рдХुрд▓ рдкेрдЬ рджृрд╢्рдп

рдмुрдзрд╡ाрд░, 10 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 2024

ЁЯХКЁЯП╣"рдХрд░्рдо ~ Be and Make " рд╕े рдЖрдирди्рдж рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि-1 : ЁЯХКЁЯП╣рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХा рд╕ाрд░ЁЯХКЁЯП╣ Happiness acquired through The Work - "Be and Make " -1) рдХрд░्рдо рдХा рдЪрд░िрдд्рд░ рдкрд░ рдк्рд░рднाрд╡ [KARMA IN ITS EFFECT ON CHARACTER]ЁЯХКЁЯП╣

ЁЯХКЁЯП╣ рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХा рд╕ाрд░ ЁЯХКЁЯП╣

Essence of The Taittiriya Upanishad 


рдкрд░िрдЪрдп (Introduction) :

1. рдк्рд░ाрд░рдо्рднाрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╡ेрдж рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рд╣ी рдеा; рд╡ेрдж рдоें рдЕрдиेрдХों рдЛрдЪाрдПँ рдеीं, рдЬो “рд╡ेрдж-рд╕ूрдд्рд░” рдХрд╣рд▓ाрддे рдеे; рд╡ेрдж рдоें рдпрдЬ्рдЮ-рд╡िрдзि рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╣ै; рд╕ाрдо (рдЕрд░्рдеाрдд рдЧाрдиे рдпोрдЧ्рдп) рдкрджाрд╡рд▓िрдпाँ рд╣ै рддрдеा рд▓ोрдХोрдкрдХाрд░ी рдЕрдиेрдХ рд╣ी рдЫрди्рдж рд╣ैं। рдЗрди рд╕рдорд╕्рдд рд╡िрд╖рдпों рд╕े рд╕рдо्рдкрди्рди рдПрдХ рд╣ी рд╡ेрдж рд╕рдд्рдпुрдЧ рдФрд░ рдд्рд░ेрддाрдпुрдЧ рддрдХ рдЪрд▓рддा рд░рд╣ा।  рдж्рд╡ाрдкрд░рдпुрдЧ рдоें рдорд╣рд░्рд╖ि рдХृрд╖्рдгрдж्рд╡ैрдкाрдпрди рдиे рд╡ेрдж рдХो рдЪाрд░ рднाрдЧों рдоें рд╡िрднрдХ्рдд рдХिрдпा। рдЗрд╕ рдХाрд░рдг рдорд╣рд░्рд╖ि рдХृрд╖्рдгрдж्рд╡ैрдкाрдпрди “рд╡ेрджрд╡्рдпाрд╕” рдХрд╣рд▓ाрдиे рд▓рдЧे। рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдоें рд╡िрднाрдЧ рдХो “рд╡्рдпाрд╕“ рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдЕрддः рд╡ेрджों рдХा рд╡्рдпाрд╕ рдХрд░рдиे рдХे рдХाрд░рдг рдХृрд╖्рдгрдж्рд╡ैрдкाрдпрди “рд╡ेрджрд╡्рдпाрд╕” рдХрд╣рд▓ाрдиे рд▓рдЧे। рдорд╣рд░्рд╖ि рд╡ेрдж рд╡्рдпाрд╕ рдХे рдЪाрд░ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╢िрд╖्рдп рдеे, рдЙрди्рд╣ोंрдиे  рдиे рдкैрд▓ рдХो рдЛрдЧ्рд╡ेрдж, рд╡ैрд╢рдо्рдпाрдкрди рдХो рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж, рдЬैрдоिрдиी рдХो рд╕ाрдорд╡ेрдж рдФрд░ рд╕ुрдорди्рддु рдХो рдЕрдерд░्рд╡рд╡ेрдж рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рджी рдеी । 

рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рд╕ंрд╣िрддा рдХे рджो рднाрдЧ рд╣ैं: 1. рдХृрд╖्рдг рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж 2. рд╢ुрдХ्рд▓ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж। рдпрд╣ рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХृрд╖्рдг-рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै। рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдоुрдЦ्рдпрдд: рдЕрдз्рд╡рд░्рдпु рдкुрд░ोрд╣िрддों рдХी рджिрдЧ्рджрд░्рд╢िрдХा (guide book) рд╣ै; рдЬो рдХрд░्рдордХांрдбों рдХे рдиिрдпрдоों рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рддे рдеे। рд╡ैрджिрдХ рдХрд░्рдордХांрдб рдХे рдЪाрд░ рдоुрдЦ्рдп рдЛрдд्рд╡िрдЬों (рдкुрд░ोрд╣िрддों) рдоें рд╕े рдоुрдЦ्рдп рдЛрдд्рд╡िрдХ/ рдЛрдд्рд╡िрдЬ (C-IN-C) рдХो рдЕрдз्рд╡рд░्рдпु рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। 'рдЕрдз्рд╡рд░्рдпु' рдХा рдЕрд░्рде рд╣ी рд╣ै 'рдпрдЬ्рдЮ рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ा'। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдоुрдЦ рд╕े рддो рдпрдЬ्рдЮ-рдоंрдд्рд░ों рдХा рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдХрд░рддा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЕрдкрдиे рд╣ाрде рд╕े рдпрдЬ्рдЮ рдХी рд╕рдм рд╡िрдзिрдпों рдХा рд╕ंрдкाрджрди рднी рдХрд░рддा рд╣ै। рдЕрдз्рд╡рд░्рдпु рдХा рдЕрдкрдиा рд╡ेрдж 'рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж' рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рдЧрдж्рдпाрдд्рдордХ рдоंрдд्рд░ों рдХा рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдФрд░ рдпрдЬ्рдЮ рдХे рд╡िрдзाрдирдХ्рд░рдо рдХो рджृрд╖्рдЯि рдоें рд░рдЦрдХрд░ рдЙрди рдоंрдд्рд░ों рдХा рд╡рд╣ी рдХ्рд░рдо рдиिрд░्рджिрд╖्рдЯ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдФрд░ рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдЛрд╖ि...рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХा рд╕ंрдмंрдз рдпрдЬ्рдЮ рд╕े рд╣ै... рдЬ्рдЮाрди рдХो рдХрд░्рдо рдоें рдкрд░िрдгिрдд рдХрд░рдиा рдЗрд╕рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ै। рдХрд░्рдо рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░िрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рдЗрд╕े рдХрд░्рдорд╡ेрдж рдХे рд░ूрдк рдоें рднी рдкрд╣рдЪाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рд╡ैрд╢рдо्рдкाрдпрди рдХे рд╢िрд╖्рдп рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдЛрд╖ि рдеे, рдЬिрдирд╕े рд╡ाрдж-рд╡िрд╡ाрдж рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдиे 'рд╢ुрдХ्рд▓ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж' рдХो рдк्рд░рд╕ाрд░िрдд рдХिрдпा।...рд╢ुрдХ्рд▓ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХा рдЪाрд▓िрд╕рд╡ाँ рдЕрдз्рдпाрдп "рдИрд╢ोрдкрдиिрд╖рдж" рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै। рдИрд╢ोрдкрдиिрд╖рдж् рдХे рджूрд╕рд░े рдоंрдд्рд░ рдоें рдХрд░्рдо рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╕ौ рд╡рд░्рд╖ рддрдХ рдЬीрдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд░рдЦрдиे рдХो рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै:

рдХुрд░्рд╡рди्рдиेрд╡ेрд╣ рдХрд░्рдоाрдгि рдЬिрдЬीрд╡िрд╖ेрдд् рд╢рддं рд╕рдоाः।

рдПрд╡ं рдд्рд╡рдпि рдиाрди्рдпрдеेрддोрд╜рд╕्рддि рди рдХрд░्рдо рд▓िрдк्рдпрддे рдирд░े ॥ 

( рдИрд╢ोрдкрдиिрд╖рдж्-2)  

рдЗрд╕ рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдХрд░्рдо рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдХो рд╕ौ рд╡рд░्рд╖ рдЬीрдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХрд░рдиी рдЪाрд╣िрдпे। рд╣े рдоाрдирд╡! рддेрд░े рд▓िрдП рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ ~ 'рдордиुрд╖्рдп' (рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖) рдмрдиो рдФрд░ рдмрдиाрдУ, рдХा рд╣ी рд╡िрдзाрди рд╣ै, рдЗрд╕рд╕े рднिрди्рди рдХिрд╕ी рдФрд░ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдирд╣ीं рд╣ै, рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХрд░्рдо ~ "Be and Make " рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╣ी рдЬीрдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХрд░рдиे рд╕े рдордиुрд╖्рдп рдоें рдХрд░्рдо рдХा рд▓ेрдк рдирд╣ीं рд╣ोрддा

рдорд╣рд░्рд╖ि рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╡ैрджिрдХ рдорди्рдд्рд░ों рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рд░ोрдЪрдХ рдХрдеा рдкुрд░ाрдгों рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै... рд╡ेрджрд╡्рдпाрд╕ рдЬी рдиे рдЕрдкрдиे рд╢िрд╖्рдп рд╡ैрд╢рдо्рдкाрдпрди рдХो рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рд╕िрдЦрд▓ाрдпा। рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рд╡ेрджाрдЪाрд░्рдп рдорд╣рд░्рд╖ि рд╡ैрд╢рдо्рдкाрдпрди рдХे рд╢िрд╖्рдп рдеे। рдЗрди्рд╣ीं рд╕े рдЙрди्рд╣ें рдорди्рдд्рд░ рд╢рдХ्рддि рддрдеा рд╡ेрдж рдЬ्рдЮाрди (рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдпों рдХा рдЬ्рдЮाрди) рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ рдеा। рд╡ैрд╢рдо्рдкाрдпрди рдХे рд╢िрд╖्рдп рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдЛрд╖ि рдеे, рдЬिрдирд╕े рд╡ाрдж-рд╡िрд╡ाрдж рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдиे 'рд╢ुрдХ्рд▓ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж' рдХो рдк्рд░рд╕ाрд░िрдд рдХिрдпा। рд╡ैрд╢рдо्рдкाрдпрди (C-IN-C) -рдЕрдкрдиे рд╢िрд╖्рдп рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп (Dy. C-IN-C) рд╕े рдмрд╣ुрдд рд╕्рдиेрд╣ рд░рдЦрддे рдеे рдФрд░ рдЗрдирдХी рднी рдЧुрд░ु рдЬी рдоें рдЕрдирди्рдп рд╢्рд░рдж्рдзा рдПрд╡ं рд╕ेрд╡ा-рдиिрд╖्рдаा рдеी।  рдХिंрддु рджैрд╡рдпोрдЧ рд╕े рдПрдХ рдмाрд░ рдЧुрд░ु рдЬी рд╕े рдЗрдирдХा рдХुрдЫ рд╡िрд╡ाрдж рд╣ो рдЧрдпा, рдЬिрд╕рд╕े рдЧुрд░ु рдЬी (рдоुрдЦ्рдп рдЛрдд्рд╡िрдХ C-IN-C) рд░ुрд╖्рдЯ рд╣ो рдЧрдпे рдФрд░ рдХрд╣рдиे рд▓рдЧे- 'рдоैंрдиे рддुрдо्рд╣ें рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХे рдЬिрди рдорди्рдд्рд░ों рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рджिрдпा рд╣ै, рдЙрди्рд╣ें рддुрдо рдЙрдЧрд▓ рджो।' рдЧुрд░ु рдХी рдЖрдЬ्рдЮा рдеी, рдоाрдирдиा рддो рдеा рд╣ी। рдиिрд░ाрд╢ рд╣ो рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдЬी рдиे рд╕ाрд░ी рд╡ेрдж рдорди्рдд्рд░ рд╡िрдж्рдпा рдХा рд╡рдорди рдХрд░ рджिрдпा, рдЬिрди्рд╣ें рд╡ैрд╢рдо्рдкाрдпрди рдЬी рдХे рджूрд╕рд░े рдЕрди्рдп рд╢िрд╖्рдпों рдиे рддिрдд्рддिрд░ (рддीрддрд░ рдкрдХ्рд╖ी) рдмрдирдХрд░ рд╢्рд░рдж्рдзाрдкूрд░्рд╡рдХ рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ рд▓िрдпा рдЕрд░्рдеाрдд рд╡े рд╡ेрдж рдорди्рдд्рд░ (рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдп) рдЙрди्рд╣ें рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпे। рдРрд╕ा рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै рдХि  рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХी рд░рдЪрдиा рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рд╣рд░िрдпाрдгा рдХे рдХैрдерд▓ рдЬिрд▓े рдоें рд╕्рдеिрдд рдЧाँрд╡ рддिрддрд░рдо рдХे рдЖрд╕рдкाрд╕ рд╣ुрдИ рдеी। рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдЬी рдЕрдм рджेрд╡рдЬ्рдЮाрди рд╕े рд╢ूрди्рдп рд╣ो рдЧрдпे рдеे, рдЧुрд░ुрдЬी рднी рд░ुрд╖्рдЯ рдеे ?, рдЕрдм рд╡े рдХ्рдпा рдХрд░ें? рддрдм рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рджेрд╡ рднрдЧрд╡ाрди рд╕ूрд░्рдпрдиाрд░ाрдпрдг рдХी рд╢рд░рдг рд▓ी рдФрд░ рдЙрдирд╕े рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХी рдХि "рд╣े рднрдЧрд╡рди! рд╣े рдк्рд░рднो! рдоुрдЭे рдРрд╕े рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ो, рдЬो рдЕрдм рддрдХ рдХिрд╕ी рдХो рди рдоिрд▓ी рд╣ो।" 
        рднрдЧрд╡ाрди рд╕ूрд░्рдп рдиे рдк्рд░рд╕рди्рди рд╣ो рдЙрди्рд╣ें рджрд░्рд╢рди рджिрдпा рдФрд░ рдЕрд╢्рд╡рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХे рдЙрди рдорди्рдд्рд░ों рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рджिрдпा, рдЬो рдЕрднी рддрдХ рдХिрд╕ी рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдирд╣ीं рд╣ुрдП рдеे। рдпे рдоंрдд्рд░ рд╣ी рд╢ुрдХ्рд▓ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХрд╣рд▓ाрдпे। рдЕрд╢्рд╡рд░ूрдк рд╕ूрд░्рдп рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╢ुрдХ्рд▓ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХी рдПрдХ рд╢ाрдЦा 'рд╡ाрдЬрд╕рдиेрдп' рдФрд░ рдордз्рдп рджिрди рдХे рд╕рдордп рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рд╕े 'рдоाрдз्рдпрди्рджिрди' рд╢ाрдЦा рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ो рдЧрдпी। рдЗрд╕ рд╢ुрдХ्рд▓ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж-рд╕ंрд╣िрддा рдХे рдоुрдЦ्рдп рдорди्рдд्рд░рдж्рд░рд╖्рдЯा рдЛрд╖ि рдЖрдЪाрд░्рдп рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рд╣ैं। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╢ुрдХ्рд▓ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рд╣рдоें рдорд╣рд░्рд╖ि рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдЬी рдиे рд╣ी рджिрдпा рд╣ै।  
      рдЖрдЬ рдк्рд░ाрдп: рдЕрдзिрдХांрд╢ рд▓ोрдЧ рдЗрд╕ рд╡ेрдж рд╢ाрдЦा рд╕े рд╣ी рд╕рдо्рдмрдж्рдз рд╣ैं рдФрд░ рд╕рднी рдкूрдЬा рдЕрдиुрд╖्рдаाрдиों, рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдЖрджि рдоें рдЗрд╕ी рд╕ंрд╣िрддा рдХे рдорди्рдд्рд░ рд╡िрдиिрдпुрдХ्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рд░ुрдж्рд░ाрд╖्рдЯाрдз्рдпाрдпी (рд╢рдд рд░ुрдж्рд░ीрдп) рдиाрдо рд╕े рдЬिрди рдорди्рдд्рд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рднрдЧрд╡ाрди рд░ुрдж्рд░ (рд╕рджाрд╢िрд╡)- рдХी рдЖрд░ाрдзрдиा рд╣ोрддी рд╣ै, рд╡े рдЗрд╕ी рд╕ंрд╣िрддा рдоें рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ैं। рдЗрд╕ рд╕ंрд╣िрддा рдХा рдЬो рдм्рд░ाрд╣्рдордг рднाрдЧ 'рд╢рддрдкрде рдм्рд░ाрд╣्рдордг' рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै рдФрд░ рдЬो 'рдмृрд╣рджाрд░рдг्рдпрдХ рдЙрдкрдиिрд╖рдж' рд╣ै, рд╡рд╣ рднी рдорд╣рд░्рд╖ि рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рд╣рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ै। рдмृрд╣рджाрд░рдг्рдпрдХ рдЙрдкрдиिрд╖рдж рд╢ुрдХ्рд▓ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХी рдФрд░ рдХрдаोрдкрдиिрд╖рдж, рддैрдд्рддिрд░ीрдпोрдкрдиिрд╖рдж, рд╢्рд╡ेрддाрд╢्рд╡ेрддрд░ рдЙрдкрдиिрд╖рдж, рдоैрдд्рд░ाрдпрдгी рдФрд░ рдХैрд╡рд▓्рдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХृрд╖्рдг-рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХी рдЙрдкрдиिрд╖рдж рд╣ैं।  рдЧाрд░्рдЧी, рдоैрдд्рд░ेрдпी рдФрд░ рдХाрдд्рдпाрдпрдиी рдЖрджि рдм्рд░рд╣्рдорд╡ाрджिрдиी рдиाрд░िрдпों рд╕े рдЬो рдЗрдирдХा рдЬ्рдЮाрди-рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдПрд╡ं рдм्рд░рд╣्рдорддрдд्рд╡-рд╕рдо्рдмрди्рдзी рд╢ाрд╕्рдд्рд░ाрд░्рде рд╣ुрдЖ... рд╡рд╣ рднी рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ी рд╣ै। рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдпрдЬी рд╡िрджेрд╣рд░ाрдЬ рдЬрдирдХ-рдЬैрд╕े рдЕрдз्рдпाрдд्рдо-рддрдд्рдд्рд╡рд╡ेрдд्рддाрдУं рдХे рдпे рдЧुрд░ुрдкрдж्рднाрдХ рд░рд╣े рд╣ैं। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдорд╣рд░्рд╖ि рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдпрдЬी рдХा рд▓ोрдХ рдкрд░ рдорд╣ाрди рдЙрдкрдХाрд░ рд╣ै। рд╡ैрджिрдХ рдорди्рдд्рд░рдж्рд░рд╖्рдЯा рдЛрд╖िрдпों рддрдеा рдЙрдкрджेрд╖्рдЯा рдЖрдЪाрд░्рдпों рдоें рдорд╣рд░्рд╖ि рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдХा рд╕्рдеाрди рд╕рд░्рд╡ोрдкрд░ि рд╣ै। рдпे рдорд╣ाрди рдЕрдз्рдпाрдд्рдо-рд╡ेрдд्рддा, рдпोрдЧी, рдЬ्рдЮाрдиी, рдзрд░्рдоाрдд्рдоा рддрдеा рд╢्рд░ी рд░ाрдордХрдеा рдХे рдоुрдЦ्рдп рдк्рд░рд╡рдХ्рддा рд╣ैं। рдЗрди्рд╣ोंрдиे рд╣ी рдк्рд░рдпाрдЧ рдоें рднाрд░рдж्рд╡ाрдЬ рдЬी рдХो рд╢्рд░ी рд░ाрдордЪрд░िрдд рдоाрдирд╕ рд╕ुрдиाрдпा।рднрдЧрд╡ाрди рд╕ूрд░्рдп рдХी рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдХृрдкा рдЗрди्рд╣ें рдк्рд░ाрдк्рдд рдеी। рдкुрд░ाрдгों рдоें рдЗрди्рд╣ें рдм्рд░рд╣्рдоा рдЬी рдХा рдЕрд╡рддाрд░ рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

[рд╕ाрд░ांрд╢ 1.  рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдоाрд░्рдЧी рдорд╣рд░्рд╖ि рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдХा рдЕрдкрдиे рдЧुрд░ु рд╡ैрд╢рдо्рдкाрдпрди рд╕े рдХिрд╕ी рдмाрдд рдкрд░ рд╡ाрдж-рд╡िрд╡ाрдж рд╣ो рдЧрдпा рдеा।  рдЙрдирдХे рдЧुрд░ु рд╡ैрд╢рдо्рдкाрдпрди рдиे рдЙрдирд╕े рд╡рд╣ рд╡ेрдж рд╡ाрдкрд╕ рдХрд░рдиे рдХो рдХрд╣ा, рдЬिрд╕рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрдирдХे рдЕрдзीрди рдХिрдпा рдеा -рдЕрд░्рдеाрдд 'рдЧुрд░ु-рд╢िрд╖्рдп рд╡ेрджाрди्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ -рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкрд░рдо्рдкрд░ा ' рдоें рдХिрдпा рдеा। рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдиे рдкрдв़ा рд╣ुрдЖ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдЙрд▓्рдЯी рдХрд░ рджिрдпा। рд╡ैрд╢рдо्рдкाрдпрди рдХे рд╢िрд╖्рдп рдЕрди्рдп рдЛрд╖िрдпों рдиे рддीрддрд░ (рдкрдХ्рд╖ी) рдХा рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХिрдпा рдФрд░ рд╡ेрдж рдХो рдиिрдЧрд▓ рд▓िрдпा, рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдмाрд╣рд░ рдлेंрдХ рджिрдпा рдпा рдЙрд▓्рдЯी рдХрд░ рджी। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕े рддैрдд्рддिрд░ीрдп-рд╕ंрд╣िрддा рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрдиे рд▓рдЧा।]

2.  рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХो рддीрди рдЦंрдбों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХो 'рд╡рд▓्рд▓ी' рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। (1) рд╢िрдХ्рд╖ा-рд╡рд▓्рд▓ी ( рдиिрд░्рджेрд╢ рдкрд░ рдЕрдиुрднाрдЧ, the section on instruction) (2) рдм्рд░рд╣्рдоाрдиंрдж-рд╡рд▓्рд▓ी рдпा рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рдЖрдиंрдж рдкрд░ рдЕрдиुрднाрдЧ। (3) рднृрдЧु-рд╡рд▓्рд▓ी рдпा рднृрдЧु рдкрд░ рдЕрдиुрднाрдЧ।

рд╢िрдХ्рд╖ा-рд╡рд▓्рд▓ी

 реР рд╢ं рдиो рдоिрдд्рд░ः рд╢ं рд╡рд░ुрдгः॥ рд╢ं рдиो рднрд╡рдд्рд╡рд░्рдпрдоा॥ рд╢ं рди рдЗрди्рдж्рд░ो рдмृрд╣рд╕्рдкрддिः॥ рд╢ं рдиो рд╡िрд╖्рдгुрд░ुрд░ुрдХ्рд░рдоः। рдирдоो рдм्рд░рд╣्рдордгे॥ рдирдорд╕्рддे рд╡ाрдпो॥ рдд्рд╡рдоेрд╡ рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ं рдм्рд░рд╣्рдоाрд╕ि॥ рдд्рд╡рдоेрд╡ рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ं рдм्рд░рд╣्рдо рд╡рджिрд╖्рдпाрдоि॥ рдЛрддं рд╡рджिрд╖्рдпाрдоि॥ рд╕рдд्рдпं рд╡рджिрд╖्рдпाрдоि॥ рддрди्рдоाрдорд╡рддु। рддрдж्рд╡рдХ्рддाрд░рдорд╡рддु॥ рдЕрд╡рддु рдоाрдо्‌। рдЕрд╡рддु рд╡рдХ्рддाрд░рдо्‌।реР рд╢ाрди्рддिः рд╢ाрди्рддिः рд╢ाрди्рддिः॥
        рдЗрд╕ рд╢ी'рдХ्рд╖ा-рд╡рд▓्рд▓ी  рдХा рдк्рд░рдердо рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдоंрдЧрд▓ाрдЪрд░рдг  рд╣ै। рдЙрдкрджेрд╢ рджेрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рдЛрд╖ि рдЕрдкрдиे рдФрд░ рд╢िрд╖्рдп рдХे рджोрдиों рдХे рдХрд▓्рдпाрдг рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХрд░рддे рд╣ैं। 'реР' рдЗрд╕ рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХे рдиाрдо рдХा рд╕्рдорд░рдг рдХрд░рдХे рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХा рдЖрд░рдо्рдн рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХे рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдоें рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╕ृрд╖्рдЯि рдХी рднрд▓ाрдИ рдХे рд▓िрдП рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╕े рдХी рдЧрдИ рдпрд╣ рдк्рд░ाрд░्рдердиा рднाрд░рддीрдп рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдЪिंрддрди рдХा рдорд╣ाрди рдПрд╡ं рдЕрдж्рд╡िрддीрдп рдЧुрдг рд╣ै। рд╕рдмрдХे рд╣рд░ рджुрдЦ рдХा рдиिрд╡ाрд░рдг, рдкрд░рдо рдЖрдиंрдж рдХी рдЕрдиुрднूрддि, рдкрд░рдо рд╢ांрддि рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि- рдпрд╣ी рд╣िंрджू рд╕рдиाрддрди рдЪिंрддрди рдХी рджिрд╢ा рд░рд╣ी рд╣ै। 
...  реР 'рд╢рди्рдиो рдоिрдд्рд░: рд╢ं рд╡рд░ुрдг:। рдиः = рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП,  рджिрди рдФрд░ рдк्рд░ाрдг рдХे рдЕрдзिрд╖्рдаाрддा рдоिрдд्рд░ рджेрд╡рддा  - рд╢ं рдпाрдиि рдХрд▓्рдпाрдгрдк्рд░рдж рд╣ों।  рддрдеा рд░ाрдд्рд░ि рдФрд░ рдЕрдкाрди рдХे рдЕрдзिрд╖्рдаाрддा рд╡рд░ुрдг рднी рдХрд▓्рдпाрдгрдк्рд░рдж рд╣ों। " рд╢рди्рдиो рднрд╡рдд्рд╡рд░्рдпрдоा। рд╢рди्рди рдЗрди्рдж्рд░ो рдмृрд╣рд╕्рдкрддिः। рд╢рди्рдиो рд╡िрд╖्рдгुрд░ुрд░ूрдХ्рд░рдоः।'  (рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж: 1/1)। рдЗрд╕ рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдоें рдЙрди рд╕рднी рджेрд╡рддाрдУं рд╕े рдЬिрди्рд╣ें рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдиे рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рдк्рд░рдмंрдзрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рд╣ै, рдпрдеा- рдоिрдд्рд░, рд╡рд░ुрдг, рдЕрд░्рдпрдоा, рдмृрд╣рд╕्рдкрддि рдФрд░ рдЕрди्рдп рджेрд╡рддा, рдЖрдк рд╕рднी рд╕े рдЕрдиुрд░ोрдз рд╣ै рдХि рд╕рднी рджेрд╡рдЧрдг рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП рдЖрдиंрдж рдФрд░ рдХрд▓्рдпाрдг рдХा рд╕्рд░ोрдд рдмрдиें рдФрд░ рд╣рд░ рдХिрд╕ी рдкрд░ рд╢ांрддि рдХी рд╡рд░्рд╖ा рдХрд░ें। 
     рдЖрдЗрдП рдЕрдм рдЗрд╕ рдоंрдд्рд░ рдоें рдПрдХ рдЕрди्рдп рд╕ंрджेрд╢ рдХो рджेрдЦें। 'рдирдоो рдм्рд░рд╣्рдордгे' - рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рд╕рдорд╕्рдд рджेрд╡рддाрдУं рдХे рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдоैं рдирдорд╕्рдХाрд░ рдХрд░рддा рд╣ूँ। 'рдирдорд╕्рддे рд╡ाрдпो'। рд╕рдорд╕्рдд рдк्рд░ाрдгिрдпों рдоें рд╕ूрдд्рд░ाрдд्рдоा рдк्рд░ाрдг рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡्рдпाрдк्рдд рдЙрди рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХी рд╡ाрдпु рдХे рдиाрдорд╕े рд╕्рддुрддि рдХрд░рддे рд╣ैं - рд╣े рд╕рд░्рд╡рд╢рдХ्рддिрдоाрди рд╕рдмрдХे рдк्рд░ाрдгрд╕्рд╡рд░ूрдк рд╡ाрдпुрдордп рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ ! рддुрдо्рд╣ें рдирдорд╕्рдХाрд░ рд╣ै। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рджृрд╢्рдпрдоाрди рдм्рд░рд╣्рдо рддुрдо्рд╣ीं рд╣ो । рдоैं рддुрдо्рд╣ें рд╣ी рд╕рдд्рдп рдХрд╣ूंрдЧा। рд╡рд╣ рд╕рдд्рдп рдоेрд░ी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░ें। рд╡рд╣ рд╢िрд╖्рдп рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░ें। реР рд╢ांрддि, рд╢ांрддि, рд╢ांрддि!

>> 'реР-рд╢ांрддि' рддीрди рдмाрд░ рдХ्рдпों рдХрд╣ा ?  рдХ्рдпोंрдХि 'реР-рд╢ांрддि' рдХा рддीрди рдмाрд░ рдЬाрдк рдХрд░рдиे рд╕े рддीрди рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдмाрдзाрдПं рджूрд░ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं। рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ (рд╣рдоाрд░े рд╕्рд╡рдпं рд╕े), рдЕрдзिрджैрд╡िрдХ (рд╕्рд╡рд░्рдЧ рд╕े) рдФрд░ рдЖрдзिрднौрддिрдХ (рдЬीрд╡िрдд рдк्рд░ाрдгिрдпों рд╕े)।

>>> рд╢ांрддि рдоंрдд्рд░ рдХा рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рджेрд╡рддाрдУं рдХो рдк्рд░рд╕рди्рди рдХрд░рддा рд╣ै। рдЙрдирдХी рдХृрдкा рд╕े рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдоाрд░्рдЧ рд╕ुрдЧрдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╕рднी рдмाрдзाрдПं рджूрд░ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं। рдЖрдкрдиे рдЬो рд╕ीрдЦा рд╣ै рдЙрд╕े рдЖрдк рдХрднी рдирд╣ीं рднूрд▓ेंрдЧे। рдЖрдкрдХा рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдЕрдЪ्рдЫा рд░рд╣ेрдЧा। рдЖрдкрдХा рдз्рдпाрди рдЕрдЪ्рдЫा рд░рд╣ेрдЧा। 
>>> рдирдорд╕्рддे рд╡ाрдпु рд╣ी рдХ्рдпों ? рдХ्рдпोंрдХि рд╡ाрдпु рд╣ी рд╣िрд░рдг्рдпрдЧрд░्рдн рдпा рдм्рд░рд╣्рдоांрдбीрдп рдк्рд░ाрдг рд╣ै।

11. рдоिрдд्рд░ (рд╕ूрд░्рдпрджेрд╡), рдк्рд░ाрдг рдФрд░ рджिрди рдХी рдЧрддिрд╡िрдзि рдХे рдЕрдзिрд╖्рдаाрддा рджेрд╡рддा рд╣ैं। рд╡рд░ुрдг рдЕрдкाрди рдФрд░ рд░ाрдд्рд░ि рдХी рдЧрддिрд╡िрдзि рдХे рдЕрдзिрд╖्рдаाрддा рджेрд╡рддा рд╣ैं। рдЕрд░्рдпрдоा (рд╕ूрд░्рдп) рдиेрдд्рд░ рдФрд░ рд╕ूрд░्рдп рдХे рдЕрдзिрд╖्рдаाрддा рджेрд╡рддा рд╣ैं। рдЗंрдж्рд░ рд╢рдХ्рддि рдФрд░ рд╣ाрдеों рдХे рдЕрдзिрд╖्рдаाрддा рджेрд╡рддा рд╣ैं। рдмृрд╣рд╕्рдкрддि рд╡ाрдгी рдФрд░ рдмुрдж्рдзि рдХे рдЕрдзिрд╖्рдаाрддा рджेрд╡рддा рд╣ैं। рд╡िрд╖्рдгु рдЪрд░рдгों рдХे рдЕрдзिрд╖्рдаाрддा рджेрд╡рддा рд╣ैं।

>>рднाрд░рддीрдп рд╢िрдХ्рд╖ा -рдкрдж्рдзрддि рдХा рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै 'рдордиुрд╖्рдп' (рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖) рдиिрд░्рдоाрдг : рддैрдд्рддрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХे рдкрд╣рд▓े рдЦंрдб рд╢िрдХ्рд╖ा -рд╡рд▓्рд▓ी рдоेंрдЖрдЪाрд░्рдп  [ 'рдЕрдз्рд╡рд░्рдпु'  'рдпрдЬ्рдЮ рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ा' рдоुрдЦ्рдп рдЛрдд्рд╡िрдХ, рдЧुрд░ु, рдоाрд░्рдЧ-рджрд░्рд╢рдХ рдиेрддा, рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ (preceptor' C-IN-C рдЕрд╡िрдиाрд╢ी рд╕рдд्рдп (рдЗрди्рдж्рд░िрдпाрддीрдд рд╕рдд्рдп рдХो рдЬाрдирдиे рдХे рдкрд╣рд▓े) рд╕рдд्рдпाрд░्рдеीрдпों (рдкрд░рдо् рд╕рдд्рдп рдХे рдЦोрдЬी) рдХो рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдЕрдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рдФрд░ рдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рджोрдиों рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рд╡ैрджिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХी рдЧुрд░ु-рд╢िрд╖्рдп рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХे рдорд╣рдд्рд╡ рдХो рд╕рдордЭाрддे рд╣ैं।  

рджोрдиों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рддेрдЬрд╕्рд╡ी рд╣ो

рдЬैрд╕े рдЕрдз्рдпрдпрди рдФрд░ рдЕрдз्рдпाрдкрди рдХा рд╡िрдЪाрд░ рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬाрддा, рдПрдХ рд╕ाрде рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдаीрдХ рд╡ैрд╕े рд╣ी рдЖрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рдЫाрдд्рд░ рдХा рд╡िрдЪाрд░ рднी рдПрдХ рд╕ाрде рд╣ी рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдПрдХ рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдХिрдпे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдЕрдз्рдпрдпрди-рдЕрдз्рдпाрдкрди рдХाрд░्рдп рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХा рд╢ाрди्рддि рдкाрда рдпрд╣ рдХрд╣рддा рд╣ै –

реР рд╕рд╣рдиाрд╡рд╡рддु। рд╕рд╣рдиौрднुрдирдХ्рддु। рд╕рд╣ рд╡ीрд░्рдпं рдХрд░рд╡ाрд╡рд╣ै। рддेрдЬрд╕्рд╡िрдиाрд╡рдзीрддрдорд╕्рддु। 
рдоा рд╡िрдж्рд╡िрд╖ाрд╡рд╣ै। рдУрдо् рд╢ाрди्рддि:рд╢ाрди्рддि: рд╢ाрди्рддि: ।।

рд╣े рдкрд░рдоाрдд्рдоा! рдЖрдк рд╣рдо рджोрдиों (рдЧुрд░ु-рд╢िрд╖्рдп) рдХी рд╕ाрде-рд╕ाрде рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░ें, рджोрдиों рдХा рд╕ाрде-рд╕ाрде рдкाрд▓рди-рдкोрд╖рдг рдХрд░ें, рд╣рдо рджोрдиों рд╕ाрде-рд╕ाрде рдмрд▓ рд╕рдо्рдкाрджрди рдХрд░ें। рд╣рдо рджोрдиों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рддेрдЬрд╕्рд╡ी рд╣ों। рд╣рдо рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдж्рд╡ेрд╖ рди рдХрд░ें। рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╢ाрди्рддि рд░рд╣े
рдЖрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рдЫाрдд्рд░ рдХी рдЗрд╕ рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдоें рджोрдиों рдХो рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдХाрд░्рдп рдоिрд▓рдХрд░ рдХрд░рдиा рд╣ै। рджोрдиों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рддेрдЬрд╕्рд╡ी рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдФрд░ рджोрдиों рдЖрдкрд╕ рдоें рдИрд░्рд╖्рдпा рди рдХрд░ें। рдЬрдм рдж्рд╡ेрд╖ рднाрд╡ рд╕े рд╢िрдХ्рд╖ा рдХाрд░्рдп рд╣ोрддा рд╣ै, рддрдм рд╡िрдж्рдпा рджूрд╖िрдд рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рд╕рдмрдХो рд╣ाрдиि рдкрд╣ुँрдЪाрддी рд╣ै। рд╡िрдж्рдпा рдХो рд╢ुрдж्рдз рдФрд░ рдкрд╡िрдд्рд░ рдмрдиाрдпे рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рдЫाрдд्рд░ рдХे рдЕрди्рдд:рдХрд░рдг рдФрд░ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рд╢ुрдж्рдз рд╣ोрдиे рдЪाрд╣िрдП।

рдЖрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рдЫाрдд्рд░ рдХा рдкрд░рд╕्рдкрд░ рднाрд╡

рдЬैрд╕े рд▓ोрдХ рдоाрди्рдпрддा рдоें рдХрд╣ाрд╡рдд рд╣ै –“рдмेрдЯा рдмाрдк рд╕े рд╕рд╡ाрдпा” рдЕрд░्рдеाрдд् рдкिрддा рд╕े рдкुрдд्рд░ рд╕рд╡ाрдпा рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдпрд╣ी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рд╢िрдХ्рд╖ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕े рднी рд╣ै рдХि рдЧुрд░ु рд╕े рд╢िрд╖्рдп рдЖрдЧे рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдпрд╣ рддрднी рд╕рдо्рднрд╡ рд╣ै рдЬрдм рдПрдХ рдЖрдЪाрд░्рдп рдЬ्рдЮाрди рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рддेрдЬрд╕्рд╡ी рдЫाрдд्рд░ рдХे рд╣ाрдеों рдкрд░ाрдЬिрдд рд╣ोрдиे рдХी рдЪाрд╣ рд░рдЦे। 
рдЖрдЪाрд░्рдп рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ा рднी рд╣ै –“рд╢िрд╖्рдпाрдд् рдЗрдЪ्рдЫेрдд् рдкрд░ाрдЬрдпрдо्।”
рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЫाрдд्рд░ рдХे рд▓िрдП рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдЖрдЪाрд░्рдп рдХो рднрдЧрд╡ाрди рд╕рджृрд╢ рдоाрдиें। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╣ी рдЧुрд░ु рдХो рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд рдкрд░рдм्рд░рд╣्рдо рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓ा рд╢्рд▓ोрдХ рд╣рдоाрд░े рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рд╣ै –
рдЧुрд░ुрд░्рдм्рд░рд╣्рдоा рдЧुрд░ुрд░्рд╡िрд╖्рдгु:рдЧुрд░ुрд░्рджेрд╡ो рдорд╣ेрд╢्рд╡рд░:।
рдЧुрд░ुрд░्рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдкрд░рдм्рд░рд╣्рдо рддрд╕्рдоै рд╢्рд░ीрдЧुрд░ुрд╡े рдирдо:।।
рдз्рдпाрди рдоूрд▓ं рдЧुрд░ु рдоूрд░्рддि, рдкूрдЬा рдоूрд▓ं рдЧुрд░ु рдкрджрдо् ! 
рдорди्рдд्рд░ рдоूрд▓ं рдЧुрд░ु: рд╡ाрдХ्рдпं, рдоोрдХ्рд╖ рдоूрд▓ं рдЧुрд░ु рдХृрдкा !! 
рдЧुрд░ु рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдоा рд╣ै, рдЧुрд░ु рд╣ी рд╡िрд╖्рдгु рд╣ै рдФрд░ рдЧुрд░ु рд╣ी рд╢िрд╡ рд╣ै। рдЧुрд░ु рд╣ी рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╣ै, рдЙрд╕ рдЧुрд░ु рдХो рдирдорди рдХрд░рддा рд╣ूँ। 
рдЬрдм рдЕрдкрдиे рдЖрдЪाрд░्рдп рдХे рд▓िрдП рд╢िрд╖्рдп рдХे рдорди рдоें рд╢्рд░рдж्рдзा рдХा рднाрд╡ рдПрд╡ं рдЙрдирдХे рдк्рд░рддि рдкूрд░्рдг рд╕рдорд░्рдкрдг рд╣ोрддा рд╣ै, рддрднी рдЧुрд░ु рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рд╕े рд╕рд╡ाрдпा рдЧрдв़рддा рд╣ै। рдЖрдЬ рд╣рдо рдРрд╕े рд╣ी рдЧुрд░ु рдФрд░ рд╢िрд╖्рдп рдХी рдЖрджрд░्рд╢ рдЬोрдб़ी рдХे рдЬीрд╡рди рдк्рд░рд╕ंрдЧों рд╕े рдк्рд░ेрд░рдгा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ेंрдЧे।

рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдФрд░ рдирд░ेрди्рдж्рд░

рдмाрдд рд╣ै 13 рд╕िрддрдо्рдмрд░ 1893 рдХी। рдЖрдЬ рд╕े рд▓рдЧрднрдЧ 127 рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े, рдЕрдоेрд░िрдХा рдХे рд╢िрдХाрдЧो рд╢рд╣рд░ рдоें рд╡िрд╢्рд╡ рдзрд░्рдо рд╕рдо्рдоेрд▓рди рд╣ो рд░рд╣ा рдеा। рднाрд░рдд рдХा рдПрдХ рдпुрд╡ा рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдЙрд╕ рдзрд░्рдо рд╕рднा рдоें рдЕрдкрдиी рдмाрдд рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЦрдб़ा рд╣ुрдЖ। рдЙрд╕рдиे рд╕рднा рдХो рд╕рдо्рдмोрдзिрдд рдХिрдпा, “рдоेрд░े рдк्рдпाрд░े рдЕрдоेрд░िрдХрди рднाрдЗрдпों рдФрд░ рдмрд╣рдиो!” рд╕рдо्рдмोрдзрди рд╕ुрдирддे рд╣ी рддाрд▓िрдпों рдХी рдЬो рдЧрдб़рдЧрдб़ाрд╣рдЯ рд╢ुрд░ु рд╣ुрдИ рд╡рд╣ рджो рдоिрдирдЯ рддрдХ рдмрдЬрддी рд╣ी рд░рд╣ी। рдЗрд╕ рдпुрд╡ा рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдиे рдЧुрд▓ाрдо рджेрд╢ рднाрд░рдд рдХे рд╢्рд░ेрд╖्рда рддрдд्рдд्рд╡рдЬ्рдЮाрди рдХी рджुрди्рджुрднी рдмрдЬाрдИ рдФрд░ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд╡िрдЬрдп рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी।

рдпे рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд╡िрдЬрдп рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдпुрд╡ा рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдеे рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдФрд░ рдЗрди्рд╣ें рдЗрд╕ рдпोрдЧ्рдп рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓े рдЧुрд░ु рдеे рд╕्рд╡ाрдоी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕। рдоाँ рдХाрд▓ी рдХे рдЕрдирди्рдп рднрдХ्рдд рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдЧुрд░ु рдеे рддो рд╡िрд╢्рд╡ рд╡िрдЬрдпी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдЙрдирдХे рд╢िрд╖्рдп рдеे। рдЧुрд░ु рдФрд░ рд╢िрд╖्рдп рдХी рдпрд╣ рдЬोрдб़ी рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдоें рдЕрдиूрдаी рд╣ै।

рд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡ैрд╕े рддो рдоाँ рдХाрд▓ी рдХे рд╕ाрдоाрди्рдп рднрдХ्рдд рдоाрдиे рдЬाрддे рдеे рдкрд░рди्рддु рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕рднी рдзрд░्рдоों рдХी рдкрдж्рдзрддि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕ाрдзрдиा рдХрд░ рдЙрдирдХे рднрдЧрд╡ाрдиों рдХो рднी рдкाрдпा рдеा। рдФрд░ рдЗрд╕ рдмाрдд рдХी рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдЕрдиुрднूрддि рдХी рдеी рдХि рдИрд╢्рд╡рд░ рдПрдХ рд╣ी рд╣ै, рд▓ोрдЧ рдЙрд╕े рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдиाрдоों рд╕े рдкुрдХाрд░рддे рд╣ैं। рдЙрдирдоें рдЕрдиेрдХ рд╕िрдж्рдзिрдпाँ рдеीं, рдХिрди्рддु рд╡े рддो рд╕िрдж्рдзिрдпों рд╕े рдКрдкрд░ рдЙрда рдЪुрдХे рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕рдоाрдзी рдХी рдЕрди्рддिрдо рд╕्рдеिрддि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рд▓ी рдеी, рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдХрд╣рд▓ाрдпे

рдЙрдирдХे рд╢िрд╖्рдп рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдЬिрдирдХे рдмрдЪрдкрди рдХा рдиाрдо рдеा, рдирд░ेрди्рдж्рд░। рд╢िрд╖्рдп рдХे рдиाрддे рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХैрд╕ा рдеा? рд╡िрд▓рдХ्рд╖рдг рдмुрдж्рдзि рдХा рдзрдиी, рддрд░्рдХ рдХी рдХрд╕ौрдЯी рдкрд░ рдХрд╕рдХрд░ рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓ा। рдЬो рднी рдоिрд▓рддा рдЙрд╕рд╕े рд╕ीрдзा рдк्рд░рд╢्рди рдкूрдЫрддे, “рдЖрдкрдиे рднрдЧрд╡ाрди рдХो рджेрдЦा рд╣ै ?” рдХोрдИ рднी рдЗрд╕ рдк्рд░рд╢्рди рдХा рдЙрдд्рддрд░ рд╣ाँ рджेрдиे рд╡ाрд▓ा рдирд╣ीं рдоिрд▓ा। рдРрд╕े рддрд░्рдХрд╡ाрди рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХो рдЬрдм рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдПрдХ рдкाрдЧрд▓ рд╕े рджिрдЦрдиे рд╡ाрд▓े рдкूрдЬाрд░ी рдиे рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдХрд╣ा – “рд╣ाँ, рдоैрдиे рджेрдЦा рд╣ै। рдХ्рдпा рдоुрдЭे рднी рджिрдЦा рд╕рдХрддे рд╣ो? рд╣ाँ, рджिрдЦा рд╕рдХрддा рд╣ूँ। рдкрд░рди्рддु рддुрдо्рд╣ें рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░ рдЖрдиा рдкрдб़ेрдЧा।

рдмрд╕ рдпрд╣ीं рд╕े рдЪुрдо्рдмрдХीрдп рдЖрдХрд░्рд╖рдг рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдЪाрд▓ू рд╣ो рдЧрдпा।рдЕрдм рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХा рдк्рд░рддिрджिрди рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░ рдЬाрдиे рдХा рдХ्рд░рдо рд╢ुрд░ु рд╣ो рдЧрдпा। рдХрднी рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдирд╣ीं рдЬा рдкाрддा рддो рд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡्рдпाрдХुрд▓ рд╣ो рдЬाрддे। рдПрдХ рдмाрд░ рдЕрдЬ्рдЮाрдирд╡рд╢ рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдЧुрд░ु рд╕े рд░ूрда рдЧрдпे, рдкрд░рди्рддु рдЕрдзिрдХ рд╕рдордп рддрдХ рд░ूрдаे рд░рд╣ рди рд╕рдХे। рдРрд╕ा рдЕрдирди्рдп рдк्рд░ेрдо рдеा рджोрдиों рдоें, рдПрдХ рдХे рдмिрдиा рджूрд╕рд░ा рд░рд╣ рдирд╣ीं рд╕рдХрддा рдеा।

рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдПрдХ рджिрди рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рд╕ाрдордиे рдмैрдаे рдИрд╢्рд╡рд░ рд╡िрд╖рдпрдХ рдЪрд░्рдЪा рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдЪाрдирдХ рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХे рдн्рд░ूрдордз्рдп рдоें рдЕрдкрдиा рдЕंрдЧूрдаा рд░рдЦा, рдЕंрдЧूрдаे рдХा рд╕्рдкрд░्рд╢ рд╣ोрддे рд╣ी рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдЪीрдЦा рдоुрдЭे рдмрдЪाрдУ-рдоुрдЭे рдмрдЪाрдУ! рдЬ्рдпोंрд╣ी рдЕंрдЧूрдаा рд╣рдЯा рдд्рдпोंрд╣ी рдирд░ेрди्рдж्рд░ рд╢ाрди्рдд рд╡ рд╕рд╣рдЬ рд╣ो рдЧрдпा। рдЙрд╕рдиे рдкूрдЫा рдЖрдк рдоुрдЭे рдХрд╣ाँ рд▓े рдЬा рд░рд╣े рдеे? рдЧुрд░ु рдиे рдХрд╣ा, рдмрд╕ рдЗрддрдиे рдоें рдШрдмрд░ा рдЧрдпा। рдЕрд░े! рддुрдЭे рддो рдмрд╣ुрдд рдЖрдЧे рддрдХ рдЬाрдиा рд╣ै। рдпрд╣ рдеा, рдПрдХ рдЧुрд░ु рдХा рддाрд░्рдХिрдХ рд╢िрд╖्рдп рдХो рдмोрдпा, рдЕрдиुрднूрдд рдЙрдд्рддрд░

рдРрд╕े рд╣ी рдПрдХ рджिрди рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдиे рдШрд░ рдХी рдЖрд░्рдеिрдХ рдХрдаिрдиाрдЗрдпों рд╕े рддंрдЧ рдЖрдХрд░ рдЧुрд░ु рд╕े рдХрд╣ा, рдЖрдк рддो рдоाँ рдХाрд▓ी рд╕े рдмाрдд рдХрд░рддे рд╣ो। рдЬрд░ा рдоेрд░े рд▓िрдП рднी рдоाँ рд╕े рдХрд╣ो рдиा рдХि рдШрд░ рдоें рджो рд╕рдордп рдХे рднोрдЬрди рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдаीрдХ рд╣ो рдЬाрдп। рдЧुрд░ु рдЬाрдирддे рдеे рдХि рдЗрд╕рдХा рдоूрд░्рддि рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдирд╣ीं рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा, рдоुрдЭे рдХ्рдпों рдХрд╣рддा рд╣ै? рдЬा рддू рд╣ी рдоाँ рд╕े рдоाँрдЧ рд▓े। рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХो рдпों рдоाँ рд╕े рдоाँрдЧрдиे рдоें рд╕ंрдХोрдЪ рд╣ो рд░рд╣ा рдеा, рдкрд░рди्рддु рдЧुрд░ु рдиे рдЙрд╕े рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рджिрд▓ाрдпा рдХि рдЬा, рдоाँ рддुрдЭे рдЕрд╡рд╢्рдп рджेрдЧी। рдЧुрд░ु рдХे рдЖрдЧ्рд░рд╣ рдкрд░ рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдоाँ рд╕े рдоाँрдЧрдиे рдЧрдпा, рдкрд░рди्рддु рдЕрд░्рде рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдоाँ рд╕े рдЬ्рдЮाрди, рднрдХ्рддि рдФрд░ рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рдоाँрдЧрдХрд░ рд▓ौрдЯ рдЖрдпा। рдЧुрд░ु рдиे рдЙрд╕े рддीрди рдмाрд░ рднेрдЬा, рдкрд░рди्рддु рдЙрд╕рдиे рддीрдиों рд╣ी рдмाрд░ рдЬ्рдЮाрди, рднрдХ्рддि рд╡ рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рд╣ी рдоाँрдЧा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рд╢्рд░рдж्рдзा рдХा рдмीрдЬ рдмोрдпा

рдПрдХ рд╢िрд╖्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдиे рднी рдЧुрд░ु рд╕ेрд╡ा рдоें рдХोрдИ рдХрдоी рдирд╣ीं рд░рдЦी। рдЧुрд░ु рдХे рдЕрди्рддिрдо рд╕рдордп рдоें рдЙрди्рд╣ें рдХैंрд╕рд░ рдХा рдлोрдб़ा рд╣ो рдЧрдпा рдеा। рдЙрд╕рдоें рд╕े рджुрд░्рдЧрди्рдз рдпुрдХ्рдд рдкीрдк рдиिрдХрд▓ा рдХрд░рддी рдеी। рдЗрд╕рд▓िрдП рджूрд╕рд░े рд╢िрд╖्рдп рдЙрдирдХी рд╕ेрд╡ा рд╕े рдХрддрд░ाрддे рдФрд░ рджूрд░ рд╣ी рд░рд╣рддे। рдПрдХ рджिрди рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдиे рд╕рдм рд╢िрд╖्рдпों рдХे рд╕ाрдордиे рдПрдХ рдк्рдпाрд▓े рдоें рдлोрдб़े рдоें рд╕े рдкीрдк рдиिрдХाрд▓ी рдФрд░ рдмिрдиा рдиाрдХ-рднौंрд╣ рд╕िрдХोрдб़े рд╡рд╣ рдкीрдк рдкी рдЧрдпे। рд╢िрд╖्рдп рдпрд╣ рджृрд╢्рдп рджेрдЦрдХрд░ рд╣рддрдк्рд░рдн рд░рд╣ рдЧрдпे। рдРрд╕ी рдЕрдирди्рдп рдЧुрд░ु рднрдХ्рддि рдеी рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдоें। рддрднी рддो рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдЕрдкрдиा рд╕рдмрдХुрдЫ рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдоें рд╕ंрдХ्рд░ाрди्рдд рдХрд░ рджिрдпा।

рдЧुрд░ु рдиे рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХो рдЬ्рдЮाрди рдХी рднрдЯ्рдЯी рдоें рддрдкा рдХрд░ рдРрд╕ा рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдмрдиा рджिрдпा рдХि рд╡े рд╢िрдХाрдЧो рд╡िрд╢्рд╡рдзрд░्рдо рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें рдЙрд╕ рд╡ेрджाрди्рдд рд░ूрдкी рдлौрд▓ाрджी рддрд▓рд╡ाрд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрди्рдп рдордд-рдорддрди्рддрд░ों рдХे рдЕрдЬ्рдЮाрди рдЬрдиिрдд рддрд░्рдХों рдХो рдХाрдЯ рдХрд░ рднाрд░рддीрдп рд╡ेрджाрди्рдд рдХी рдкрддाрдХा рдлрд╣рд░ाрдиे рдоें рд╡िрдЬрдпी рд╣ुрдП।

рдЧुрд░ु рдХा рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХो рдЧрдв़рдиे рдХा рдРрд╕ा рд╣ी рдПрдХ рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдз्рдпाрди рдоें рдЖрддा рд╣ै। рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рд╕рднी рд╢िрд╖्рдпों рдХो рдЙрдкрджेрд╢ рджे рд░рд╣े рдеे। рд╡े рд╕рдордЭा рд░рд╣े рдеे рдХि рдЬीрд╡рди рдоें рд╕рд╣ी рдЕрд╡рд╕рд░ рдЖрддे рд╣ैं, рдХिрди्рддु рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬ्рдЮाрди рд╡ рд╕ाрд╣рд╕ рдХी рдХрдоी рдХे рдХाрд░рдг рдЙрд╕ рдЕрд╡рд╕рд░ рдХा рд▓ाрдн рдирд╣ीं рдЙрдаा рдкाрддा। рд╢िрд╖्рдпों рдХो рдЙрдирдХी рдмाрдд рдХा рдорд░्рдо рд╕рдордЭ рдоें рдирд╣ीं рдЖ рд░рд╣ा рдеा। рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдпрд╣ рдмाрдд рдЬाрди рдЧрдпे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдирд░ेрди्рдж्рд░ рд╕े рдкूрдЫा, рдоाрди рд▓े рддू рдордХ्рдЦी рд╣ै। рддेрд░े рд╕ाрдордиे рдЕрдоृрдд рд╕े рднрд░ा рдХрдЯोрд░ा рд░рдЦा рд╣ै। рдмрддा рддू рдЙрд╕ рдХрдЯोрд░े рдоें рдХूрджेрдЧा рдпा рдХिрдиाрд░े рдмैрда рдХрд░ рдЕрдоृрддрдкाрди рдХрд░ेрдЧा? рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдмोрд▓ा рдоैं рдХिрдиाрд░े рдмैрдардХрд░ рдЕрдоृрддрдкाрди рдХрд░ूँрдЧा, рдпрджि рдмीрдЪ рдоें рдХूрдж рдкрдб़ा рддो рдбूрдмрдХрд░ рдорд░ рдЬाрдКँрдЧा। рд╕рднी рд╢िрд╖्рдп рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХा рдЙрдд्рддрд░ рд╕ुрдирдХрд░ рд╕рди्рддुрд╖्рдЯ рд╣ुрдП рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рдХрд░рдиे рд▓рдЧे। рдкрд░рди्рддु рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЬोрд░ рд╕े рд╣ँрд╕े, рдЕрд░े рдоुрд░्рдЦ! рдЬिрд╕ рдЕрдоृрдд рдХो рдкीрдХрд░ рддू рдЕрдорд░ рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा, рдЙрд╕рдоें рдбूрдмрдиे рд╕े рдбрд░рддा рд╣ै? рдЬрдм рдЕрдоृрдд рдоें рдбूрдмрдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдоिрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै, рддрдм рдоृрдд्рдпु рдХा рдбрд░ рдХ्рдпों? рдЕрдоृрдд рдкीрдиे рд╕े рддू рд╡ैрд╕े рд╣ी рдЕрдорд░ рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा। рджेрдЦो! рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рддो рдЕрдЬ्рдЮाрдирд╡рд╢ рдЕрд╡рд╕рд░ рдХो рдкрд╣рдЪाрди рд╣ी рдирд╣ीं рдкाрддे। рдЬो рдХुрдЫ рдкрд╣рдЪाрди рд▓ेрддे рд╣ैं, рд╡े рд╕ाрд╣рд╕ рди рд╣ोрдиे рд╕े рдЙрд╕рдХा рд▓ाрдн рдирд╣ीं рд▓े рдкाрддे। рддрдм рдЬाрдХрд░ рд╢िрд╖्рдпों рдХो рдЧुрд░ु рдХी рдмाрдд рд╕рдордЭ рдоें рдЖрдИ।

рдпрджि рд╣рдо рднी рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕рдлрд▓ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं рддो рд╣рдоें рдЙрд╕ рдХाрдо рдХे рдк्рд░рддि рдкूрд░्рдг рд╕рдорд░्рдкрдг рдХрд░рдиे рдХा, рд╕рд╣ी рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд╣рдЪाрдирдиे рдХा рдФрд░ рд▓ाрдн рд▓ेрдиे рдХा рд╕ाрд╣рд╕ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЧुрд░ु рдХे рдк्рд░рддि рдкूрд░्рдг рд╕рдорд░्рдкрдг рдХे рдмिрдиा рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рд╕ाрд╣рд╕ рдирд╣ीं рдоिрд▓рддे।
рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдЬैрд╕े рд╢िрд╖्рдп рдФрд░ рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдЬैрд╕े рдЧुрд░ु рдХी рдЬрдм рдЬोрдб़ी рдмрдирддी рд╣ै, рддрднी рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рднाрд░рддीрдп рдЬ्рдЮाрди рдХी рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рд╣ोрддी рд╣ै। рдЖрдУ!рд╣рдо рдЗрд╕ рдЕрдоूрд▓्рдп рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХैрдк्рдЯрди рд╕ेрд╡िрдпрд░ рд╡ेрджाрди्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ-рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкрд░рдо्рдкрд░ा Be and Make ' рдХो рдЬाрдЧृрдд рдХрд░ें рдФрд░ рдоाँ рднाрд░рддी рдХो рдлिрд░ рд╕े рдЬрдЧ рдоें рд╢िрд░рдоौрд░ рдмрдиाрдпें।
>> рджूрд╕рд░ी  рдХрдеा рд╣ै, рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдХी। рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдХा рдЬीрд╡рди рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╕े рд╣ी рдШोрд░ рд╡िрдкрдд्рддिрдпों рдоें рд╕े рдЧुрдЬрд░ा। рдЗрди рд╡िрдкрдд्рддिрдпों рдиे рдЙрдирдХे рдЬीрд╡рди рдХो рдЙрдЬ्рдЬ्рд╡рд▓ рдмрдиा рджिрдпा। рдмрд╣ुрдд рдЫोрдЯी рдЖрдпु рдоें рд╣ी рдЗрдирдХे рдкिрддा рдкрд░рд▓ोрдХ рд╡ाрд╕ी рд╣ो рдЧрдпे। рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдХांрдЪी рдЬाрдХрд░ рдпाрджрд╡рдк्рд░рдХाрд╢ рдЬी рд╕े  рд╡िрдж्рдпाрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा рдФрд░ рдЖрдЪाрд░्рдп рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдХрд╣рд▓ाрдпे। рдЖрдкрдиे рдм्рд░рд╣्рдорд╕ूрдд्рд░, рд╡िрд╖्рдгु рд╕рд╣рд╕्рд░рдиाрдо рдПрд╡ं рджिрд╡्рдпрдк्рд░рдмрди्рдзрдо् рдХी рдЯीрдХा рд▓िрдЦी।

рдЖрдЪाрд░्рдп рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдиे рдЕрдкрдиे рдЧुрд░ु рд╢्рд░ीрдпрддिрд░ाрдЬрдЬी рд╕े рд╕ंрди्рдпाрд╕ рдХी рджीрдХ्рд╖ा рдЧ्рд░рд╣рдг рдХी। рддिрд░ुрдХोрдЯ्рдЯिрдпूрд░ рдХे рдорд╣ाрдд्рдоा рдиाрдо्рдмि рдиे рдЗрди्рд╣ें рдЕрд╖्рдЯाрдХ्рд╖рд░ рдоंрдд्рд░ (реР рдирдоो рдиाрд░ाрдпрдгाрдп) рдХी рджीрдХ्рд╖ा рджी। рджीрдХ्рд╖ा рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЪेрддाрд╡рдиी рднी рджी рдХि рдпрд╣ рдЧुрд░ु рдоंрдд्рд░ рдкрд░рдо рдЧोрдкрдиीрдп рдиाрд░ाрдпрдг рдоंрдд्рд░ рд╣ै। рдЕрдирдзिрдХाрд░ी рдХो рдЗрд╕рдХा рд╢्рд░рд╡рдг рдирд╣ीं рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЗрд╕ рдоंрдд्рд░ рдХे рд╢्рд░рд╡рдг рдоाрдд्рд░ рд╕े рдЕрдзрдо рд╕े рдЕрдзрдо рдк्рд░ाрдгी рднी рдмैрдХुрдг्рда рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं

рдЧुрд░ु рдХे рдЖрджेрд╢ाрдиुрд╕ाрд░ рдЧुрд░ु рдоंрдд्рд░ рдХिрд╕ी рдХो рднी рдмрддाрдиा рдЕрдкрд░ाрдз рдеा। рдХिрди्рддु рдЖрдЪाрд░्рдп рд░ाрдоाрдиुрдЬ рддो рдЙрд╕ी рд╕рдордп рдоंрджिрд░ рдХे рд╢िрдЦрд░ рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪ рдЧрдпे рдФрд░ рдЖрд╡ाрдЬ рджे рджे рдХрд░ рд▓ोрдЧों рдХो рдЬрдоा рдХрд░ рд▓िрдпा। рдлिрд░ рдЬोрд░ рд╕े рдмोрд▓рдХрд░ рдХрд╣рдиे рд▓рдЧे – рд╕ुрдиो-рд╕ुрдиो! рд╕рдм рд▓ोрдЧ рд╕ुрдиो рдФрд░ рдпाрдж рдХрд░ рд▓ो। рдоैं рддुрдо्рд╣ें рднрдЧрд╡ाрди рдиाрд░ाрдпрдг рдХा рдЕрд╖्рдЯाрдХ्рд╖рд░ рдоंрдд्рд░ рд╕ुрдиा рд░рд╣ा рд╣ूँ – “реР рдирдоो рдиाрд░ाрдпрдгाрдп।” рдЗрд╕ рдоंрдд्рд░ рдХो рд╕ुрдирдиे рд╕े рд╣ी рдк्рд░ाрдгी рдмैрдХुрдг्рда рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣рдЬाрд░ों рд▓ोрдЧों рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоंрдд्рд░ рд╕ुрдиा рджिрдпा।

рдЧुрд░ु рдХो рдЬрдм рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рдкрддा рдЪрд▓ा рддрдм рд╡े рдмрд╣ुрдд рдХ्рд░ोрдзिрдд рд╣ुрдП। рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдХो рдмुрд▓ाрдпा рдФрд░ рдХрд╣ा – рддुрдордиे рдпрд╣ рдХ्рдпा рдХрд░ рджिрдпा? рдоेрд░ी рдЖрдЬ्рдЮा рднंрдЧ рдХрд░рдиे рдХा рдлрд▓ рддुрдо рдЬाрдирддे рд╣ो? рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХोрдИ рдоंрдд्рд░ рдШोрд╖рдгा рдХी рдЬाрддी рд╣ै?

рдЧुрд░ुрджेрд╡! рдЖрдкрдХी рдЖрдЬ्рдЮा рднंрдЧ рдХрд░рдХे рдоैं рдирд░рдХ рдоें рдЬाрдКँрдЧा, рдпрд╣ी рддो? рдкрд░рди्рддु рд╣рдЬाрд░ों рд▓ोрдЧ рдпрд╣ рдоंрдд्рд░ рд╕ुрдирдХрд░ рд╢्рд░ी рд╣рд░ि рдХे рдзाрдо рдкрдзाрд░ेंрдЧे! рдоैं рдЕрдХेрд▓ा рд╣ी рддो рдирд░рдХ рдХी рдпाрддрдиा рднोрдЧूँрдЧा। рдЗрд╕ рдЕрдоूрд▓्рдп рдЬ्рдЮाрди рдХो рдкाрдХрд░ рдХेрд╡рд▓ рдоेрд░ा рдХрд▓्рдпाрдг рд╣ो? рдЗрд╕рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдоुрдЭे рднрд▓े рд╣ी рдирд░рдХ рдоिрд▓े, рдХिрди्рддु рд╢ेрд╖ рд╕рдм рд▓ोрдЧों рдХा рдХрд▓्рдпाрдг рд╣ोрдиा рдЕрдзिрдХ рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╣ै।

рдЧुрд░ु рдиे рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдХा рдЙрдд्рддрд░ рд╕ुрдиा рддो рдЧрджрдЧрдж рд╣ो рдЧрдпे। рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиे рдЧрд▓े рд▓рдЧाрддे рд╣ुрдП рдХрд╣рдиे рд▓рдЧे, “рддुрдордиे рддो рдоेрд░ी рдЖँрдЦें рдЦोрд▓ рджी। рд╕рдЪ рдоें рдЖрдЪाрд░्рдп рддो рддुрдо्рд╣ीं рд╣ो!” рдЗрди्рд╣ीं рдЖрдЪाрд░्рдп рдиे рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ेрдд рдордд рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдФрд░ рд░ाрдоाрдиुрдЬाрдЪाрд░्рдп рдиाрдо рд╕े рд╡िрдЦ्рдпाрдд рд╣ुрдП।

[рд╕ाрднाрд░ / https://rashtriyashiksha.com/remove-a-lot-of-fear-from-childrens-heads/– рд╡ाрд╕ुрджेрд╡ рдк्рд░рдЬाрдкрддि @@@(рд▓ेрдЦрдХ рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡िрдж् рд╣ै, рднाрд░рддीрдп рд╢िрдХ्рд╖ा рдЧ्рд░рди्рдердоाрд▓ा рдХे рд╕рд╣ рд╕ंрдкाрджрдХ рд╣ै рдФрд░ рд╡िрдж्рдпा рднाрд░рддी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХे рд╕рд╣ рд╕рдЪिрд╡ рд╣ै।) рднाрд░рддीрдп рд╢िрдХ्рд╖ा – рдЬ्рдЮाрди рдХी рдмाрдд-18 (рдЖрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рдЫाрдд्рд░ рд╕рдо्рдмрди्рдз)/ ] 

>>рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдХिрд╕ी рдЧ्рд░ंрде рд╡िрд╢ेрд╖рддः рд╡ेрджों рдХा рдЙрдкрд╡िрднाрдЧ, рдХोрдИ рдЕрдз्рдпाрдп рдпा рдк्рд░рдХрд░рдг। рдпрд╣ाँ рд╡े рднाрд░рдд рдХा рдХрд▓्рдпाрдг рдХрд░рдиे рдХी рдкाрдд्рд░рддा рдЕрд░्рдЬिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рдЕрдкрдиे рд╢िрд╖्рдпों рдХो рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо 
рдЖрдд्рдорд╢्рд░рдж्рдзा, рд╡िрд╡ेрдХ -рдк्рд░рдпोрдЧ рдФрд░ рдЖрдд्рдордоूрд▓्рдпांрдХрди рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдпा рдм्рд░рд╣्рдордЬ्рдЮाрди рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рдпोрдЧ्рдп рд╕рджाрдЪाрд░ी, 3H рдоें рд╡िрдХрд╕िрдд,'рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा' рдЖрджि рдЪрд░िрдд्рд░ рдХे 24 рдЧुрдг рд╕े рд╕ुрд╢ोрднिрдд рдордиुрд╖्рдп (рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖) рдмрдирдиे рдФрд░ рдмрдиाрдиे (Be and Make) рдХे рд▓िрдП рдЪрд░िрдд्рд░-рдиिрд░्рдоाрдг рдХी рдкрдж्рдзрддि рдХा, рдпा  рд╕рд╣ी рдЬीрд╡рди рдХे рдиिрдпрдо-(Rules of right conduct ) рдХा рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдиिрд░्рджेрд╢ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддे рд╣ैं। 

>> 'рдЕрдм рд╣рдо рд╢िрдХ्рд╖ा рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХрд░ेंрдЧे'। рдЗрд╕ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдХे рд╕ाрде, рдЛрд╖ि рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдоुрдЦ्рдп рд╡िрд╖рдпों рдХो рд╕ूрдЪीрдмрдж्рдз рдХрд░рддे рд╣ैं: реР рд╢ीрдХ्рд╖ां рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрд╕्рдпाрдоः। рд╡рд░्рдгः рд╕्рд╡рд░ः। рдоाрдд्рд░ा рдмрд▓рдо्‌। рд╕ाрдо рд╕рди्рддाрдиः। рдЗрдд्рдпुрдХ्рддः рд╢ीрдХ्рд╖ाрдз्рдпाрдпः॥ (рд╢िрдХ्рд╖ा рд╡рд▓्рд▓ी 2. 1) 
реР। рд╣рдо рд╢िрдХ्рд╖ा рдХी рдЕрд░्рдеाрдд् рдоौрд▓िрдХрддрдд्рдд्рд╡ों рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХрд░ेंрдЧे। 'рд╡рд░्рдг' рддрдеा 'рд╕्рд╡рд░', 'рд╕ुрд░рддाрд░рдд्рд╡' (рдоाрдд्рд░ा) рддрдеा 'рдк्рд░рдпाрд╕' (рдмрд▓), 'рд╕рдорддाрди' (рд╕ाрдо) рддрдеा 'рд╕ाрддрдд्рдп' (рд╕рди्рддाрди) рдЗрди рдЫрд╣ों рдоें рд╣рдордиे рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдЕрдз्рдпाрдп рдХा рдХрдерди рдХिрдпा рд╣ै।
 рд╡рд░्рдг рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдЕрдХ्рд╖рд░। рд╕्рд╡рд░ः рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рд╕्рд╡рд░। рд╡ेрджों рдХे рдоंрдд्рд░ों рдХा рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдаीрдХ рд╕े рд╣ो рд╕рдХे, рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╢िрдХ्рд╖ा рдЧ्рд░ंрдеों рдоें рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рд╕्рд╡рд░ рдФрд░ рд╡्рдпंрдЬрди рдоुंрд╣ рдпा рдЧрд▓े рдХे рдХिрд╕ рднाрдЧ рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддे рд╣ैं, рд╕ाрде рд╣ी рдЙрдирдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдХैрд╕े рд╣ोрддी рд╣ै। рдФрд░ рдЙрдирдХा рдЕрд╕рд▓ी рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдХ्рдпा рд╣ै।  рдЗрд╕рдоें рд╕्рд╡рд░ рдЬैрд╕े 'рдЕ - рдП', 'рдЗ - рдЖрдИ', 'рдЙ - рдЙ', 'рдЛ - рд░ु' рдЖрджि рдФрд░ рд╡्рдпंрдЬрди рдЬैрд╕े 'рдХ - рдХा', 'рдЦ - рдЦा', 'рдЧ рдЧा', 'рдШ -рдШा' рдЖрджि рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं।  рд╕ाрдо  = рд╕ाрдо рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдЕрдХ्рд╖рд░ों рдХे рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдХी рд╕рдоाрдирддा। рд╕рди्рддाрдиः рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рд╢рдм्рджों рдХो рдЙрдирдХे рдХ्рд░рдо рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдХрд░рдиे рдХी рдк्рд░рдгाрд▓ी। рдЗрд╕े рд╕ंрд╣िрддा рдХे рдиाрдо рд╕े рднी рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдоंрдд्рд░ों рдХे рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдоंрдд्рд░ों рдХे рдЧाрдпрди рдХो рд╕рдХ्рд╖рдо рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡рд░ों рдХी рднी рдЕрдж्рднुрдд рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╣ै। рдоाрдд्рд░ा рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдЕрд╡рдзि।  рдпрд╣ां рд╡ैрджिрдХ рдоंрдд्рд░ों рдоें рд╕्рд╡рд░ों рдХा рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдХिрддрдиी рдЕрд╡рдзि рддрдХ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП, рдпрд╣ рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рд╣्рд░рд╕्рд╡ (рдЫोрдЯा) рдФрд░ рджीрд░्рдШ (рд▓ंрдмा) рдЬैрд╕ी рдЕрд╡рдзिрдпां рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдХी рд▓ंрдмाрдИ рджрд░्рд╢ाрддी рд╣ैं। рдмрд▓рдо् рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рд╡рд╣ рдмрд▓ рдпा рдк्рд░рдпрдд्рди рдЬिрд╕рд╕े рдоंрдд्рд░ рдХे рдЕрдХ्рд╖рд░ों рдХा рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░, рд╡ैрджिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдЧ्рд░ंрде рд╡ैрджिрдХ рдоंрдд्рд░ों рдХे рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдХे рдкрд╣рд▓ुрдУं рдХी рд╡िрд╕्рддृрдд рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рджेрддे рд╣ैं рдЬिрди्рд╣ें рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП।
рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд░ूрдк рд╕े, рдХोрдИ рднी рдпрд╣ рд╕рд╡ाрд▓ рдЙрдаा рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рд╡ेрджों рдХे рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХी рдХ्рдпा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдеी । рдЙрдд्рддрд░ рд╕ीрдзा рд╣ै। рд╣рдоाрд░े рд╡ेрдж рдХोрдИ рд╕ाрдзाрд░рдг рдкुрд╕्рддрдХ рдирд╣ीं, рдИрд╢्рд╡рд░ीрдп рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рд╣ैं।  рд╡ेрдж рдЗрди्рдж्рд░िрдпाрддीрдд рд╕рдд्рдпों рдХा, рд╢ाрд╢्рд╡рдд рд╕िрдж्рдзांрддों рдХा рдЕрд░्рдеाрдд рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдпों рдХा рд╕ाрдЧрд░ рд╣ैं। рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡ाрдХ्рдп рдПрдХ рд╢ाрд╢्рд╡рдд рд╕िрдж्рдзांрдд рд╣ै- рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдп рд╣ै। рд╣рдоें рдЕрдкрдиे рдк्рд░рд╢्рди рдХा рдЙрдд्рддрд░ рддрдм рдоिрд▓ेрдЧा рдЬрдм рд╣рдо рд╣рдЬाрд░ों рд╕ाрд▓ рдкрд╣рд▓े рдХे рдмाрд░े рдоें рд╕ोрдЪें рдЬрдм рдЬ्рдЮाрди рдХो рд▓िрдЦрдХрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦрдиे рдХा рдХोрдИ рддрд░ीрдХा рдирд╣ीं рдеा। рдЗрди рд╕िрдж्рдзांрддों рдХो рд╕ंрд░рдХ्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рд╣рдоाрд░े рдкूрд░्рд╡рдЬों рдиे рдкрд╣рд▓े рдЗрдирдХा рд╕рд╣ी рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╕рдордЭा, рдХ्рдпोंрдХि рд╡ेрджों рдХा рдкाрда рдоंрдд्рд░ों рдХे рд░ूрдк рдоें рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╡ैрджिрдХ рдорди्рдд्рд░ों рдХी рд░рдЪрдиा рд╢рдм्рджों рд╕े рд╣ुрдИ рд╣ै। рдФрд░ рдЕрдХ्рд╖рд░ों рд╕े рд╢рдм्рдж рдмрдирддे рд╣ैं। рдпрджि рдоंрдд्рд░ों рдХे рд╢рдм्рджों рдХा рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдпा рдХ्рд░рдо рдмрджрд▓ рджिрдпा рдЬाрдП рддो рд╕िрдж्рдзांрдд рдмрджрд▓ рд╕рдХрддे рд╣ैं * рдпा рд▓ुрдк्рдд рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдХाрд░рдг рд╕े, рд╡ैрджिрдХ рд╕्рдХूрд▓ों рдиे рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдЕрдкрдиे рдЫाрдд्рд░ों рдХो рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдмाрд░े рдоें рд╕िрдЦाрдпा।  (рдорд╣рд░्рд╖ि рдкрддंрдЬрд▓ि рдиे рдЕрдкрдиे рднाрд╖्рдп рдоें рдХрд╣ा рд╣ै - 'рдпрдеेрди्рдж्рд░рд╢рдд्рд░ुः рд╕्рд╡рд░рддो рдЕрдкрд░ाрдзाрдд।' - рдЬैрд╕े 'рдЗрди्рдж्рд░рд╢рдд्рд░ु' рд╢рдм्рдж рдоें рд╕्рд╡рд░ рдХी рдЕрд╢ुрдж्рдзि рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдХाрд░рдг 'рд╡рдд्рд░ाрд╕ुрд░' рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рдЗрди्рдж्рд░ рдХे рд╣ाрде рд╕े рдоाрд░ा рдЧрдпा। ) 

>> рддैрдд्рддрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж, рд╢िрдХ्рд╖ा-рд╡рд▓्рд▓ी рдХे рддीрд╕рд░े рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдоें рд╡े рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рдпोрдЬрди рдмрддाрддे рд╣ैं рдХि- " рд╕рд╣ рдиौ рдпрд╢ः। рд╕рд╣ рдиौ рдм्рд░рд╣्рдорд╡рд░्рдЪрд╕рдо्‌। " рд╣рдо рджोрдиों (рдЖрдЪाрд░्рдп рдПрд╡ं рд╢िрд╖्рдп) рдПрдХ рд╕ाрде рдпрд╢ рд▓ाрдн рдХрд░ें, рдПрдХ рд╕ाрде рдм्рд░рд╣्рдорддेрдЬ  (рдм्рд░рд╣्рдорд╡рд░्рдЪрд╕) рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें। рдЗрд╕рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рд╣рдо рд╕ंрд╣िрддा рдХे рдЧрд╣рди рдЕрд░्рде рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХрд░ेंрдЧे рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд▓ोрдХों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें, рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдХी рдЬ्рдпोрддिрдпों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें, рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡िрдж्рдпाрдУं рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें, рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рд╕рдорд╕्рдд рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдк्рд░рдЬाрдУं рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рддрдеा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд╕्рдеूрд▓, рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рддрдеा рдХाрд░рдг рдЗрди рд╕рднी рд░ूрдкों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдФрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд▓ोрдХ, рдк्рд░рдЬा, рдЬ्рдпोрддि, рд╡िрдж्рдпा рдФрд░ рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдХे рд╕рдорд╕्рдд рд╕्рддрд░ों рдФрд░ рд░рд╣рд╕्рдпों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рд╡рд░्рдгрди рдХрд░ेंрдЧे।  рдЬिрд╕рдХे рдкाँрдЪ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡िрд╖рдп (рдЕрдзिрдХрд░рдг) рд╣ैं; 'рд▓ोрдХों' рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд (рдЕрдзिрд▓ोрдХрдо्)╦Р 'рдЬ्рдпोрддिрд░्рдордп рдЕрдЧ्рдиिрдпों' рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд (рдЕрдзिрдЬ्рдпोрддिрд╖рдо्)╦Р 'рд╡िрдж्рдпा' рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд (рдЕрдзिрд╡िрдж्рдпрдо्)╦Р 'рд╕рди्рддрддि' (рдк्рд░рдЬा) рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд (рдЕрдзिрдк्рд░рдЬ्рдЮрдо्)╦Р 'рдЖрдд्рдоा' рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд (рдЕрдз्рдпाрдд्рдордо्)। рдЗрди्рд╣ें 'рдорд╣ाрд╕ंрд╣िрддा' рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।
>>рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рдкाрдардЪрдХ्рд░ рдпा 'SPTC' рдоें рдЖрдЪाрд░्рдп рдХा рдк्рд░рд╡рдЪрди, рджोрдиों рдкीреЭिрдпों рдХो  (рд╡рд░्рддрдоाрди PR рдФрд░ рднाрд╡ी PR рдХो) рдЬोрдб़рдиे рд╡ाрд▓ा рд╣ोрддा рд╣ै; рддाрдХि рджोрдиों рдоें рдЖрдд्рдоिрдХ рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╣ों ! 

рдЖрдЬ рдХे рд╕рдордп рдоें рд╕ाрдоाрди्рдп рд╡्рдпрдХ्рддि рднी рдпрд╣ рдХрд╣рддा рд╣ै рдХि рд╣рдоाрд░े рдЬрдоाрдиे рдоें рдЖрдЪाрд░्рдп-рдЫाрдд्рд░ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдЬिрддрдиे рдордзुрд░ рдеे, рд╡ैрд╕े рдЖрдЬ рдирд╣ीं рд╣ैं। рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдЖрдЪाрд░्рдпों рдХा рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░рддे рдеे, рдХрднी рднी рдЙрдирдХी рдЖрдЬ्рдЮा рдирд╣ीं рдЯाрд▓рддे рдеे। рдХिрди्рддु рдЖрдЬ рддो рдпे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рдмिрдЧрдб़ рдЧрдпे рд╣ैं। рдЕрдкрдиे рдЕрдз्рдпाрдкрдХ рдХा рдЖрджрд░ рдХрд░рдиा рддो рджूрд░, рдЙрдирдХी рдЕрд╡рд╣ेрд▓рдиा рдХрд░рдиा, рдЙрдирдХे рд╕ाрдордиे рдмोрд▓рдиा рддрдеा рдЙрдирдХे рд╕ाрде рдЕрднрдж्рд░ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХрд░рдиा рд╕ाрдоाрди्рдп рдмाрдд рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै, рдЬो рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рдирд╣ीं рд╣ै।
рдРрд╕े рд╕рдордп рдоें (рдЖрдЬ рдЬрдм рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे) рдирдИ рдкीрдв़ी рдХो рдЖрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рдЫाрдд्рд░ों рдХे рдордз्рдп рд╕рдо्рдмрди्рдз рдРрд╕े рдХ्рдпों рд╣ो рдЧрдпे рд╣ैं? рдХैрд╕े рд╣ोрдиे рдЪाрд╣िрдП? рджोрдиों рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдЖрдд्рдоीрдп рд╣ोрдиा рдХ्рдпों рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै? рддрдеा рдРрд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзों рдХे рдкрд░िрдгाрдо рдХ्рдпा рд╣ोрддे рд╣ैं? рдЗрдд्рдпाрджि рдмाрддों рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рдХрд░рд╡ाрдиा рдЫाрдд्рд░, рдЖрдЪाрд░्рдп рдПрд╡ं рджेрд╢ рддीрдиों рдХे рд▓िрдП рд╣िрддрдХाрд░ी рд╣ै।
рдЖрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рдЫाрдд्рд░ рдХे рдордз्рдп рдЖрджाрди-рдк्рд░рджाрди рд╣ोрддा рд╣ै। рдЖрдЪाрд░्рдп рдЬ्рдЮाрди рджेрддा рд╣ै рдФрд░ рдЫाрдд्рд░ рдЬ्рдЮाрди рд▓ेрддा рд╣ै। рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЬ्рдЮाрди рдХा рдЖрджाрди-рдк्рд░рджाрди рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рд╣ी рдЬ्рдЮाрди рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдмрдирддी рд╣ै। рдЕрд░्рдеाрдд् рдЬ्рдЮाрди рдПрдХ рдкीрдв़ी рд╕े рджूрд╕рд░ी рдкीрдв़ी рдоें рд╣рд╕्рддाрди्рддрд░िрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рджो рдкीрдв़िрдпों рдоें рдЬ्рдЮाрди рд╕рдо्рдмрди्рдз рдмрдирддा рд╣ै рдФрд░ рдЬ्рдЮाрди рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХा рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдЕрдЦрдг्рдб рдЪрд▓рддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рдЖрдЬ рдЗрд╕ рдоूрд▓ рдмाрдд рдХो рднुрд▓ा рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। 
рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЬ्рдЮाрди рд╕рдо्рдмрди्рдз рдмрдиाрдиे рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдмрдиा рд▓िрдП рд╣ैं। рдЬ्рдЮाрди рдХा рд╕्рдеाрди рдкैрд╕ों рдиे/рдпा рдиाрдо рдпрд╢ рдиे ? рд▓े рд▓िрдпा рд╣ै। рдЬрдм рд╕рдо्рдмрди्рдзों рдХा рдЖрдзाрд░ рдкैрд╕ा/рдпा рдиाрдо-рдпрд╢ рд╣ोрддा рд╣ै рддो рджोрдиों рдкрдХ्рд╖ рдЕрдкрдиा-рдЕрдкрдиा рд╣िрдд рд╕ाрдзрдиे рдоें рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рдЬрдм рдХिрд╕ी рднी рдПрдХ рдкрдХ्рд╖ рдХो рд▓рдЧрддा рд╣ै рдХि рдоेрд░ा рд╢ोрд╖рдг рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै рддрдм рд╡рд╣ рджूрд╕рд░े рдкрдХ्рд╖ рд╕े рдж्рд╡ेрд╖ рдХрд░рдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै, рдФрд░ рдЙрдирдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдмिрдЧрдб़ рдЬाрддे рд╣ैं। рдЖрдЬ рдЖрдЪाрд░्рдп рд╡ рдЫाрдд्рд░ рдХे рдордз्рдп рд╕рдо्рдмрди्рдз рдмिрдЧрдб़рдиे рдХा рдоुрдЦ्рдп рдХाрд░рдг рдпрд╣ी рд╣ै। рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж, рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡рд▓्рд▓ी рдХे рддीрд╕рд░े рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдоें рдЗрд╕ рд╡ेрджाрди्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा (Be and Make) рдХो рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫी рддрд░рд╣ рд╕рдордЭाрдпा рдЧрдпा рд╣ै

"рдЕрдеाрдзिрд╡िрдж्рдпрдо्। рдЖрдЪाрд░्рдп рдкूрд░्рд╡рд░ूрдкрдо्। рдЕрди्рддेрд╡ाрд╕ी рдЙрдд्рддрд░ рд░ूрдкрдо्। рд╡िрдж्рдпा рд╕рди्рдзि:। рдк्рд░рд╡рдЪрдирдо् рд╕рди्рдзाрдирдо्।"

(рд╢िрдХ्рд╖ा рд╡рд▓्рд▓ी, рдЕрдиुрд╡ाрдХ 3. 1)

-рдЕрд░्рдеाрдд рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рд╡िрдж्рдпा-рд╡िрд╖рдпрдХ। рдЖрдЪाрд░्рдп рдкूрд░्рд╡-рд░ूрдк рд╣ै; рдЕрди्рддेрд╡ाрд╕ी (рд╢िрд╖्рдп) рдЙрдд्рддрд░-рд░ूрдк рд╣ै; рд╡िрдж्рдпा рд╕рди्рдзि рд╣ै рдФрд░ рдк्рд░рд╡рдЪрди рд╕ंрдпोрдЬрдХ (рдпा рд╕рди्рдзाрди) рд╣ै। рдЗрддрдиा рд╣ी рд╣ै рдЕрдзिрд╡िрдж्рдпрдо्
рдпрд╣ाँ рдЖрдЪाрд░्рдп рдкूрд░्рд╡ рдкीрдв़ी рдХा рддрдеा рдЫाрдд्рд░ рдЖрдЧाрдоी рдкीрдв़ी рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзि рд╣ै। рдЗрди рджोрдиों рдкीрдв़िрдпों рдХो рдЬोрдб़рдиे рд╡ाрд▓ा рдкाрдардЪрдХ्рд░ (рдк्рд░рд╡рдЪрди) рдЕрд░्рдеाрдд् рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдкुрд╕्рддिрдХाрдУं рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди-рдЕрдз्рдпाрдкрди рд╣ै। рдФрд░ рд╡िрдж्рдпा рд╕рди्рдзि рд╣ै рдЕрд░्рдеाрдд् рдкрд░िрдгाрдо рд╣ै। рдЗрд╕ рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЕрдз्рдпрдпрди рдФрд░ рдЕрдз्рдпाрдкрди рджो рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░ рдХ्рд░िрдпाрдПँ рдирд╣ीं рд╣ैं, рдПрдХ рд╣ी рд╕िрдХ्рдХे рдХे рджो рдкрд╣рд▓ुрдУं рдХे рд╕рдоाрди рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдЬुрдб़े рд╣ुрдП, рдПрдХ рд╣ी  рд╣ैं। рддृрддीрдп рдоुрдг्рдбрдХ рдХे "рдж्рд╡ा рд╕ुрдкрд░्рдгा рд╕рдпुрдЬा рд╕рдЦाрдпा" рдоंрдд्рд░ рдХी рддрд░рд╣ рдЖрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рдЫाрдд्рд░ рднी рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдПрдХ рд╣ी рд╣ैं
рдЖрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рдЫाрдд्рд░ рдХा рд╕рдо्рдмрди्рдз рдЖрдд्рдоिрдХ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП, рдЖрдЬ рдХी рддрд░рд╣ рднौрддिрдХ рдпा рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдирд╣ीं। рд╢िрдХ्рд╖ा (рдкाрдардЪрдХ्рд░ рдпा рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХा PR) рдЬ्рдЮाрди рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд рд╣ै рдФрд░ рдЖрдд्рдоा рдЬ्рдЮाрдирд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै। рджोрдиों рдХे рдордз्рдп рдЬ्рдЮाрди рдХा рдЖрджाрди-рдк्рд░рджाрди рд╣ोрддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рдпрд╣ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдЖрдд्рдоिрдХ рд╣ी рдмрдирддा рд╣ै। рдкрд░рди्рддु рдЖрдЬ рдЬ्рдЮाрди рдХो рдЖрдд्рдоा рд╕े рди рдЬोрдб़рдХрд░ рдкैрд╕ों рд╕े/рдпा рдиाрдо-рдпрд╢ рд╕े  рдЬोрдб़ рджिрдпा рд╣ै। рдпрд╣ी рдХाрд░рдг рд╣ै рдХि рджोрдиों рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдЖрдд्рдоिрдХ рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рд╣ो рдЧрдпे рд╣ैं, рдЗрд╕рд▓िрдП рдкुрди: рдЖрдд्рдоिрдХ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдХो рд╕ुрджृрдв़ рдХрд░рдиा рддрдеा рдЗрд╕े рд╕рд╣ी рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП ।

>>>рдж्рд╡ैрдд рд╕े рдЕрдж्рд╡ैрдд рдХी рдУрд░ : рдЬрдм рддрдХ рдЬीрд╡рди рдоें рдж्рд╡ैрдд рд╕рдоाрдк्рдд рдирд╣ीं рд╣ोрддा, рд╣рдоाрд░ा рдЬीрд╡рди рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпाрдд्рдордХ (Reactionary) рд╣ोрддा рд╣ै। рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬीрд╡рди рдХी рдпाрдд्рд░ा, рдж्рд╡ैрддрд╡ाрдж рдХी рднाрд╡рдиा рд╕े рд╢ुрд░ू рд╣ोрдХрд░ рдзीрд░े-рдзीрд░े, рд╡िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ैрдд рдоें рдлिрд░ рдЕрдж्рд╡ैрдд рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрддी рд╣ै। рдпрд╣ рдк्рд░рднु рдХो рдФрд░ рд╕्рд╡рдпं рдХो (рдЕрд░्рдеाрдд рдж्рд╡ा рд╕ुрдкрд░्рдгा рд╕рдпुрдЬा рд╕рдЦाрдпा рдХो) рдЕрд▓рдЧ рдЕрд▓рдЧ рдвंрдЧ рд╕े рджेрдЦрдиे рдХी рд╕ोрдЪ рд╣ै, рдирдЬрд░ рд╣ै рдпा рджृрд╖्рдЯि рд╣ै । рд╣рдиुрдоाрди рдЬी  рд░ाрдо рдХो рдЕрдкрдиा рдкрд░िрдЪрдп (рдкрд╣рдЪाрди) рджेрддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддे рд╣ैं -  

рджेрд╣рдмुрдж्рдз्рдпा рддु рджाрд╕ोрд╜рд╕्рдоि рдЬीрд╡рдмुрдж्рдз्рдпा рдд्рд╡рджंрд╢рдХः।

рдЖрдд्рдордмुрдж्рдз्рдпा рдд्рд╡рдоेрд╡ाрд╣рдоिрддि рдоे рдиिрд╢्рдЪिрддा рдорддिः॥

[“рд╣े рднрдЧрд╡ाрди, рдЬрдм рдоैं рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдХो рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░ рдХे рд╕ाрде рдкрд╣рдЪाрдирддा рд╣ूं, рддो рдоैं рдЖрдкрдХा рд╕ेрд╡рдХ (рдж्рд╡ैрдд) рд╣ूं। рдЬрдм рдоैं рдЦुрдж рдХो рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЖрдд्рдоा рдоाрдирддा рд╣ूं, рддो рдоैं рдЖрдкрдХा рд╣िрд╕्рд╕ा (рд╡िрд╢िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ैрдд) рд╣ूं। рд▓ेрдХिрди рдЬрдм рдоैं рдЦुрдж рдХो рдЖрдд्рдоा рдХे рд░ूрдк рдоें рджेрдЦрддा рд╣ूं, рддो рдоैं рдЖрдк (рдЕрдж्рд╡ैрдд) рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ूं।''
Hanumana introduces himself to Rama:- In terms of existential consciousness, I am your servant. By metaphysical consciousness, I am your smallest particle. By spiritual consciousness, I am none other, only you. Such is my conviction. 

рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡рдЧрдд рдЪेрддрдиा рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдоैं рдЖрдкрдХा рд╕ेрд╡рдХ рд╣ूं। рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдЪेрддрдиा рд╕े, рдоैं рддुрдо्рд╣ाрд░ा рд╕рдмрд╕े рдЫोрдЯा рдХрдг рд╣ूँ। рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдЪेрддрдиा рд╕े, рдоैं рдХोрдИ рдФрд░ рдирд╣ीं, рдХेрд╡рд▓ рдЖрдк рд╣ी рд╣ूं। рдРрд╕ा рдоेрд░ा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै। 
рдПрдХ рдмाрд░ рдЬрдм рд▓рдХ्рд╖्рдордгрдЬी рдиाрдЧрдкाрд╢ рдоें рдмрди्рдз рдЧрдП рдеे, рдЧрд░ुреЬ рдЬी рдХे рдЖрдЧрдорди рдкрд░ рдиाрдЧ рд▓ोрдЧ рднрдпрднीрдд рд╣ोрдХрд░ рднाрдЧрдиे рд▓рдЧे। рдЧрд░ुреЬ рдХी рднрдХ्рддि рдкрд░ рдк्рд░рд╕рди्рди рд╣ोрдХрд░ рд╢्рд░ी рд╡िрд╖्рдгु рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрдирдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдЖрд╡िрд░्рднूрдд рд╣ुрдП। рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдпрд╣ рд╕рдордЭा рджिрдпा рдХि рдЬो рд╡िрд╖्рдгु рд╣ैं , рд╡े рд╣ी рд╢्рд░ीрд░ाрдордЪрди्рдж्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрд╡рддीрд░्рдг рд╣ुрдП рд╣ैं। рдЬो рд░ाрдо рд╣ैं, рд╡े рд╣ी рд╡िрд╖्рдгु рд╣ैं। рдпрд╣ рд╕рдм рд╕рдордЭ рдоें рдЖ рдЬाрдиे рдкрд░ рднी рдордиुрд╖्рдп рдоें рдЬрдмрддрдХ рджेрд╣-рдмुрдж्рдзि рдмрдиी рд░рд╣рддी рд╣ै , рддрдм рддрдХ рдЬिрд╕ рд╢рд░ीрд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрд╕ рдкрд░ рдЧुрд░ुрд╢рдХ्рддि рдХी рдХृрдкा рд╣ोрддी рд╣ै, рдЙрд╕ рд╢рд░ीрд░ рдХा рд╣ी рдЕрд╡рд▓ंрдмрди рдХрд░ рдЧुрд░ु-рдкрдж рдкूрдЬрди рдХрд░рдиे рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдФрд░ рдХोрдИ рджूрд╕рд░ा рдЙрдкाрдп рдирд╣ीं рд╣ै।  рдЗрд╕рд▓िрдП рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╡िрдирдо्рд░рддा рд╕े рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдиे рдХрд╣ा - 

рд╢्рд░ीрдиाрдеे рдЬाрдирдХीрдиाрдеे рдЕрднेрджः рдкрд░рдоाрдд्рдордиि। 

рддрдеाрдкि рдордо рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡ः рд░ाрдоः рдХрдорд▓рд▓ोрдЪрдиः।।

рдЕрдм рдЗрд╕рдХो рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рд╕рдордЭрддे рд╣ै । рдпрджि рд╣рдо рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХो рдПрдХ рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХे рддौрд░ рдкрд░ рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╡िрдж्рдпрдоाрди (рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкрдХ) рд╕рдд्рддा рдХे рд░ूрдк рдоें рджेрдЦрддे рд╣ै рддрднी рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдЕंрджрд░ рдиिрд░ाрдХाрд░ рдХी рд╕ोрдЪ рд▓ाрддे рд╣ै।рдПрдХ рдРрд╕ी рдкрд░рдо рд╕рдд्рддा рдЬिрд╕рдХा рдХोрдИ рдУрд░-рдЫोрд░ рдирд╣ीं, рдПрдХ рдРрд╕ी рд╕рдд्рддा рдЬो рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╣ै рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкрдХ рд╣ै । рдЖрдк рднी рдЙрд╕ी рдоें рд╣ैं, рдЖрдк рдХैрд╕े рджेрдЦेंрдЧे рдЕрдкрдиे рд╣ी рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХो ? рдпрджि рд╣рдоें рдПрдХ рдЦिрдбрдХी рд╕े рдкूрд░े рдЖрдХाрд╢ рдХो рджेрдЦрдиा рдЪाрд╣े рддो рдХ्рдпा рджेрдЦ рдкाрдПंрдЧे ?  рдирд╣ीं, рдХ्рдпोंрдХि рд╡ो рдЖрдХाрд░ рдирд╣ीं рд╣ै । рдЖрдкрдиे рдЕрдзूрд░ा рджेрдЦा । рдЖрдк рдЙрд╕े рдкूрд░ा рджेрдЦ рд╣ी рдирд╣ीं рд╕рдХрддे ।  рдЖрдк рд╣ाрде рдЬिрддрдиा рдЦोрд▓ोрдЧे рдЖрдХाрд╢ рдЙрддрдиा рдмреЬा । рдоुрдЯ्рдаी рднींрдЪ рд▓ो, рдЖрдХाрд╢ рдирд╣ीं рд╣ै। рд╣рдо рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ (рдм्рд░рд╣्рдо) рдоें рд╣ी рдЬीрддे рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рдмाрд░े рдоें рдХрд╣ेंрдЧे рдХैрд╕े ।
рдЗрд╕рдоें рдПрдХ рдЪीрдЬ рдз्рдпाрди рджेрдиे рдЬैрд╕ी рд╣ै, рд╡рд╣ рдпрд╣ рдХि рдкрд░рдоाрдд्рдоा (рдм्рд░рд╣्рдо) рд╣рд░ рд╡рд╕्рддु рдоें рд╣ै рднी рдФрд░ рдирд╣ीं рднी рд╣ै । рдЬैрд╕े рд╡рд╣ рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╣ै рднी рдФрд░ рдирд╣ीं рднी, рдорди рдоें рд╣ै рднी рдФрд░ рдирд╣ीं рднी- рдеोреЬा рдЧрд╣рд░ा рджрд░्рд╢рди рд╣ै । рдЬैрд╕े рдЬрд▓ рдХी рдПрдХ рд▓рд╣рд░ рдФрд░ рдмूंрдж рдЕрд▓рдЧ- рдЕрд▓рдЧ рд╣ै рдФрд░ рдирд╣ीं рднी । рдлिрд░ рдХोрдИ рдЫोрдЯी рд▓рд╣рд░ рд╣ै , рдХोрдИ рдмреЬी рд▓рд╣рд░ рд╣ै। рдЬीрд╡рди рдоें рдЬो рд▓ोрдЧ рдХेрд╡рд▓ рд╢рд░ीрд░ рдХे рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдЬी рд░рд╣े рд╣ैं рд╡े рддрдоोрдЧुрдгी рд╣ैं।  рдЬो рдЕрди्рджрд░ рдЙрддрд░ा рдЖрдд्рдоा рдХे рдеोреЬा рдФрд░ рдХрд░ीрдм рдЖрдпा рдХिрди्рддु рдорди (рдЪिрдд्рдд -рдорди -рдмुрдж्рдзि -рдЕрд╣ंрдХाрд░) рдоें рдЙрд▓рдЭрдХрд░ рд░рд╣ рдЧрдпा рддो рд╡рд╣ рд╣ै рд░рдЬोрдЧुрдгी рдФрд░ рдпрджि рдЙрд╕рд╕े рдЖрдЧे рдк्рд░рднु (рдЖрджрд░्рд╢, рдЗрд╖्рдЯрджेрд╡ рдпा рдЧुрд░ुрджेрд╡) рдХे рдз्рдпाрди рдоें рдЙрддрд░ा рдФрд░ рдк्рд░рднु рдиे рдЙрд╕рдХे рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХो , рдЕрдкрдиे рдЖрдкрдХो рдЬрдирд╡ाрдпा, рддрдм рд╡рд╣ рдЖрдд्рдоा рдХे рдзрд░ाрддрд▓ рдкрд░ рдЖрдпा, рдЙрд╕рдХी рд╕ोрдЪ рдФрд░ рджृрд╖्рдЯि рд╕рддोрдЧुрдгी рд╣ो рдЧрдпी!   
рдЖрдк рджेрдЦрддे рд╣ोंрдЧे рдЖрдЬ рдХे рд╕рдоाрдЬ рдоें 55 (80) рд╕ाрд▓ рдХे рд╡ृрдж्рдз рднी рдЕрднी рддрдХ рдоूрд░्рддि рдкूрдЬा рдоें рдлंрд╕े рд╣ै। рдЬीрд╡рди рдоें рдз्рдпाрди рдирд╣ीं, рд╣ै рд╕рдордЭ рдоें рдЧрд╣рд░ाрдИ рдирд╣ीं,рдКрдкрд░ рдКрдкрд░ рддैрд░ рд░рд╣े рд╣ै, рдЕंрджрд░ рдЧрдпे рд╣ी рдирд╣ीं, рдоोрддी рдХैрд╕े рдоिрд▓े ? рдФрд░ рд╣ाँ рдЙрдирдХी рд╕рдордЭ рдХो рдЗрддрдиा рдн्рд░рдоिрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдХृрд╖्рдг рдХी рдХрдеा рдоें рднी рд╡рд╣ рдХрд╣ाрдиी рдоें рдЙрд▓рдЭे рд╣ै । рдЫू рддрдХ рдирд╣ीं рдкाрддे рд╡рд╣ рдЙрд╕ рдЕрдиुрднूрддि рдХो рдЬो рд╕рдоाрдзि рдкाрдпी рдЙрди्рд╣ोंрдиे । рдпे рдмिрд▓рдХुрд▓ рд╡ैрд╕ा рд╣ी рд╣ै рдЬैрд╕े рдПрдХ рдмुрдЬुрд░्рдЧ рдкрд╣рд▓ी рдХрдХ्рд╖ा рдХी рдкрдвाрдИ рдХрд░े। рдЙрдо्рд░ рдмीрддी рд╣ै, рдЕрдиुрднрд╡ рдирд╣ीं рдмрдвा । рдЬीрд╡рди рдХो рдЧुрдиा рдирд╣ीं рдХिрдпा рд╕िрд░्рдл рдХाрдЯा рд╣ै । рдпाрдд्рд░ा рдирд╣ी рдХी, рдЪрд▓े рд╣ै рд╕िрд░्рдл рдЬैрд╕े рдорди рдиे рдЪрд▓ाрдпा рд╡ैрд╕े рдФрд░ рдкुрдЬाрд░ी рдиे рд╕рдордЭाрдпा рд╡ैрд╕े
рдпे рдЬीрд╡рди рдПрдХ рдпाрдд्рд░ा рд╣ै рд╕рдЧुрдг рд╕ाрдХाрд░ рд╕े (рдж्рд╡ैрдд рд╕े) рдиिрд░्рдЧुрдг рдиिрд░ाрдХाрд░ (рдЕрдж्рд╡ैрдд) рдХो рдкाрдиे рддрдХ рдХी । рд╣рдо рдоूрд░्рддि рдкूрдЬा рдХрд░ें, рдХोрдИ рдорддрднेрдж рдирд╣ीं рд╣ै।  рд▓ेрдХिрди рд╣рдо рдЬैрд╕े-рдЬैрд╕े рдЕрдкрдиी рдЙрдо्рд░ рдХे рдкрдб़ाрд╡ рдХो рдкाрд░ рдХрд░рддे рдЬाрдпे,  рд╕ाрде рд╕ाрде рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдХो рдЙрддाрд░े рдЙрд╕ рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдоें рдкрд░рдо рдХे рдХ्рдпोंрдХि рдкрд╣ुंрдЪрдиा рддो рд╕рд╣ी рдоाрдпрдиे рдоें рдпрд╣ी рд╣ै। рдпрд╣ी рддो рд╣ै рдпाрдд्рд░ा рдкрд░рдо рдХी ।
рдЧीрддा рдоें рдк्рд░рднु рдХрд╣рддे рд╣ै рдХि рдЕрдЧрд░ рджेрдЦрдиे рдХी рдирдЬрд░ рд░рдЦрддा рд╣ै рддो рджेрдЦ рдХुрдЫ рднी рдЕрд▓рдЧ рдЕрд▓рдЧ рдирд╣ीं рд╣ै । рдиा рд╕ांрдЦ्рдп-рдпोрдЧ рдиा рдХрд░्рдо рдпोрдЧ, рдиा рднрдХ्рддि рдпोрдЧ । рд╕рдм рдПрдХ рд╣ी рддो рд╣ै । рдирдЬрд░ рдмрдиा рджेрдЦрдиे рдХी । рдЕрдЧрд░ рдХोрдИ рдХрд░्рдд्рддा рд╣ै рд╣ी рдирд╣ीं рддो рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХी рддрд░рдл рдХिрд╕ рд░ाрд╕्рддे рд╕े рдкрд╣ुंрдЪे рд╡рд╣, рдпे рдлैрд╕рд▓ा рднी рддो рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХा рд╣ी рд╣ै । рд╡рд╣ рдХुрдЫ рдХрд░рддा рд╣ी рдирд╣ीं, рдХрд░рд╡ा рддो рдк्рд░рднु рд░рд╣े рд╣ै । 
рдЖрджрдоी рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдпे рдоाрдирдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджेрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдХрд░्рдд्рддा рд╣ै;  рддрдм рд╡рд╣ рд╕рдд्рдп рд╕े рджूрд░ рдЕрд╕рдд्рдп рдХो рдЧрд▓े рд▓рдЧाрддा рд╣ै।  рдЬो рдпे рдоाрдирддा рд╣ै рдХि рдпाрдд्рд░ा рддेрд░ी, рдоै рддेрд░ा, рд╕рдоा рд▓े рдоेрд░े рдЫोрдЯे рд╕े рджिрдпे рдХी рдЯिрдордЯिрдоाрддी рд▓ौ рдХो рдЕрдкрдиे рдкрд░рдо рдк्рд░рдХाрд╢ рдоें । рд╕ोрдЪ рдЙрд╕рдХी рд╣ी рд╕рд╣ी рд╣ै । рд╕рдд्рдп рд╕ाрде рд╣ै рдЙрд╕рдХे, рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣  рдХिрд╕ी рднी рддрд░рд╣ рдХे рдмंрдзрди рдоें (рдкंрдЪрднूрддों рдХे рдлрди्рджे рдоें-рдм्рд░рд╣्рдо рдкреЬे рдХांрджे) рдирд╣ीं рд╣ै।
рднрд▓ा-рдмुрд░ा рд╕рдм рддुрдЭे рдЕрд░्рдкрдг, рдоै рд╣ूँ рдирд╣ीं рдХुрдЫ, рди рд╢्рд░ेрд╖्рда, рди рджीрди, рд╣рд░ рджрдо рдПрдХ рд╕ा, рдЬैрд╕ा рд╣ूँ, рддेрд░ा рд╣ूँ । рд╕ाрд░ा рдЦेрд▓ рднाрд╡ рдХा рд╣ै । рдк्рд░рднु рдХी рд▓ीрд▓ा рд╣ै рд╕рдЧुрдг рдФрд░ рдиिрд░्рдЧुрдг । рдЗрд╕рдХो рд╣рдо рдПрдХ рддрд░ीрдХे рд╕े рдФрд░ рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ै рдХि рд╕рдм ‘рднाрд╡’ рдЪिрдд्рдд рдХा рд╣ै । рдЬैрд╕ी рдЬिрд╕рдХी рдкाрдд्рд░рддा рд╡ैрд╕ा рдЙрд╕рдХा рджрд░्рдЬा । рдХिрд╕ рд╢्рд░ेрдгी рдХा рдмрдиाрдпा рд╣рдордиे рдЕрдкрдиे рдЖрдкрдХो, рдк्рд░рднु рдиे рдХ्рдпा рдкाрдд्рд░рддा рдоांрдЧी рдеी рд╣рдорд╕े, рд╕िрд░्рдл рдЗрддрдиा рд╣ी рддो, рдЬैрд╕ा рднेрдЬा рдеा рдЗрд╕ рджुрдиिрдпा рдоें рдиिрд░्рджोрд╖ рд╡ैрд╕े рд╣ी рдмрдиे рд░рд╣े рд╣рдо । рд╕рдм рдЦो рджिрдпा рд╣рдордиे । рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдЖрдкрдХो рдмुрдж्рдзिрдоाрди рдХрд╣рддे рд╣ै । рдХрд╣ाँ рд╣ै рдмुрдж्рдзिрдорддा ? рд╕рдм рдХुрдЫ рдзीрд░े-рдзीрд░े рдЕрд╡рдЧुрдгों рд╕े рдвँрдХ рджिрдпा рд╣рдордиे ।
 рджिрд▓्рд▓ी рдоें рдЬो рдХुрдЫ рдШрдЯा рдХैрд╕े рдпाрдж рдХрд░ें рд╣рдо рдЙрд╕рдХो ?  рдпे рд╕рдм рд▓ीрд▓ा рдеी рдк्рд░рднु рдХी, рдПрдХ рд╕рди्рджेрд╢ рдеा рддाрд░ा рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдкрд░िрд╡ाрд░ (рдЬрдирдоाрдирд╕) рдХे рд▓िрдП  ? рдХрд░्рдд्рддा рдХा рдХ्рдпा рдорддрд▓рдм рд╣ै, рд╕рдм рдХुрдЫ рддो рд▓ीрд▓ा рд╣ै рдк्рд░рднु рдХी। рд╕िрд░्рдл рдХрд░्рдо рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ै рд╣рдоें, рд╡рд╣ рднी рдЕрдХрд░्рдд्рддा рдмрдирдХрд░, рдпрд╣ी рд╕рдЪ рд╣ै । рд╣рдоेрд╢ा рд╣рдо рдХрд░ें  рд╕рдЧुрдг рд╕े рдиिрд░्рдЧुрдг рдХी рдпाрдд्рд░ा рдпाрдиि рд╢рд░ीрд░ рд╕े рдЖрдд्рдоा рдХी рдУрд░ рдЪрд▓ें। рд╣рдо рдЬिрдпे рдЙрд╕ рдЕрдиुрднूрддि рдоें рдЙрд╕ рдкрд░рдо рдХो рд╣рд░ рдкрд▓ рд╣рд░ рдХ्рд╖рдг। [рд╣рдо рдиिрд░рди्рддрд░ рд╢рд░ीрд░ рд╕े рдЖрдд्рдоा рдХी рдУрд░ рдЪрд▓ें ,рдЕрд░्рдеाрдд рд╕рдЧुрдг рд╕ाрдХाрд░ рд╕े рдиिрд░्рдЧुрдг-рдиिрд░ाрдХाрд░ рдХी рдпाрдд्рд░ा рдХрд░рддे рд░рд╣ें рдФрд░  -рд╣рд░ рдкрд▓ рд╣рд░ рдХ्рд╖рдг рд╣рдо рдЙрд╕ рдЕрдиुрднूрддि рдоें рдЬिрдпें।]
>>> рдЕрдЧुрди рд╕рдЧुрди рджुрдЗ рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рд░ूрдкा :
рднрдХ्рддि рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдХी рдРрд╕ी рдоाрди्рдпрддा рд╣ै рдХि рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рдЪाрд░ рд╡िрдЧ्рд░рд╣ рд╣ैं - рдиाрдо, рд░ूрдк, рд▓ीрд▓ा рдФрд░ рдзाрдо। (рд╡िрдЧ्рд░рд╣ =рдХिрд╕ी рджेрд╡ी-рджेрд╡рддा рдХी рдоूрд░्рддि рдЬрдм рд╢ाрд╕्рдд्рд░ोрдХ्рдд рд╡िрдзि рд╕े рдоंрджिрд░ рдоें рдк्рд░ाрдг-рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕े рдЕрдоुрдХ рджेрд╡рддा рдХा рд╡िрдЧ्рд░рд╣ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдпा рдк्рд░ाрдгी рдХी рдоूрд░्рддि рдпा рдлोрдЯो рдХो рд╡िрдЧ्рд░рд╣ рдирд╣ीं рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рд╣ै рдХि рдиाрдо рдХे рд░ूрдк рдоें рднी рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ी рд╣ै, рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕्рд╡рд░ूрдк, рдХрдеा рддрдеा рдзाрдо рдХे рд░ूрдк рдоें рднी рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ी рд╣ै। рдЗрдирдоें рдЪाрд░ों рдХा рдЕрдерд╡ा рдХिрд╕ी рдПрдХ рдХा рдЖрд╢्рд░рдп (рдЪिंрддрди) рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬीрд╡рди рдоें рдХृрдд рдХृрдд्рдпрддा рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। 
рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдХा рдоाрд░्рдЧ рдиिрд░्рдЧुрдг-рд╕рдЧुрдг рд╕рдорди्рд╡рдпрд╡ाрджी рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдпे рд╡े рджोрдиों рдХा рд╕рдорд░्рдерди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рджोрдиों рдПрдХ рд╣ैं।  рдХिрди्рддु рдпрджि рдоुрдЭрд╕े рдкूрдЫा рдЬाрдп рдХि рджोрдиों рдоें рдХौрди рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╣ै, рддो рдоैं рдпрд╣ рдХрд╣ूँрдЧा рдХि, рдпрд╣ рдЬो рд░ाрдордиाрдо рд╣ै, рдпрд╣ рджोрдиों рд╕े рднी рдЕрдзिрдХ рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╣ै।

“рдЕрдЧुрди рд╕рдЧुрди рджुрдЗ рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рд░ूрдкा। рдЕрдХрде рдЕрдЧाрдз рдЕрдиाрджि рдЕрдиूрдкा।।
рдоोрд░े рдордд рдмрдб़ु рдиाрдо рджुрд╣ू рддें। рдХिрдП рдЬेрд╣िं рдЬुрдЧ рдиिрдЬ рдмрд╕ рдиिрдЬ рдмूрддें”।।

(рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдЪрд░िрдд рдоाрдирд╕, рдмाрд▓ рдХाрдг्рдб)

рднाрд╡ाрд░्рде:-рдиिрд░्рдЧुрдг рдФрд░ рд╕рдЧुрдг рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рджो рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ैं। рдпे рджोрдиों рд╣ी рдЕрдХрдердиीрдп, рдЕрдеाрд╣, рдЕрдиाрджि рдФрд░ рдЕрдиुрдкрдо рд╣ैं। рдоेрд░ी рд╕рдо्рдорддि рдоें рдиाрдо рдЗрди рджोрдиों рд╕े рдмрдб़ा рд╣ै, рдЬिрд╕рдиे рдЕрдкрдиे рдмрд▓ рд╕े рджोрдиों рдХो рдЕрдкрдиे рд╡рд╢ рдоें рдХрд░ рд░рдЦा рд╣ै॥

рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдШोрд╖рдгा рдХрд░ рджी рдХि рдоेрд░ी рджृрд╖्рдЯि рдоें рд░ाрдордиाрдо рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╣ै। рд╕рдЧुрдг рд░ूрдк рд╕े рд░ाрдо рдиाрдо рдХैрд╕े рдмреЬा рд╣ै? рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा, рдХि рдЬो рдХाрд░्рдп рднрдЧрд╡ाрди рд░ाрдо рдЕрд╡рддाрд░ рд▓ेрдХрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं, рд╡े рдХाрд░्рдп рд░ाрдордиाрдо рдХे рдж्рд╡ाрд░ा, рдФрд░ рднी рдЕрдзिрдХ рд╕рд░рд▓рддा рд╕े рд╕ंрдкрди्рди рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं।
рдЬрдм рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рд╕े рдк्рд░рд╢्рди рдХिрдпा рдЧрдпा рдХि, рдЖрдк рдЬीрд╡рди рдоें рдиिрд░्рдЧुрдг рдХो рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рджेрддे рд╣ैं рдпा рд╕рдЧुрдг рдХो? рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЬрд╡ाрдм рджिрдпा рдХि, рдоैं рджोрдиों рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддा рд╣ूँ, рддрдеा рджोрдиों рдХो рдард╣рд░ाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдоैंрдиे рджो рд╕्рдеाрди рдЪुрди рд▓िрдП рд╣ैं।

рд╣िрдп рдиिрд░рдЧुрди рдирдпрдирдиि рд╕рдЧुрдг - 

рдпाрдиी рд╣ृрджрдп рдоें рдиिрд░्рдЧुрдг рдХो рдард╣рд░ाрдпा рдФрд░ рдиेрдд्рд░ों рдоें рд╕рдЧुрдг рдХो рдмрд╕ा рд▓िрдпा рд╣ै। рдЕрдм рдЖँрдЦें рдмрди्рдж рдХрд░ो рддो рдиिрд░्рдЧुрдг рдХा рдз्рдпाрди рдЬрдиिрдд рдЖрдирди्рдж рд▓ो, рдЖँрдЦें рдЦोрд▓ो рддो рд╕рдЧुрдг рд░ूрдк рдХी рдЭाँрдХी рдХा рд╕ुрдЦ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ो

‘рд░рд╕рдиा рдиाрдо рд╕ुрдиाрдо’-
рдЬрдм рдЙрдирд╕े рд╕рд╡ाрд▓ рдХिрдпा рдЧрдпा рдХि рджोрдиों рдоें рдЕрдзिрдХ рдХिрд╕рдХो рдоाрдирддे рд╣ैं? рддो рдмोрд▓े, рдЗрди рджोрдиों рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдЬो рддीрд╕рд░ा рд╣ै, рдоैं рдЙрд╕рдХो рдЕрдзिрдХ рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рджेрддा рд╣ूँ- рдпाрдиी рд╣ृрджрдп рдоें рдиिрд░्рдЧुрдг, рдиेрдд्рд░ों рдоें рд╕рдЧुрдг рддрдеा рдЬिрд╣्рд╡ा рдкрд░ рд░ाрдо рдиाрдо। 

рд╣िрдп рдиिрд░рдЧुрдг, рдирдпрдирдиि рд╕рдЧुрдг, рд░рд╕рдиा рдиाрдо рд╕ुрдиाрдо।
рдордирд╣ुँ рдкुрд░рдЯ, рд╕ंрдкुрдЯ рд▓рд╕рдд, рддुрд▓рд╕ी рд▓рд▓िрдд рд▓рд▓ाрдо।।

рдЬैрд╕े, рд╕्рд╡рд░्рдг рдХी рдоंрдЬूрд╖ा рдоें (рд╕ोрдиे рдХे рдбिрдм्рдмे рдоें) рдХोрдИ рд░рдд्рди рд░рдЦ рджिрдпा рдЬाрдп, рддो рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рддो рд░рдд्рди (рд╣िрд░ा) рдХा рд╣ै। рдпाрдиी, рд░рдд्рди рд╣ीрд░ा рддो рд░ाрдо рдиाрдо рд╣ै, рдФрд░ рд╕рдЧुрдг, рдиिрд░्рдЧुрдг рддो рдоंрдЬूрд╖ा рдХे рдмाрд╣рд░ी, рднीрддрд░ी рдбिрдм्рдмे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд░ाрдо рдиाрдо рдХे рдк्рд░рддि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдорд╣рдд्рдд्рд╡-рдмुрдж्рдзि рдк्рд░рдЧрдЯ рдХिрдпा।
     рдЖрдЬ рдХे рджौрд░ рдоें рдмрд╣ुрдд рд╕े рд▓ोрдЧ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХो рд╕рдЧुрдг рд░ूрдк рдоें рдкूрдЬрддे рд╣ै рдФрд░ рдмрд╣ुрдд рд╕े рдиिрд░्рдЧुрдг рд░ूрдк рдоें । рд╕рдЧुрдг рд░ूрдк рдоें рдкूрдЬрдиे рдХा рд╕ीрдзा рд╕ीрдзा рдорддрд▓рдм рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рд╣рдо рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХो рдПрдХ рдЖрдХрд░ рдоें рджेрдЦрддे рд╣ै। рдЖрдк рдЕрдкрдиी-рдЕрдкрдиी рд╕ोрдЪ рдХे рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХो рджेрдЦрддे рд╣ै । рд╣рдо рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг/рд░ाрдорд▓рд▓ा рдХो рдЙрд╕ рд░ूрдк рдоें рджेрдЦрддे рд╣ै , рдЬिрд╕ рд░ूрдк рдоें рд╣рдоें рдмрддाрдпा рдЧрдпा, рджिрдЦाрдпा рдЧрдпा, рдЪिрдд्рд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рд╣рдоाрд░े рдж्рд╡ाрд░ा рдоूрд░्рддिрд╡рдд рд░ूрдк рджे рджिрдпा рдЧрдпा рдЙрди्рд╣ें, рдЬिрди्рд╣ें рд╣рдо рдкूрдЬрддे рд╣ै; рдпे рдПрдХ рд░ूрдк , рдЖрдХाрд░ рдпा  рд╕рдЧुрдг рд╕ाрдХाрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдХी рд╕рдЧुрдг рдкूрдЬा рд╣ै । рдЬрдм рднी рд╣рдо рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдПрдХ рд╢рд░ीрд░ рдоें рдоूрд░्рдд рд░ूрдк рдоें рджेрдЦрддे рд╣ै рддो рд╣рдоाрд░ी рдпрд╣ рддрдоोрдЧुрдгी рд╕ोрдЪ рд╣ै рдпा рд╣рдоाрд░ी рдпрд╣ рддрдоोрдЧुрдгी рджृрд╖्рдЯि рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕ рджृрд╖्рдЯि рдХा рдзрд░ाрддрд▓ рдпрд╣ाँ (M/F) рд╢рд░ीрд░ рд╣ै! ( рдпрд╣ाँ рд╣рдоाрд░ी рд╕ोрдЪ рдпा рд╣рдоाрд░ी рдирдЬрд░ рддрдоोрдЧुрдгी рд╣ै; рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕ рдирдЬрд░ рдХा рдзрд░ाрддрд▓ рдпрд╣ाँ рдкंрдЪрднौрддिрдХ (M/F) рдирд╢्рд╡рд░ рд╢рд░ीрд░ рд╣ै। рдирдЬрд░ें рдмрджрд▓ी рддो рдирдЬाрд░े рдмрджрд▓ рдЧрдП , рдХрд╢्рддी рдХा рдоुрдЦ рдоोреЬा рддो рдХिрдиाрд░े рдмрджрд▓ рдЧрдП।) рдФрд░ рдпрджि рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдорди  рдХे рдзрд░ाрддрд▓ рдкрд░ рдк्рд░рднु рдХो рджेрдЦрддे рд╣ै рддो рдпे рд╣рдоाрд░ी рд░рдЬोрдЧुрдгी рджृрд╖्рдЯि рд╣ै। рдФрд░ рдЬрдм рд╣рдо рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЕрдкрдиी рдЖрдд्рдоा рдХे рдзрд░ाрддрд▓ рдкрд░ рджेрдЦрддे рд╣ै (рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдпा рдаाрдХुрд░рджेрд╡, рдЧुрд░ुрджेрд╡ рдХो рд╣рдо рдЕрдкрдиी рдЖрдд्рдоा рдХे рдзрд░ाрддрд▓ рдкрд░ рджेрдЦрддे рд╣ै) рддो рдпे рд╕рддोрдЧुрдгी рджृрд╖्рдЯि рд╣ै । рдпे рдЕрд▓рдЧ рдЕрд▓рдЧ рдвंрдЧ рд╕े рджेрдЦрдиे рдХी рдирдЬрд░ рд╣ै, рдЖँрдЦ рд╣ै рдк्рд░рднु рдХो рджेрдЦрдиे рдХी ।

>>'рдж्рд╡ा рд╕ुрдкрд░्рдгा рдХा рдКрдкрд░ рд╡ाрд▓ा рдкрдХ्рд╖ी ' (рдЧुрд░ु, рдИрд╢्рд╡рд░ рдпा рд╕्рд╡рд░्рдЧ) рдХे рдКрдкрд░ рд╣ोрдиे рдХी рдзाрд░рдгा рдЧрд▓рдд рдирд╣ीं рд╣ै ! 
         " рдИрд╢्рд╡рд░ рдпा рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдКрдкрд░ рд╣ै " рдпрд╣ рдзाрд░рдгा рдЧрд▓рдд рдирд╣ीं рд╣ै। рдпрд╣ рд╕्рд╡рдд: рдорди рдФрд░ рдмुрдж्рдзि рд╕े рдЙрдардиे рд╡ाрд▓ी рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рдЪेрддрдиा рд╣ै। рд╢рд░ीрд░ рдоें *рджो рд╣ृрджрдп* рд╣ोрддे рд╣ैं рдПрдХ рдЫाрддी рдХी рдмाрдпीं рддрд░рдл рддрдеा рджूрд╕рд░ा рд╕िрд░ рдоें। рдпрд╣ рд╕рдиाрддрди рдХा рд╕ाрд░ рд╣ै, рдЗрд╕рдХा рд╕ंрдХेрдд рд╣рдоें рддैрдд्рддрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж рд╢िрдХ्рд╖ा-рд╡рд▓्рд▓ी рдХे рдЫрдаे рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдоें рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕िрд░ рд╡ाрд▓े рд╣ृрджрдп рдХो рдЙрдкрдиिрд╖рджों рдоें рдЕрди्рдд:рд╣ृрджрдп рднी рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै।
  " рд╕ рдп рдПрд╖ोрд╜рди्рддрд░рд╣ृрджрдп рдЖрдХाрд╢ः। ....  рдЕрди्рддрд░ेрдг рддाрд▓ुрдХे।  рдпा рдиाреЬी рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाрдо рддाрд▓ुрдХे рдЕрди्рддрд░ेрдг рдпः рдПрд╖ः рд╕्рддрдиः рдЗрд╡ рдЕрдмрд▓рдо्рдмрддे рддрд╕्рдп рдЪ рдЕрди्рддрд░ेрдг рдЧрддा рдпрдд्рд░ рдЕрд╕ौ рдХेрд╢ाрди्рддः рд╡िрд╡рд░्рддрддे рддрдд्рд░ рд╢ीрд░्рд╖рдХрдкाрд▓े।"  (рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж्, рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡рд▓्рд▓ी -1,рдЕрдиुрд╡ाрдХ-6 ) 
рдпрд╣ рдЕрди्рдд:рд╣ृрджрдп рдХрд╣ां рд╣ै ? рдЗрд╕рдХा рднी рд╡рд░्рдгрди рд╡рд╣ां рдХिрдпा рд╣ै। рджोрдиों рддाрд▓ुрдУं рдХे рдмीрдЪ рдпрд╣ рдЬो рд╕्рдд्рд░ी рдХे рд╕्рддрди рдЬैрд╕ा рд▓рдЯрдХ рд░рд╣ा рд╣ै, рд╡рд╣ी "рдЗрди्рдж्рд░рдпोрдиि" рдЕрд░्рдеाрдд् рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХा рдоाрд░्рдЧ рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाреЬी рдЖрддी рд╣ैं। рдпрд╣ рд╣ी рдЙрд╕ рдРрд╢्рд╡рд░्рдп рд╕рдо्рдкрди्рди рд╣ृрджрдп рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдЖрдзाрд░ рд╕्рддрдо्рдн рд╣ै। рдпрд╣ рд╣ृрджрдп рд╡рд╣ाँ рд╣ी рд╣ै рдЬрд╣ाँ рд╕िрд░ рдХे рдХрдкाрд▓ рдХे рдХुрдЫ рд╕्рдеाрди рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рдЪूреЬाрдХрд░्рдо рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдоें рдоुрдг्рдбрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╣ृрджрдп рдоें рдЬाрдХрд░ рдЖрдд्рдоा (рдирд░) рдкрд░рдоाрдд्рдоा (рдиाрд░ाрдпрдг) рдоें рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд╣ोрддी рд╣ै। рд╣рдордиे рдкрд░рдо्рдкрд░ा рд╕े рдЕрдкрдиे рдкूрд░्рд╡рдЬों рд╕े рдЬो рд╕ुрдиा рд╣ै рдХि "рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ृрджрдп рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै" рдпрд╣ рд╡рд╣ी рд╣ृрджрдп рд╣ै। рдпрдж्рдпрдкि рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкрдХ рд╣ोрдиे рд╕े рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै рдлिрд░ рдЗрд╕ी рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ рдЙрд╕рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рд╣ोрдиे рд╕े рдпрд╣ीं рдЙрд╕рдХा рдиिрд╡ाрд╕ рдоाрдирдХрд░ рдРрд╕ा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। 
рдЫाрддी рдоें рднी рдПрдХ рдЕрди्рдп рд╣ृрджрдп рд╣ोрддा рд╣ै, рд╕рдоाрди्рдп рд░ूрдк рд╕े рд╣рдо рд╕рдм рдЗрд╕ рд╣ृрджрдп рдХे рдмाрд░े рдоें рдЬाрдирддे рд╣ैं। рд╕ाрдоाрди्рдп рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдЗрд╕ी рд╣ृрджрдп рдоें рдЖрдд्рдоा рдХा рдиिрд╡ाрд╕ рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдм рдпौрдЧिрдХ рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╡рд╣ рджिрд╡्рдп рдЖрдд्рдоा рдЕрдкрдиे рдиिрд╡ाрд╕ рд╕्рдеाрди рдЫाрддी рд╡ाрд▓े рд╣ृрджрдп рд╕े рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХे рд▓िрдП рдЪрд▓рддा рд╣ै рддो рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рд╕्рдеाрди рд╕े рд╕िрд░ рд╡ाрд▓े рд╣ृрджрдп рдХी рдУрд░ рдЬाрддा рд╣ै рдЬो рдХि рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рдпोрдЧिрдпों рдХो рдИрд╢्рд╡рд░ рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рд╣ी рдЕрдиुрднूрдд рд╣ोрддा рд╣ै। 
рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣рдордиें рдЕрдкрдиे рдкूрд░्рд╡рдЬों рд╕े рдЬो рдЙрдирдХी рдЕрдиुрднूрддि рд╕ुрдиी рд╣ै рдХि "рдИрд╢्рд╡рд░ рдКрдкрд░ рд╣ै", рд╡рд╣ рд╕рдд्рдп рд╣ै। рдИрд╢्рд╡рд░ рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╣рдоाрд░े рдкूрд░्рд╡рдЬ рдЛрд╖िрдпों рдиे рдЙрдкрдиिрд╖рджों рдоें рдЗрд╕ рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рд▓िрдЦा рд╣ै рдХि- "рд╢рддрдЮ्рдЪैрдХा рдЪ рд╣ृрджрдпрд╕्рдп рдиाрдб्рдпрд╕्рддाрд╕ां рдоूрд░्рдж्рдзाрдирдорднिрдиिःрд╕ृрддैрдХा рддрдпोрд░्рдз्рд╡рдоाрдпрди्рдирдоृрддрдд्рд╡рдоेрддि рд╡िрд╢्рд╡рдЩ्рдЩрди्рдпा рдЙрдд्рдХ्рд░рдордгे рднрд╡рди्рддि ॥ " (рдЫाрди्рджोрдЧ्рдп рео.рем.рем , рдХрда реж реи.рей.резрем) рдЕрд░्рдеाрдд् рд╣ृрджрдп рдХी резрежрез рдиाрдб़िрдпां рд╣ैं, рдЙрдирдоें рд╕े рдПрдХ рдоूрд░्рдж्рдзा (рдЦोрдкреЬी) рдХी рдУрд░ рдЧрдИ рд╣ै рдЙрд╕ рдПрдХ рдиाреЬी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा (рдЙрдд्рдХ्рд░рдордг рдХрд░рдХे) рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдЧрдорди рдХрд░рдХे рдЖрдд्рдоा рдЕрдоृрдд рдкрдж (рдоोрдХ्рд╖, рд╕्рд╡рд░्рдЧ, рдИрд╢्рд╡рд░ рдЖрджि ) рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдЙрдд्рдХ्рд░рдордг рдиीрдЪे рд╕े рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рдИрд╢्рд╡рд░ рдКрдкрд░ рд╣ी рдоिрд▓рддा рд╣ै, рдЙрд╕рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдКрдкрд░ рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै। [рд╕ाрднाрд░ @@@Anuj Kumar/ Gurukul kangri, Haridwar at Gurukul Kangri Vishwavidyalaya, Haridwarhttps://www.linkedin.com/posts/anuj-kumar-]

>>рдЧुрд░ु-рдкрд░рдо्рдкрд░ा рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХी рдорд╣िрдоा: 

      рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡рд▓्рд▓ी рдХे рдиौрд╡े рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдоें  рдоंрдд्рд░ рдХे рд╢рдм्рдж рд╣ैं: 'рдЛрддं рдЪ рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдпрдк्рд░рд╡рдЪрдиे рдЪ। рд╕рдд्рдпं рдЪ рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдпрдк्рд░рд╡рдЪрдиे рдЪ। рддрдкрд╢्рдЪ рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдпрдк्рд░рд╡рдЪрдиे рдЪ। рджрдорд╢्рдЪ рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдпрдк्рд░рд╡рдЪрдиे рдЪ।' (рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж: 1/9)। рд╕рдиाрддрди рдзрд░्рдо рдпा рд╡ैрджिрдХ рдзрд░्рдо  рдоें рдЛрдд рдХे рд╡िрдЪाрд░ рдХा рдмрдб़ा рдорд╣рдд्рд╡ рд╣ै। рдЛрдд рдХा рдЕрд░्рде рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдЧрдд рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдпा рдм्рд░рд╣्рдоांрдбीрдп рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा  рдХे рдиिрдпрдоों рдХा рдЬ्рдЮाрди (Riuta means knowledge of the Rules of the Cosmic System) - рд╕ूрд░्рдп, рдЪрди्рдж्рд░рдоा, рддाрд░े, рджिрди ,рд░ाрдд рдЖрджि рдЗрд╕ी рдиिрдпрдо рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рд╣ैं।  рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд╕рднी рдкрджाрд░्рде рдкрд░िрд╡рд░्рддрдирд╢ीрд▓ рд╣ैं рдХिंрддु рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХा рдиिрдпрдо рднी  рдЕрдкрд░िрд╡рд░्рддрдиीрдп рдиिрдпрдо рд╕े рдмंрдзा рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╕ूрд░्рдп-рдЪंрдж्рд░ рдЕрдкрдиे рдЕрдкрдиे рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╣ैं।  рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдЬो рдХुрдЫ рднी рд╣ै рд╡рд╣ рд╕рдм рдЛрдд рдХे рдиिрдпрдо рд╕े рдмँрдзा рд╣ुрдЖ рд╣ै।  рджेрд╡рддाрдУं рд╕े рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХी рдЬाрддी рдеी рдХि рд╡े рд╣рдо рд▓ोрдЧों рдХो рдЛрдд рдХे рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рд▓े рдЪрд▓ें рддрдеा рдЕрдиृрдд рдХे рдоाрд░्рдЧ рд╕े рджूрд░ рд░рдЦें । рдЛрдд рдХो рд╡ेрдж рдоें рд╕рдд्рдп рд╕े рдкृрдердХ् рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै। рдЛрдд рд╡рд╕्рддुрдд: рд╕рдд्рдп рдХा рдиिрдпрдо рд╣ै। рдЕрдд: рдЛрдд рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕рдд्рдп рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि (рдЗрди्рдж्рд░िрдпрдЧोрдЪрд░ рд╕рдд्рдп рдХे рдиिрдпрдо рдФрд░ рдЗрди्рдж्рд░िрдпाрддीрдд рд╕рдд्рдп рдХे рдиिрдпрдо рдХी рдЙрдкрд▓рдм्рдзि ) рд╕्рд╡ीрдХृрдд рдХी рдЧрдИ рд╣ै। рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдп рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рд╕ीрдЦрдиे рдХी рдХ्рд░िрдпा, рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдпों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░рдиा рдФрд░ рдк्рд░рд╡рдЪрди рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рд╕िрдЦाрдиा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рд╣рдоें рд╕िрдЦाрдиे рдФрд░ рд╕ीрдЦрдиे рдХा рдЖрджेрд╢ рджेрддे рд╣ैं। рдЬैрд╕े рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рд╣рдоें рдпा рдЛрдд рдоाрд░्рдЧ рд╕े (рдпाрдиि 3H рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ुрдП) рдордиुрд╖्рдп рдмрдирдиे рдФрд░ рдмрдиाрдиे- Be and Make рдХा рдЖрджेрд╢ рджेрддे рд╣ैं । рдЕрддः рд╣рдоें рдЕрдкрдиी рдЗрд╕ рд╡िрд░ाрд╕рдд рдХो; рдЧुрд░ु -рд╢िрд╖्рдп рд╡ेрджांрдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ -рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХो рд╕рджैрд╡ рд╕ंрдЬोрдХрд░ рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣िрдП। 
рдиौрд╡ें рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдоें рдЛрд╖ि рдмрддाрддे рд╣ैं рдХि 'рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдпрдк्рд░рд╡рдЪрдиे рдЪ' рдЕрд░्рдеाрдд рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдп рдХрд░рдиे рдФрд░ рдк्рд░рд╡рдЪрди рд╕ुрдирдиे рдХे рдоुрдЦ्рдп рдлрд▓ рдХ्рдпा рд╣ैं ? рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдп рдХрд░рдиे рдЧुрд░ु-рдкрд░рдо्рдкрд░ा рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рд╢िрдХ्рд╖ा-рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдкाрдардЪрдХ्рд░ рдоें рдиिрдпрдоिрдд рд░ूрдк рд╕े рдФрд░ рд╕рдордп рдкрд░ рдкाрдардЪрдХ्рд░ рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиे рд╕े - рдЛрдд рдпाрдиी рдм्рд░рд╣्рдоांрдбीрдп рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा  рдХे рдиिрдпрдоों рдХा рдЬ्рдЮाрди (Rita means knowledge of the rules of the cosmic system) рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕рдд्рдп рдХा рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдпрдеाрдпोрдЧ्рдп рд╕рджाрдЪाрд░ рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рдиे рдХा рд╕ाрдорд░्рде्рдп рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै।  рддрдк рдХी рд╢рдХ्рддि, рдЖंрддрд░िрдХ рд╢ांрддि рдХा рд╕ाрдорд░्рде्рдп , рдЗंрдж्рд░िрдп рдиिрдЧ्рд░рд╣ рдХी рд╢рдХ्рддि, рд╡ेрджों рдХे рдкрдарди рдкाрдарди рдХी рд╕ाрдорд░्рде्рдп, рдпोрдЧ्рдп рд╕ंрддाрди рдк्рд░рдЬрдирди рдХा рд╕ाрдорд░्рде्рдп, рдХुрдЯुंрдм рдХी рд╡ृрдж्рдзि (рдк्рд░рдЬाрддि) рдХी рд╕ाрдорд░्рде्рдп, рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╕рдорд╕्рдд рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХी рд╕ाрдорд░्рде्рдп, рдпрдЬ्рдЮ рдХा рд╕ाрдорд░्рде्рдп рдФрд░ рдЕрддिрдеिрдпों рдХी рдпрдеाрдпोрдЧ्рдп рд╕ेрд╡ा рдХी рд╕ाрдорд░्рде्рдп। рдЬрд╣ां рд╢िрдХ्рд╖ा рд╣ै, рд╡рд╣ीं рдк्рд░рдЧрддि рдФрд░ рдЙрдд्рдеाрди рд╣ै। рдЬрд╣ाँ рдордиुрд╖्рдп-рдиिрд░्рдоाрдг рдФрд░ рдЪрд░िрдд्рд░-рдиिрд░्рдоाрдХрд░ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдирд╣ीं рд╣ोрддी , рд╡рд╣ाँ рдк्рд░рдЧрддि рдирд╣ीं; рдкрддрди рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдХो рджुःрдЦ рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╣рдоें рдиिрд░рди्рддрд░ рдЪрд░िрдд्рд░-рдиिрд░्рдоाрдг рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдп рдХрд░рдиे рдФрд░ рдк्рд░рд╡рдЪрди рд╕ुрдирдиे  рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा  рд╡ैрджिрдХ рдХाрд▓ рд╕े рд╣ी рдоिрд▓рддी рд░рд╣ी рд╣ै। рдпрд╣ рдЗрд╕ рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдоें рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै। 
    >>>рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХा рдордиुрд╖्рдп -рдиिрд░्рдоाрдг рдЖрди्рджोрд▓рди : рддैрдд्рддрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж्, рдЧीрддा рдпा рдпोрдЧрд╕ूрдд्рд░ рдХी рд╢िрдХ्рд╖ाрдУं рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ै। рдХ्рдпोंрдХि рд╕рднी рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдоें рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди,рд╕ंрдпрдо, рдиिрдпрдо, рд╕рдж -рдЖрдЪрд░рдг, рдЬीрд╡рди-рдЧрдарди рдпा рдЪрд░िрдд्рд░-рдиिрд░्рдоाрдг рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рдкрд░ рдмрд▓ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।   рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рд╕े рдЖрдЬрддрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдХрд░्рдордордп рдЬीрд╡рди рдХे рдХिрд╕ी рднी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें - рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рд▓рдХ्рд╖्рдп рдпा рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдоें рдЗрдирдХो рдиिрд╖्рдаा рдХे рд╕ाрде рдоाрди рдХрд░ рд╣ी рдЬीрд╡рди рдХे рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рд╢िрдЦрд░ рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।
рд╡्рдпрдХ्рддि (рдЖрджрдоी) рдХा рдЪрд░िрдд्рд░ рдФрд░ рдЖрдЪрд░рдг рдХुрдЫ рд╣рдж рддрдХ рдЬрди्рдордЬाрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдпा  рдкूрд░्рд╡ рдЬрди्рдо рдХे рдХрд░्рдоों рдХे рдХाрд░рдг рдкूрд░्рд╡ рд╕े рд╣ी рдЧреЭा рд╣ोрддा рд╣ै। рдкрд░ рдЗрд╕ рдЬрди्рдо рдХी рд╕ंрдЧрддि, рдкрд░िрд╡ाрд░, рдПрд╡ं рд╢िрдХ्рд╖ा рдФрд░ рдлिрд░ рд╕्рд╡-рдиिрд░्рдоाрдг рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा (3H -рд╡िрдХाрд╕ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг) рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдж рдЧुрдгों рд╕े рднрд░े рдЬीрд╡рди рдпा рджुрд░्рдЧुрдгों рдоें рд▓िрдк्рдд рдЬीрд╡рди рдХी рдиींрд╡ рднी рдбाрд▓ी рдЬा  рд╕рдХрддी рд╣ै।
рдХрдаोрдкрдиिрд╖рдж् рдоें рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдиिрд░्рджेрд╢ рд╣ै рдХि рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╡्рдпрдХ्рддि рдЖрдд्рдоा рдЬाрдирдиे рдоें рдЕрд╕рдорд░्рде рд╣ी рд░рд╣ेंрдЧे -
рдиाрд╡िрд░рддो рджुрд╢्рдЪрд░िрддाрди्рдиाрд╢ाрди्рддो рдиाрд╕рдоाрд╣िрддः।
рдиाрд╢ाрди्рддрдоाрдирд╕ो рд╡ाрдкि рдк्рд░рдЬ्рдЮाрдиेрдиैрдирдоाрдк्рдиुрдпाрдд्‌ ॥
‘ рди рдЕрд╡िрд░рддः рджुрд╢्рдЪрд░िрддां,  рди рдЕрд╢ाрди्рддः,  рди рдЕрд╕рдоाрд╣िрддः,  рди рд╡ा рдЕрд╢ाрди्рддрдоाрдирд╕ः,  рдк्рд░рдЬ्рдЮाрдиेрди рдЕрдкि рдПрдирдо् рдЖрдк्рдиुрдпाрдд् "  (рдХрда - реи.реирек)
''рдЬो рджुрд╖्рдХрд░्рдоों рд╕े рд╡िрд░рдд рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ рд╣ै, рдпा рдЬिрд╕рдиे рдмुрд░े рдЖрдЪрд░рдгों рд╕े рд╡िрд░рдХ्рдд рд╣ोрдХрд░ рдЙрдирдХा рдд्рдпाрдЧ рдирд╣ीं рдХрд░ рджिрдпा рд╣ो, рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдкрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рди рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЬो рд╕рджा рдЕрд╢ाрди्рдд рд░рд╣рддा рд╣ो, рдЬो рдЕрдкрдиे рдорди рдХो рдПрдХाрдЧ्рд░ (рд╕рдоाрд╣िрдд) рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рдирд╣ीं рдХрд░рддा, рдЕрдерд╡ा рдЬिрд╕рдХा рдорди рд╢ाрди्рдд рдирд╣ीं рд╣ै; рдРрд╕ा рдордиुрд╖्рдп 'рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдмुрдж्рдзि' рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдд्рдорд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рддे рд░рд╣рдиे рдкрд░ рднी рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХो рдирд╣ीं рдкा рд╕рдХрддा। 
рдИрд╢ोрдкрдиिрд╖рдж рдХा рдкрд╣рд▓ा рд╢्рд▓ोрдХ рдХрд╣рддा рд╣ै -
 рдИрд╢ा рд╡ाрд╕्рдпрдоिрджं рд╕рд░्рд╡ं рдпрдд्рдХिрдЮ्рдЪ рдЬрдЧрдд्рдпां рдЬрдЧрдд्‌।
рддेрди рдд्рдпрдХ्рддेрди рднुрдЮ्рдЬीрдеा рдоा рдЧृрдзः рдХрд╕्рдпрд╕्рд╡िрдж्рдзрдирдо्‌ ॥рез॥
рдЗрд╕ рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдХे рд╕рднी рдЪрд░ рдЕрдЪрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХा рд╣ै рдФрд░ рд╣рд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рдЬीрд╡рди рдХा рдЖрдирди्рдж рд▓े। рдФрд░ рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рдХे, рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХी рдЕрдкрдиे рднी рдзрди рдХा рд▓ोрдн рдирд╣ीं рдХрд░े, рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рддो рдИрд╢्рд╡рд░ рдХा рд╣ै।

рдк्рд░ेрд░рдгाрдк्рд░рдж рджीрдХ्рд╖ांрдд рднाрд╖рдг 

рджीрдХ्рд╖ांрдд рд╕рдоाрд░ोрд╣ рдХी рдкрд░ंрдкрд░ा рд╣рдоाрд░े рдпрд╣ां рд╡ैрджिрдХ рдХाрд▓ рд╕े рд╣ी рдЪрд▓ी рдЖ рд░рд╣ी рд╣ै। рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡рд▓्рд▓ी рдХे 11 рд╡ें  "рдЕрдиुрд╡ाрдХ" рдоें рдЗрд╕рдХा рд╡рд░्рдгрди рдЖрддा рд╣ै। рд╣рдоाрд░ी рд╡ैрджिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдиिрд░्рдЬрди рдоें рдпा рдЧुрд░ुрдЧृрд╣ рд╡ाрд╕ рдХрд░рддा рд╣ुрдЖ рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рд░рд╣рддा рд╣ै। рдХрдИ рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ, рдЫाрдд्рд░ рд╡िрднिрди्рди рд╡िрд╖рдпों рдоें рдЕрдиुрднрд╡ी рд╢िрдХ्рд╖рдХों рд╕े рд╕ीрдЦрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╡िрднिрди्рди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рджрдХ्рд╖рддा рд╣ाрд╕िрд▓ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЬрдм рдЙрдирдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдкूрд░ी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рддो рджीрдХ्рд╖ांрдд рд╕рдоाрд░ोрд╣ рдЖрдпोрдЬिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╢िрдХ्рд╖рдХ рд╕्рд╡рдпं рд╕рдоाрд░ोрд╣рдкूрд░्рд╡рдХ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рдбिрдЧ्рд░िрдпों рдХी рдШोрд╖рдгा рдХрд░рддे рд╣ैं।  рдпрд╣ рджीрдХ्рд╖ांрдд рд╕рдоाрд░ोрд╣ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рдЕंрддिрдо рдХрдХ्рд╖ा рд╣ै। рдЙрд╕ рджिрди рд╕े, рдпे рдк्рд░рдЦрд░ рдпुрд╡ा рдЖрд╢्рд░рдо рдЫोрдб़ рджेंрдЧे рдФрд░ рд╕рднी рдХी рднрд▓ाрдИ рдХे рд▓िрдП рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЕрдкрдиा рдкрд╣рд▓ा рдХрджрдо рдЙрдаाрдПंрдЧे। рд╡े рдПрдХ рдирдпा рдЬीрд╡рди рд╢ुрд░ू рдХрд░ेंрдЧे। рдЗрд╕рд▓िрдП, рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдмрдб़े рдк्рдпाрд░ рд╕े рдЙрди्рд╣ें рдЙрдкрджेрд╢ рдХे рдЕрдкрдиे рдЖрдЦिрд░ी рд╢рдм्рдж рджेрддे рд╣ैं। рдпे рдЙрдкрджेрд╢ рд╣ी рджीрдХ्рд╖ांрдд рд╕рдоाрд░ोрд╣ рд╣ैं। рдЙрдирдоें рд╕рдорд╕्рдд рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рд╕ाрд░ рд╕рдоाрд╣िрдд рд╣ै। рдЖрдЗрдП рджेрдЦें рдХि рдЗрд╕ рдк्рд░ेрд░рдгाрдк्рд░рдж рджीрдХ्рд╖ांрдд рд╕рдоाрд░ोрд╣ (Uplifting Convocation) рдоें рдХ्рдпा рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै।
     рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рд╡ेрджों рдХा (рдЕрд░्рдеाрдд рдЪाрд░ рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдпों рдХा) рдЕрдз्рдпрдпрди рдкूрд░ा рдХрд░ рд▓िрдпा рд╣ै, рдЙрди рдЫाрдд्рд░ों рдХो рдЧुрд░ु (рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдпा рдиेрддा) рдиिрд░्рджेрд╢ рджेрддे рд╣ैं  - 'рд╡ेрджрдордиुрдд्рд╡्рдпाрдЪाрд░्рдпोрд╜рди्рддेрд╡рд╕िрдирдордиुрд╢ाрд╕्рддि।' ~ ‘рд╕рдд्рдпं рд╡рдж। рдзрд░्рдоं рдЪрд░। рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдпाрди्рдоा рдк्рд░рдорджः। рдЖрдЪाрд░्рдпाрдп рдк्рд░िрдпं рдзрдирдоाрд╣ृрдд्рдп рдк्рд░рдЬाрддрди्рддुं рдоा рд╡्рдпрд╡рдЪ्рдЫेрдд्рд╕ीः।рд╕рдд्рдпाрди्рди рдк्рд░рдорджिрддрд╡्рдпрдо्‌। рдзрд░्рдоाрди्рди рдк्рд░рдорджिрддрд╡्рдпрдо्‌। рдХुрд╢рд▓ाрди्рди рдк्рд░рдорджिрддрд╡्рдпрдо्‌। рднूрдд्рдпै рди рдк्рд░рдорджिрддрд╡्рдпрдо्‌। рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдпрдк्рд░рд╡рдЪрдиाрдн्рдпां рди рдк्рд░рдорджिрддрд╡्рдпрдо्‌ । (рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж: 1/11)।
рд╡рд╣ рдЙрди्рд╣ें рдиिрд░्рджेрд╢ рджेрддे рд╣ैं, -рд╕рдд्рдп рдмोрд▓ो, рдЕрдкрдиे рдзрд░्рдо рдХे рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдЪрд▓ो, рд╡ेрджों рдХे рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдп рдоें рдЕрд╡рд╣ेрд▓рдиा рдордд рдХрд░ो। рдЕрдкрдиे рдЖрдЪाрд░्рдп рдХो рдЙрдирдХा рдЗрд╖्рдЯ рдзрди рд▓ाрдХрд░ рджेрдиे рдХे рдмाрдж рддुрдо рдЕрдкрдиी рдкुрдд्рд░ рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХे рджीрд░्рдШ рд╕ूрдд्рд░ рдХो рдирд╣ीं рдХाрдЯोрдЧे। рд╕рдд्рдп рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рддुрдо рдк्рд░рдоाрдж рдордд рдХрд░рдиा। рдЕрдкрдиे рдХрд░्рддрд╡्рдп рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рддुрдо рдЕрд╕ाрд╡рдзाрди рдордд рд╣ोрдиा। рдХुрд╢рд▓рддा рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рддुрдо рдЕрд╕ाрд╡рдзाрди рдордд рд╣ोрдиा। рдЕрдкрдиी рдЙрди्рдирддि, рд╡ृрдж्рдзि рдПрд╡ं рдЙрдж्рдпрдо рдХे рдк्рд░рддि рдЕрд╕ाрд╡рдзाрди рдордд рд╣ोрдиा। рд╡ेрджों рдХे рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдп (рд╕ीрдЦрдиा) рдПрд╡ं рдк्рд░рд╡рдЪрди (рд╕िрдЦाрдиा) рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдк्рд░рдоाрдж рдордд рдХрд░рдиा। рджेрд╡рдкिрддृрдХाрд░्рдпाрдн्рдпां рди рдк्рд░рдорджिрддрд╡्рдпрдо्‌। рдоाрддृрджेрд╡ो рднрд╡। рдкिрддृрджेрд╡ो рднрд╡। рдЖрдЪाрд░्рдпрджेрд╡ो рднрд╡। рдЕрддिрдеिрджेрд╡ो рднрд╡। рдпाрди्рдпрдирд╡рдж्рдпाрдиि рдХрд░्рдоाрдгि। рддाрдиि рд╕ेрд╡िрддрд╡्рдпाрдиि। рдиो рдЗрддрд░ाрдгि। рдпाрди्рдпрд╕्рдоाрдХं рд╕ुрдЪрд░िрддाрдиि।рддाрдиि рдд्рд╡рдпोрдкाрд╕्рдпाрдиि। рдиो рдЗрддрд░ाрдгि। рджेрд╡ों рдЕрдерд╡ा рдкिрддрд░ों рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдкрдиे рдХрд░्рддрд╡्рдпों рдоें рдЕрд╡рд╣ेрд▓рдиा рдордд рдХрд░рдиा। рддुрдо्рд╣ाрд░े рдкिрддा рддुрдо्рд╣ाрд░े рд▓िрдП рджेрд╡рддुрд▓्рдп рд╣ों рддрдеा рддुрдо्рд╣ाрд░े рдоाрддा рджेрд╡ीрддुрд▓्рдпा рд╣ों рдЬिрдирдХी рддुрдо рдЖрд░ाрдзрдиा рдХрд░рддे рд╣ो। рдЕрдкрдиे рдЖрдЪाрд░्рдп рдХी рджेрд╡рд╕рдоाрди рд╕ेрд╡ा рдХрд░ो рддрдеा рдШрд░ рдЖрдпे рдЕрддिрдеि рдХी рджेрд╡рд╕рдоाрди рдЕрдн्рдпрд░्рдердиा рдХрд░ो। рд▓ोрдЧों рдХे рд╕рдо्рдоुрдЦ рд╣ो рдХрд░्рдо рдЕрдиिрди्рдж्рдп рд╣ैं рддुрдо рдХेрд╡рд▓ рдЙрди्рд╣ीं рдХрд░्рдоों рдХो рд╕рдпрдд्рди рдХрд░рдиा, рдЕрди्рдпाрди्рдп рдХрд░्рдоों рдХो рдирд╣ीं। рд╣рдордиे рдЬिрди рд╕рдд्рдХрд░्рдоों рдХो рдХिрдпा рд╣ै рд╡े рд╣ी рддुрдо्рд╣ाрд░े рдж्рд╡ाрд░ा рдзрд░्рдо-рд╕рдоाрди рдХрд░рдгीрдп (рдЙрдкाрд╕्рдп) рд╣ैं, рдЕрди्рдп рдХोрдИ рдирд╣ीं। рдпे рдХे рдЪाрд╕्рдордЪ्рдЫ्рд░ेрдпांрд╕ो рдм्рд░ाрд╣्рдордгाः। рддेрд╖ां рдд्рд╡рдпाрд╕рдиेрди рдк्рд░рд╢्рд╡рд╕िрддрд╡्рдпрдо्‌। рд╢्рд░рдж्рдзрдпा рджेрдпрдо्‌। рдЕрд╢्рд░рдж्рдзрдпाрд╜рджेрдпрдо्‌। рд╢्рд░िрдпा рджेрдпрдо्‌। рд╣्рд░िрдпा рджेрдпрдо्‌। рднिрдпा рджेрдпрдо्‌। рд╕ंрд╡िрджा рджेрдпрдо्‌। ...... " (рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡рд▓्рд▓ी =резрез.рез,реи,рей॥) 
      рдЬो рднी рдм्рд░рд╣्рдордЪाрд░ी рд╣рдорд╕े рдЕрдзिрдХ рд╢्рд░ेрд╖्рда рдПрд╡ं рдорд╣ाрди् рд╣ों рддुрдо्рд╣ें рдЙрдирдХो рдЖрд╕рди рджेрдХрд░ рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдПрд╡ं рдкрд░िрддृрдк्рдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे। рддुрдо्рд╣ें рд╢्рд░рдж्рдзा рдПрд╡ं рдЖрджрд░рдкूрд░्рд╡рдХ рджाрди рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे; рдЕрд╢्рд░рдж्рдзा рд╕े рддुрдо рдирд╣ीं рджोрдЧे। (рддुрдо рд╢्рд░ी-рд╕рдо्рдкрдд्рддि рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рджाрди рдХрд░ोрдЧे)*। рддुрдо рд╕рд▓рдЬ्рдЬрднाрд╡ рд╕े рджाрди рдХрд░ोрдЧे, рддुрдо рд╕рднрдп рджाрди рдХрд░ोрдЧे; рддुрдо рд╕ंрд╡िрджрднाрд╡ рд╕े (рд╕рд╣рджрдпрддा рдПрд╡ं рд╕рд╣ाрдиुрднूрддिрдкूрд░्рд╡рдХ) рджाрди рдХрд░ोрдЧे। 
рдЗрд╕рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдпрджि рддुрдо्рд╣ें рдЕрдкрдиे рдХрд░्рдо рддрдеा рдХрд░्рдордкрде (рдЖрдЪрд░рдг) рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рд╢ंрдХा рд╣ो рддो рдЬो рднी рдм्рд░ाрд╣्рдордг рд╡рд╣ाँ рд╣ों рдЬो рд╕ुрд╡िрдЪाрд░рд╢ीрд▓ рд╣ों рднрдХ्рдд рд╣ों, рджूрд╕рд░ों рд╕े рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рди рд╣ों рдзрд░्рдордкрд░ाрдпрдг рд╣ों, рдХрдаोрд░ рдПрд╡ं рдХ्рд░ूрд░ рди рд╣ों, рдЬैрд╕ा рд╡े рдЙрд╕ рд╡िрд╖рдп рдоें рдЖрдЪрд░рдг рдХрд░े рд╡ैрд╕ा рд╣ी рддुрдо рдХрд░ो। рдФрд░ рдпрджि рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि рджूрд╕рд░ों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрднिрдпुрдХ्рдд рддрдеा рдЕрдкрд░ाрдзी рдШोрд╖िрдд рд╣ो рддो рдЙрд╕рдХे рд╕ाрде рднी рддुрдо рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЖрдЪрд░рдг рдХрд░ो рдЬैрд╕ा рдЙрд╕рдХे рдк्рд░рддि рд╡े рд╕рдм рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдХрд░рддे рд╣ैं рдЬो рд╕ुрд╡िрдЪाрд░рд╡ाрди् рд╢्рд░рдж्рдзाрд╡ाрди् рд╣ैं, рджूрд╕рд░ो рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рдирд╣ीं рд╣ैं, рдзрд░्рдордкрд░ाрдпрдг рд╣ैं, рдЬो рдХрдаोрд░ рдПрд╡ं рдХूрд░ рдирд╣ीं рд╣ैं।  рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдоूрд▓्рдп рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрдХрд░ рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдЕंрдд рдоें рдХрд╣рддे рд╣ैं: 'рдПрд╢ рдЖрджेрд╢ः।' рдПрд╖ рдЙрдкрджेрд╢ः। рдПрддрджрдиुрд╢ाрд╕рдирдо्। рдПрд╡рдоुрдкाрд╕िрддрд╡्рдпрдо्।' (рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж: 1/11)। рдпрд╣ рд╣рдоाрд░ा рд╡िрдзाрди рддрдеा рдЙрдкрджेрд╢ рд╣ैं। рдпे рд╣ी рдкрд░рдо 'рдЖрджेрд╢' рд╣ैं। (рдпрд╣ी рд╡ेрджों рдХा рдЙрдкрдиिрд╖рдж् (рдЕрди्рддрд░ рдЬ्рдЮाрди) рд╣ै। рдЗрд╕ी рдЬ्рдЮाрди рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рддुрдо рдзрд░्рдо рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░ोрдЧे। рд╣ाँ, рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдпрд╣ी рд╢िрдХ्рд╖ा рд╣ै , рдЬो рдзрд░्рдордкूрд░्рд╡рдХ рдХрд░рдгीрдп рд╣ै।  рджीрдХ्рд╖ांрдд рднाрд╖рдг рдХे рдкूрд░ा рд╣ोрдиे рдкрд░, рд╢ांрддि рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдФрд░ рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХे рд╕ाрде рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡рд▓्рд▓ी  рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै। 

рдмृрд╣рджाрд░рдг्рдпрдХ рдЙрдкрдиिрд╖рдж् рдХा рдк्рд░ेрд░рдгाрдк्рд░рдж рджीрдХ्рд╖ाрди्рдд рднाрд╖рдг 

рдмृрд╣рджाрд░рдг्рдпрдХ рдЙрдкрдиिрд╖рдж् рдоें рдХрд╣ाрдиी рд╣ै - рдЬिрд╕рдоें рдм्рд░рд╣्рдоा рдХे рдкाрд╕ рджेрд╡рддा, рджाрдирд╡ рдФрд░ рдоाрдирд╡ рддीрдиों рдкुрдд्рд░ рдЧрдпे рдЙрдкрджेрд╢ рд▓ेрдиे। рджेрд╡, рдордиुрд╖्рдп рдФрд░ рдЕрд╕ुрд░ - рдЗрди рдк्рд░рдЬाрдкрддि (рдм्рд░рд╣्рдоा рдЬी) рдХे рддीрди рдкुрдд्рд░ों рдиे рдкिрддा рдк्рд░рдЬाрдкрддि (рдм्рд░рд╣्рдоाрдЬी) рдХे рдпрд╣ाँ рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдпрд╡ाрд╕ рдХिрдпा।  рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдпрд╡ाрд╕ рдХрд░ рдЪुрдХрдиे рдкрд░ рдЬрдм рд╡े рдЙрдирд╕े рдЕрд▓рдЧ рд╣ोрдиे рд▓рдЧे- рддрдм рджेрд╡ों рдиे рдХрд╣ा, ‘рдЖрдк рд╣рдоें рдЕрди्рддिрдо рд╢िрдХ्рд╖ा рджीрдЬिрдпे।'  рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдиे рджेрд╡рддाрдУं рд╕े ‘рдж’ рдЕрдХ्рд╖рд░ рдХрд╣ा рдФрд░ рдкूрдЫा ‘рд╕рдордЭ рдЧрдпे рдХ्рдпा?’ рдЗрд╕ рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा, ‘рд╕рдордЭ рдЧрдпे, рдЖрдкрдиे рд╣рдорд╕े рджрдорди рдХрд░ो рдРрд╕ा рдХрд╣ा рд╣ै।’ рддрдм рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдиे рдХрд╣ा, ‘рдаीрдХ рд╣ै, рддुрдо рд╕рдордЭ рдЧрдпे’ ॥рез॥ рджрдорди рдХрд░ो рдЕрд░्рдеाрдд् рдЗрди्рдж्рд░िрдп рдиिрдЧ्рд░рд╣ рдХрд░ो, рдХ्рдпोंрдХि рджेрд╡рддा рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╕े рдЕрджाрди्рдд (рдЕрдЬिрддेрди्рдж्рд░िрдп) рд╣ोрддे рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рджрдордирд╢ीрд▓ рдмрдиो।
рдлिрд░ рдк्рд░рдЬाрдкрддि (рдм्рд░рд╣्рдоा) рд╕े рдордиुрд╖्рдпों рдиे рдХрд╣ा, ‘рдЖрдк рд╣рдоें рдЕрди्рддिрдо рдЙрдкрджेрд╢ рдХीрдЬिрдпे।’ рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдиे рдЙрдирд╕े рднी ‘рдж’ рдЕрдХ्рд╖рд░ рдХрд╣ा рдФрд░ рдкूрдЫा ‘рд╕рдордЭ рдЧрдП рдХ्рдпा?’ рдЗрд╕ рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा, ‘рд╕рдордЭ рдЧрдпे, рдЖрдкрдиे рд╣рдорд╕े рджाрди рдХрд░ो рдРрд╕ा рдХрд╣ा рд╣ै।’ рддрдм рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдиे рдХрд╣ा, ‘рдаीрдХ рд╣ै, рддुрдо рд╕рдордЭ рдЧрдпे’ ॥реи॥ рджाрди рдХрд░ो рдЕрд░्рдеाрдд् рдордиुрд╖्рдп рд╕्рд╡рднाрд╡рддः рд▓ोрднी рдФрд░ рдорд░рдиे рдХे рдмाрдж рдХ्рдпा рдлрд▓ рдоिрд▓ेрдЧा рдпрд╣ рдирд╣ीं рд╕ोрдЪрддा। рдЗрд╕рд▓िрдП рдпрдеाрд╢рдХ्рддि рд╕ंрд╡िрднाрдЧ рдХрд░ों-рджाрди рджो। рдпрд╣ рдордиुрд╖्рдп рдХे рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕्рд╡рдпं рдХे рд╣िрдд рдХी рдмाрдд рд╣ै।
 рдлिрд░ рдк्рд░рдЬाрдкрддि рд╕े рдЕрд╕ुрд░ों рдиे рдХрд╣ा, ‘рдЖрдк рд╣рдоें рдЕрди्рддिрдо рдЙрдкрджेрд╢ рдХीрдЬिрдпे।’ рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдиे рдЙрдирд╕े рднी ‘рдж’ рдЕрдХ्рд╖рд░ рдХрд╣ा рдФрд░ рдкूрдЫा ‘рд╕рдордЭ рдЧрдП рдХ्рдпा?’ рдЗрд╕ рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा, ‘рд╕рдордЭ рдЧрдпे, рдЖрдкрдиे рд╣рдорд╕े рджрдпा рдХрд░ो рдРрд╕ा рдХрд╣ा рд╣ै।’ рддрдм рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдиे рдХрд╣ा, ‘рдаीрдХ рд╣ै, рддुрдо рд╕рдордЭ рдЧрдпे।' 
' рджрдпा рдХрд░ो' рдЕрд░्рдеाрдд् рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рдЬ़рди, рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╕े рдХ्рд░ूрд░ рдФрд░ рд╣िंрд╕ाрдкрд░ाрдпрдг рд╣ोрддे рд╣ै, рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЙрди्рд╣ें рд╕рджैрд╡ рджूрд╕рд░ों рдкрд░ рджрдпा рдФрд░ рдХрд░ुрдгा рдХрд░рддे рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣िрдП। 
рдЗрд╕рдк्рд░рдХाрд░ рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдиे рдЕрдкрдиे рддीрди рдкुрдд्рд░ों- рджेрд╡, рдордиुрд╖्рдп,рдФрд░ рдЕрд╕ुрд░ों рдХो рдХрд╣ा рдЬрдм рд╡े рдЙрдирд╕े рдЕрд▓рдЧ рд╣ोрдиे рд▓рдЧे рдФрд░ рдкूрдЫें рдХि рд╣рдоें рдЕрдкрдиी рдЕрди्рддिрдо рд╢िрдХ्рд╖ा рджीрдЬिрдпे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा, ‘рдж рдж рдж рдЗрддि рджाрдо्рдпрдд рджрдд्рдд рджрдпрдз्рд╡рдоिрддि рддрджेрддрдд्рдд्рд░рдп рд╢िрдХ्рд╖ेрдж्рджрдоं рджाрдиं рджрдпाрдоिрддि।’ (рдмृрд╣рджाрд░рдг्рдпрдХोрдкрдиिрд╖рдж् рдЕрдз्рдпाрдп рел, рдм्рд░ाрд╣्рдордг рез,реи,рей) 
рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдХे рдЗрд╕ рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди рдХा рдоेрдШрдЧрд░्рдЬрдиाрд░ूрдкी рджैрд╡ी рд╡ाрдХ् рдЖрдЬ рднी рдмрд░рд╕ाрдд рдоें рдмिрдЬрд▓ी (рджाрдоिрдиी-рд╡рдЬ्рд░) рдХी рдЧрд░्рдЬрдиा рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ीрдп рдЖрд╡ाрдЬ़ рдмрди рдж, рдж, рдж …рдоें рдиिрд╣िрдд рд╣ोрддी рд╣ै- рдкрд╣рд▓ा ‘рдж’ рджेрд╡ों рдХो рджрдо (рдЖрдд्рдо рд╕ंрдпрдо), рджूрд╕рд░ा ‘рдж’ рдордиुрд╖्рдпों рдХो рджाрди, рдФрд░ рддीрд╕рд░ा ‘рдж’ рдЕрд╕ुрд░ों рдХो рджрдпा рдпा рдХрд░ुрдгा рдХрд░рддे рд░рд╣рдиे рдХी рд╕ीрдЦ рджेрддा рд╣ै। That very thing is repeated even today by the heavenly voice, in the form of thunder, as “Da,” “Da,” “Da,” which means: “Control yourselves,” “Give,” and “Have compassion.” рдпрд╣ рдЖрдЬ рдХे рд╕рднी рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд▓िрдпे рднी рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рд╣рдо рдоें рд╣ी рджैрд╡िрдХ, рд░ाрдЬрд╕िрдХ, рдПрд╡ं рдЖрд╕ुрд░ी рдк्рд░рд╡ृрддि рдХे рд▓ोрдЧ рд╣ै। "рдж рдж рдж рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХрд░рддी рд╣ै, рдЕрд░्рдеाрдд् рджрдорди рдХрд░ो, рджाрди рдХрд░ो, рджрдпा рдХрд░ो। рдЕрддः рджрдо, рджाрди рдФрд░ рджрдпा- рдЗрди рддीрдиों рдХो рд╕ीрдЦे рджेрддी рд╣ैं। 
рдХ़рд░ीрдм рдХ़рд░ीрдм рд╕рдм рдоुрдЦ्рдп рдЙрдкрдиिрд╖рджों рдХी рдЙрдж्рдзृрддि рдпрд╣ाँ рджी рдЧрдИ рд╣ै। рд╕ोрдЪिрдпे рд╣рдЬ़ाрд░ों рдкрд╣рд▓े рд╕िрдж्рдз рдм्рд░рд╣्рдо рдЬ्рдЮाрдиी рдЛрд╖िрдпों рдиे рд╕рдоाрдЬ рдХे рд▓ोрдЧों рд╕े рдХैрд╕े рдЬीрд╡рди рдЖрдЪрд░рдг рдХी рдЙрдо्рдоीрдж рдХी рдЧрдИ рдеी рдЖрдЬ рднी рдХिрддрдиा рд╕ाрд░्рдердХ рд╣ै рдПрдХ рдЕрдЪ्рдЫे рд╕рдоाрдЬ, рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдПрд╡ं рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд▓िрдпे।

*рдЕрдм рдЕंрддिрдо рдиिрд░्рджेрд╢ рдЖрддा рд╣ै рдЬो рдЙрди рджिрдиों рдЫाрдд्рд░ों рдХो рддрдм рдоिрд▓рддा рдеा рдЬрдм рд╡े рдЧुрд░ुрдЧृрд╣-рд╡ाрд╕ (рдпा рдЕрдкрдиे рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╕े рджूрд░ рдиिрд░्рдЬрди рдоें) рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП " рдЧुрд░ु-рд╢िрд╖्рдп рд╡ेрджाрди्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ -рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкрд░рдо्рдкрд░ा "  рдХे рдЕрдзीрди рдЕрдкрдиी рдкрдв़ाрдИ рдкूрд░ी рдХрд░рддे рдеे। рд╡ेрджों рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрдХрд░ рдЧुрд░ु рд╢िрд╖्рдп рдХो рдЙрдкрджेрд╢ рджेрддा рд╣ै। 

[рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг -рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рд╡ेрджाрди्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ-рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдоें рдордиुрд╖्рдп рдмрдиो рдФрд░ рдмрдиाрдУ рдЖрди्рджोрд▓рди Be and Make' рдХे рд╢िрдХ्рд╖ाрд░्рдеिрдпों рдХो рдаाрдХुрд░ рджेрд╡ рдХा  (Uplifting Convocation) рдк्рд░ेрд░рдгाрдк्рд░рдж рдЕрди्рддिрдо рдЙрдкрджेрд╢ рдеा - " рджрдпा рдирд╣ीं рд╕ेрд╡ा, рд╢िрд╡ рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдЬीрд╡ рд╕ेрд╡ा ! "  рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे Be and Make 'рдЖрди्рджोрд▓рди рд╕े рдЬुреЬे рдХрд░्рдоिрдпों рдХो, рдк्рд░ेрд░рдгाрдк्рд░рдж рдз्рд╡рдЬाрд░ोрд╣рдг рд╕рдоाрд░ोрд╣ (Flag hoisting ceremony' and flag down ceremony of ABVYM Youth Training Camp) 1987 рдоें рдмेрд▓рдШреЬिрдпा рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рдЫः рджिрд╡рд╕ीрдп рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╢िрд╡िрд░ рдХे рдЕंрддिрдо рджिрди "рдл्рд▓ैрдЧ рдбाрдЙрди рд╕рдоाрд░ोрд╣" рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ CINC рдирд╡рдиीрджा рдж्рд╡ाрд░ा рджिрдпा рдЧрдпा рдЕंрддिрдо рднाрд╖рдг The Exhortation, рднाрд░рдд рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖрджрд░्рд╢ "рдд्рдпाрдЧ рдФрд░ рд╕ेрд╡ा ! рджрдпा рдирд╣ीं рд╕ेрд╡ा, рд╢िрд╡ рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдЬीрд╡ рд╕ेрд╡ा ! рд░ूрдкी рдзрд░्рдо рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдорд░ рдЬाрдУ !"

13. рд╕рдЪ рдмोрд▓ो. рдЕрдкрдиा рдХрд░्рддрд╡्рдп (рдзрд░्рдо) рдиिрднाрдУ। рд╡ेрджों рдХे рдЕрдз्рдпрдпрди рд╕े рдХрднी рд╡िрдоुрдЦ рди рд╣ों। рдЧुрд░ु рдХो рдЗрдЪ्рдЫिрдд рд╢ुрд▓्рдХ рджेрдХрд░ рдЕрдкрдиी рд╕ंрддाрди рдХा рд╕ूрдд рди рдХाрдЯें। рд╕рдд्рдп рд╕े рдХрднी рд╡िрдоुрдЦ рди рд╣ों। рдХрд░्рддрд╡्рдп (рдзрд░्рдо) рд╕े рдХрднी рд╡िрдоुрдЦ рди рд╣ो। рдЕрдкрдиे рдХрд▓्рдпाрдг рдХी рдХрднी рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рди рдХрд░ें। рдЕрдкрдиी рд╕рдоृрдж्рдзि рдХी рдХрднी рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рди рдХрд░ें। рд╡ेрджों рдХे рдЕрдз्рдпрдпрди рд╡ рдЙрдирдХी рд╢िрдХ्рд╖ाрдУं рдХी рдХрднी рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рди рдХрд░ें।
14. рджेрд╡рддाрдУं рдФрд░ рдордиुрд╖्рдпों рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдкрдиे рдХрд░्рддрд╡्рдпों рд╕े рдХрднी рд╡िрдоुрдЦ рди рд╣ो। рдоाँ рдЖрдкрдХी рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ो (рдоाрддृрджेрд╡ो рднрд╡)। рдкिрддृрджेрд╡ो рднрд╡ः। рдЧुрд░ु рддुрдо्рд╣ाрд░ा рднрдЧрд╡ाрди рд╣ो (рдЖрдЪाрд░्рдпрджेрд╡ो рднрд╡)। рдЕрддिрдеि рддुрдо्рд╣ाрд░ा рджेрд╡рддा рд╣ो (рдЕрддिрдеिрджेрд╡ो рднрд╡)। рдХेрд╡рд▓ рд╡рд╣ी рдХाрд░्рдп рдХрд░ें рдЬो рджोрд╖ рд░рд╣िрдд рд╣ों, рдЕрди्рдп рдирд╣ीं। рдЖрдкрдХो рдХेрд╡рд▓ рд╡рд╣ी рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рдЪाрд╣िрдП рдЬो рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП рдЕрдЪ्рдЫे рд╣ों, рджूрд╕рд░ों рдХो рдирд╣ीं।
15. рдЬो рд╢्рд░ेрд╖्рда рдм्рд░ाрд╣्рдордг рд╣ों, рдЙрдирдХी рдЖрд╕рди рдЖрджि рд╕े рд╕ेрд╡ा рдХрд░рдХे рдЙрдирдХी рдердХाрди рджूрд░ рдХрд░рдиी рдЪाрд╣िрдП।
16. рд╢्рд░рдж्рдзाрдкूрд░्рд╡рдХ рджाрди рджेрдиा рдЪाрд╣िрдП; рдЗрд╕े рдХрднी рднी рдмिрдиा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХे рдирд╣ीं рджेрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЗрд╕े рднрд░рдкूрд░ рдоाрдд्рд░ा рдоें рджेрдиा рдЪाрд╣िрдП, рд╡िрдирдо्рд░рддा рдХे рд╕ाрде, рд╢्рд░рдж्рдзा рдХे рд╕ाрде, рд╕рд╣ाрдиुрднूрддि рдХे рд╕ाрде।
17 рдЕрдм, рдпрджि рдХिрд╕ी рдХाрд░्рдп рдпा рдЖрдЪрд░рдг рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдЖрдкрдХे рдорди рдоें рдХोрдИ рд╕ंрджेрд╣ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ो, рддो рдЖрдкрдХो рдЙрди рдоाрдорд▓ों рдоें рдЙрди рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдХे рд╕рдоाрди рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП, рдЬो рд╡िрдЪाрд░рд╢ीрд▓, рдзाрд░्рдоिрдХ, рдХ्рд░ूрд░ рдирд╣ीं рдФрд░ рдзрд░्рдо рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдорд░्рдкिрдд рд╣ैं।
18. рдЕрдм рдЬो рдкाрдк рдХे рджोрд╖ी рд╣ैं, рдЙрдирдХे рд╕ाрде рд╡ैрд╕ा рд╣ी рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХрд░рдиा рдЬैрд╕ा рд╡рд╣ां рдХे рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдХे рд╕ाрде рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬो рд╡िрдЪाрд░рд╢ीрд▓, рдзाрд░्рдоिрдХ, рдХ्рд░ूрд░ рдирд╣ीं рдФрд░ рдзрд░्рдо рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдорд░्рдкिрдд рд╣ैं।
19. рдпрд╣ рдиिрд╖ेрдзाрдЬ्рдЮा рд╣ै. рдпрд╣ी рд╢िрдХ्рд╖ा рд╣ै. рдпрд╣ी рд╡ेрджों рдХा рд░рд╣рд╕्рдп рд╣ै। рдпрд╣ рдЖрджेрд╢ рдХा рд╢рдм्рдж рд╣ै. рдЗрд╕ рдкрд░ рдирдЬрд░ рд░рдЦрдиी рдЪाрд╣िрдП. рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдпрд╣ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп рд╣ै।

>> рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХा рдорд╣рдд्рд╡ :  рд╣рд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рддрд░рд╣ рдХी рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдЕрд╡рд╢्рдп рдХрд░рдиी рдЪाрд╣िрдпे।  рдпे рдк्рд░ाрд░्рдердиाрдРं рдЕрдЧрд░ рдЖрдкрдХी рд╕рдм рдХाрдордиाрдУं рдоें рд╕рдлрд▓рддा рдирд╣ीं рджिрд▓ाрдпे, рдкрд░ рдлिрд░ рднी рдПрдХ рджैрд╡िрдХ рд╢рдХ्рддि рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдмрд╣ुрдд рдЖрдд्рдо рдмрд▓ рдмрдв़ाрддा рд╣ै, рд╕ंрддोрд╖ рднी рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдЙрд╕ рджैрд╡ी рд╢рдХ्рддि рдХो рд╣рдо рдХिрд╕ी рдиाрдо рд╕े рдкुрдХाрд░े,  рдкрд░ рджैрд╡िрдХ рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рдХा рднी рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЖрдЦ़िрд░ी рд╕्рдеाрди рдЬ़рд░ूрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрдЧрд░ рд╣рдо рд╡िрдЧрдд рдЬीрд╡рди рдХी рдШрдЯाрдУं рдХो рд╕ोрдЪ рдХрд░ рджेрдЦें рддो рд╣рдоाрд░े рдиिрдпрдд рдХाрдоों рдХी рд╕рдлрд▓рддा рдоें рд╕рдм рдЕрди्рдп рдмाрддों рдХे рд╕ाрде рдХрднी рдХрднी рдпрд╣ी рджैрд╡ (рдк्рд░ाрд░्рдердиा рд╢рдХ्рддि) рдХिрд╕ी рдмрдб़ी рд╡िрдкрджा рд╕े рд╣рдоाрд░ी рд░рдХ्рд╖ा рднी рдХрд░рддा рд╣ै । рднрдЧрд╡рдд् рдЧीрддा рдХे рдЕрдз्рдпाрдп 18 рдоें 13 рдФрд░ 14 рд╡ें рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рдЗрд╕рдХी рд╕рдоुрдЪिрдд рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рд╣ै-
 "рд╣े рдорд╣ाрдмाрд╣ो ! рд╕рдорд╕्рдд рдХрд░्рдоों рдХी рд╕िрдж्рдзि рдХे рд▓िрдП рдпे рдкांрдЪ рдХाрд░рдг рд╕ांрдЦ्рдп рд╕िрдж्рдзांрдд рдоें рдХрд╣े рдЧрдпे рд╣ैं, рдЬिрдирдХो рддुрдо рдоुрдЭрд╕े рднрд▓ीрднांрддि рдЬाрдиो। (рдЧीрддा 18.13)  
рд╕ाрд░ांрд╢ рдоें  рдХрд░्рдо рд╕рдо्рдкाрджрди рдХे рдкाँрдЪ рдХाрд░рдг рд╣ैं (1) рд╢рд░ीрд░ (2) рдХрд░्рддा - рдЬीрд╡ рдХा рджाрд╕ो рдЕрд╣ं рд╡ाрд▓ा рднाрд╡ (3)  рдЬ्рдЮाрдиेрди्рдж्рд░िрдпाँ (4)  рдХрд░्рдоेрди्рдж्рд░िрдпाँ рддрдеा (5) рддрдеा рдкाँрдЪрд╡ा рд╣ेрддु рджैрд╡ рдпोрдЧ ('рд╕рд░्рд╡े рднрд╡рди्рддु рд╕ुрдЦिрдиः' рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХी рдЕрдирди्рдд рд╢рдХ्рддि।) рд╣ै ....рдЬрдм рдЕрди्рдд рдоें рд▓рдЧрддा рд╣ै рдХि рд╕рдм рдХрд░рдХे рдХी рднी рдПрдХ рдХाрд░्рдп рдХ्рдпों рдкूрд░ा рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ ? рддो рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै рдЙрд╕ी рджैрд╡ рдпोрдЧ рдХे рдЪрд▓рддे рд╣ी рд╣рдо рдПрдХ рдмाрд░ рдирд╣ीं рдХрдИ-рдХрдИ рдмाрд░ рднрдпंрдХрд░ рд╣ाрджрд╕े рд╕े рдмрдЪ рдЧрдпे। (рдЧीрддा 18.14)   

рдк्рд░ाрдд:рд╕्рдорд░рдг рд╕्рддोрдд्рд░ ||•••

рдЬрдм рдЖрджि рдЧुрд░ु рд╢рди्рдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдЬी рдХी рдЕрдкрдиे рдЧुрд░ु рд╕े рдк्рд░рдердо рднेंрдЯ рд╣ुрдИ рддो рдЙрдирдХे рдЧुрд░ु рдиे рдмाрд▓рдХ рд╢ंрдХрд░ рд╕े рдЙрдирдХा рдкрд░िрдЪрдп рдоाँрдЧा । рдмाрд▓рдХ рд╢ंрдХрд░ рдиे рдЕрдкрдиा рдкрд░िрдЪрдп рдХिрд╕ рд░ूрдк рдоें рджिрдпा рдпे рдЬाрдирдиा рд╣ी рдПрдХ рд╕ुрдЦрдж рдЕрдиुрднूрддि рдмрди рдЬाрддा рд╣ै…  рдпрд╣ рдкрд░िрдЪрдп ‘рдиिрд░्рд╡ाрдг-рд╖рдЯрдХрдо्’ рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдЖ ।  рдпрд╣ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХी рдкрд╕ंрджीрджा рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдеी рдЬिрд╕े рд╡े рдЕрдХ्рд╕рд░ рдЧाрддे рдеे।

рдордиो рдмुрдж्рдз्рдпрд╣ंрдХाрд░рдЪिрдд्рддाрдиि рдиाрд╣ं
рди рдЪ рд╢्рд░ोрдд्рд░ рдЬिрд╡्рд╣े рди рдЪ рдШ्рд░ाрдг рдиेрдд्рд░े |
рди рдЪ рд╡्рдпोрдо рднूрдоि рди рддेрдЬो рди рд╡ाрдпु:
рдЪिрджाрдиंрдж рд░ूрдкः рд╢िрд╡ोрд╣рдо рд╢िрд╡ोрд╣рдо ||1||
рди рдЪ рдк्рд░ाрдг рд╕ंрдЬ्рдЮो рди рд╡ै рдкрдЮ्рдЪрд╡ाрдпुः
рди рд╡ा рд╕рдк्рддрдзाрддु: рди рд╡ा рдкрдЮ्рдЪрдХोрд╢ः |
рди рд╡ाрдХ्рдкाрдгिрдкाрджौ рди рдЪ рдЙрдкрд╕्рде рдкाрдпु
рдЪिрджाрдиंрджрд░ूрдк: рд╢िрд╡ोрд╣рдо рд╢िрд╡ोрд╣рдо ||2||
рди рдоे рдж्рд╡ेрд╖рд░ाрдЧौ рди рдоे рд▓ोрдн рдоोрд╣ौ
рдорджों рдиैрд╡ рдоे рдиैрд╡ рдоाрдд्рд╕рд░्рдпрднाрд╡ः |
рди рдзрд░्рдоो рдирдЪाрд░्рдеो рди рдХाрдоो рди рдоोрдХ्рд╖ः
рдЪिрджाрдиंрджрд░ूрдк: рд╢िрд╡ोрд╣рдо рд╢िрд╡ोрд╣рдо ||3||
рди рдкुрдг्рдпं рди рдкाрдкं рди рд╕ौрдЦ्рдпं рди рджु:рдЦं
рди рдоंрдд्рд░ो рди рддीрд░्рдеं рди рд╡ेрджों рди рдпрдЬ्рдЮः |
рдЕрд╣рдо् рднोрдЬрдиं рдиैрд╡ рднोрдЬ्рдпрдо рди рднोрдХ्рддा
рдЪिрджाрдиंрдж рд░ूрдк: рд╢िрд╡ोрд╣рдо рд╢िрд╡ोрд╣рдо ||4||
рди рдоे рдоृрдд्рдпुрд╢ंрдХा рди рдоे рдЬाрддिрднेрдж:
рдкिрддा рдиैрд╡ рдоे рдиैрд╡ рдоाрддा рди рдЬрди्рдо |
рди рдмंрдзू: рди рдоिрдд्рд░ं рдЧुрд░ु: рдиैрд╡ рд╢िрд╖्рдпं
рдЪिрджाрдиंрдж рд░ूрдк: рд╢िрд╡ोрд╣рдо рд╢िрд╡ोрд╣рдо ||5||
рдЕрд╣рдо् рдиिрд░्рд╡िрдХрд▓्рдкो рдиिрд░ाрдХाрд░ рд░ूрдкो
рд╡िрднुрд╡्рдпाрдк्рдп рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╕рд░्рд╡ेрди्рдж्рд░िрдпाрдгाрдо |
рд╕рджा рдоे рд╕рдордд्рд╡ं рди рдоुрдХ्рддि: рди рдмंрдз:
рдЪिрджाрдиंрдж рд░ूрдк: рд╢िрд╡ोрд╣рдо рд╢िрд╡ोрд╣рдо ||6||

"рдк्рд░ाрддः рд╕्рдорд░ाрдоि рд╣ृрджि рд╕ंрд╕्рдлुрд░ाрдж рдЖрдд्рдо рддрдд्рд╡рдо्" рдпрд╣ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рднाрд╖ा рдоें рдЖрджि рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдЦिрдд рдФрд░ рд╕ंрдЧीрддрдмрдж्рдз рд╕ुрдмрд╣ рдХी рдПрдХ рд╕ुंрджрд░ рдк्рд░ाрд░्рдердиा рд╣ै। рдпрд╣ рдЪिंрддрди рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдк्рд░ाрд░्рдердиा рд╣ै рдЬो рд╣рдоें рдпाрдж рджिрд▓ाрддी рд╣ै рдХि рд╣рдо рдХौрди рд╣ैं।

рдк्рд░ाрддः рд╕्рдорд░ाрдоि рд╣ृрджि рд╕ंрд╕्рдлुрд░рджाрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡ं
рд╕рдЪ्рдЪिрдд्рд╕ुрдЦं рдкрд░рдорд╣ंрд╕рдЧрддिं рддुрд░ीрдпрдо् ।
рдпрдд्рд╕्рд╡рдк्рдирдЬाрдЧрд░рд╕ुрд╖ुрдк्рддिрдорд╡ैрддि рдиिрдд्рдпं
рддрдж्рдм्рд░рд╣्рдо рдиिрд╖्рдХрд▓рдорд╣ं рди рдЪ рднूрддрд╕рдЩ्рдШः ॥рез॥

(рдкрджрдЪ्рдЫेрдж:- рдк्рд░ाрддः рд╕्рдорд░ाрдоि рд╣ृрджि рд╕ंрд╕्рдлुрд░рдд् рдЖрдд्рдо-рддрдд्рдд्рд╡рдо् рд╕рдд्-рдЪिрдд्-рд╕ुрдЦрдо् рдкрд░рдо-рд╣ंрд╕-рдЧрддिрдо् рддुрд░ीрдпрдо्। рдпрдд् рд╕्рд╡рдк्рди-рдЬाрдЧрд░-рд╕ुрд╖ुрдк्рддिрдо् рдЕрд╡-рдПрддि рдиिрдд्рдпрдо् рддрдж् рдм्рд░рд╣्рдо рдиिрд╖्-рдХрд▓рдо् рдЕрд╣рдо् рди рдЪ рднूрдд-рд╕рдЩ्рдШः। )

рдЕрд░्рде – рдоैं рдк्рд░ाрдд:рдХाрд▓, рд╣ृрджрдп рдоें рд╕्рдлुрд░िрдд рд╣ोрддे рд╣ुрдП рдЖрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡ рдХा рд╕्рдорд░рдг рдХрд░рддा/рдХрд░рддी рд╣ूँ, рдЬो рд╕рдд, рдЪिрдд рдФрд░ рдЖрдирди्рджрд░ूрдк рд╣ै, рдкрд░рдорд╣ंрд╕ों рдХा рдк्рд░ाрдк्рдп рд╕्рдеाрди рд╣ै рдФрд░ рдЬाрдЧ्рд░рджाрджि рддीрдиों рдЕрд╡рд╕्рдеाрдУं рд╕े рд╡िрд▓рдХ्рд╖рдг рд╣ै, рдЬो рд╕्рд╡рдк्рди, рд╕ुрд╖ुрдк्рддि рдФрд░ рдЬाрдЧ्рд░рдд рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рдиिрдд्рдп рдЬाрдирддा рд╣ै, рд╡рд╣ рд╕्рдлुрд░рдгा рд░рд╣िрдд рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ी рдоैं рд╣ूँ, рдкंрдЪрднूрддों рдХा рд╕ंрдШाрдд (рд╢рд░ीрд░) рдоैं рдирд╣ीं рд╣ूँ।

рдк्рд░ाрддрд░्рднрдЬाрдоि рдордирд╕ा рд╡рдЪрд╕ाрдордЧрдо्рдпं
рд╡ाрдЪो рд╡िрднाрди्рддि рдиिрдЦिрд▓ा рдпрджрдиुрдЧ्рд░рд╣ेрдг ।
рдпрди्рдиेрддिрдиेрддिрд╡рдЪрдиैрд░्рдиिрдЧрдоा рдЕрд╡ोрдЪं_
рд╕्рддं рджेрд╡рджेрд╡рдордЬрдордЪ्рдпुрддрдоाрд╣ुрд░рдЧ्рд░्рдпрдо् ॥реи॥

(рдкрджрдЪ्рдЫेрдж: -рдк्рд░ाрддः рднрдЬाрдоि рдордирд╕ा рд╡рдЪрд╕ाрдо् рдЕрдЧрдо्рдпрдо् рд╡ाрдЪः рд╡िрднाрди्рддि рдиिрдЦिрд▓ाः рдпрдд्-рдЕрдиुрдЧ्рд░рд╣ेрдг। рдпрдд् рди рдЗрддि рди рдЗрддि рд╡рдЪрдиैः рдиिрдЧрдоाः рдЕрд╡ोрдЪрди् рддрдо् рджेрд╡-рджेрд╡рдо् рдЕрдЬрдо् рдЕрдЪ्рдпुрддрдо् рдЖрд╣ुः рдЕрдЧ्рд░्рдпрдо्।)
 
рдЕрд░्рде – рдЬो рдорди рдФрд░ рд╡ाрдгी рд╕े рдЕрдЧрдо्рдп рд╣ै, рдЬिрд╕рдХी рдХृрдкा рд╕े рд╕рдорд╕्рдд рд╡ाрдгी рднाрд╕ рд░рд╣ी рд╣ैं, рдЬिрд╕рдХा рд╢ाрд╕्рдд्рд░ “рдиेрддि-рдиेрддि” рдХрд╣рдХрд░ рдиिрд░ूрдкрдг рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЬिрд╕ рдЕрдЬрди्рдоा рджेрд╡рджेрд╡ेрд╢्рд╡рд░ рдЕрдЪ्рдпुрдд рдХो рдЕрдЧ्рд░рдп (рдЖрджि) рдкुрд░ुрд╖ рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдоैं рдЙрд╕рдХा рдк्рд░ाрдд:рдХाрд▓ рднрдЬрди рдХрд░рддा/рдХрд░рддी рд╣ूँ

рдк्рд░ाрддрд░्рдирдоाрдоि рддрдорд╕ः рдкрд░рдорд░्рдХрд╡рд░्рдгं
рдкूрд░्рдгं рд╕рдиाрддрдирдкрджं рдкुрд░ुрд╖ोрдд्рддрдоाрдЦ्рдпрдо् ।
рдпрд╕्рдоिрди्рдиिрджं рдЬрдЧрджрд╢ेрд╖рдорд╢ेрд╖рдоूрд░्рддौ
рд░рдЬ्рдЬ्рд╡ां рднुрдЬрдЩ्рдЧрдо рдЗрд╡ рдк्рд░рддिрднाрд╕िрддं рд╡ै ॥рей॥

(рдкрджрдЪ्рдЫेрдж:-рдк्рд░ाрддः рдирдоाрдоि рддрдорд╕ः рдкрд░рдо् рдЕрд░्рдХ-рд╡рд░्рдгрдо् рдкूрд░्рдгрдо् рд╕рдиाрддрди-рдкрджрдо् рдкुрд░ुрд╖-рдЙрдд्рддрдо-рдЖрдЦ्рдпрдо्।рдпрд╕्рдоिрди् рдЗрджрдо् рдЬрдЧрдд् рдЕрд╢ेрд╖рдо् рдЕрд╢ेрд╖рдоूрд░्рддौ рд░рдЬ्рдЬ्рд╡ां рднुрдЬрдЩ्рдЧрдо् рдЗрд╡ рдк्рд░рддिрднाрд╕िрддं рд╡ै।) 

рдЕрд░्рде – рдЬिрд╕ рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡рд░ुрдк рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдоें рдпрд╣ рд╕рдорд╕्рдд рд╕ंрд╕ाрд░ рд░рдЬ्рдЬु рдоें рд╕рд░्рдк рдХे рд╕рдоाрди рдк्рд░рддिрднाрд╕िрдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै, рдЙрд╕ рдЕрдЬ्рдЮाрдиाрддीрдд, рджिрд╡्рдпрддेрдЬोрдордп, рдкूрд░्рдг рд╕рдиाрддрди рдкुрд░ुрд╖ोрдд्рддрдо рдХो рдоैं рдк्рд░ाрдд:рдХाрд▓ рдирдорд╕्рдХाрд░ рдХрд░рддा/рдХрд░рддी рд╣ूँ।

рд╢्рд▓ोрдХрдд्рд░рдпрдоिрджं рдкुрдг्рдпं рд▓ोрдХрдд्рд░рдпрд╡िрднूрд╖рдгрдо् ।
рдк्рд░ाрддःрдХाрд▓े рдкрдаेрдж्рдпрд╕्рддु рд╕ рдЧрдЪ्рдЫेрдд्рдкрд░рдоं рдкрджрдо् ॥рек॥

рдкрджрдЪ्рдЫेрдж:-рд╢्рд▓ोрдХ-рдд्рд░рдпрдо् рдЗрджрдо् рдкुрдг्рдпрдо् рд▓ोрдХ-рдд्рд░рдп-рд╡िрднूрд╖рдгрдо्। рдк्рд░ाрддःрдХाрд▓े рдкрдаेрдд् рдп: рддु рд╕: рдЧрдЪ्рдЫेрдд् рдкрд░рдордо् рдкрджрдо्। 

рдЕрд░्рде – рдпे рддीрдиों рд╢्рд▓ोрдХ рддीрдиों рд▓ोрдХों рдХे рднूрд╖рдг рд╣ैं, рдЗрди्рд╣ें рдЬो рдХोрдИ рдк्рд░ाрдд:рдХाрд▓ рдХे рд╕рдордп рдкрдв़рддा рд╣ै, рдЙрд╕े рдкрд░рдордкрдж (рдкूрдЬा рдоूрд▓ं рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдЧुрд░ुрдкрджрдо) рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ोрддी рд╣ै। 

=======

рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рдХрд░рддाрд░ рдХा рд╕ाрдХाрд░ рди рд╣ोрддा / ('рдоोрд╣рди рдоोрд╣рдиी ' рдХे рд░рдЪрдпिрддा -рдмिрди्рджु рдЬी)

рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рдХрд░рддाрд░ рдХा рд╕ाрдХाрд░ рди рд╣ोрддा,
рддो рдЙрд╕рдХा рдпे рд╕ंрд╕ाрд░ рднी рд╕ाрдХाрд░ рди рд╣ोрддा।

рд╕ाрдХाрд░ рд╕े рдЬाрд╣िрд░ рд╣ै рдиिрд░ाрдХाрд░ рдХी рд╣рд╕्рддी,
рд╕ाрдХाрд░ рди рд╣ोрддा рддो рдиिрд░ाрдХाрд░ рди рд╣ोрддा।

рд╣рдо рдоाрди рднी рд▓ेрддे рдХि рд╡ो рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдкрд░े рд╣ै,
рдЖँрдЦों рдоें рдЙрд╕рдХा рдЕрдЧрд░ рдЪрдордд्рдХाрд░ рди рд╣ोрддा।

рд╡्рдпाрдкрдХ рд╣ी рд╕рд╣ी рд╕рдмрдоें рд╡ो рд░рд╣рддा рдордЧрд░ рдХрд╣ाँ,
рд░рд╣рдиे рдХो рдЕрдЧрд░ рдЬिрд╕्рдо рдХा рдЖрдзाрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддा।

рдЖँрдЦों рд╕े рдХрднी рдиिрдХрд▓рддे рдирд╣ीं ‘рдмिрди्рджु’ рдХे рдоोрддी,
рдиिрд░्рдЧुрдг рд╕े рд╕рдЧुрдг рдХा рдмँрдзा рддाрд░ рди рд╣ोрддा॥

[рдЬीрд╡рди рдкрд░िрдЪрдп рдмिрди्рджुрдЬी (1893- 1964) рд╡ृंрджाрд╡рди рд╕्рдеिрдд рдк्рд░ेрдо рдзाрдо рдЖрд╢्рд░рдо рдХे рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рдЬрди्рдо рд╕्рдеाрди -рдЕрдпोрдз्рдпा, рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢। рдХुрдЫ рдк्рд░рдоुрдЦ рдХृрддिрдпाँ- рдоोрд╣рди рдоोрд╣рдиी, рдоाрдирд╕ рдоाрдзुрд░ी, рд░ाрдо рд░ाрдЬ्рдп, рдХीрд░्рддрди рдоंрдЬрд░ी, рд░ाрдо рдЧीрддा, рд╡िрд╡िрдз। ]

4.  рддैрдд्рддрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХा рджूрд╕рд░ा рдЦंрдб рд╣ै рдм्рд░рд╣्рдоाрдирди्рджрд╡рд▓्рд▓ी, рдЬो рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рдЖрдиंрдж рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै। рд╡рд╕्рддुрдд: рдм्рд░рд╣्рдоाрдирди्рдж рдХा рд╕ंрдмंрдз рдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рд╕े рд╣ै। рдоुрдг्рдбрдХोрдкрдиिрд╖рдж् рдХे рддृрддीрдп рдоुंрдбрдХ рдоें рдж्рд╡ा рд╕ुрдкрд░्рдгा рд╕рдпुрдЬा рд╕рдЦाрдпा рд╡ाрд▓ा рдк्рд░рдЦ्рдпाрдд рдоंрдд्рд░ рд╣ै рдЬो рдЖрдд्рдоा (рдирд░) рдФрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдоा (рдиाрд░ाрдпрдг) рд╕ंрдмंрдзी рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рд╡िрд╡ेрдЪрдиा рд╣ै। 
"рдж्рд╡ा рд╕ुрдкрд░्рдгा рд╕рдпुрдЬा рд╕рдЦाрдпा рд╕рдоाрдиं рд╡ृрдХ्рд╖ं рдкрд░िрд╖рд╕्рд╡рдЬाрддे।

рддрдпोः рдЕрди्рдпः рдкिрдк्рдкрд▓ं рд╕्рд╡ाрджु рдЕрдд्рддि, рдЕрди्рдпः рддु рдЕрдирд╢्рдирди् рдЕрднिрдЪाрдХрд╢ीрддि ॥

       - (рд╢्рд╡ेрддाрд╢्рд╡рддрд░ोрдкрдиिрд╖рдж्/ рдоुрдг्рдбрдХोрдкрдиिрд╖рдж्)

рджो рд╕ुрди्рджрд░ рдкंрдЦों рд╡ाрд▓े рдкрдХ्рд╖ी, рдЬो рд╕ाрде-рд╕ाрде рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рддрдеा рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╕рдЦा рд╣ैं, рд╕рдоाрди рд╡ृрдХ्рд╖ рдкрд░ рд╣ी рдЖрдХрд░ рд░рд╣рддे рд╣ैं; рдЙрдирдоें рд╕े рдПрдХ- ~ рдкिрдк्рдкрд▓ं рд╕्рд╡ाрджु рдЕрдд्рддि' рдЙрд╕ рд╡ृрдХ्рд╖ рдХे рд╕्рд╡ाрджिрд╖्рдЯ рдлрд▓ों рдХो рдЦाрддा рд╣ै, рджूрд╕рд░ा ~ рдЕрдирд╢्рдирди् рдЕрднिрдЪाрдХрд╢ीрддि' рдЦाрддा рдирд╣ीं рд╣ै, рдХेрд╡рд▓ рдЕрдкрдиे рд╕рдЦा рдХो рджेрдЦрддा рд╣ै  (рдк्рд░рднु рдЬрдЧрди्рдиाрде рдХी рддрд░рд╣! ... рдХौрди рдоेрд░े рдкाрд╕ рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै ?)। 
рддрдд्рд╡рддः рдм्рд░рд╣्рдо рдФрд░ рдЬीрд╡ (рдордиुрд╖्рдп) рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдЕрднिрди्рди рд╕рдд्рддा рд╣ैं ! рдЗрд╕ рд╣ेрддु рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╣ी рд╣рдоाрд░ा рд╕рдЪ्рдЪा рдФрд░ рд╢्рд░ेрд╖्рда рдоिрдд्рд░ рд╣ै !
[рдиाрд░ाрдпрдг рд╡िрд╖्рдгु-рдоाँ рд▓рдХ्рд╖्рдоी рдХे рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда -рдаाрдХुрд░ рдЬी рдФрд░ рдоाँ рд╕ाрд░рджा рджेрд╡ी рд╣рдоाрд░े рдЕрдкрдиे рдоाрддा -рдкिрддा рд╣ै рдФрд░ рдиेрддा рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рд╣рдоाрд░े рдЕрдкрдиे рдмреЬे рднрдИрдпा рд╣ी рдирд╣ीं -рд╣рдоाрд░े рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдмрди्рдзु рднी рд╣ैं ! рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рд╣рдоें рдпрд╣ рдмрддाрдпा рдХि- "рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЖрдд्рдоा рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै " рдЕрд░्рдеाрдд рдирд░ рдоें рд╣ी рдиाрд░ाрдпрдг (рдаाрдХुрд░ рджेрд╡) рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рд░ूрдк рд╕े рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ैं! рдЗрд╕рд▓िрдП рдХेрд╡рд▓ рдк्рд░ेрдорд╡рд╢ рд╡े рд╣рдоें рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ (рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж) рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рднेंреЬों рдХे рдЭुрдг्рдб рд╕े (рдкूрд░्рд╡ाрд╢्рд░рдо рдХे рд╕ंрд╕ाрд░ी рдоिрдд्рд░ों рдХे рд╕ंрдЧрдд рд╕े) рдЦींрдЪ рдХрд░ рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдоें рд▓े рдЖрдпे рд╣ैं! рд╡े рдЕрднी рджूрд╕рд░े рдпुрд╡ाрдУं рдХो рднी рдЦींрдЪ рд░рд╣े рд╣ैं ! рдХ्рдпोंрдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा рдеा -" I shall not cease to work! I shall inspire men everywhere until the world shall know that it is one with God." [Volume 5, Sayings and Utterances (44).рдЬीрд░्рдг рд╡рд╕्рдд्рд░ рдХी рддрд░рд╣ рд╢рд░ीрд░ рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рджेрдиे рдХे рдмाрдж ~"Be and Make" рдХा рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде рдХрд░्рдо рдХрд░рдиे рдоें рдпрд╣ рдЖрдирди्рдж 100 рдХी рдЖрдпु рддрдХ рдЬी рдХрд░ 'рдорд░ рдЬाрдиे' рдХे рдмाрдж рдирд╣ीं, рд╣рдоें рддрднी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдм рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдЕрдиुрднрд╡ рд╕े рдпрд╣ рдЬाрди рд▓ेрддे рд╣ैं рдХि-рддрдд्рд╡рддः рдм्рд░рд╣्рдо (рдиाрд░ाрдпрдг) рдФрд░ рдЬीрд╡ (рдирд░ рдЕрд░्рдеाрдд рдордиुрд╖्рдп) рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдЕрднिрди्рди рд╕рдд्рддा рд╣ैं; рдЗрд╕ рд╣ेрддु рд╣рдоाрд░े "рдк्рд░ाрдгों рдХे рдк्рд░ाрдг рдкрд░рдоाрдд्рдоा" рд╣ी рд╣рдоाрд░ा рд╕рдЪ्рдЪा рдФрд░ рд╢्рд░ेрд╖्рда рдоिрдд्рд░ рд╣ै।" (рдЕрд░्рдеाрдд рдаाрдХुрд░-рдоाँ рд╣рдоाрд░े рдоाрддा-рдкिрддा рд╣ैं рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рд╣рдоाрд░े рдмрди्рдзु рд╣ैं !) рдм्рд░рд╣्рдоाрдирди्рдж рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдФрд░ рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХा рд╕ाрдорд░्рде्рдп рд╢िрдХ्рд╖ा рд╡рд▓्рд▓ी рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рдкुрд░ुрд╖ाрд░्рдеों - рдордиुрд╖्рдпрдиिрд░्рдоाрдг рдФрд░ рдЪрд░िрдд्рд░рдиिрд░्рдоाрдгрдХाрд░ी рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХो рд╕рдо्рдкрди्рди рдХрд░ рдЪुрдХे - рд╢्рд░рдж्рдзाрд╡ाрди,  рд╡िрд╡ेрдХрдЬ рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд, рдФрд░ рдЪрд░िрдд्рд░рд╡ाрди (рд╕рджाрдЪाрд░ी) рд╡्рдпрдХ्рддि  рдоें рд╣ी рдЖрддा рд╣ै, рдЕрди्рдп рдоें рдирд╣ीं। [ рдЕрди्рдп рдпुрд╡ा рддो ~  рд╕ुрдоिрдд्рд░ाрдиंрджрди рдкंрдд рдж्рд╡ाрд░ा  рднाрд╡ी рдкрдд्рдиी рдХे рдк्рд░рддि рд▓िрдЦिрдд рдЧीрдд - " рдк्рд░िрдпे, рдк्рд░ाрдгों рдХी рдк्рд░ाрдг" рди рдЬाрдиे рдХिрд╕ рдЧृрд╣ рдоें рдЕрдирдЬाрди, рдЫिрдкी рд╣ो рддुрдо, рд╕्рд╡рд░्рдЧीрдп-рд╡िрдзाрди! рдоें рд╣ी рдЕрдЯрдХ рдЬाрддे рд╣ैं।]
рдм्рд░рд╣्рдоाрдирди्рдж рд╡рд▓्рд▓ी рдХे рдЖрд░ंрдн рдоें рд╣ी рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдоंрдд्рд░ рд╣ै – рд╕рдд्рдпं рдЬ्рдЮाрдиं рдЕрдиंрддं рдм्рд░рд╣्рдо। рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рдд्рдп рд╣ैं, рдЬ्рдЮाрди рд╣ैं, рдЕрдиंрдд рд╣ैं। рдЕрдд्рдпंрдд рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рд╕े рднाрд░рдд рдоें рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрди рдеा рдХि 'рдЬ्рдЮाрди рдЕрдиंрдд' рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдпोрдЧ рд╡िрдж्рдпा (рдЕрд╖्рдЯांрдЧ рдпोрдЧ, рдпोрдЧ-рд╕ूрдд्рд░ рдпा рдз्рдпाрди-рд╕рдоाрдзि) рд╣ी рдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рдХा рдоूрд▓ рдЖрдзाрд░ рд╣ै; рдЬिрд╕рдХे рдЕрдиंрдд рднेрдж рдпा рд░ूрдк рд╕ंрднрд╡ рд╣ैं।  рдпрд╣ рднी рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╕े рд╣ी рдЬ्рдЮाрдд рд╣ै। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдпрд╣ाँ рд╡िрдж्рдпा рдХे рдЕрдиंрдд рд░ूрдк рд╕рд╣рдЬ рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ैं। рдЖрдпुрд░्рд╡ेрдж рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдпोрдЧ рддрдХ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЬ्рдЮाрди рд╢ाрдЦा рдоें рдЬ्рдЮाрди рдХे рдЕрдиंрдд рд░ूрдк рд╡рд░्рдгिрдд рд╣ैं। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдоें рд╡िрд╡िрдз рдкंрде рд╕рд╣рдЬ рд╕्рд╡ीрдХृрдд рд╣ैं। рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХрд╣рддे рдеे- 'рдЬिрддрдиे рдордд рдЙрддрдиे рдкрде। ' рдкрд░ंрддु рдЙрди рд╕рдм рдкंрдеों рдХा рдПрдХ рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рд╡्рд░рдд рдпा рд╕ाрдоाрди्рдп рдЖрдзाрд░ рд╣ै 5 'рдпрдо' -рдЕрд╣िंрд╕ाрд╕рдд्рдпाрд╕्рддेрдпрдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдпाрдкрд░िрдЧ्рд░рд╣ा рдпрдоा: ।। (рд╕ाрдзрди-рдкाрдж, рдпोрдЧрд╕ूрдд्рд░ 2. 30) 
рд╢рдм्рджाрд░्рде :- рдЕрд╣िंрд╕ा ( рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░ाрдгी рдХो рдкीреЬा рди рдкрд╣ुँрдЪाрдиा ) рд╕рдд्рдп ( рдЬो рдЬैрд╕ा рд╣ो рдЙрд╕े рд╡ैрд╕ा рд╣ी рдХрд╣рдиा ) рдЕрд╕्рддेрдп ( рдЪोрд░ी рди рдХрд░рдиा ) рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдп ( рдоोрдХ्рд╖рдХाрд░рдХ рдЧ्рд░рди्рдеों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рд╡ 5 рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХा рд╕ंрдпрдо ) рдЕрдкрд░िрдЧ्рд░рд╣ ( рдЙрдкрд╣ाрд░ рдоें рдХुрдЫ рдкाрдиे рдХी рдХाрдордиा -рдЕрдиाрд╡рд╢्рдпрдХ рдкрджाрд░्рдеों рдХा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рди рдХрд░рдиा )
рд╕ूрдд्рд░ाрд░्рде :- рд╕рдд्рдп, рдЕрд╣िंрд╕ा, рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдп, рдЖрд╕्рддेрдп рдФрд░ рдЕрдкрд░िрдЧ्рд░рд╣ рдХो рдпрдо рдХрд╣рддे рд╣ैं।  рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░ाрдгी рдХो рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдкीреЬा рди рдкрд╣ुँрдЪाрдиा, рдЬो рдЬैрд╕ा рд▓рдЧे рдЙрд╕े рд╡ैрд╕ा рд╣ी рдмрддाрдиा, рдХिрд╕ी рджूрд╕рд░े рдХी рд╡рд╕्рддु рдХो рдмिрдиा рдкूрдЫें рди рд▓ेрдиा, рдоोрдХ्рд╖ рдХाрд░рдХ рдЧ्рд░рди्рдеों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рд╡  рдЕрдкрдиी рдЧुрдк्рддेрди्рдж्рд░िрдпों рдкрд░ рд╕ंрдпрдо рд░рдЦрдиा рд╡ рдЕрдиाрд╡рд╢्рдпрдХ рд╡рд╕्рддुрдУं рд╡ рдкрджाрд░्рдеों рдХा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рди рдХрд░рдиा । рдпे рдкाँрдЪ рдпрдо рдХे рдк्рд░рдХाрд░ рдХрд╣े рдЧрдП рд╣ैं । рдЬो рд╕рднी рдкंрдеों рдоें рдкाрдпे рдЬाрддे рд╣ैं। 
рдЬाрддिрджेрд╢рдХाрд▓рд╕рдордпाрдирд╡рдЪ्рдЫिрди्рдиा: рд╕ाрд░्рд╡рднौрдоा рдорд╣ाрд╡्рд░рддрдо् ।। 31 ।।
рд╢рдм्рджाрд░्рде :- рдЬाрддि ( рдХोрдИ рдк्рд░ाрдгी рд╡िрд╢ेрд╖ ) рджेрд╢ ( рдХोрдИ рд╕्рдеाрди рд╡िрд╢ेрд╖ ) рдХाрд▓ ( рдХोрдИ рдкрд░्рд╡ рдпा рддिрдеि рд╡िрд╢ेрд╖ ) рд╕рдордп ( рдХोрдИ рдЕрд╡рд╕рд░ рд╡िрд╢ेрд╖ ) рдЕрдирд╡рдЪ्рдЫिрди्рдиा: ( рдЗрди рд╕рдм рдмाрдзाрдУं рд╕े рд░рд╣िрдд ) рд╕ाрд░्рд╡рднौрдоा: ( рд╕рднी рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рдкाрд▓рди рдХрд░рдиे рдХे рдпोрдЧ्рдп ) рдорд╣ाрд╡्рд░рддрдо् ( рдпे рдорд╣ाрд╡्рд░рдд рд╣ैं । )
рд╕ूрдд्рд░ाрд░्рде :- рдпे рдЕрд╣िंрд╕ा рдЖрджि рдорд╣ाрд╡्рд░рдд рд╕рднी рдЬाрддि рд╡िрд╢ेрд╖, рд╕्рдеाрди рд╡िрд╢ेрд╖, рдкрд░्рд╡ рдпा рддिрдеि рд╡िрд╢ेрд╖ рд╡ рдХिрд╕ी рднी рдЕрд╡рд╕рд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдЖрджि рдмाрдзाрдУं рд╕े рд░рд╣िрдд рд╕рднी рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рдкाрд▓рди рдХрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп рд╣ोрдиे рд╕े рдорд╣ाрд╡्рд░рдд рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं ।
рд╡्рдпाрдЦ्рдпा :- рдЗрд╕ рд╕ूрдд्рд░ рдоें рдпрдоों рдХा рдкाрд▓рди рд╕рднी рдЕрд╡рд╕्рдеाрдУं рдоें рдХрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै । рдКрдкрд░ рд╡рд░्рдгिрдд рд╕рднी рдпрдо рддрднी рдорд╣ाрд╡्рд░рдд рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं, рдЬрдм рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдЬाрддि, рд╕्рдеाрди, рдХाрд▓ рд╡ рд╕рдордп рдХे рдмрди्рдзрди рдХे рд╕рднी рдЕрд╡рд╕्рдеाрдУं рдоें рдЗрдирдХा рдкाрд▓рди рд╕рдоाрди рд░ूрдк рд╕े рдХिрдпा рдЬाрдП । рдпा рдЖрдзुрдиिрдХ рдпूрд░ोрдкीрдп рдкрджाрд╡рд▓ी рдоें рдХрд╣ें рддो 5 рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рдоूрд▓्рдп  (universal values) рд╣ैं। рдЗрди्рд╣ें рд╣ी рд╕ाрдоाрди्рдп рдзрд░्рдо, рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рдзрд░्рдо рдпा рдоाрдирд╡ рдзрд░्рдо (human religion) рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ैं।  рдЕрд╣िंрд╕ा рдЕрд░्рдеाрдд् рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░ाрдгी рдпा рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдХिрд╕ी рднी рддрдд्рд╡ рдХे рдк्рд░рддि рдж्рд░ोрд╣ рдФрд░ рдж्рд╡ेрд╖ рдХा рд╕рд░्рд╡рдеा рдЕрднाрд╡, рд╕рдд्рдп-рдиिрд╖्рдаा , рдЗрди्рдж्рд░िрдп-рд╕ंрдпрдо, рдЖрд╕्рддेрдп -рдЕрди्рдп рдХे рд╡рд╕्рддुрдУं рдХे рдк्рд░рддि рдЧिрдж्рдзрджृрд╖्рдЯि рдирд╣ीं рд░рдЦрдиा, рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдп рдЕрд░्рдеाрдд рдорд░्рдпाрджिрдд рднोрдЧ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдорд░्рдпाрджिрдд рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ – рдпे рдкाँрдЪ рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рдпрдо рдпा рдоूрд▓्рдп рд╣ैं। рдПрд╡ं  рдЗрди 5 рд╕рд░्рд╡рдоाрди्рдп рдпा рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рдзрд░्рдо - (universal religion)  рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि, рдкрд░िрд╡ाрд░, рд╕рдоाрдЬ рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рдЕрдкрдиी рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдУं рдХा рд╕рддрдд् рд╕ंрд╡рд░्рдзрди рд╣ी рдЕрдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╣ै। рдФрд░ рдЬिрди рдЙрдкрдХрд░рдгों рд╕े рдЕрд░्рдеाрдд рдПрдХाрдЧ्рд░ рдФрд░ рд╡рд╢ीрднूрдд рдорди - рдмुрдж्рдзि рдХी рдЬिрд╕ рд╕ाрдорд░्рде्рдп рд╕े рдпрд╣ рд╕рдм рдЬ्рдЮाрди рд╣ोрддा рд╣ै, рдЙрд╕ рдЖрдд्рдорд╕рдд्рддा рдХे рдоूрд▓ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдЬ्рдЮाрди рдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рд╣ै।
рдЬрдм рдХिрд╕ी рд╕ंрдЧрдарди, рд╕рдоाрдЬ рдпा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдоें рдЖрдд्рдорд╕рдд्рддा рдХे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдЬ्рдЮाрди рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓े рд╢्рд░ेрд╖्рда рд▓ोрдЧ рдЕрдзिрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд╣ोंрдЧे рдФрд░ рдпрджि рд╡рд╣ рд╕ंрдЧрдарди, рд╕рдоाрдЬ рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдЙрди्рд╣ें (рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддा рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो) рдЙрдЪिрдд рд╕рдо्рдоाрди рднी рджेрдЧा, рддрдм рдЙрд╕ рд╕ंрдЧрдарди,рд╕рдоाрдЬ рдпा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рд╕рднी рдоाрдирд╕ рд╕ंрд░рдЪрдиाрдПं,(mental or intellectual constructs) рдорд░्рдпाрджिрдд рдоाрди्рдп рд╣ोंрдЧी।  рдХ्рдпोंрдХि рдЙрди्рд╣ें (рдЙрд╕ рд╕ंрдЧрдарди рдХे  рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрдд рд╣ोрдЧा рдХि - рдиिрдд्рдп рдкрд░िрд╡рд░्рддрдирд╢ीрд▓ рдЬрдЧрдд рдоें 'Nothing is permanent except change' рдХ्рдпोंрдХि рдЬो рдХुрдЫ рджृрд╖्рдЯिрдЧोрдЪрд░ рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै рд╡рд╣ рдкрд░рдоाрд░्рде рд░ूрдк рдоें рдЕंрддिрдо рд╕рдд्рдп рдирд╣ीं рд╣ैं, рд╡े рд╕рдм рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рд╕рдд्рдп рд╣ैं рдФрд░ рдкрд░िрд╡рд░्рддрдирд╢ीрд▓ рд╕рдд्рдп рд╣ैं। [рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдоें рднाрд░рдд рдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕्рдеाрдпी рдк्рд░рддिрдиिрдзि (P.R. рдпा Permanent Representative) рдХे рд░ूрдк рдоें рдиिрдпुрдХ्рдд  1987 рдмैрдЪ рдХी IFS (рднाрд░рддीрдп рд╡िрджेрд╢ рд╕ेрд╡ा рдЕрдзिрдХाрд░ी) рд░ुрдЪिрд░ा рдХंрдмोрдЬ рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рд╣ैं, рдЬिрди्рд╣ोंрдиे 1 рдЕрдЧрд╕्рдд, 2022 рдХो рдЗрд╕ рдкрдж рдХा рдХाрд░्рдпрднाрд░ рд╕ंрднाрд▓ा।] 
рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╡्рдпрдХ्рддि, рдХुрд▓, рдЧोрдд्рд░, рд╡рд░्рдг, рдХ्рд╖ेрдд्рд░, рдЖрджि рд╕рдм рд╕े рдкрд░े рдЬो рдоूрд▓ рддрдд्рд╡ рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рдЬ्рдЮाрди рдХी рд╕ाрдзрдиा рдХो рдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рдХрд╣ा рдЧрдпा рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЬ्рдЮाрддा рд╣ी рд╕рд░्рд╡рдоाрди्рдп рд░рд╣े। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╕े рд╣ी рднाрд░рдд рдоें рдкрд░ा рдФрд░ рдЕрдкрд░ा рджोрдиों рд╡िрдж्рдпाрдУं рдХी рд╕ाрдзрдиा рдкрд░ंрдкрд░ा рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рд╣ै рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖ा (рд╢ीрдХ्рд╖ा) рд╡рд╣ी рд╣ै рдЬो рдЗрди рджोрдиों рдХा рдЬ्рдЮाрди рджे। рдЗрд╕рдоें рд╕े рдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рдХा рдоूрд▓ рдЬ्рдЮाрди рд╕рдмрдХो рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै, рдЕрдд: рдпोрдЧ рдФрд░ рдПрдХाрдЧ्рд░рддा (рдз्рдпाрди ) рдХी рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рдкрдж्рдзрддि рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдЬ्рдЮाрди рд╕рдмрдХे рд▓िрдП рд╕рд░्рд╡ोрдкрд░ि рдоाрди्рдп рд░рд╣ा। рдЬрдмрдХि рдЕрдкрдиे рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों, рд╕ाрдорд░्рде्рдп рддрдеा рдк्рд░рддिрднा рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рдЕрдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рдХे рдХिрд╕ рдПрдХ  рдпा рдПрдХाрдзिрдХ рдЕрдиुрд╢ाрд╕рдиों рдоें рджрдХ्рд╖рддा рдХो рд╕्рд╡рдзрд░्рдо рдоाрдиा рдЧрдпा। рдЕрдд: рд╕ाрдоाрди्рдп рдпा рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рдзрд░्рдо рдФрд░ рд╕्рд╡рдзрд░्рдо, рджोрдиों рдХा рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдХो рдХрд░ाрдиा рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рднाрд░рддीрдп рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै।
рдпрд╣ाँ рдХुрдЫ рдФрд░ рдЖрдзाрд░рднूрдд рддрде्рдп рд╕्рдорд░рдг рдХрд░ рд▓ेрдиा рдЪाрд╣िрдП। рд╕рдорд╕्рдд рд╢िрдХ्рд╖ा рдкूрд░्рд╡рдЬ рд╕ंрд╡ाрдж (Ancestors dialogue) рд╣ै। рдЕрд░्рдеाрдд рдЕрдкрдиे рдкूрд░्рд╡рдЬ рдЛрд╖िрдпों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЬ्рдЮाрди-рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХी рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рд╢ाрдЦा рдоें рдЬो рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा, рдЙрд╕े рдирдпी рдкीрдв़ी рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪा рджेрдиा рд╣ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдоूрд▓ рдЖрдзाрд░ рд╣ै।  рд╡рд╣ी рд╢िрдХ्рд╖ा -рдкрдж्рдзрддि рддैрдд्рддрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХी рднृрдЧुрд╡рд▓्рд▓ी рдоें рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХिрд╕ी рднी рд╕рдоाрдЬ рдХी рд╕рдо्рдпрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рд╡рд╣ рд╣ै рдЬो рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдЕрдкрдиे рд╣ी рдкрд░िрд╡ाрд░, рд╕рдоाрдЬ рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдоें рд╣ुрдП рдЕрдкрдиे рд╡ृрдж्рдзों рд╕े рд╕ंрд╡ाрдж рдХрд░ें। рдЕрд░्рдеाрдд рдкूрд░्рд╡рдЬ рдЛрд╖िрдпों -рдоुрдиिрдпों (рдЬ्рдЮाрдиिрдпों) рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЬो рдЬ्рдЮाрди (рд╡ैрджिрдХ рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें) рдк्рд░рд╕्рддुрдд, рдиिрд░ूрдкिрдд рдФрд░ рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрдпिрдд рд╣ुрдЖ рдеा рдЬ्рдЮाрди рдХे рдЙрд╕ी рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рдаीрдХ-рдаीрдХ рдирдпी рдкीрдв़ी рдХो рдк्рд░рджाрди рдХрд░े। рдкрд░ंрддु рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें 1947 рдИрд╕рд╡ी рдХे рдмाрдж рд╕े рдЬो рд▓ोрдЧ рд╢ाрд╕рди рдоें рд░рд╣े, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдпूрд░ोрдк рдФрд░ рдмाрдж рдоें рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдоेंрд░िрдХा рдХे рдЬो рдХुрдЫ рд╢ाрдЦाрдУं рдоें рдЙрдд्рдХрд░्рд╖ рдк्рд░ाрдк्рдд рдЬ्рдЮाрдиी рд▓ोрдЧ рд╣ैं, рдЙрдирд╕े рд╣ी рднाрд░рдд рдХे рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХा рд╕ंрд╡ाрдж рдмрд▓рдкूрд░्рд╡рдХ рдХрд░ाрдпा। рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП history рдоें, political science, , economics  рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें, рд╕рдоाрдЬрд╢ाрд╕्рдд्рд░ (sociology)  рдоें, рдордиोрд╡िрдЬ्рдЮाрди (psychology), рдиिрд░ुрдХ्рдд ( рд╢рдм्рджрд╢ाрд╕्рдд्рд░,etymology) рдЖрджि рдоें рдпूрд░ोрдк рдХे рд╕рдпाрдиे рд▓ोрдЧ, рд╡ृрджрдз рд▓ोрдЧ рдХ्рдпा рдХ्рдпा рдХрд╣рддे рд░рд╣े рд╣ैं рдФрд░ рдХ्рдпा рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं, рдЙрд╕े рд╣ी рднाрд░рдд рдХे рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдоें рдоूрд▓ рд░ूрдк рд╕े рдкрдв़ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдоाрдд्рд░ рд╢ोрднा рдпा рдЕрд▓ंрдХाрд░ рдХी рднांрддि рдпाрд╕्рдХ рдоुрдиि рдФрд░ рдХौрдЯिрд▓्рдп рдЬैрд╕े рдПрдХाрдз рднाрд░рддीрдп рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдХे рднी рдЕंрд╢ рдЙрд╕ рд╡िрд╖рдп рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░ рджिрдП рдЬाрддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдХि рднाрд░рдд рдХे рд╕рднी рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХो рд╢ाрд╕рди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдпूрд░ोрдк рдХे рдФрд░ рдмाрдж рдоें рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдоेрд░िрдХा рдХे рд╡ृрдж्рдзों рд╕े рд╕ंрд╡ाрдж рдХрд░рдиे рдХो рд╡िрд╡рд╢ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рддो рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдк्рд░рдпोрдЬрди -[рдордиुрд╖्рдп рдиिрд░्рдоाрдг ] рд╕े рд░рд╣िрдд рд╢िрдХ्рд╖ा рд╣ुрдИ। 
рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдоूрд▓ рдк्рд░рдпोрдЬрди рд╣ै рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдЕрдкрдиे рд╕рдоाрдЬ рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рдкूрд░्рд╡рдЬों рд╕े (рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ों -рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддाрдУं рдпा рдЛрд╖ि -рдоुрдиिрдпों рд╕े) рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХा рд╕ंрд╡ाрдж рдХрд░ाрдиा। рдЙрдирдХे рдЬ्рдЮाрди рдХो рдЙрди्рд╣ें рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा। рдЕрдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди рдоें рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХो рдЕрдкрдиे рд╣ी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдФрд░ рдЕрдкрдиे рд╣ी рд╕рдоाрдЬ рдХे рд╡ृрдж्рдзों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрдиे рдЧрдП рдФрд░ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдП рдЧрдП рдЬ्рдЮाрди рдХो рдЬाрдирдиा рдЪाрд╣िрдП рддрдеा рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдЕрдкрдиे рд╣ी рд╡ृрдж्рдзों рд╕े рд╕ंрд╡ाрдж рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЬैрд╕ा рд╣рдоाрд░े рд╡ृрдж्рдзों рдиे рдиिрд░्рджेрд╢ рджिрдпा рд╣ै, рд╕ाрд░े рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рднी рд╡ृрдж्рдзों рд╕े рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा рд╕рд╣рдЬ рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╣ै।  рдЗрддिрд╣ाрд╕, рдкुрд░ाрдг, рдЧрдгिрдд, рдЬ्рдпोрддिрд╖, рд╡िрдЬ्рдЮाрди, рдЖрдпुрд░्рд╡ेрдж, рдпोрдЧрд╢ाрд╕्рдд्рд░ рд╕рд╣िрдд рд╕рдорд╕्рдд рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рд╢ाрд╕्рдд्рд░, рд╡्рдпाрдХрд░рдг, рднाрд╖ा рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдЖрджि рд╕рднी рд░ूрдкों рдоें рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдХे рдЬ्рдЮाрдиिрдпों рдХो рдЬाрдирдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдлिрд░ рдпूрд░ो-рдЕрдоेрд░िрдХी рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдХो рднी рдЕрд╡рд╢्рдп рд╡े рдЬाрдиें। рдЬिрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рднाрд░рддीрдп рдЛрд╖ि рдФрд░ рднाрд░рддीрдп рдЧुрд░ुрдЬрди рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдоाрди्рдп рд╣ै, рдЙрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рднी рдкрд╣рд▓े рд╣рдоाрд░ा рдЬ्рдЮाрди рд╡рд╣ाँ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХो рдирд╣ीं рджिрдпा рдЬाрддा।  
рдЗрд╕ рд╡рд▓्рд▓ी рдоें рд╕ृрд╖्рдЯि рдХ्рд░рдо рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╣ै।

5. рддीрд╕рд░ा рдЦंрдб рднृрдЧुрд╡рд▓्рд▓ी рд╣ै - рдЬो рд╡рд░ुрдг рдХे рдкुрдд्рд░ рднृрдЧु рдХी рдХрд╣ाрдиी рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै।  рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ों рдХे рддрд╣рдд рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рддрдкрд╕्рдпा рд╕े рдЧुрдЬрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдЖрдиंрдж рдпा рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рд╕рдордЭा। рдЗрд╕ рдЦрдг्рдб рдоें рдкाँрдЪ рдХोрд╢ों рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд░ूрдк рд╕े рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рднृрдЧुрд╡рд▓्рд▓ी рдХो рд╡рд░ुрдг рдХे рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ рд╣ोрдиे рд╕े рд╡ाрд░ुрдгी рдЙрдкрдиिрд╖рдж् рдпा рд╡ाрд░ुрдгी рд╡िрдж्рдпा рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं। 
рднृрдЧुрдмрд▓्рд▓ी рдоें рдЧृрд╣рд╕्рдеों, рдХिрд╕ाрдиों рдХो рдХुрдЫ рдиिрд░्рджेрд╢ рд╣ैं рдЬो рд╕рдмрдХे рд▓िрдпे рд╣ी рд╣ैं- рдЕрди्рдиं рди рдиिрди्рдж्рдпाрдд्।…. (рен.рез) рддुрдо рдЕрди्рди рдХी рдиिрди्рджा рдирд╣ीं рдХрд░ोрдЧे; рдХाрд░рдг, рд╡рд╣ рддुрдо्рд╣ाрд░े рд╢्рд░рдо рдХा рд╡्рд░рдд рд╣ै।(рео.рез)’рдЕрди्рдиं рди рдкрд░िрдЪрдХ्рд╖ीрдд…’рддुрдо рдЕрди्рди рдХा рддिрд░рд╕्рдХाрд░ рдирд╣ीं рдХрд░ोрдЧे। (реп.рез) рдЕрди्рдиं рдмрд╣ु рдХुрд░्рд╡ीрдд।…рддुрдо рдЕрди्рдирд╡ृрдж्рдзि рддрдеा рдЕрди्рди-рд╕ंрдЪрдп рдХрд░ोрдЧे।(резреж.рез)’рд╡рд╕рддौ рдХрдо् рдЪрди рди рдк्рд░ाрдд्рдпрдЪрдХ्рд╖ीрдд’-рддुрдо рдЕрдкрдиे рдЖрд╡ाрд╕ рдоें рдЖрдпे рдХिрд╕ी рднी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдЕрд╡рдоाрдирдиा рдирд╣ीं рдХрд░ोрдЧे।

рдм्рд░рд╣्рдоाрдиंрдж-рд╡рд▓्рд▓ी

рд╣рд░िः реР। рд╕рд╣ рдиाрд╡рд╡рддु। рд╕рд╣ рдиौ рднुрдирдХ्рддु। рд╕рд╣ рд╡ीрд░्рдпं рдХрд░рд╡ाрд╡рд╣ै।рддेрдЬрд╕्рд╡ि рдиाрд╡рдзीрддрдорд╕्рддु। рдоा рд╡िрдж्рд╡िрд╖ाрд╡рд╣ै।реР рд╢ाрди्рддिः рд╢ाрди्рддिः рд╢ाрди्рддिः॥
рдУрдо। рд╡рд╣ рд╣рдо рджोрдиों (рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдФрд░ рд╢िрд╖्рдп) рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░ें। рдРрд╕ा рд╣ो рдХि рд╣рдо рджोрдиों (рдоुрдХ्рддि рдХे) рдЖрдиंрдж рдХा рдЖрдиंрдж рдЙрдаा рд╕рдХें। рдЖрдЗрдП рд╣рдо рджोрдиों рдзрд░्рдордЧ्рд░ंрдеों рдХा рд╕рд╣ी рдЕрд░्рде рдЬाрдирдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░ें। рд╣рдоाрд░ी рд╢िрдХ्рд╖ा рд╢ाрдирджाрд░ рд╣ो. рд╣рдо рдХрднी рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдЭрдЧрдб़ा рди рдХрд░ें! рдУрдо рд╢ांрддि, рд╢ांрддि, рд╢ांрддि!
рд╣рд░िः реР। рд╕рд╣ рдиाрд╡рд╡рддु। рд╕рд╣ рдиौ рднुрдирдХ्рддु। рд╕рд╣ рд╡ीрд░्рдпं рдХрд░рд╡ाрд╡рд╣ै।рддेрдЬрд╕्рд╡ि рдиाрд╡рдзीрддрдорд╕्рддु। рдоा рд╡िрдж्рд╡िрд╖ाрд╡рд╣ै।реР рд╢ाрди्рддिः рд╢ाрди्рддिः рд╢ाрди्рддिः॥
рд╣рд░िः реР। 'рд╡рд╣' рд╣рдо рджोрдиों рдХी рдПрдХ рд╕ाрде рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░े। 'рд╡рд╣' рдПрдХ рд╕ाрде рд╣рдо рджोрдиों рдХो рдЕрдкрдиे рдЕрдзीрди рдХрд░ рд▓े। рд╣рдо рдПрдХ рд╕ाрде рд╢рдХ्рддि рдПрд╡ं рд╡ीрд░्рдп рдЕрд░्рдЬिрдд рдХрд░ें। рд╣рдоाрд░ा рдЕрдз्рдпрдпрди рд╣рдо рджोрдиों рдХे рд▓िрдП рддेрдЬрд╕्рд╡ी рд╣ो, рдк्рд░рдХाрд╢ рдПрд╡ं рд╢рдХ्рддि рд╕े рдкрд░िрдкूрд░िрдд рд╣ो। рд╣рдо рдХрджाрдкि рд╡िрдж्рд╡ेрд╖ рди рдХрд░ें। реР рд╢ाрди्рддिः! рд╢ाрди्рддिः! рд╢ाрди्рддिः!

реР рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрджाрдк्рдиोрддि рдкрд░рдо्‌। рддрджेрд╖ाрд╜рдн्рдпुрдХ्рддा। рд╕рдд्рдпं рдЬ्рдЮाрдирдордирди्рддं рдм्рд░рд╣्рдо।
реР। рдм्рд░рд╣्рдорд╡ेрдд्рддा 'рдкрд░рдо рддрдд्рдд्рд╡' рдХो ( рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХो)  рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै; рдХ्рдпोंрдХि рдк्рд░ाрдЪीрди рдЛрдЪाрдУं рдоें рдпрд╣ी рдХрдерди рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рд╡िрд╖рдп рдоे рдпрд╣ [ рд╢्рд░ुрддि ] рдХрд╣ी рдЧрдпी рд╣ै- ‘рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рдд्рдп, рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдЕрдирди्рдд рд╣ै ।
 рдпो рд╡ेрдж рдиिрд╣िрддं рдЧुрд╣ाрдпां рдкрд░рдоे рд╡्рдпोрдорди्‌। рд╕ोрд╜рд╢्рдиुрддे рд╕рд░्рд╡ाрди्‌ рдХाрдоाрди् рд╕рд╣ рдм्рд░рд╣्рдордгा рд╡िрдкрд╢्рдЪिрддेрддि॥
'' рдЬो рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕рдд्рддा рдХी рд╣ृрдж्рдЧुрд╣ा рдоें рдиिрд╣िрдд 'рдЙрд╕рдХो' рдЦोрдЬ рд▓ेрддा рд╣ै 'рдЙрд╕рдХे' рд╣ी рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХो рдкрд░рдо рд╡्рдпोрдо рдоें 'рдЙрд╕े' рдкा рд▓ेрддा рд╣ै, рд╡рд╣ी рд╕рдорд╕्рдд рдХाрдордиाрдУं рдХो рдкрд░िрддृрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै рддрдеा рд╡рд╣ी рдЙрд╕ рд╡िрдЬ्рдЮाрдирдордп рддрдеा рдмोрдзрдкूрд░्рдг 'рдЕрди्рддрд░ाрдд्рдоा' рдХे рд╕ाрде 'рдм्рд░рд╣्рдо' рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै।
рддрд╕्рдоाрдж्рд╡ा рдПрддрд╕्рдоाрджाрдд्рдорди рдЖрдХाрд╢ः рд╕ंрднूрддः। рдЖрдХाрд╢ाрдж्рд╡ाрдпुः।рд╡ाрдпोрд░рдЧ्рдиिः। рдЕрдЧ्рдиेрд░ाрдкः। рдЕрдж्‌рдн्рдпः рдкृрдеिрд╡ी।рдкृрдеिрд╡्рдпा рдУрд╖рдзрдпः। рдУрд╖рдзीрдн्рдпोрд╜рди्рдирдо्‌। рдЕрди्рдиाрдд्рдкुрд░ुрд╖ः। 
рдпрд╣ी рд╣ैं 'рдЖрдд्рдоा' 'рдЖрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡'। рдЗрд╕ी 'рдЖрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡' рд╕े рдЖрдХाрд╢ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдЖ; рддрдеा рдЖрдХाрд╢ рд╕े рд╡ाрдпु; рд╡ाрдпु рд╕े рдЕрдЧ्рдиि; рддрдеा рдЕрдЧ्рдиि рд╕े рдЬрд▓ рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ुрдИ; рдЬрд▓ рд╕े рдкृрде्рд╡ी рдХी, рдкृрде्рд╡ी рд╕े рдФрд╖рдзिрдпों рдХी, рдПрд╡ं рдФрд╖рдзिрдпों рд╕े рдЕрди्рди рдФрд░ рдЕрди्рди рд╕े рдордиुрд╖्рдп рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ुрдИ। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдпрд╣ рдордиुрд╖्рдп, рдпрд╣ рдоाрдирд╡ рд╕рдд्рддा рдЕрди्рди рдХे рд░рд╕ рд╕े, рдЙрд╕рдХे рддрдд्рдд्рд╡ рд╕े рд╣ी рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ै। 
рд╕ рд╡ा рдПрд╖ рдкुрд░ुрд╖ोрд╜рди्рдирд░рд╕рдордпः। рддрд╕्рдпेрджрдоेрд╡ рд╢िрд░ः। рдЕрдпं рджрдХ्рд╖िрдгः рдкрдХ्рд╖ः। рдЕрдпрдоुрдд्рддрд░ः рдкрдХ्рд╖ः। рдЕрдпрдоाрдд्рдоा। рдЗрджं рдкुрдЪ्рдЫं рдк्рд░рддिрд╖्рдаा।рддрджрдк्рдпेрд╖ рд╢्рд▓ोрдХो рднрд╡рддि।
рдФрд░ рдпрд╣ рдЬिрд╕े рд╣рдо рджेрдЦ рд░рд╣े рд╣ैं, рдЙрд╕рдХा рд╢िрд░ рд╣ै, рдФрд░ рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рджрдХ्рд╖िрдг рдкрдХ्рд╖ рд╣ै рддрдеा рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рд╡ाрдо рдкрдХ्рд╖ рд╣ै; рддрдеा рдпрд╣ рдЙрд╕рдХा рдЕрди्рддрд░ाрдд्рдоा рд╣ै рдПрд╡ं рдпрд╣ рд╣ै рдЙрд╕рдХा рдиिрдо्рдиांрдЧ рдЬिрд╕ рдкрд░ рд╡рд╣ рд╕्рдеिрд░ рд░ूрдк рд╕े рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЬिрд╕рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें 'рд╢्рд░ुрддि' рдХा рдпрд╣ рд╡рдЪрди рд╣ै।

23. рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдЖрдкрдХा рдЕрдкрдиा рд╕्рд╡ рдпा рдЖрдд्рдоा рд╣ै। рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрди рдХी рд╡рд╕्рддु рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддी. рдпрд╣ рд╕рджैрд╡ рд╕ाрдХ्рд╖ी рд╡िрд╖рдп рд╣ै।
24. рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрдирдиे рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдз्рдпाрди рдФрд░ рдиिрд░्рд╡िрдХрд▓्рдк-рд╕рдоाрдзि рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдкूрд░्рдг-рдЪेрддрдиा рдХे рд╕ाрде рдПрдХрд░ूрдк рд╣ोрдиा,

рдордиुрд╖्рдп рдХे рдкांрдЪ рдХोрд╖

25. рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рдоौрдЬूрдж рд╕рднी рдк्рд░ाрдгी рднोрдЬрди рд╕े рдкैрджा рд╣ुрдП рд╣ैं। рдлिрд░ рд╡े рднोрдЬрди рдж्рд╡ाрд░ा рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рддे рд╣ैं: рдлिрд░, рдлिрд░, рднोрдЬрди (рдкृрде्рд╡ी) рдкрд░ рд╡े рдЕंрдд рдоें рдЬाрддे рд╣ैं। рддो, рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рднोрдЬрди рд╕рднी рдк्рд░ाрдгिрдпों рдоें рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕े рд╕рднी рдХे рд▓िрдП рдФрд╖рдзि рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЬो рд▓ोрдЧ рдЕрди्рди рдХो рдм्рд░рд╣्рдо рдоाрдирдХрд░ рдЙрд╕рдХी рдкूрдЬा рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЙрди्рд╣ें рд╕ाрд░ा рдЕрди्рди рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрди्рди рд╕े рд╣ी рд╕рднी рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХा рдЬрди्рдо рд╣ोрддा рд╣ै; рдкैрджा рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж, рд╡े рднोрдЬрди рд╕े рдмрдв़рддे рд╣ैं। рднोрдЬрди рдк्рд░ाрдгी рднी рдЦाрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╡рд╣ рднी рдЙрди्рд╣ें рдЦाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕े рдЕрди्рди рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЕрди्рди рдХे рд░рд╕ рд╕े рдмрдиी рдЙрд╕ (рдЖрдд्рдоा) рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा, рднीрддрд░ рдПрдХ рдФрд░ рдЖрдд्рдоा рд╣ै, рдЬो рдк्рд░ाрдг рд╕े рдмрдиी рд╣ै। рдЙрд╕ी рд╕े рдпрд╣ рднрд░ рдЬाрддा рд╣ै. рдпрд╣ рдк्рд░ाрдгрдордп рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдкुрд░ुрд╖ рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдоाрдирд╡ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдкूрд░्рд╡ рдХे рдоाрдирд╡ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рд╣ै। рдЙрд╕рдоें рд╕े рдк्рд░ाрдг рд╣ी рдк्рд░рдзाрди рд╣ै; рд╡्рдпाрди рджрдХ्рд╖िрдгрдкंрдеी (рдкрдХ्рд╖); рдЕрдкाрди рд╡ाрдо рдкंрдЦ (рдкрдХ्рд╖); рдЕрдХाрд╕ा рдЯ्рд░ंрдХ (рд╢рд░ीрд░); рдкृрде्рд╡ी, рдкूँрдЫ, рд╕рд╣ाрд░ा।
26. рдЕрди्рдирдордп рдХोрд╕ рдк्рд░ाрдгрдордп рдФрд░ рд╢ेрд╖ рдЪाрд░ рдХोрд╕ рд╕े рд╡्рдпाрдк्рдд рд╣ै। рдк्рд░ाрдгрдордп рдХोрд╕ рддीрди рдХोрд╕, рдордиोрдордп рджो рдХोрд╕ рдФрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрдирдордп рдПрдХ рдХोрд╕ рд╕े рд╡्рдпाрдк्рдд рд╣ै।
27. рдк्рд░ाрдг рд╕े рд╣ी рджेрд╡рддा рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рддे рд╣ैं, рдордиुрд╖्рдп рдФрд░ рдкрд╢ु рднी рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдк्рд░ाрдг рд╡рд╕्рддुрддः рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХा рдЬीрд╡рди рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕े рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рдЬीрд╡рди рдЕрдерд╡ा рд╕рдмрдХा рдЬीрд╡рди рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЬो рд▓ोрдЧ рдк्рд░ाрдг рдХी рдкूрдЬा рдХрд░рддे рд╣ैं рд╡े рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЬीрд╡рди рдЕрд╡рдзि рдпा рдЬीрд╡рди рдХी рдкूрд░्рдг рдЕрд╡рдзि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं।
28. рдЙрд╕ рдкूрд░्рд╡ (рдЕрди्рдирдордпाрдд्рдоा) рдХा рдпрд╣ (рдк्рд░ाрдг-рдордпाрдд्рдоा) рдЖрдд्рдоा рд╣ै। рдк्рд░ाрдг рд╕े рдиिрд░्рдоिрдд рдк्рд░ाрдгрдордп рд╕्рд╡ंрдп рд╕े рднिрди्рди рдорди рд╕े рдиिрд░्рдоिрдд рдПрдХ рдФрд░ рд╕्рд╡ंрдп рд╣ै। рдЙрд╕ рд╕्рд╡рдиिрд░्рдоिрдд рдорди рд╕े рдпрд╣ (рдк्рд░ाрдгрдордп) рднрд░ рдЬाрддा рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рдХा рд╕्рд╡рд░ूрдк рднी рдпрд╣ी рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдоाрдирд╡ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдкूрд░्рд╡ рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдпрдЬुрд╕ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ै। рд░िрдХ рджाрд╣िрдиी рдУрд░ (рдкंрдЦ) рд╣ै। рд╕рдорди рдмाрдпां рднाрдЧ (рдкंрдЦ) рд╣ै, рдиिрд╖ेрдзाрдЬ्рдЮा (рдЖрджेрд╢) рдзрдб़ (рд╢рд░ीрд░) рд╣ै। рдЕрдерд░्рд╡ंрдЧिрд░рд╕ рдкूँрдЫ рд╣ै, рдЖрдзाрд░ рд╣ै।
29. рдордиोрдордп рд╕्рд╡ рдк्рд░ाрдгрдордп рдХा рдЖंрддрд░िрдХ рд╕्рд╡ рд╣ै। рдпрд╣ рдк्рд░ाрдгрдордп рдХोрд╢ рдоें рд╡्рдпाрдк्рдд рд╣ै।
30. рдЬрд╣ाँ рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪे рдмिрдиा рд╣ी рд╕ाрд░ी рд╡ाрдгी рдорди рдХे рд╕ाрде рд╡ाрдкрд╕ рд▓ौрдЯ рдЬाрддी рд╣ै, рдЬो рдЙрд╕ рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рдЖрдиंрдж рдХो рдЬाрдирддा рд╣ै, рдЙрд╕े рдХिрд╕ी рднी рд╕рдордп рдбрд░ рдирд╣ीं рд▓рдЧрддा। рдпрд╣ рдорди рдкूрд░्рд╡ рдХी рдоूрд░्рдд рдЖрдд्рдоा рд╣ै। рдк्рд░ाрдгрдордп рдоें рд╕े, рдпрд╣, рдЕрд░्рдеाрдд् рдордиोрдордп, рд╕्рд╡рдпं рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे рд╢рд░ीрд░ рдоें рдк्рд░ाрдгрдордп рд╣ै।
31. рдорди рд╕े рдмрдиी рдЖрдд्рдоा рд╕े рднिрди्рди рдПрдХ рдФрд░ рдЖंрддрд░िрдХ рдЖрдд्рдоा рд╣ै рдЬो рдЬ्рдЮाрди (рд╡िрдЬ्рдЮाрди) рд╕े рдмрдиी рд╣ै। рдЙрд╕ी рд╕े рдпे рднрд░ рдЬाрддा рд╣ै. рдЗрд╕рдоें рдордиुрд╖्рдп рдХा рдЖрдХाрд░ рднी рд╣ै। рдЙрд╕ рдоाрдирд╡ рдЖрдХृрддि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╣ी рдЗрд╕рдХा рдоाрдирд╡ рд░ूрдк рд╣ै। рдЖрд╕्рдеा рдЗрд╕рдХा рд╕िрд░ рд╣ै. рдзाрд░्рдоिрдХрддा (рдЛрддрдо्) рджाрд╣िрдиा рдкрдХ्рд╖ рдпा рдкंрдЦ рд╣ै। рд╕рдд्рдп (рд╕рдд्рдпрдо्) рдмाрдпां рднाрдЧ рдпा рдкंрдЦ рд╣ै। рдпोрдЧ (рдПрдХाрдЧ्рд░рддा, рдз्рдпाрди) рддрдиा (рд╕्рд╡рдпं) рд╣ै। рд╢рдХ्рддि (рдорд╣ाрд╕) рдкूँрдЫ рд╣ै, рдЖрдзाрд░ рд╣ै।
32. рдордиोрдордп-рдХोрд╢ рд╡ृрдд्рддि рдпा рд╡िрдЪाрд░ों рд╕े рдмрдиा рд╣ै। рдпрд╣ рдк्рд░ाрдгрдордп-рдХोрд╢ рд╕े рднी рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╣ै। рдпрд╣ рдк्рд░ाрдгрдордп-рдХोрд╢ рдХो рдиिрдпंрдд्рд░िрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рддो рдпрд╣ рдк्рд░ाрдгрдордп-рдХोрд╢ рдХा рдЖंрддрд░िрдХ рд╕्рд╡ рд╣ै।
33. рдЬ्рдЮाрди рдХрд░्рдо рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдпрдЬ्рдЮ рднी рдХрд░ाрддा рд╣ै। рд╕рднी рджेрд╡рддा рдЬ्рдЮाрди рдХो рд╕рдмрд╕े рдмрдб़े рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд░ूрдк рдоें рдкूрдЬрддे рд╣ैं। рдпрджि рдХोрдИ рдордиुрд╖्рдп рдЬ्рдЮाрди рдХो рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдирддा рд╣ै, рдФрд░ рдпрджि рд╡рд╣ рдЗрд╕рд╕े рд╡िрдоुрдЦ рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै, рддो рд╡рд╣ рд╢рд░ीрд░ рдоें рдЕрдкрдиे рдкाрдкों рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░рдХे рд╕рднी рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै।
34. рдЙрд╕ (рдкूрд░्рд╡) рдоें рд╕े, рдпрд╣ рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЖрдд्рдоा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЖрдд्рдоा рд╕े рднिрди्рди, рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдиिрд░्рдоिрдд (рд╡िрдЬ्рдЮाрдирдордп) рднीрддрд░ рдПрдХ рдФрд░ рдЖрдд्рдоा рд╣ै, рдЬो рдЖрдиंрдж рд╕े рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ै। рдЙрд╕ी рд╕े рдпрд╣ рднрд░ рдЬाрддा рд╣ै. рдЗрд╕рдоें рдордиुрд╖्рдп рдХा рдЖрдХाрд░ рднी рд╣ै। рдЙрд╕ рдоाрдирд╡ рдЖрдХृрддि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╣ी рдЗрд╕рдХा рдоाрдирд╡ рд░ूрдк рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдк्рд░ेрдо (рдк्рд░िрдпा) рдк्рд░рдзाрди рд╣ै। рдЬॉрдп (рдоोрдбा) рджाрд╣िрдиी рдУрд░ (рдкंрдЦ) рд╣ै। рдбिрд▓ाрдЗрдЯ (рдк्рд░рдоोрджा) рдмाрдИं рдУрд░ (рдкंрдЦ) рд╣ै। рдЖрдиंрдж (рдЖрдиंрдж) рддрдиा (рд╕्рд╡рдпं) рд╣ै। рдм्рд░рд╣्рдо рдкूँрдЫ рд╣ै, рд╕рд╣ाрд░ा рд╣ै।
35. рдк्рд░िрдпा рдХिрд╕ी рд╕ुрдЦрдж рд╡рд╕्рддु рдХो рджेрдЦрдиे рдоें рдк्рд░ेрдо рд╣ै. рдоोрдбा рдЖрдиंрдж рд╣ै, рд╡рд╕्рддु рдкрд░ рдХрдм्рдЬ़ा рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рд╕ंрддुрд╖्рдЯि। рдк्рд░рдоोрдж рдЖрдиंрдж рд╣ै, рдорд╣ाрди рд╕ंрддुрд╖्рдЯि рд╣ै, рд╡рд╣ी рдЖрдиंрдж рддीрд╡्рд░ рд╣ै рдЬो рддृрдк्рдд рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै।
36. рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдЕрди्рдирдордп-рдХोрд╢ рдХे рдЧुрдг рд╣ैं।
37. рднूрдЦ рдФрд░ рдк्рдпाрд╕ рдк्рд░ाрдгрдордп-рдХोрд╢ рдХे рдЧुрдг рд╣ैं।
38. рдоोрд╣ (рдн्рд░рдо) рдФрд░ рд╕ोрдХा (рджुःрдЦ) рдордиोрдордп рдХोрд╢ рдХे рдЧुрдг рд╣ैं।
39. рдЖрдд्рдоा рд╕рджैрд╡ рд╢ुрдж्рдз рдФрд░ рдЕрдиाрд╕рдХ्рдд рд╣ै। рдпрд╣ рд╢ाрдж-рдЙрд░्рдоिрд╕ рдпा рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд╕ाрдЧрд░ рдХी рдЫрд╣ рд▓рд╣рд░ों рд╕े рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдоुрдХ्рдд рд╣ै। рдЬрди्рдо, рдоृрдд्рдпु, рднूрдЦ, рдк्рдпाрд╕, рдоोрд╣ рдФрд░ рджुःрдЦ।
40. рдЕрди्рдирдордп-рдХोрд╢ рд╕्рдеूрд▓ рднौрддिрдХ рд╢рд░ीрд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рддा рд╣ै। рдк्рд░ाрдгрдордп, рдордиोрдордп рдФрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрдирдордп-рдХोрд╢ рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╢рд░ीрд░ рдпा рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╢рд░ीрд░ (рд▓िंрдЧ-рд╢рд░ीрд░) рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЖрдиंрджрдордп-рдХोрд╢ рдХाрд░рдг рд╢рд░ीрд░ (рдХрд░рдг-рд╢рд░ीрд░ा) рдХा рдЧрдарди рдХрд░рддा рд╣ै।
41. рдЬाрдЧ्рд░рдд рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рддीрди рд╢рд░ीрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╕्рд╡рдк्рди рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдХाрд░рдг рд╢рд░ीрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЧрд╣рд░ी рдиींрдж рдХे рджौрд░ाрди рдпрд╣ рдЖрдиंрджрдордп-рдХोрд╢ рдХा рдкрддрд▓ा рдкрд░्рджा рд╣ै рдЬो рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЖрдд्рдоा рдХो рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдпा рдм्рд░рд╣्рдо рд╕े рдЕрд▓рдЧ рдХрд░рддा рд╣ै। рдЖрдиंрджрдордп-рдХोрд╢ рдЧрд╣рд░ी рдиींрдж рдХे рджौрд░ाрди рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рд╣ोрддा рд╣ै।

рд╕ृрд╖्рдЯि рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि

42. рдпрджि рдХोрдИ рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡рд╣ीрди рдЬाрдирддा рд╣ै рддो рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡рд╣ीрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдпрджि рд╡рд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдоें рдЬाрдирддा рд╣ै, рддो рд╡े рдЙрд╕े рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдоें рдЬाрдирддे рд╣ैं।
43. рдЕрдд: рд╢िрд╖्рдп рдХे рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдк्рд░рд╢्рди рдЙрдарддे рд╣ैं: рдХ्рдпा рд╡рд╣, рдЬो рдирд╣ीं рдЬाрдирддा, рдЗрд╕ рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рд╡рд╣ाँ рдЬाрддा рд╣ै? рдЕрдерд╡ा рдХ्рдпा рд╡рд╣, рдЬो рд╕ंрд╕ाрд░ рдЫोрдб़рдиे рдХे рдмाрдж рдЬाрдирддा рд╣ै, рдЙрд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै?
44. рдЙрд╕ рдиे рдЪाрд╣ा, рдоैं рдмрд╣ुрдд рд╣ोрдКं, рдоैं рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдКं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рддрдк рдХिрдпा. рддрдкрд╕्рдпा рдХрд░рдХे рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдпрд╣ рд╕рдм рдХुрдЫ рд╕ाрдордиे рд▓ाрдпा। рдмाрд╣рд░ рд▓ाрдХрд░ рдЙрд╕ рдиे рдЙрд╕ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХिрдпा; рдЗрд╕рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рдХे, рд╡рд╣ рд╡рд╣ рдмрди рдЧрдпा рдЬो рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ै рдФрд░ рдЬो рдк्рд░рдХрдЯ рдирд╣ीं рд╣ै, рдкрд░िрднाрд╖िрдд рдФрд░ рдЕрдкрд░िрднाрд╖िрдд, рдиिрд╡ाрд╕ рдФрд░ рдЕрдк्рд░рд╡ाрд╕, рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдЕрдЬ्рдЮाрди, рд╕рдд्рдп рдФрд░ рдЕрд╕рдд्рдп, рдФрд░ рдпрд╣ рд╕рдм рдЬो рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕े рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै.
45. рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдоें, рдпрд╣ рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡рд╣ीрди рдеा। рдЙрд╕ी рд╕े рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХा рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдЖрдк рд╣ी рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ो рдЧрдпा। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕े рд╕्рд╡рдиिрд░्рдоिрдд рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдЬो рд╕्рд╡рдпं рдиिрд░्рдоिрдд рдеा, рдпрд╣ी рд╕ाрд░ рд╣ै। рдЗрд╕ рд╕ाрд░ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдХे, рдордиुрд╖्рдп рдзрди्рдп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рдпрджि рд╣ृрджрдп рдХी рдЧुрд╣ा рдоें рдЖрдиंрдж рдоौрдЬूрдж рдирд╣ीं рд╣ोрддा рддो рдХौрди рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рддा рдФрд░ рд╕ांрд╕ рд▓ेрддा! рдпрд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рдЖрдиंрдж рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै। рдЬрдм рдХोрдИ рдЙрд╕ рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд╕ाрде рдПрдХрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै рдЬो рдЕрджृрд╢्рдп, рдиिрд░ाрдХाрд░, рдЕрдкрд░िрднाрд╖िрдд, рдиिрд╡ाрд╕рд╣ीрди рд╣ै, рддो рд╡рд╣ рднрдп рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╣ाрд▓ाँрдХि, рдЬрдм рдХोрдИ рдм्рд░рд╣्рдо рдоें рдеोрдб़ा рд╕ा рднी рднेрдж рдХрд░рддा рд╣ै, рддो рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рднрдп рд╣ोрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ी рднेрдж рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдХे рд▓िрдП рднрдп рдХा рдХाрд░рдг рдмрди рдЬाрддा рд╣ै। рдФрд░ рдк्рд░рддिрдмिंрдмिрдд рдирд╣ीं рдХрд░рддा.

рдЖрдиंрдж рдХी рдЙрди्рдирддि

46. рдЙрд╕рдХे рднрдп рд╕े рд╣рд╡ा рдмрд╣рддी рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рднрдп рд╕े рд╣ी рд╕ूрд░्рдп рдЙрдЧрддा рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рднрдп рд╕े рдкुрдиः рдЗрди्рдж्рд░, рдЕрдЧ्рдиि рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдЕрдкрдиे-рдЕрдкрдиे рдХрд░्рддрд╡्рдп рдкрд░ рдЪрд▓े рдЬाрддे рд╣ैं।
47. рдоाрди рд▓ीрдЬिрдП рдХि рдПрдХ рдпुрд╡ा рд╣ै, рдПрдХ рдЕрдЪ्рдЫा рдпुрд╡ा, рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдоें рдкाрд░ंрдЧрдд, рдЕрдиुрд╢ाрд╕िрдд, рджृрдв़ рдиिрд╢्рдЪрдпी рдФрд░ рдмрд╣ुрдд рдордЬрдмूрдд। рдоाрди рд▓ीрдЬिрдП рдХि рдпрд╣ рд╕ाрд░ी рдкृрде्рд╡ी рдзрди-рд╕ंрдкрдд्рддि рд╕े рдкрд░िрдкूрд░्рдг рд╣ै। рдпрд╣ рдоाрдирд╡ рдЖрдиंрдж рдХी рдПрдХ рдЗрдХाрдИ рд╣ै। рдпрд╣ी рдоाрдирд╡ рдЖрдиंрдж рдХा рдкैрдоाрдиा рд╣ै।
48. рдоाрдирд╡ рдЖрдиंрдж рдХा рд╕ौ рдЧुрдиा рдоाрдирд╡ рдЧंрдзрд░्рд╡ों рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рдЗрдХाрдИ-рдоाрдк рд╣ै рдФрд░ рд╡ेрджों рдХे рдПрдХ рд╢्рд▓ोрдХ рдХा рдЖрдиंрдж рднी рд╣ै, рдЬो рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ै।
49. рдоाрдирд╡ рдЧंрдзрд░्рд╡ों рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рд╕ौ рдЧुрдиा, рджिрд╡्рдп рдЧंрдзрд░्рд╡ों рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рдЗрдХाрдИ-рдоाрдк рд╣ै, рдФрд░ рд╡ेрджों рдХे рдПрдХ рд╢्рд▓ोрдХ рдХा рдЖрдиंрдж рднी рд╣ै, рдЬो рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ै।
50. рджिрд╡्рдп рдЧंрдзрд░्рд╡ों рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рд╕ौ рдЧुрдиा, рд▓ंрдмे рд╕рдордп рддрдХ рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдкिрддрд░ों рдХे рдЖрдиंрдж рдХी рдЗрдХाрдИ рд╣ै, рдФрд░ рд╡ेрджों рдоें рдЫंрдж рдПрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдЖрдиंрдж рднी рд╣ै, рдЬो рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ै।
51. рд▓ंрдмे рд╕рдордп рддрдХ рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдкिрддрд░ों рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рд╕ौ рдЧुрдиा, рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдоें рдкैрджा рд╣ुрдП рджेрд╡рддाрдУं рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рдЗрдХाрдИ-рдоाрдк рд╣ै, рдФрд░ рд╡ेрджों рдоें рдЫंрджिрдд рдПрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдЖрдиंрдж рднी рд╣ै, рдЬो рдоुрдХ्рдд рд╣ै рдЕрд░рдоाрди।
52. рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдоें рдЬрди्рдоे рджेрд╡рддाрдУं рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рд╕ौ рдЧुрдиा, рдХрд░्рдо-рджेрд╡ों рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рджेрд╡рддाрдУं рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рдЗрдХाрдИ-рдоाрдк рд╣ै, рдЬो рдЕрдкрдиे рдмрд▓िрджाрди рдХрд░्рдоों рд╕े рджेрд╡рддा рдмрди рдЧрдП рд╣ैं, рдФрд░ рдПрдХ рдЫंрдж рдХा рдЖрдиंрдж рднी рд╣ै рд╡ेрдж, рдЬो рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ै।
53. рдХрд░्рдо-рджेрд╡ों рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рджेрд╡рддाрдУं рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рд╕ौ рдЧुрдиा, рджेрд╡рддाрдУं рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рдЗрдХाрдИ-рдоाрдк рд╣ै, рдФрд░ рд╡ेрджों рдХे рдПрдХ рдЫंрдж рдХा рдЖрдиंрдж рднी рд╣ै, рдЬो рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ै। рджेрд╡рддाрдУं рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рд╕ौ рдЧुрдиा рдЗंрдж्рд░ рдХे рдЖрдиंрдж рдХी рдЗрдХाрдИ-рдоाрдк рд╣ै, рдФрд░ рд╡ेрджों рдХे рдПрдХ рд╢्рд▓ोрдХ рдХा рдЖрдиंрдж рднी рд╣ै, рдЬो рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ै।
54. рдЗंрдж्рд░ рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рд╕ौ рдЧुрдиा рдмृрд╣рд╕्рдкрддि рдХे рдЖрдиंрдж рдХी рдЗрдХाрдИ-рдоाрдк рд╣ै, рдФрд░ рд╡ेрджों рдХे рдПрдХ рд╢्рд▓ोрдХ рдХा рдЖрдиंрдж рднी рд╣ै, рдЬो рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ै।
55. рдмृрд╣рд╕्рдкрддि рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рд╕ौ рдЧुрдиा, рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рдЗрдХाрдИ-рдоाрдк рд╣ै, рдФрд░ рд╡ेрджों рдХे рдПрдХ рдЫंрдж рдХा рдЖрдиंрдж рднी рд╣ै, рдЬो рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ै।
56. рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдХे рдЖрдиंрдж рдХा рд╕ौ рдЧुрдиा рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рдЖрдиंрдж рдХी рдЗрдХाрдИ-рдоाрдк рд╣ै, рдФрд░ рд╡ेрджों рдоें рдЫंрджिрдд рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдЖрдиंрдж рднी рд╣ै, рдЬो рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ै।
57. рд╡рд╣ рдЬो рдордиुрд╖्рдп рдоें рд╣ै (рдкुрд░ुрд╖), рдФрд░ рд╡рд╣ рдЬो рд╕ूрд░्рдп рдоें рд╣ै, рдПрдХ рд╣ी рд╣ैं। рдЬो рдЗрд╕े рдЬाрдирддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдЗрд╕ рд╕ंрд╕ाрд░ рд╕े рд╡िрджा рд╣ोрдХрд░ рдкрд╣рд▓े рдЕрди्рди рд╕े рдмрдиी рдЗрд╕ рдЖрдд्рдоा рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдлिрд░ рдк्рд░ाрдг рд╕े рдмрдиी рдЗрд╕ рдЖрдд्рдоा рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдлिрд░ рдорди рд╕े рдмрдиी рдЗрд╕ рдЖрдд्рдоा рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдлिрд░ рдмुрдж्рдзि рд╕े рдмрдиी рдЗрд╕ рдЖрдд्рдоा рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै рдФрд░ рдЕंрдд рдоें рдмुрдж्рдзि рд╕े рдмрдиी рдЗрд╕ рдЖрдд्рдоा рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдкрд░рдо рдЖрдиंрдж।
58. рдЬो рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рдЖрдиंрдж рдХो рдЬाрдирддा рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рд╕рднी рд╢рдм्рдж рдорди рд╕рд╣िрдд рдЙрд╕ рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪे рдмिрдиा рд╣ी рд▓ौрдЯ рдЬाрддे рд╣ैं, рд╡рд╣ рдХिрд╕ी рднी рдЪीрдЬ़ рд╕े рдирд╣ीं рдбрд░рддा।
59. рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╡िрдЪाрд░ рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рдЙрд╕े рдХрднी рд╡्рдпрдеिрдд рдирд╣ीं рдХрд░рддे; рдоैंрдиे рд╡рд╣ рдХाрдо рдХ्рдпों рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬो рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ै? рдоैंрдиे рдкाрдк рдХ्рдпों рдХिрдпा рд╣ै?
60. рдЬो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЬाрдирддा рд╣ै рд╡рд╣ рдЗрди рджोрдиों рдХो рдЖрдд्рдоा рдоाрдирддा рд╣ै। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें, рд╡рд╣ рдЗрди рджोрдиों рдХो рдЖрдд्рдоा рдоाрдирддा рд╣ै, рдЬो рдЗрд╕े рдЬाрдирддा рд╣ै।
61. рдЛрд╖ि рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рд╣ी рджेрдЦрддा рд╣ै। рдЙрд╕े рд▓рдЧрддा рд╣ै рдХि рдЬो рдХुрдЫ рднी рдоौрдЬूрдж рд╣ै рд╡рд╣ рдФрд░ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдЙрд╕рдХी рдЕрдкрдиी рдЖрдд्рдоा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрд╕े рдХिрд╕ी рднी рдЪीрдЬ़ рд╕े рдХोрдИ рдбрд░ рдирд╣ीं рд▓рдЧрддा.
62. рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдЬ्рдЮाрддा рдоाрдирддा рд╣ै рдХि рдЕрдЪ्рдЫे рдФрд░ рдмुрд░े рдПрдХ рд╣ी рдЖрдд्рдоा рдХी рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддिрдпाँ рд╣ैं। рд╕рдж्рдЧुрдг рдФрд░ рдкाрдк рдЙрд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдирд╣ीं рдХрд░рддे। рд╡े рдЕрдЧрд▓े рдЬрди्рдо рдЙрдд्рдкрди्рди рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддे. рдЙрд╕े рдПрд╣рд╕ाрд╕ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЕрдХрд░्рддा рдФрд░ рдЕрднोрдХ्рддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдЬाрдирддा рд╣ै рдХि рдЖрдд्рдоा рдХ्рд░िрдпाрд╣ीрди рд╣ै рдФрд░ рдорди рд╣ी рд╕рднी рдХाрд░्рдпों рдХा рдХрд░्рддा рд╣ै। рдЙрд╕рдХी рди рдХोрдИ рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ै, рди рдЕрд╣ंрдХाрд░, рди рдХाрдордиा।

рднृрдЧु-рд╡рд▓्рд▓ी

63. рд╡рд░ुрдг рдХे рдкुрдд्рд░ рднृрдЧु рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдХे рдкाрд╕ рдкрд╣ुंрдЪे рдФрд░ рдХрд╣ा: рд╣े рд╢्рд░рдж्рдзेрдп рд╢्рд░ीрдоाрди, рдоुрдЭे рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рджीрдЬिрдП।

64. рдЙрди्рд╣ोंрдиे (рд╡рд░ुрдг рдиे) рдЙрдирд╕े (рднृрдЧु рд╕े) рдпрд╣ рдХрд╣ा: рднोрдЬрди, рдк्рд░ाрдг, рдЖंрдЦें, рдХाрди, рдорди рдФрд░ рд╡ाрдгी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ैं।

65. рдЙрд╕ рдиे рдЙрд╕ рд╕े рдЖрдЧे рдХрд╣ा, рдЬिрд╕ рд╕े рдпे рдк्рд░ाрдгी рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдП рд╣ैं; рдЬिрд╕рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдХрд░ рдпे рдк्рд░ाрдгी рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рддे рд╣ैं; рдЬिрд╕рдоें, рдк्рд░рд╕्рдеाрди рдХрд░рддे рд╕рдордп, рд╡े рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рддुрдо्рд╣ें рдЬाрдирдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं рдХि рд╡рд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै।

66. рдЙрди्рд╣ोंрдиे (рднृрдЧु рдиे) рддрдкрд╕्рдпा рдХी ।

67. рддрдкрд╕्рдпा рдХрд░рдХे рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЬाрди рд▓िрдпा рдХि рдЕрди्рди рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै; рдХ्рдпोंрдХि рднोрдЬрди рд╕े рд╣ी рдЗрди рд╕рднी рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХा рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ рд╣ै; рднोрдЬрди рд╕े, рдЬрдм рд╡े рдкैрджा рд╣ोрддे рд╣ैं, рддो рдХ्рдпा рд╡े рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рддे рд╣ैं; рдФрд░, рднोрдЬрди рдоें рдЪрд▓े рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж, рд╡े рдлिрд░ рд╕े рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддे рд╣ैं।

68. рдпрд╣ рдЬाрдирдХрд░ рд╡рд╣ рдлिрд░ рдЕрдкрдиे рдкिрддा рд╡рд░ुрдг рдХे рдкाрд╕ рдЬाрдХрд░ рдмोрд▓ा; рд╣े рд╢्рд░рдж्рдзेрдп рд╢्рд░ीрдоाрди, рдоुрдЭे рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рджीрдЬिрдпे।

69. рдЙрди्рд╣ोंрдиे (рд╡рд░ुрдг рдиे) рдЙрд╕рд╕े рдХрд╣ा; рддрдкрд╕्рдпा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рддुрдо рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрдирдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ो। рддрдкрд╕्рдпा рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै.

70. рдЙрди्рд╣ोंрдиे рддрдкрд╕्рдпा рдХी ।

71. рддрдкрд╕्рдпा рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж, (рднृрдЧु) рдиे рдЬाрди рд▓िрдпा рдХि рдк्рд░ाрдг рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै; рдХ्рдпोंрдХि рдк्рд░ाрдг рд╕े рд╣ी рдЗрди рд╕рднी рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХा рдЬрди्рдо рд╣ोрддा рд╣ै; рдЬрди्рдо рд▓ेрдиे рдХे рдмाрдж, рд╡े рдк्рд░ाрдг рдж्рд╡ाрд░ा рдЬीрддे рд╣ैं; рдФрд░ рдк्рд░ाрдг рдоें рдк्рд░рд╕्рдеाрди рдХрд░рдХे, рд╡े рдлिрд░ рд╕े рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддे рд╣ैं।

72. рдпрд╣ рдЬाрдирдиे рдХे рдмाрдж, рд╡рд╣ рдлिрд░ рд╕े рдЖрдЧे рдЬाрдирдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдкिрддा рд╡рд░ुрдг рдХे рдкाрд╕ рдЧрдпा рдФрд░ рдХрд╣ा; рд╣े рд╢्рд░рдж्рдзेрдп рд╢्рд░ीрдоाрди, рдоुрдЭे рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рджीрдЬिрдпे।

73. рдЙрди्рд╣ोंрдиे (рд╡рд░ुрдг рдиे) рдЙрд╕рд╕े рдХрд╣ा; рддрдкрд╕्рдпा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рддुрдо рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрдирдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ो। рддрдкрд╕्рдпा рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै.

74. рднृрдЧु рдиे рддрдкрд╕्рдпा рдХी рдФрд░ рддрдкрд╕्рдпा рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдФрд░ рд╡िрдЪाрд░-рд╡िрдорд░्рд╢ рдХे рдмाрдж рд╡े рдЗрд╕ рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ рдкрд░ рдкрд╣ुंрдЪे рдХि рдк्рд░ाрдг (рдЬीрд╡рди) рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рд╡े рдЗрд╕ рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ рд╕े рдмिрд▓्рдХुрд▓ рднी рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рдирд╣ीं рдеे. рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕ोрдЪा рдХि рдпрд╣ рдк्рд░ाрдг рдм्рд░рд╣्рдо рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा, рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рдЕрдмुрдж्рдзिрдоाрди рд╣ै, рдк्рд░рднाрд╡ рд╣ै, рдХाрд░рдг рд╣ै, рдЖрджि рдФрд░ рдЕंрдд рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡рд╣ рдЖрдЧे рдХी рд░ोрд╢рдиी рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рдлिрд░ рд╕े рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдХे рдкाрд╕ рдЧрдпा। рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдкिрддा рдиे, рдлिрд░ рд╕े, рдЙрд╕े рддрдкрд╕्рдпा рдж्рд╡ाрд░ा рдЗрд╕े рдЬाрдирдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ा।

75. рддрдм рднृрдЧु рдиे рддрдкрд╕्рдпा рд╕े рд╕рдордЭा рдХि рдорди рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдорди рд╕े рд╣ी рдЗрди рд╕рднी рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХा рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ рд╣ै; рдЬрди्рдо рд▓ेрдиे рдХे рдмाрдж, рд╡े рдорди рд╕े рдЬीрддे рд╣ैं; рдФрд░ рдЪрд▓े рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж, рдорди рдоें, рд╡े рдлिрд░ рд╕े рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддे рд╣ैं।

76. рдпрд╣ рдЬाрдирдиे рдХे рдмाрдж, рд╡рд╣ рдлिрд░ рд╕े рдЖрдЧे рдЬाрдирдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдкिрддा рд╡рд░ुрдг рдХे рдкाрд╕ рдЧрдпा рдФрд░ рдХрд╣ा; рд╣े рд╢्рд░рдж्рдзेрдп рд╢्рд░ीрдоाрди, рдоुрдЭे рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рджीрдЬिрдпे।

77. рдЙрди्рд╣ोंрдиे (рд╡рд░ुрдг рдиे) рдЙрд╕рд╕े рдХрд╣ा; рддрдкрд╕्рдпा рдж्рд╡ाрд░ा рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрдирдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░ो। рддрдкрд╕्рдпा рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै.

78. рдЙрди्рд╣ोंрдиे рддрдкрд╕्рдпा рдХी,.

79. рднृрдЧु рдиे рд╕ोрдЪा рдХि рдорди рдХेрд╡рд▓ рдЕрдиुрднूрддि рдХा рдПрдХ рдЕंрдЧ рдпा рд╕ाрдзрди рд╣ै, рдЗрд╕рдХी рдХोрдИ рдЖрдд्рдо-рдк्рд░рдХाрд╢ рдирд╣ीं рд╣ै, рдЗрд╕рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдФрд░ рдЕंрдд рд╣ै, рдФрд░ рдЗрд╕рд▓िрдП рдпрд╣ рдм्рд░рд╣्рдо, рдЕрдХाрд░рдг рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЖрдЧे рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдлिрд░ рд╕े рдЕрдкрдиे рдкिрддा рд╕े рд╕ंрдкрд░्рдХ рдХिрдпा। рддрдкрд╕्рдпा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣े рдЬाрдиे рдкрд░, рд╡рд╣ рдЗрд╕े рдлिрд░ рд╕े рдХрд░рддा рд╣ै।

80. рддрдм рдЙрди्рд╣ें рд╕рдордЭ рдЖрдпा рдХि рдЬ्рдЮाрди рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै; рдХ्рдпोंрдХि рдЬ्рдЮाрди рд╕े рд╣ी рдЗрди рд╕рднी рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХा рдЬрди्рдо рд╣ोрддा рд╣ै; рд╡े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдХрд░ рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рддे рд╣ैं; рдФрд░, рдЬ्рдЮाрди рдоें рдЪрд▓े рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж, рд╡े рдлिрд░ рд╕े рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддे рд╣ैं।

81. рдпрд╣ рдЬाрдирдиे рдХे рдмाрдж, рд╡рд╣ рдЗрд╕े рдФрд░ рдЬाрдирдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдкिрддा рд╡рд░ुрдг рдХे рдкाрд╕ рдЧрдпा рдФрд░ рдХрд╣ा; рд╣े рд╢्рд░рдж्рдзेрдп рд╢्рд░ीрдоाрди, рдоुрдЭे рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рджीрдЬिрдпे।

82. рдЙрди्рд╣ोंрдиे (рд╡рд░ुрдг рдиे) рдЙрд╕рд╕े рдХрд╣ा: рддрдкрд╕्рдпा рдж्рд╡ाрд░ा рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрдирдиा। рддрдкрд╕्рдпा рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै.

83. рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдлिрд░ рд╕े рддрдкрд╕्рдпा рдХी।

84. рднृрдЧु рдХो рдкрддा рдЪрд▓ा рдХि рдЙрдирдХी рдЦोрдЬ рдЙрди्рд╣ें рдкूрд░्рдг рд╕ंрддुрд╖्рдЯि рдирд╣ीं рджे рд╕рдХрддी рдФрд░ рд╡рд╣ рдЬ्рдЮाрди рдм्рд░рд╣्рдо рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा। рдЙрдирдХा рд╡िрдЪाрд░ рдеा рдХि рдЬ्рдЮाрди рд╣ी рдЬीрд╡ рдХे рд╕рднी рдХрд░्рдоों рдХा рдХाрд░рдХ рд╣ै рдФрд░ рдХрд░्рдоों рдХे рдлрд▓ рдХा рднोрдХ्рддा рднी рд╣ै। рдЕрдд: рд╡рд╣ рдкुрдиः рд░ोрд╢рдиी рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдХे рдкाрд╕ рдЧрдпा। рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЬो рд╕рд▓ाрд╣ рдоिрд▓ी, рд╡рд╣ рдлिрд░ рд╕े, рддрдкрд╕्рдпा рдХрд░рдиे рдХी рдеी।

85. рддрдм рдЙрди्рд╣ोंрдиे рддрдкрд╕्рдпा рд╕े рд╕рдордЭा рдХि рдЖрдиंрдж рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै; рдХ्рдпोंрдХि рдЖрдиंрдж рд╕े рд╣ी рд╕рднी рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХा рдЬрди्рдо рд╣ोрддा рд╣ै; рдЬрди्рдо рдкाрдХрд░ рд╡े рдЖрдиंрдж рд╕े рдЬीрддे рд╣ैं; рдФрд░, рдк्рд░рд╕्рдеाрди рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж, рдЖрдиंрдж рдоें, рд╡े рдлिрд░ рд╕े рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддे рд╣ैं।

86. рдпрд╣ рднृрдЧु рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ीрдЦा рдЧрдпा рдФрд░ рд╡рд░ुрдг рдж्рд╡ाрд░ा рд╕िрдЦाрдпा рдЧрдпा рдЬ्рдЮाрди рд╣ै। рдпрд╣ рдкрд░рдо рдЖрдХाрд╢ (рд╣ृрджрдп) рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ै। рдЬो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЬाрдирддा рд╣ै рд╡рд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдЕрди्рди рдХा рд╕्рд╡ाрдоी рдФрд░ рдЕрди्рди рдХा рднрдХ्рд╖рдХ рдмрди рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рд╕ंрддाрди, рдкрд╢ु рдФрд░ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рддेрдЬ рдоें рдорд╣ाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि рдоें рдорд╣ाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।

рднोрдЬрди рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдиिрд╖ेрдзाрдЬ्рдЮा

87. рднोрдЬрди рдХे рдмाрд░े рдоें рдмुрд░ा рди рдмोрд▓ें। рд╡рд╣ рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдк्рд░рддिрдЬ्рдЮा рд╣ोрдЧी.

88. рдк्рд░ाрдг (рдЬीрд╡рди) рднोрдЬрди рд╣ै. рд╢рд░ीрд░ рднोрдЬрди рдХा рднрдХ्рд╖рдХ рд╣ै। рд╢рд░ीрд░ рдк्рд░ाрдг рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдк्рд░ाрдг рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╕्рдеिрд░ рд╣ै। рддो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рднोрдЬрди рдоें рднोрдЬрди рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдЬो рдпрд╣ рдЬाрди рд▓ेрддा рд╣ै рдХि рднोрдЬрди рд╣ी рднोрдЬрди рдоें рд╕्рдеिрд░ рд╣ै, рд╡рд╣ рднрд▓ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдЕрди्рди рдХा рд╕्рд╡ाрдоी рдФрд░ рдЕрди्рди рдХा рднрдХ्рд╖рдХ рдмрди рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рд╕ंрддाрди, рдкрд╢ु рдФрд░ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рддेрдЬ рдоें рдорд╣ाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि рдоें рдорд╣ाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।

рдЖрдард╡ां рдЕрдиुрд╡ाрдХ

89. рднोрдЬрди рдХा рддिрд░рд╕्рдХाрд░ рди рдХрд░ें। рдпрд╣ी рд╡्рд░рдд рд╣ै. рдЬрд▓ рд╣ी рднोрдЬрди рд╣ै. рдЕрдЧ्рдиि рдЕрди्рди-рднрдХ्рд╖рдХ рд╣ै। рдЬрд▓ рдоें рдЕрдЧ्рдиि рд╕्рдеिрд░ рд╣ै। рдЕрдЧ्рдиि рдоें рдЬрд▓ рд╕्рдеिрд░ рд╣ै। рдЕрддः рднोрдЬрди рдоें рднोрдЬрди рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╣ै। рдЬो рдпрд╣ рдЬाрдирддा рд╣ै рдХि рднोрдЬрди рд╣ी рднोрдЬрди рдоें рд╕्рдеिрд░ рд╣ै, рд╡рд╣ рднрд▓ी-рднांрддि рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ै। рд╡рд╣ рдЕрди्рди рд╕े рд╕рдоृрдж्рдз рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЕрди्рди рдХा рднрдХ्рд╖рдХ рдмрди рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рд╕ंрддाрди, рдкрд╢ु рдФрд░ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рддेрдЬ рдоें рдорд╣ाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि рдоें рдорд╣ाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।

90. рдк्рд░рдЪुрд░ рдоाрдд्рд░ा рдоें рднोрдЬрди рдЗрдХрдЯ्рдаा рдХрд░ें (рдЧрд░ीрдмों рдФрд░ рдпाрдд्рд░िрдпों рдХो рдмांрдЯрдиे рдХे рд▓िрдП)। рдпрд╣ी рд╡्рд░рдд рд╣ै. рдкृрде्рд╡ी рд╣ी рднोрдЬрди рд╣ै. рдЖрдХाрд╢ (рдИрдерд░) рднोрдЬрди рдХा рднрдХ्рд╖рдХ рд╣ै। рдкृрде्рд╡ी рдоें рдЖрдХाрд╢ рд╕्рдеिрд░ рд╣ै। рдЖрдХाрд╢ рдоें рдкृрде्рд╡ी рд╕्рдеिрд░ рд╣ै। рдЕрддः рднोрдЬрди рдоें рднोрдЬрди рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╣ै। рдЬो рдпрд╣ рдЬाрдирддा рд╣ै рдХि рднोрдЬрди рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рднोрдЬрди рдоें рд╣ी рд╕्рдеिрдд рд╣ै, рд╡рд╣ рдЕрдЪ्рдЫी рддрд░рд╣ рд╕े рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ै। рд╡рд╣ рдЕрди्рди рд╕े рд╕рдоृрдж्рдз рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЕрди्рди рдХा рднрдХ्рд╖рдХ рдмрди рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рд╕ंрддाрди, рдкрд╢ु рдФрд░ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рддेрдЬ рдоें рдорд╣ाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि рдоें рдорд╣ाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।

91. рдкृрде्рд╡ी рдЖрдХाрд╢ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै рдЬो рдЙрд╕рдХे рдКрдкрд░ рдФрд░ рдиीрдЪे рд╣ै। рдкृрде्рд╡ी рдЪाрд░ों рдУрд░ рд╕े рдЖрдХाрд╢ рд╕े рдврдХी рд╣ुрдИ рд╣ै। рдЕрддः рдкृрде्рд╡ी рдЕрди्рди рд╣ै рдФрд░ рдЖрдХाрд╢ рдЕрди्рди рднрдХ्рд╖рдХ рд╣ै। рдИрдерд░ рдЖрдзाрд░ рдпा рдкाрдд्рд░ рд╣ै।

92. рднोрдЬрди рдХे рдмिрдиा рдХोрдИ рднी рдз्рдпाрди рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ै. рднोрдЬрди рдХो рдИрд╢्рд╡рд░ рдпा рдм्рд░рд╣्рдо рдоाрдирдХрд░ рдЙрд╕рдХा рдз्рдпाрди рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЗрд╕рдХी рдкूрдЬा рдФрд░ рдорд╣िрдоा рдХी рдЬाрдиी рдЪाрд╣िрдП.

93. рдЬो рдХोрдИ рдЖрд╢्рд░рдп рдоांрдЧे, рдЙрд╕े рди рдаुрдХрд░ाрдУ। рдпрд╣ी рд╡्рд░рдд рд╣ै. рдЗрд╕рд▓िрдпे рдордиुрд╖्рдп рдХो рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЕрдзिрдХ рднोрдЬрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे। рд╡े рдХрд╣рддे рд╣ैं: рдЦाрдиा рддैрдпाрд░ рд╣ै. рдЕрдЧрд░ рдЦाрдиा рдмेрд╣рддрд░ीрди рддрд░ीрдХे рд╕े рдмрдиाрдпा рдЬाрдП рддो рдЙрд╕े (рдоेрд╣рдоाрди рдХो) рдЦाрдиा рднी рдмेрд╣рддрд░ीрди рддрд░ीрдХे рд╕े рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै. рдЕрдЧрд░ рдЦाрдиा рдоीрдбिрдпрдо рддрд░ीрдХे рд╕े рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рддो рдЙрд╕े рднी рдоीрдбिрдпрдо рддрд░ीрдХे рд╕े рдЦाрдиा рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै. рдпрджि рднोрдЬрди рдиिрдо्рдирддрдо рдвंрдЧ рд╕े рдмрдиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рддो рдЙрд╕े рднोрдЬрди рднी рдиिрдо्рдирддрдо рдвंрдЧ рд╕े рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

94. рдЬो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЬाрдирддा рд╣ै, рдЙрд╕े рд╡ैрд╕े рд╣ी рдкрд░िрдгाрдо рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं।

рдм्рд░рд╣्рдо рдкрд░ рдз्рдпाрди

95. рдм्рд░рд╣्рдо рд╡ाрдгी рдоें рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдХ рдХे рд░ूрдк рдоें, рдк्рд░ाрдг рдФрд░ рдЕрдкाрди рдоें рдЕрдзिрдЧ्рд░рд╣рдгрдХрд░्рддा рдФрд░ рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдХ рдХे рд░ूрдк рдоें, рд╣ाрдеों рдоें рдХ्рд░िрдпा рдХे рд░ूрдк рдоें, рдкैрд░ों рдоें рдЧрддि рдХे рд░ूрдк рдоें, рдЧुрджा рдоें рд╕्рд░ाрд╡ рдХे рд░ूрдк рдоें рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдордиुрд╖्рдп рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдз्рдпाрди рд╣ै।

96. рдЕрдм рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рдЪिंрддрди рдЖрддा рд╣ै рдЬैрд╕े рдмाрд░िрд╢ рдоें рд╕ंрддुрд╖्рдЯि, рдмिрдЬрд▓ी рдоें рд╢рдХ्рддि, рдорд╡ेрд╢िрдпों рдоें рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि, рд╕िрддाрд░ों рдоें рд░ोрд╢рдиी, рд╕ंрддाрди, рдЕрдорд░рддा рдФрд░ рдЬрдирди рдЕंрдЧ рдоें рдЦुрд╢ी, рдЖрдХाрд╢ рдоें рд╕рдм рдХुрдЫ। .

97. рдЙрд╕े рдЙрд╕ (рдм्рд░ाрд╣्рдордг) рдХा рд╕рд╣ाрд░ा рдоाрдирдХрд░ рдз्рдпाрди рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рд╡рд╣ рдЕрдЪ्рдЫे рд╕े рд╕рдорд░्рдеिрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рдкाрд╕ рднोрдЬрди рдФрд░ рд╡рд╕्рдд्рд░ рдЬैрд╕े рдЬीрд╡рдирдпाрдкрди рдХे рд╕рднी рд╕ाрдзрди рд╣ोंрдЧे। рдЙрд╕े рдорд╣ाрди рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрд╕ рдкрд░ рдз्рдпाрди рдХрд░рдиे рджें। рд╡рд╣ рдорд╣ाрди рдмрди рдЬाрддा рд╣ै. рдЙрд╕े рдорди рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрд╕ рдкрд░ рдз्рдпाрди рдХрд░рдиे рджो। рд╡рд╣ рд╡िрдЪाрд░рд╢ीрд▓ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै. рдЙрд╕े рдЙрд╕ рдкрд░ рдЖрд░ाрдзрдиा рдХे рд░ूрдк рдоें рдз्рдпाрди рдХрд░рдиे рджें। рд╕рднी рдЗрдЪ्рдЫाрдПँ рдЙрди्рд╣ें рдк्рд░рдгाрдо рдХрд░рддी рд╣ैं। рдЙрд╕े рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрд╕ рдкрд░ рдз्рдпाрди рдХрд░рдиे рджें। рд╡рд╣ рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪрддा рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдмрди рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрд╕े рдЙрд╕ рдкрд░ рд╡िрдиाрд╢рдХाрд░ी рдкрд╣рд▓ू рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиे рджें। рд╡े рд╕рднी рд╢рдд्рд░ु рдЬो рдЙрд╕рд╕े рдШृрдгा рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╡े рдк्рд░рддिрдж्рд╡ंрдж्рд╡ी рдЬिрди्рд╣ें рд╡рд╣ рдкрд╕ंрдж рдирд╣ीं рдХрд░рддा, рдЙрд╕рдХे рдЪाрд░ों рдУрд░ рдорд░ рдЬाрддे рд╣ैं।

98. рд╡рд╣ рдЬो рдордиुрд╖्рдп рдоें рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ рдЬो рд╕ूрд░्рдп рдоें рд╣ै рджोрдиों рдПрдХ рд╣ी рд╣ैं। рдЬो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЬाрдирддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдЗрд╕ рд╕ंрд╕ाрд░ рд╕े рдк्рд░рд╕्рдеाрди рдХрд░ рдЕрди्рдирдордп рд╕्рд╡ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдлिрд░ рдк्рд░ाрдгрдордп рд╕्рд╡ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдлिрд░ рдордиोрдордп рд╕्рд╡ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдлिрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрдирдордп рд╕्рд╡ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдлिрд░ рдЖрдиंрджрдордп рд╕्рд╡ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдЬो рдЙрд╕े рдкрд╕ंрдж рд╣ै рд╡рд╣ рдЦाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै। рдХाрдордиा рдХрд░рддा рд╣ै, рджुрдиिрдпा рднрд░ рдоें рдпाрдд्рд░ा рдХрд░рддा рд╣ै, рдФрд░ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╕ाрдо рдЧीрдд рдЧाрддा рд╣ै:

99. рд╣े рдЕрдж्рднुрдд! рдоैं рднोрдЬрди рд╣ूं, рдоैं рднोрдЬрди рд╣ूं, рдоैं рднोрдЬрди рд╣ूं; рдоैं рдЕрди्рди рдХा рднोрдХ्рддा рд╣ूं, рдоैं рдЕрди्рди рдХा рднोрдХ्рддा рд╣ूं, рдоैं рдЕрди्рди рдХा рднोрдХ्рддा рд╣ूं। рдоैं рдпрд╢ рдХा рд░рдЪрдпिрддा рд╣ूं, рдоैं рдпрд╢ рдХा рд░рдЪрдпिрддा рд╣ूं। рдоैं рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि рдХा рд▓ेрдЦрдХ рд╣ूं. рдоैं рд╕рдд्рдп рдХा рдкрд╣рд▓ा рдЬрди्рдо рд╣ूं। рджेрд╡рддाрдУं рд╕े рднी рдкрд╣рд▓े, рдоैं рд╕рдорд╕्рдд рдЕрдорд░рддा рдХा рдХेंрдж्рд░ рд╣ूँ। рдЬो рдоुрдЭे рджेрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдЕрд╡рд╢्рдп рдмрдЪाрддा рд╣ै। рдЬो рдЕрди्рди рдЦाрддा рд╣ै, рдоैं рдЕрди्рди рдЙрд╕े рдЦाрддा рд╣ूँ। рдоैंрдиे рдпрд╣ рд╕ाрд░ा рд╕ंрд╕ाрд░ рдЬीрдд рд▓िрдпा рд╣ै। рдоैं рд╕ूрд░्рдп рдХे рд╕рдоाрди рдк्рд░рдХाрд╢рдоाрди рд╣ूँ। рдЬो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЬाрдирддा рд╣ै рд╡рд╣ рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдлрд▓ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдпрд╣ рдЙрдкрдиिрд╖рдж рд╣ै.

100. рдпрд╣ рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рддा рдХा рд╕рдмрдХे рд╕ाрде рдПрдХрддा рдХा рдЧीрдд рд╣ै। рдЛрд╖ि рдЕрдкрдиी рдПрдХрддा рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं।

рд╕ाрднाрд░ @@@@https://www.sivanandaonline.org/?cmd=displaysection&section_id=586

==========

ЁЯХКЁЯП╣рд╕рдордп рдмреЬा рд╣рд░рдЬाрдИ , рд╕рдордп рд╕े рдХौрди рд▓реЬा рдоेрд░े рднाрдИ ЁЯХКЁЯП╣

рд╕ंрддोрднाрдИ  рд╕рдордп рдмреЬा рд╣рд░рдЬाрдИ    ..рез 

рд░ाрдо рдЕрд░ु рд▓рдЫрдорди  рдмрди рдмрди  рднрдЯрдХे рд╕ंрдЧрдоे рдЬाрдирдХी рдоाрдИ,  

рдХांрдЪрди рдоृрдЧрдХे рдкीрдЫे рджौреЬे  рд╕ीрддा рд╣рд░рдг  рдХрд░ाрдИ। …рд╕ंрддोрднाрдИ। …реи 

рд╕ुрд╡рд░्рдгрдордпी  рд▓ंрдХा рд░ाрд╡рдгрдХी  рдЬाрдХो рд╕рдоंрджрд░ рдЦाрдИ 
рджрд╕ рдорд╕्рддрдХ рдмीрд╕ рднुрдЬा рдХрдЯाрдИ  рдЗреЫ्реЫрдд рдЦाрдХ рдоिрд▓ाрдИ , рд╕ंрддोрднाрдИ   ,рей 
рд░ाрдЬा рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░  рдж्рдпूрддрдХ्рд░ीреЬाрдоे  рд╣ाрд░े рдЕрдкрдиे рднाрдИ  
рд░ाрдЬ्рдпाрд╕рди рдзрди рд╕рдо्рдкрдд्рддि  рд╣ाрд░े рдж्рд░ौрдкрджी рд╡рд╕्рдд्рд░  рд╣рд░ाрдИ  ,,рд╕ंрддोрднाрдИ  ..рек 
рдпोрдЧेрд╢्рд╡рд░рдиे рдЧोрдкीрдЧрдгрдХो  рднाрд╡рд╕े рджिрдиी рд╡िрджाрдИ 
рдмाрд╡рдЬूрдж  рдЕрд░्рдЬुрди рдеा рд░рдХ्рд╖рдХ  рдмрдирдоे рдЧोрдкी рд▓ुंрдЯाрдИ   ,,,рд╕ंрддोрднाрдИ  рел

рдЬрдм рддрдХ рд░рд╣ो рджुрдиिрдпाрдоे реЫिंрджा  рдХाрдо рдХрд░ो рдоेрд░े рднाрдИ ,  

рдЗрддрдиा реЫ्рдпाрджा  рдХाрдо рди рдХрд░рдиा  рдХाрдо рддुрдЭे рдЦा рдЬाрдИ  ..рд╕ंрддोрднाрдИ  рем 

рд▓िрдЦрдиा рдкреЭрдиा рдХाрд╡्рдп рдмрдиाрдиा рдпेрддो рд╣ै рдЪрддुрд░ाрдИ,  

рдХाрдо  рдХ्рд░ोрдз рдорди рдмрд╢ рдХрд░  рд▓ेрдиा  рдЕрддि рдХрдаिрди рд╣ै  рднाрдИ  ..рд╕ंрддोрднाрдИ рен 

рдк्рд░ेрдордХा рддंрддु рдЕрддि рдиाрдЬुрдХ рд╣ै рдордд рддोреЬो рдЭрдЯрдХाрдИ 

рдЯूрдЯ рдЬाрдиे рдкрд░  рдЬुреЬрддा рдирд╣ी рд╣ै  рдЬुреЬे рддो рдЧाँрда  рд░рд╣рдЬाрдИ  ..рд╕ंрддोрднाрдИ  ..рео 

рд╢ेрд░рдХो рджंрдбрд╡рдд рдк्рд░рдгाрдо рдХрд░े  рдФрд░ рдЪूрд╣ा рдбрд░ाрдиे рдЬाрдИ

рдРрд╕ेрднी рдЗрди्рд╕ाрди рд╣ोрддे рд╣ै  рд▓ोрдореЬी рдЬैрд╕े рднाрдИ   ,,,рд╕ंрддोрднाрдИ  ….реп 

рд╕рдм рдХोрдИ рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╕рдмрд▓ рдЬрдирдХे рдиिрд░्рдмрд▓рдХे рди рд╕рд╣ाрдИ  

рдкрд╡рди рдЭрдЧाрд╡рдд рдЕрдЧрдирдЬрд╡ाрд▓ा рджीрдкрдХ рджेрдд  рдмुрдЭाрдИ   …рд╕ंрддोрднाрдИ  .... резреж  

рд╕्рдЯेрд╢рди рдКрдкрд░ рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдмेрдЪрддा рдеा рд╡ो рдЪाрдИ, 

 рд╕рдордпрдиे рдЙрд╕рдХो рд╕ाрде рджिрдпा рддрдм  рдк्рд░рдзाрди рдоंрдд्рд░ी рд╣ो рдЬाрдИ। .рд╕ंрддोрднाрдИ  ..резрез 

======

рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг
nar me hai narayan

рдХाрд╢ी рдШुрдо рд▓े рдордеुрд░ा рдШुрдо рд▓े,
рдШुрдо рд▓े рдЪाрд╣े рд╡рди рд╡рди...-2
рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг рдмंрджे рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг

рдУ рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг рдмंрджे рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг
рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг рдУ рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг

рдУ рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг рдУ рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг...2 рдмाрд░ 


рдкрд╣рди рдХे рднрдЧрд╡ा рддिрд▓рдХ рд▓рдЧा рдХे рдмрдиे рддू рд╕ंрдд рдЬ्рдЮाрдиी। 
рд╣ो рдЧрдпा рдорд╕्рдд рдорд▓ंрдЧ, рди рдкीрдб़ा рдХिрд╕ी рдХी рддूрдиे рдЬाрдиी।। 
рд╡िрднूрдд рдоंрдбрд▓ рдЧрд▓े рдоें рдоाрд▓ा, рд╡िрднूрдд рдоंрдбрд▓ рдЧрд▓े рдоें рдоाрд▓ा
рд╡्рдпрд░्рде рд╣ै рдоाрдеे рдЪрди्рджрди। рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг рдмंрджे рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг рд╣ो..
рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг рдмंрджे рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг
рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг рдУ рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг
рдУ рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг......

рджрдпा рдзрд░्рдо рдЪाрд╣े рджाрди рдХрд░ो, рдпे рдХिрд╕ी рдХाрдо рдирд╣ीं рдЖрддे। 
рджीрди рджुрдЦी рдиिрд░्рдзрди рдХो рдЬрдм рддрдХ, рдЧрд▓े рд╕े рдирд╣ीं рд▓рдЧाрддे।।  
рдоेрд░ा рдиाрд░ाрдпрдг рд╣ोрддा рд╣ै рдкрд░, рдоेрд░ा рдиाрд░ाрдпрдг рд╣ोрддा рд╣ै
рдЗрд╕ी рдмाрдд рдоें рдк्рд░рд╕рди्рди। 
рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг рдмंрджे рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг
рдУ рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг рдмंрджे рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг
рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг рдУ рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг
рдУ рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг .....

рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╣ैं рдмंрджे рд╕рдм рдХो рд░ूрдк рдЙрд╕ी рдХा рдоाрдиो। 
рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╣ैं рдмंрджे рд╕рдм рдХो рд░ूрдк рдЙрд╕ी рдХा рдоाрдиो। 
рдиा рдХोрдИ рдКंрдЪा рдиा рдХोрдИ рдиिрдЪा, рд╕рдмрдХो рдПрдХ рд╣ी рдоाрдиो।। 
рд╕рдмрдХो рдПрдХ рд╣ी рдоाрдиो, рд╕рдмрд╕े рдЙрдд्рддрдо рдкूрдЬा рдпрд╣ी рд╣ै। 
рд╕рдмрд╕े рдЙрдд्рддрдо рдкूрдЬा рдпрд╣ी рд╣ै,рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рдпे рдзрди। 
рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг рдмंрджे рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг। 
рдУ рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг рдмंрджे рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг
рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг рдУ рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг
рдУ рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг рдмोрд▓ो рдЬрдп рдиाрд░ाрдпрдг....

рдХाрд╢ी рдШुрдо рд▓े рдордеुрд░ा рдШुрдо рд▓े, рдШुрдо рд▓े рдЪाрд╣े рд╡рди рд╡рди। 
рдХाрд╢ी рдШुрдо рд▓े рдордеुрд░ा рдШुрдо рд▓े, рдШुрдо рд▓े рдЪाрд╣े рд╡рди рд╡рди
рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг рдмंрджे рдирд░ рдоें рд╣ै рдиाрд░ाрдпрдг........

рд╢्рд░ेрдгी- рд╡िрд╖्рдгु рднрдЬрди/ рд╕ाрднाрд░
 @@@@https://www.bhajanganga.com/bhajan/lyrics/id/22851/title/nar-me-hai-narayan
========
рдЖँрдЦ рдХрднी рдЬрдм рдЦुрд▓े рд░ाрдд рдоें рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдХो рдз्рдпाрдП
"рд╕ोрд╣рдо рд╣ंрд╕рдо, рд╣ंрд╕рдо рд╕ोрд╣рдо" рдЕंрддрд░ рдиाрдж рдЧुрдиाрдП
рджिрди рдЬाрдП, рджिрди рдЖрдП
рджिрди рдЬाрдП, рджिрди рдЖрдП
рдЙрд╕ рджिрди рдХी рдХ्рдпा рдЧिрдирддी?
рдЬो рджिрди рднрдЬрди рдХिрдП рдмिрди рдЬाрдП
рджिрди рдЬाрдП, рджिрди рдЖрдП
рджिрди рдЬाрдП, рджिрди рдЖрдП
рдк्рд░рдердо рдХिрд░рдг рдЖрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рдкुрдг्рдп рдк्рд░рднाрддी рдЧाрдП
рдЬाрдЧो рдЬрдЧ рдЬीрд╡рди рдЬрди рдиाрдпрдХ рд╡рд╕ुрдзा рддुрдо्рд╣े рдЬрдЧाрдП
...рд╡рд╕ुрдзा рддुрдо्рд╣े рдЬрдЧाрдП
рджिрди рдЬाрдП, рджिрди рдЖрдП
рдЙрд╕ рджिрди рдХी рдХ्рдпा рдЧिрдирддी?
рдЬो рджिрди рднрдЬрди рдХिрдП рдмिрди рдЬाрдП
рджिрди рдЬाрдП, рджिрди рдЖрдП
рдЙрд╖рдд्рдХाрд▓ рдЬрдм рдирдП рджिрд╡рд╕ рдХा рдЙрдЬ्рд╡рд▓ рд╕ूрд░्рдп рдЙрдЧाрдП
рдЬрд▓ рджेрдХрд░ рдЬीрд╡рди рджाрддा рдХो рд╕рд╡िрдирдп рд╢ीрд╢ рдЭुрдХाрдП
...рд╕рд╡िрдирдп рд╢ीрд╢ рдЭुрдХाрдП
рджिрди рдЬाрдП, рджिрди рдЖрдП
рдЙрд╕ рджिрди рдХी рдХ्рдпा рдЧिрдирддी?
рдЬो рджिрди рднрдЬрди рдХिрдП рдмिрди рдЬाрдП
рджिрди рдЬाрдП, рджिрди рдЖрдП
рдЖँрдЦ рдХрднी рдЬрдм рдЦुрд▓े рд░ाрдд рдоें рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдХो рдз्рдпाрдП
"рд╕ोрд╣рдо рд╣ंрд╕рдо, рд╣ंрд╕рдо рд╕ोрд╣рдо" рдЕंрддрд░ рдиाрдж рдЧुрдиाрдП
...рдЕंрддрд░ рдиाрдж рдЧुрдиाрдП
рджिрди рдЬाрдП, рджिрди рдЖрдП
рдЙрд╕ рджिрди рдХी рдХ्рдпा рдЧिрдирддी?
рдЬो рджिрди рднрдЬрди рдХिрдП рдмिрди рдЬाрдП
рджिрди рдЬाрдП, рджिрди рдЖрдП
рджिрди рдЬाрдП, рджिрди рдЖрдП
(рдЧीрддрдХाрд░: рд╣ृрджрдпрдиाрде рдоंрдЧेрд╢рдХрд░ / рдкं. рдирд░ेंрдж्рд░ рд╢рд░्рдоा/ рд╕्рд╡рд░-рд▓рддा рджीрджी ! )















 

рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं:

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें