tide once set ,

No one can stop or stem ;

No one but me to blame .

I am my own embodied past ! " 

рдХ ржжুржЬржи ржПржХржоржд рж╣ржи ржпে ржирж░েржи ржУ ржорж╣িржоেрж░ ржкрж░িржмрж░্рждে ржиржмржЬাржд рж╢িрж╢ুржкুржд্рж░ (ржнূржкেржи্ржж্рж░ржиাрже)ржХে ржжржд্рждржХ ржжেржУрзЯা। - ржП рждে ржмিрж╢েрж╖ ржЕрж╕ুржмিржзা ржиেржЗ। ржнুржмржиেрж╢্ржмрж░ী ржжেржмী ржПржХржжিржи ржмрж▓рж▓েржи - " ржУ ! ржирж░েржи рждুржЗ рж╢ুржиিрж╕ ржиি ! ржнূржкেржи рж░াржЬা рж╣ржмে। ржЖржи্ржжুрж▓েрж░ рж░াржЬা ржмিржЬрзЯ ржХেрж╢ржм ржПрж░ рж░াржиী ржж্ржмрзЯ ржУрж░ে ржкুрж╖্ржпি ржиেржмে। ржХিржи্рждু ржирж░েржи্ржж্рж░ ржмিрж░োржз ржХрж░рж▓েржи। рдХाрд▓рд╕्рдп рдХुрдЯिрд▓ा рдЧрддिः – рдЕрд░्рдеाрдд рдХाрд▓ рдХी рдЧрддि рдЯेреЭी рд╣ोрддी рд╣ै।"рдпрдд् рднाрд╡ो – рддрдд् рднрд╡рддि"  рдЕрд░्рдеाрдд्  рдЖрдк рдЬैрд╕ा рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं рд╡ैрд╕ा рд╣ी рдмрди рдЬाрддे рд╣ैं। рдпрд╣ рдПрдХ рдордиोрд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕рдд्рдп рд╣ै рдХि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдордиुрд╖्рдп рдЬрдЧрдд् рдХो рдЙрд╕ी рд░ूрдк рдоें рджेрдЦрддा рд╣ै рдЬैрд╕ा рдХि рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрдеा рджृрд╖्рдЯि рддрдеा рд╕ृрд╖्рдЯि।  рдЬैрд╕ा рдЖрдкрдХो рдЗрд╕ рджुрдиिрдпा рдХो рджेрдЦрдиे рдХा рдирдЬрд░िрдпा рд╣ोрдЧा рдпे рджुрдиिрдпा рдЖрдкрдХो рд╡ैрд╕े рд╣ी рджिрдЦेрдЧी। рдирдЬрд░ рдирдЬрд░ рдХा рдлрд░्рдХ рд╣ै, рдЕрдм рдпे рдЖрдк рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै рдЖрдк рдЗрд╕ рджुрдиिрдпा рдХो рдХैрд╕े рджेрдЦрддे рд╣ैं।рд╕्рд╡ंрдп рд╡िрдЪाрд░ рдХीрдЬिрдП!] ржЖржи্ржжুрж▓ рж░াржЬржмাрзЬিрж░ рж░ ржжржд্рждржХ ржкুржд্рж░ ржк্рж░рж╢্ржиেрж░ ржкрж░িрж╕ржоাржк্рждি рж╣рзЯে ржЧেрж▓ো ржЖржХрж╕্ржоিржХ ржнাржмে। ржЕржи্ржп্ ржзাрж░াрзЯ ржмিржЬрзЯ ржХেрж╢ржмেрж░ ржкিрждাржорж╣ ржж্ржмিрждীрзЯ ржЖржи্ржжুрж▓ рж░াржЬ্ ржХাрж╢ীржиাрже рж░াрзЯেрж░ ржХржи্ржпাрж░ ржкুржд্рж░ ржХ্рж╖েржд্рз░ржХৃрж╖্ржг ржоিржд্рж░ (рззрзмрзирзз-рззрзпрзжрзн) ржорж╣াрж░াржЬ рж╣ржи। 

ржкржХ্рж╖াржи্рждрж░ে ржк্рж░াржХৃржд ржкржХ্рж╖ে ржнুржмржиেрж╢্ржмрж░ী ржжেржмীрж░ рж╕্ржмрж▓্ржкржХাрж▓ ржкрж░ে рждাঁрж░ рждিржи ржкুржд্рж░ рж╕ржи্рждাржиржХেржЗ ржжржд্рждржХ ржжিрзЯেржЫিрж▓েржи ; ржЕрж▓ৌржХিржХржнাржмে - рж▓োржХржЪাржХржЪুрж░ ржЕржи্рждрж░াрж▓ে ! ржк্рж░ржержо ржжুржЗ ржкুржд্рж░ржХে ржмিрж╢্ржмржХрж▓্ржпাржиে рж╢্рж░ী рж╢্рж░ী рж░াржоржХৃрж╖্ржг -рж╕াрж░ржжাржжেржмী 'ржжржд্рждржХ ' ржЧ্рж░рж╣ржг ржХрж░েржи। рззрзпрзжрзн рж╕াрж▓ে ржнূржкেржи্ржж্рж░ржиাрже ржХে ржнুржмржиেрж╢্ржмрж░ী рж╕ржЧোржЪрж░ে ржк্рж░рж╢াржи্ржд ржЪিржд্рждে ржжржд্рждржХ ржжিрж▓েржи ржжেрж╢ржЬржиржиী ржХে. " Bhupen's work has just begun. I have dedicated him to the cause of the country." - (Patriot - Prophet/112) ржкрж░িрж╢েрж╖ে ржбঃ ржжржд্рждেрж░ рж╢েрж╖ ржЬীржмржиেрж░ ржЕржиржмржж্ржп ржЕржмржжাржи - " Swami Vivekananda: Patriot- Prophet' (1954) рж╕ржо্ржмржи্ржзে ржжুржЗржЯি рж╕ржХ্рж╖িржк্ржд ржЙржХ্рждি-рж╕ংржХрж▓ржи। ржкুрж╕্рждржХ ржЦাржиি рззрзпрзлрзл рж╕াрж▓ে рзй рж░া ржЖржЧрж╕্ржЯ рж╢্рж░ржж্ржзেрзЯ ржЧ্рж░ржи্ржержХাрж░েрж░ ржиিржХржЯ рж╣рждে рж╕ংржЧ্рз░рж╣ ржХрж░ি ржПржмং ржкাржа্ржп ржЙржж্ржжেрж╢্ржпেржЗ ржк্рж░ржержо ржжিрзЯে ржжুржЗ ржкрж░ржо ржкূржЬржиীрзЯ ржЖржЪাрж░্ржп ржж্ржмাрзЯ - рж╢িрж░িрж╢ржЪржи্ржж্рж░ ржоুржЦোржкাржз্ржпাрзЯ (рззрзорзнрзй-рззрзпрзмрзм) ржорж╣াрж╢рзЯ ржУ рждাржд্ржмржжрж░্рж╢ী ржЙржж্ржмোржзржи' рж╕ржо্ржкাржжржХ рж╢্рж░ীржорзО рж╕্ржмাржоী ржмাрж╕ুржжেржмাржиржи্ржж (рззрзорзпрзз-рззрзпрзлрзм) ржорж╣াрж░াржЬ।  ржоржиোржоржд ржХোржи ржиুрждржи ржкুрж╕্рждржХ рж╕ংржЧৃрж╣িржд рж╣рж▓ে ржЕржЧ্рж░ে ржкрзЬাрж░ ржЬржи্ржп ржЖржЪাрж░্ржп рж╢িрж░িрж╖ ржЪржи্ржж্рж░ ржХে ржжিрждাржо। ржПржмং ржЕржиেржХ рж╕ржорзЯ рждাঁрж░ ржиিрж░্ржжেрж╢ржоржд ржкুрж╕্рждржХ рж╕ংржЧ্рж░рж╣ ржХрж░рждে ржЪেрж╖্ржЯা ржХрж░рждাржо .ржПржЗ ржкুрж╕্рждржХ ржЦাржиি ржЖржЪাрж░্ржп ржжেржмেрж░ ржЦрзЬржжрж╣ ржПрж░ ржмাрзЬি ржЧিрзЯে рждাঁржХে 'ржмিрж╢েрж╖ ржЖржЧ্рж░рж╣ рж╕рж╣ржХাрж░ে ' ржжিрзЯে ржЖрж╕ি - рзмржЗ ржЖржЧрж╖্ржЯ , рж╢ржиিржмাрж░। ржкুрж╕্рждржХ ржЦাржиি ржкুржЮ্ржЪাржиুржкুржЮ্ржЪ рж░ূржкে ржкাржаাржи্рждে рждিржиি рззрззржЗ рж╕েржк্ржЯেржо্ржмрж░ ржЙрж╣াрждে ржиিржо্ржирж▓িржЦিржд ржмржХ্рждржм্ржп рж▓িржЦে ржлেрж░ржд ржкাржаাржи

" A Critique: "The test of a great author, says Emerson, is his perpetual modernity. Dr. Datta has it pre-eminently . The appreciative mention of the militant monk of medieval Bengal, Madhusudan Saraswati; the spontaneous homage offered to that redoubtable champion of Western culture -cum-neo- Vedantism of Western culture -cum- neo- Vedantism and social reforms, Raja Ram Mohan Roy; the glowing tribute paid to Lytton's  'genius of the Town Hall ' Keshub Chunder Sen, are only some of the purple passages to be met with in this volume. 

The terse fourteen-page monograph on Ramakrishna Paramahamsa is informing challenging , not of the 'gliding -refined gold' kind; edifying indeed, if not inspiring. Here is a scholarship with no bias toward hero worship. 

In that deft mosaic on Swami Vivekananda, the protagonist of this study reveals the true coup de maitre of the author with all the rounded complexity of a modern mind, which is his own. An old bibliolater will retrieve and  resense a plerrary inspiration from the perusal of this stimulating tome ......

рзйрзз рж╢ে рж╕েржк্ржЯেржо্ржмрж░ рж╢্рж░ীржорзО рж╕্ржмাржоী ржмাрж╕ুржжেржмাржиржи্ржж ржорж╣াрж░াржЬржЬি ржмрж▓рж▓েржи -

 " This is a new Vivekananda . Everyone should read this Book." 

ржЕржд্рж░ৈржм рж╢িржмржо।  

рж╢্рж░ী ржнржмржжেржм ржмржи্ржжোржкাржз্ржпাрзЯ। 

рзпржЗ ржЕржХ্ржЯোржмрж░ржо, рззрзпрзорзж 

=======

рзирж░া ржиржнেржо্ржмрж░ рззрзорзпрзж, рж░ржмিржмাрж░ , ржЕржкрж░াрж╣্ржиে ржЖржи্ржжুрж▓ -ржоৌрж░ি ржмিржмেржХাржиржи্ржж ржпুржм ржоাрж╣াржоржи্ржбрж▓ ' -ржЖрзЯোржЬিржд ржмিржЬрзЯা -рж╕ржо্ржорж▓িржиী ржЙржкрж▓ржХ্рж╖ে рж╕ржоাржпржд  рж╕ুржзিржмৃржи্ржж рж╕ржоржХ্рж╖ে рж╢্рж░ীржпুржХ্ржд ржжীржкржЩ্ржХрж░ ржХрж▓্ржпাржгী ржХৃрждржХ ржкржаিржд। 

=========

  "ржжেрж╢ржХে ржЙржи্ржиржд ржХрж░িрждে рж╣ржЗрж▓ে ржиীрж░ржмে ржХрж░্ржо ржХрж░িрзЯা  рждিрж▓ рждিрж▓ ржХрж░িрзЯা ржмিржнিржи্ржи ржк্рж░рждিрж╖্ржаাржи рж╕ংржаржи ржХрж░িрзЯা рждাржж্ржмাрж░া ржжেрж╢োржи্ржирждি ржХрж░িрждে рж╣ржЗржмে। .... ржпাঁрж╣াрж░া ржиেрждৃржд্ржм рж╕্ржеাржиীрзЯ ржЕржержмা 'ржиেрждা ' рж╣ржЗржмাрж░ ржЪেрж╖্ржЯা ржХрж░িрждেржЫেржи рждাঁрж╣াржжেрж░ ржоржиোржЧрждি ржжেржЦিрзЯা ржмোржз рж╣рзЯ exploitation (рж╢োрж╖ржг) ржиীрждিржЗ ржпেржи рждাрж╣াঁржжেрж░ ржоূрж▓ржоржи্ржд্рж░। ... ржПржЗ ржЬржи্ржпেржЗ ржжрж▓াржжрж▓ি। .. ржЬোржЯ ржкাржХাржиো ржк্рж░ржнৃрждি рж╕্ржмржжেрж╢ рж╕েржмাрзЯ ржкржи্ржеাрж░ূржкে ржкрж░িржгржд рж╣ржЗрзЯাржЫে। "- ржбঃ ржжржд্ржд 

ржЬ্ржЮাржи рж╕ржм рж╕ржорзЯে ржмিржж্ржпাрж▓рзЯেрж░ ржоাржз্ржпржоে ржкাржУрзЯা ржпাрзЯ ржиা। ржмিржж্ржпাрж▓рзЯেрж░ рж╢িржХ্рж╖া ржк্рж░ржгাрж▓ী ржЫাржд্рж░рж░েрж░ ржЪিржи্рждাржзাрж░াрзЯ рж╢ুржзু ржПржХржЯি рж╢ৃржЩ্ржЦрж▓া ржЖржиিрзЯা ржжেрзЯ ржоাржд্рж░। рж╢াрж╕ржХ рж╢্рж░েржгীрж░ ржиিрж░্ржжিрж╖্ржЯ ржиীрждি ржЕржиুржпাрзЯী ржмিржж্ржпাрж▓рзЯেрж░ goose step ржкржж্ржзрждিржЗ рж╢িржХ্рж╖া рж╣рзЯ। рж╕েржЗржЬржи্ржпে ржЬ্ржЮাржи ржЖрж╣рж░ржг ржХрж░িрждে рж╣рзЯ ржмাржЗрж░ে рж╣ржЗрждে।  ... ржмрж░্рждржоাржи ржнাрж░рждেрж░ ржЪিржи্рждা ржХ্рж╖েржд্рж░ে ржмিржк্рж▓ржмেрж░ ржк্рж░рзЯোржЬржи ржПржмং рж╕েржЗржЦাржиেржЗ рж░рж╣িрзЯাржЫে ржЧ্рж░ржи্ржержЧাрж░েрж░ ржмিрж╢িрж╖্ржЯ рж╕্ржеাржи। 

ржбঃ ржжржд্ржд   

" ржорждাржорждржи্ржд্рж░ে ржЖрж╕ে ржпাрзЯ ржХি ? -ржХрж░্ржо ржХрж░্ржо even unto death . ржжুрж░্ржмрж▓ ржЧুрж▓োрж░ ржХрж░্ржоржмীрж░ ржорж╣াржмীрж░ рж╣рждে рж╣ржмে - ржЯাржХাрж░ ржЬржи্ржпে ржнрзЯ ржиাржЗ ржЯাржХা ржЙрзЬে ржЖрж╕ржмে। ... ржХ্рж╖ুржзিрждেрж░ ржкেржЯে ржЕржи্ржи ржкৌржЪ্ржЫাрждে ржпржжি ржиাржо ржзাржо рж╕ржм рж░рж╕াржд ржЯрж▓েржУ  ржпাрзЯ -рдЕрд╣ो рднाрдЧ्рдпрдорд╣ो рднाрдЧ्рдпं' ржкুঁрждি ржкাржд্рж░া ржмিржбিржПржоржЗржж্ржпে , ржпোржЧ ржз্ржпাржи ржЬ্ржЮাржи - ржк্рж░েржоেрж░ ржХাржЫে рж╕ржм ржзূрж▓িрж╕াржоাржи ржПржЗ рждো ржкূржЬা , ржирж░ржиাрж░ী - рж╢рж░ীрж░ржзাрж░ী ржк্рж░ржнুрж░ ржкুржЬো , ржЖрж░ ржпা ржХিржЫু-рддрджेрд╡ рдм्рд░рд╣्рдо рдд्рд╡ं рд╡िрдж्рдзि рдиेрджं рдпрджिрджрдоुрдкाрд╕рддे ॥ 'рд╡рд╣' рдЬो рд╡ाрдгी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдирд╣ीं рд╣ो рдкाрддा, рдЬिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╡ाрдгी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ोрддी рд╣ै, 'рдЙрд╕े' рддुрдо 'рдм्рд░рд╣्рдо' рдЬाрдиो, рди рдХि рдЗрд╕े рдЬिрд╕рдХी рдордиुрд╖्рдп рдпрд╣ाँ рдЙрдкाрд╕рдиा рдХрд░рддे рд╣ैं। (ржХেржи ржЙржкржиিрж╖ржж -рзк ) ... it is through the heart and that alone , that the world can be reached ."

 - рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж  

=========

ржмিржк্рж▓ржмী ржбঃ ржнূржкেржи্ржж্рж░ржиাрже ржжржд্рждেрж░ рж╕্ржмржжেрж╢ рж╕েржмাрзЯ - 

рж╕্ржмাржЬাржд্ржпржмোржз  ржмржиাржо ржЬাрждীрзЯ рж╕ржЮ্ржЪাрж░িржд ржорж░্ржоржмাржгী 

ржПржХ ржЬাрждীрзЯрждাрж░ ржПржХржЯি ржмрзЬ ржоржирж╕্рждাржд্ржмিржХ ржХржеা рж╣ржЗрждেржЫে common mind (ржПржХ ржоржи) рж╣ржУрзЯা ржЪাржЗ। ржПржХ ржо ржиা рж╣ржЗрж▓ে рж▓োржХে ржПржХрждা ржЕржиুржнржм ржХрж░ে ржиা। ржПржЗ ржЬржи্ржпে ржЛржЧ্ржмেржжে ржмрж▓িрзЯাржЫে - " рж╕াржоাржиী ржм ржЖржХুрждিঃ рж╕ржоাржиা  рж╣ৃржжрзЯাржиি ржмঃ" ржПржЗ ржЕржиুржнূрждিрж░ ржкрж╢্ржЪাрждে ржЖржЫে sentiment . ржПржЗ ржнাржм ржк্рж░ржмржгрждাрж░ ржкিржЫржиে ржЖржЫে рж╕্ржмাрж░্рже।  ржм্ржпржХ্рждি ржмিрж╢েрж╖েрж░ ржЬрзЬিржд рж╕্ржмাрж░্рже ржПржХ ржзрж░ржиেрж░ ржнাржм ржк্рж░ржмржгрждা рж╕ৃрж╖্ржЯি ржХрж░ে। ржПржЗ ржнাржм ржк্рж░ржмржгрждা ржПржХ ржЬাрждীрзЯрждাрж░ ржк্рж░ржзাржи ржЙржкাржжাржи।   

... ржПржХ ржЬাрждীрзЯрждা ржЙржж্ржжржд рж╣ржЗржмাрж░ ржЬржи্ржпে ржПржХ рж░ржХ্рждেрж░ , ржПржХ ржзрж░্ржоেрж░ рж▓োржХрж╕ржорж╖্ржЯি рж╣ржУрзЯাрж░ ржк্рж░рзЯোржЬржи ржиাржЗ। ржоাрж░্ржХрж╕ীрзЯ ржм্ржпাржЦ্ржпা  ржЕржиুрж╕াрж░ে ржнাрж░рждে рж╕ржо ржРрждিрж╣াрж╕িржХ ржХৃрж╖্ржЯিрж░ ржПржХрждা рж░рж╣িрзЯা ржЫে।  рждাрж╣াржжেрж░ ржнাржЧ্ржп ржУ ржПржХ рж╕ূржд্рж░ে ржЧ্рж░ржеিржд। ржПржХ্рж╖েржд্рж░ে  рждাрж╣াрж░া ржпржжি ржмোржЭে рждাрж╣াржжেрж░ рж╕্ржмাрж░্рже ржПржХ рждাрж╣া рж╣ржЗрж▓ে ржПржХржЬাрждীрзЯрждা।  ржЕрж░্ржЬржиে ржХোржи ржмিржШ্ржи ржиাржЗ। рж╕্ржмীржЬেрж░ рж▓াржЗржи্ржб ржПржЗ рж╕ржд্ржпেрж░ рж╕াрж░্ржержХ ржЙржжাрж╣рж░ржг। рж╕্ржмাржзীржи рж░াржЬ্ржп ржмাрж╣্ржп ржЖржХৃрждিрждে ржЬাрждীрзЯ national рж╣рж▓েржЗ ржкрж░্ржпাржк্ржд рж╣ржЗржмে ржиা , рждাрж╣াрж░ ржЕржн্ржпржи্рждрж░ীржг ржж্рж░ржм্ржп рж╕ржоূрж╣ рж╕рж╢্рж▓িрж╖্ржЯ рж╣ржУрзЯা ржЪাржЗ рждাрж╣া ржиা рж╣ржЗрж▓ে рж╕াржоাржЬিржХ ржУ рж╕াржо্ржк্рж░ржжাрзЯিржХ ржХрж▓рж╣ рж╕ржоূрж╣েрж░ ржЕржмрж╕াржи рж╣ржЗржмে ржиা। ржмрж░্рждржоাржи рж╕্ржмাржзীржи ржнাрж░рждেрж░ ржмрж╣ুржШрж╖িржд рж╕োрж╢াрж▓িрж╕্ржЯ ржкেржЯ্рж░ржи рж░াржЬржиৈрждিржХ ржЖржжрж░্рж╢েрж░ ржорж░্ржпাржжা рж░ржХ্рж╖া ржХрж░া рж╕ржо্ржнржм рж╣ржЗржмে ржиা। 

India always had a common cultural evolution since the days of the Gupta Empire . Racial feeling, as understood today in the occidental  imperialist sense , never existed in India . Today, India though truncated again , is under a common historical-cultural evolution . Here it should be remembered that those of India who considerd themselves  to be  different, in communities of interest and fate , have gone out of Bharat .

=======   

  

рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं:

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें